Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 14 lutego 2019 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki
Sędziowie:	SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSO Dariusz Mizera (spr.)
Protokolant:	stażysta Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 lutego 2019 roku

sprawy z wniosku K. T. (1)

z udziałem E. T. , W. P. , H. T.

o zniesienie współwłasności

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim

z dnia 20 marca 2018 roku, sygn. akt I Ns 1171/12

postanawia:

oddalić apelację.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSO Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 38/19

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 20 marca 2018r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim po rozpoznaniu w dniu 06 marca 2018 roku na rozprawie sprawy z wniosku K. T. (1)

z udziałem E. T., W. P. i H. T.

o zniesienie współwłasności

postanowił:

I. znieść współwłasność zabudowanej nieruchomości o wartości 418.800 zł (czterysta osiemnaście tysięcy osiemset złotych), położonej w T. przy ulicy (...), o powierzchni (...) ha, posiadającej w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim księgę wieczystą Kw nr (...), oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...), pomiędzy współwłaścicielami K. T. (1), synem J. i K., E. T., córką J. i Z., W. P., córką M. i J. i H. T., córką M. i J. - po ^{( 1)}/4 (jednej czwartej) części każdy z nich, w ten sposób, że:

1) ustanowić odrębną własność lokalu mieszkalnego znajdującego się na parterze w budynku posadowionym na nieruchomości położonej w T. przy ulicy (...) (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim prowadzona jest księga wieczysta Kw (...), oznaczonego numerem (...) na planie sporządzonym przez biegłego B. M. (1), stanowiącym załącznik do opinii sporządzonej w lutym 2014 roku, o łącznej powierzchni użytkowej (...) m ^{( 2)} (...) oraz lokalu numer (...) (...) o powierzchni użytkowej (...) m ^{( 2)} ((...) znajdującego się na parterze w budynku posadowionym na nieruchomości położonej w T. przy ulicy (...) (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim prowadzona jest księga wieczysta Kw (...), oznaczonego na planie sporządzonym przez biegłego B. M. (1), stanowiącym załącznik do opinii sporządzonej w lutym 2014 roku, wraz z pomieszczeniami przynależnymi do tych lokali oznaczonymi symbolem (...), o łącznej powierzchni (...) m ^{( 2)} ((...)) na planach sporządzonych przez biegłego B. M. (1), stanowiących załącznik do opinii z lutego 2014 roku i udziałem (...) we współwłasności nieruchomości wspólnej oraz częściach budynków nie przeznaczonych do wyłącznego korzystania, o wartości łącznie 166.600 zł (sto sześćdziesiąt (...) tysięcy sześćset złotych)

2) ustanowić odrębną własność lokalu mieszkalnego znajdującego się na I. (pierwszym) piętrze w budynku posadowionym na nieruchomości położonej w T. przy ulicy (...) (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim prowadzona jest księga wieczysta Kw (...), oznaczonego numerem (...)o powierzchni użytkowej (...) m ^{( 2)} ((...)), na planie sporządzonym przez biegłego B. M. (1), stanowiącym załącznik do opinii sporządzonej w lutym 2014 roku wraz z pomieszczeniami przynależnymi do tego lokalu oznaczonymi symbolem (...) o łącznej powierzchni (...) m ^{( 2 )}((...)), na planach sporządzonych przez biegłego B. M. (1) stanowiących załącznik do opinii sporządzonej w lutym 2014 roku, wraz z udziałem (...) części we współwłasności nieruchomości wspólnej oraz częściach budynków nie przeznaczonych do wyłącznego korzystania, o wartości 33.400 zł (trzydzieści (...) tysiące czterysta złotych);

3) ustanowić odrębną własność lokalu mieszkalnego znajdującego się na parterze w budynku posadowionym na nieruchomości położonej w T. przy ulicy (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim prowadzona jest księga wieczysta Kw (...), oznaczonego numerem (...), o powierzchni użytkowej (...) m ^{( 2)} ((...)), na planie sporządzonym przez biegłego B. M. (1), stanowiącym załącznik do opinii sporządzonej w lutym 2014 roku oraz lokalu numer (...) ((...)) o powierzchni użytkowej (...) m ^{( 2)} ((...)), znajdującego się na I. (pierwszym) piętrze w budynku posadowionym na nieruchomości położonej w T. przy ulicy (...) (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim prowadzona jest księga wieczysta Kw (...), oznaczonego na planie sporządzonym przez biegłego B. M. (1), stanowiącym załącznik do opinii sporządzonej w lutym 2014 roku, wraz z pomieszczeniami przynależnymi do tych lokali, oznaczonymi symbolami (...) - o łącznej powierzchni (...) m ^{( 2)} ((...)), wraz z udziałem (...) części we współwłasności nieruchomości wspólnej oraz częściach budynków nie przeznaczonych do wyłącznego korzystania, o wartości 124.700 zł (sto dwadzieścia (...) tysiące siedemset złotych);

4) ustanowić odrębną własność lokalu mieszkalnego znajdującego się na I. (pierwszym) piętrze w budynku posadowionym na nieruchomości położonej w T. przy ulicy (...) (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim prowadzona jest księga wieczysta Kw (...), oznaczonego numerem (...) na planie sporządzonym przez biegłego B. M. (1), stanowiącym załącznik do opinii sporządzonej w lutym 2014 roku, o powierzchni użytkowej (...) m ^{( 2)} ((...)), wraz z pomieszczeniami przynależnymi do tego lokalu oznaczonymi symbolem (...) - o łącznej powierzchni użytkowej (...) m ^{( 2)} ((...)), na planach sporządzonych przez biegłego B. M. (1), stanowiących załącznik do opinii sporządzonej w lutym 2014 roku i udziałem (...) we współwłasności nieruchomości wspólnej oraz częściach budynków nie przeznaczonych do wyłącznego korzystania, o wartości łącznie 94.100 zł (dziewięćdziesiąt (...) tysiące sto złotych);

II. przyznać na wyłączną własność:

1) wnioskodawcy K. T. (1), syna J. i K., lokal mieszkalny numer (...) ((...)) i lokal mieszkalny numer (...)((...)) wraz z udziałem we współwłasności części wspólnych budynku i udziałem we współwłasności gruntu, opisane w punkcie I. (pierwszym) postanowienia podpunkt1(jeden);

2) uczestniczce H. T., córce M. i J., lokal mieszkalny numer (...) ((...)) wraz z udziałem we współwłasności części wspólnych budynku i udziałem we współwłasności gruntu, opisane w punkcie I. (pierwszym) postanowienia podpunkt 2 (dwa);

3) uczestniczce W. P., córce M. i J., lokal mieszkalny numer (...) ((...)) i lokal mieszkalny numer (...) (...) wraz z udziałem we współwłasności części wspólnych budynku i udziałem we współwłasności gruntu, opisane w punkcie I. (pierwszym) postanowienia podpunkt 3 (trzy);

4) uczestniczce E. T. lokal mieszkalny numer (...) ((...)) wraz z udziałem we współwłasności części wspólnych budynku i udziałem we współwłasności gruntu, opisane w punkcie I. (pierwszym) postanowienia podpunkt 4 (cztery);

III. zasądzić tytułem dopłaty;

1)  od uczestniczki W. P. na rzecz uczestniczki H. T. kwotę 20.000 zł (dwadzieścia tysięcy złotych), płatne w terminie do 31 grudnia 2019 roku, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności;

2)  od wnioskodawcy K. T. (1):

a)  na rzecz uczestniczki H. T. kwotę 51.300 zł (pięćdziesiąt jeden tysięcy trzysta złotych), płatne w terminie do 31 grudnia 2019 roku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności;

b)  na rzecz uczestniczki E. T. kwotę 10.600 zł (dziesięć tysięcy sześćset złotych), płatne w terminie do 31 grudnia 2019 roku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności;

IV. ustalić, że każdy uczestnik ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie;

V. nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim tytułem zaliczek wyłożonych przez Skarb Państwa od wnioskodawcy K. T. (1) oraz uczestniczek E. T., H. T. i W. P. kwoty po 2.158,19 zł (dwa tysiące sto pięćdziesiąt osiem złotych 19/100).

Podstawą rozstrzygnięcia były przetoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

We wniosku z dnia 3 grudnia 2012 roku wnioskodawca K. T. (1) wniósł o zniesienie współwłasności nieruchomości położonej w T. przy ulicy (...) o pow. (...) ha, zabudowanej, posiadającej księgę wieczystą nr (...) przez wydzielenie lokali odrębnych:

dla uczestniczki E. T. lokalu nr (...),

dla uczestniczki W. P. lokali nr (...),

dla uczestniczki H. T. lokalu nr (...)

Z wyrównaniem różnic wartości przez zasądzenie stosownych dopłat. Ponadto wniósł o zasądzenie od uczestników na jego rzecz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wniosku podano, iż strony są właścicielami przedmiotowej nieruchomości. W okresie trwania współwłasności doszło do nieformalnych umów między współwłaścicielami wskutek czego J. T. (1) powiększył swój udział o 31,5m ² lokalu mieszkalnego i 14,5m ² lokalu użytkowego. W dniu (...) roku zmarł J. T. (1), który zostawił spadkobierców: K. T. (2), Z. T. oraz K. T. (1). Aktem notarialnym z dnia 30.10.2012r. dokonali działu spadku w wyniku czego jedynym współwłaścicielem został K. T. (1).

W piśmie procesowym z dnia 24 stycznia 2014 roku uczestniczka H. T. wyraziła zgodę na zniesienie współwłasności i wniosła o przyznanie mu lokalu nr (...) oraz pomieszczenia gospodarczego o pow.(...) ^{( )} i 2 piwnic, uczestniczka E. T. wniosła o zniesienie współwłasności przez wydzielenie lokali odrębnych: dla niej lokal nr (...) oraz budynek gospodarczy z garażem o pow. (...) ^{( 2)}, 2 piwnice o łącznej pow. (...) ^{( 2)} i 'A strychu, a uczestniczka W. P. wniosła o przyznanie jej lokalu nr (...) o pow. (...) ^{( 2)} oraz pomieszczenia gospodarczego o pow. (...) ^{( 2)} i 2 piwnic./k. 28,29,30

Na rozprawie z dnia 19 stycznia 2016 roku pełnomocnik uczestniczki E. T. wniósł, iż rezygnuje z przydzielenia budynku gospodarczego określonych jako do rozbiórki, a wniósł o przyznanie pomieszczenia (...). Uczestniczka W. P. oraz H. T. wniosły o przyznanie im na współwłasność pomieszczeń (...). Wnioskodawca wniósł o przyznanie pomieszczenia (...). Ponadto wnioskodawca oraz uczestniczki H. T. oraz W. P. wyrazili zgodę na przyznanie pomieszczenia (...) uczestniczce E. T., określając jej wartość na zerową oraz wnieśli o przyznanie jej pomieszczenia (...) - wartość zerowa. / k. 220 /

Na rozprawie z dnia 5 lipca 2016 roku pełnomocnik uczestniczki E. T. potwierdził dokonanie przebudowy strychu wg wariantu II opinii i wniósł o przyznanie (...), a (...) do użytku W. P., K. T. (1) i H. T., na co zgodę wyraziły uczestniczki i wnioskodawca. / k. 224 - 225 /

Na rozprawie z dnia 7 lutego 2017 roku pełnomocnik uczestniczki E. T. wniósł o przyznanie (...) a pomieszczeni (...) wnioskodawcy. Nadto wniósł o wycofanie z postępowania nieformalnych umów dotyczących spłaty, zakwestionował te umowy. Przyłączył się do wniosku o podział w naturze bez dodatkowych dopłat, /k. 254v /

Pismem procesowym z dnia 20 marca 2017 roku uczestniczki W. P. oraz H. T. wniosły, aby pomieszczenia (...) przyznać do wspólnego użytkowania. / k. 260 - 262 /

Na rozprawie z dnia 25 kwietnia 2017 roku uczestniczka H. T. i W. P. wniosły o przyznanie im pomieszczeń (...) do wspólnego użytku. Pełnomocnik uczestniczki E. T., stwierdził, iż w piwnicy którą ma otrzymać znajduje się nieczynny piec, a nadto wniósł o rozliczenie różnicy w udziałach. / k. 274v/

Na rozprawie z dnia 6 marca 2018 roku uczestniczka H. T. wniosła ostatecznie o przyznanie pomieszczeń i lokali wymienionych w piśmie z dnia 26 maja 2017r.: czyli lokalu nr (...) str. 10 opinii biegłej, piwnica str.9, strych wspólnie, pomieszczenia gospodarcze (...) wspólnie str. 15, ubikacje str. 16 do wspólnego użytkowania, wnioskowała o przyznanie dodatkowej piwnicy str. 11. i zrezygnowała z przydziału wszystkich budynków niemieszkalnych będących przedmiotem sporu. Ostateczne stanowisko uczestniczki W. P. na tejże rozprawie przedstawiła H. T. i zostało sprecyzowane w piśmie z dnia 26 maja 2017 roku, czyli wniosła o przyznanie jej lokalu nr(...)str. 9 opinii, lokal nr (...) str. 10, piwnicy str. 9, strych str. 10 wspólnie, garaż str. 15, pomieszczenie (...)wspólnie, ubikacje str. 16 - (...) natomiast (...) do wspólnego użytkowania. Pomieszczenia nieużytkowe str. 16 opinii przydzielenie jednego z nich (...) lub(...) na jej własność. / k. 345, 346, 278/

W piśmie procesowym z dnia 12 marca 2018 roku uczestniczka E. T. ostatecznie sprecyzowała swoje stanowisko i wniosła o przyznanie jej lokalu nr (...) z pomieszczeniami przynależnymi: (...) nadto zrezygnowała z pomieszczeń (...)oraz (...) na rzecz pozostałych uczestniczek i wnioskodawcy. Grunt, klatkę schodową oraz strych (...) będzie użytkowała wspólnie. / k. 353 /

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie umowy z dnia 11 czerwca 1943 roku M. T. i J. T. (2) nabyli po ½ każde z nich własność nieruchomości w T. przy ulicy (...) nr (...), nieruchomości stanowiącą działkę nr (...) o pow.(...) ^{( 2)}, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim prowadzona jest księga wieczysta Kw (...) .

W dniu 11 listopada 1993 roku A. T. sprzedał J. T. (1) lokal o pow. (...) ( lokal do kapitalnego remontu ) w przedmiotowej nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 9 lutego 2006 roku, Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim w sprawie sygn. akt I (...), stwierdził, iż spadek po zmarłym M. T. na podstawie ustawy nabyli: żona J. T. (2) w 4/16 części oraz dzieci: H. T., J. T. (1), A. T. i W. P. po 3/16 każde z nich oraz stwierdził, iż spadek po J. T. (2) na podstawie ustawy nabyły dzieci: H. T., J. T. (1), A. T. oraz W. P..

W dniu 10 lutego 2009 roku H. T. sprzedała J. T. (1) lokal o pow. (...) ^{( )} oraz pomieszczenie gospodarcze o pow. (...) ^{( 2)}. Umową darowizny z dnia (...) roku A. T. darował swój udział wynoszący ¼ części przedmiotowej nieruchomości swojej żonie E. T..

Postanowieniem z dnia 13 września 2012 roku. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim w sprawie sygn. akt I (...) stwierdził, iż spadek po zmarłym J. T. (1) na podstawie ustawy nabyli: żona K. T. (2) oraz dzieci Z. T. i K. T. (1) po 1/3 każde z nich.

Na mocy umowy o dział spadku z dnia 30 października 2012 roku K. T. (2) oraz Z. T. obdarowali swoim udziałem wynoszącym ¼ części w przedmiotowej nieruchomości K. T. (1)

Udział współwłaścicieli: K. T. (1), E. T., H. T. oraz W. P. w przedmiotowej nieruchomości wynosi ¼ każde z nich.

Budynek mieszkalny wielorodzinny jest obiektem murowanym, całkowicie podpiwniczonym, o trzech kondygnacjach, z których dwie są użytkowane jako mieszkalne, a jedna niezamieszkalna ( strych ). W budynku znajduje się wewnętrzna klatka schodowa, która zapewnia komunikację pomiędzy wszystkimi kondygnacjami tego budynku.

Piwnica jest połączona komunikacyjnie z mieszkalną częścią budynku. Znajduje się w niej osiem pomieszczeń gospodarczych: (...)

Piwnice oznaczone (...) użytkuje K. T. (1), (...) użytkuje H. T., (...) użytkuje W. P. oraz(...) użytkuje E. T..

Na parterze znajdują się (...) lokale mieszkalne: lokal nr (...) o pow. użytkowej (...) ^{( 2)}, lokal nr (...) o pow. użytkowej (...) ^{( 2)}, lokal nr (...) o pow. użytkowej (...) ^{( 2)}. Lokal nr (...) użytkuje K. T. (1), a lokal nr (...) - W. P..

Na I piętrze znajdują się (...) lokale mieszkalne: lokal nr (...) o pow. użytkowej (...) ^{( 2)}, lokal nr (...) o pow. użytkowej (...) ^{( 2)} oraz nr (...) o pow. użytkowej (...) ^{( 2)}. Lokal nr (...) użytkuje H. T., lokal nr (...) użytkuje W. P., lokal nr (...) użytkuje E. T..

Na strychu znajdują się trzy pomieszczenia gospodarcze: (...) - wydzielone z podestu klatki schodowej o pow. użytkowej (...) lm ^{( 2)}, dostępne bezpośrednio z klatki schodowej, (...) dostępne bezpośrednio z klatki schodowej o pow. użytkowej (...) ^{( 2)}, przez które przechodzi się do pomieszczenia (...) o pow. użytkowej (...) ^{( 2)}. Pomieszczenie (...) użytkuje E. J. — T., a (...) użytkują wspólnie K. T. (1), H. T. i W. P.., jednakże E. T. musi przechodzić przez to pomieszczenie do pomieszczenia (...).

Na nieruchomości znajdują się zabudowania gospodarcze, murowane, parterowe, częściowo podpiwniczone: (...) ^{( )}. Pomieszczenia (...) użytkuje K. T. (1), (...) użytkuje H. T., (...) użytkuje W. P.. (...) użytkuje E. T., a(...) użytkują K. T. (1), H. T. i W. P..

Nadto na nieruchomości znajdują się pomieszczenia „nieużytkowane” przez współwłaścicieli:(...)

Podział lokali mieszkalnych jest możliwy przy zachowaniu aktualnego stanu użytkowania.

Pomieszczenia „nieużytkowane” są ze sobą połączone funkcjonalnie i komunikacyjnie, połączeń tych nie można zlikwidować, gdyż w takim przypadku nie byłby możliwy w ogóle dostęp do większości z tych pomieszczeń. Do lokali mieszkalnych mogą przynależeć zespoły pomieszczeń: nr (...), (...), nr (...), nr (...) oraz samodzielnie pomieszczenie (...)

Pomieszczenie gospodarcze na strychu (...) jest pomieszczeniem przechodnim, przez które możliwy dostęp jest do pomieszczenia (...), pomieszczenie to nie może samodzielnie pełnić funkcji pomieszczenia przynależnego. Pomieszczenie (...) może stanowić pomieszczenie przynależne tylko z pomieszczeniem (...) i mogą należeć tylko łącznie do jednego lokalu mieszkalnego. Wariant II opinii biegłej wskazywał, iż po dokonaniu robót budowlanych: demontaż oraz rozbiórka ścian pomieszczeń nr (...) wykonanie otworu w ścianie pomiędzy klatką schodową a pomieszczeniem (...) oraz montaż, drzwi, demontaż drzwi oraz zabudowanie otworu drzwiowego w ścianie pomiędzy pomieszczeniem (...) i (...). Po wykonaniu tych robót powstałyby dwa pomieszczenia (...) i (...).

Po dokonanych robotach budowlanych przez uczestniczkę E. T. na strychu nadal są trzy pomieszczenia, wobec tego pomieszczenie (...) mogą łącznie przynależeć jedynie do jednego lokalu mieszkalnego ( zgodnie z użytkowaniem do lokalu nr (...) ), a pomieszczenie (...) może należeć tylko do jednego lokalu bądź może zostać pozostawienia we wspólnym użytkowaniu wszystkich współwłaścicieli.

Wartość rynkowa lokalu nr (...) wraz z pomieszczeniami przynależnymi do tych lokali oznaczonymi symbolem (...) i udziałem (...) we współwłasności nieruchomości wspólnej oraz częściach budynków nie przeznaczonych do wyłącznego korzystania wynosi 166.600 zł, lokalu nr (...) wraz z pomieszczeniami przynależnymi do tych lokali, oznaczonymi symbolami (...)i z udziałem (...) części we współwłasności nieruchomości wspólnej oraz częściach budynków nie przeznaczonych do wyłącznego korzystania wynosi 124.700 zł, lokalu nr (...) wraz z pomieszczeniami przynależnymi do tego lokalu oznaczonymi symbolem (...) i z udziałem (...) części we współwłasności nieruchomości wspólnej oraz częściach budynków nie przeznaczonych do wyłącznego korzystania wynosi 33.400 zł oraz lokalu nr (...) wraz z pomieszczeniami przynależnymi do tego lokalu oznaczonymi symbolem (...) i udziałem (...) we współwłasności nieruchomości wspólnej oraz częściach budynków nie przeznaczonych do wyłącznego korzystania wynosi 94.100 zł. Łączna wartość lokali wynosi 418.800 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyżej powołane dowody, co do których wiarygodności nie miał zastrzeżeń. Nieosobowy materiał dowodowy nie był w toku postępowania kwestionowany i jako taki zasługuje na pełen walor wiarygodności. Sąd w całej rozciągłości podzielił stanowisko biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości S. G. oraz biegłej w zakresie budownictwa B. M. (2) wyrażone w opiniach. Opinie biegłych, zdaniem Sądu były wnikliwe, rzeczowe, odwołujące się do zgromadzonej dokumentacji, sporządzone w sposób fachowy i rzetelny. Sąd dokonując ustaleń w oparciu o opinię biegłego nie znalazł żadnych podstaw by nie dać jej wiary.

Ponadto Sąd ustalił stan faktyczny na zeznaniach wnioskodawcy K. T. (1) i uczestniczek E. T., W. P. oraz H. T., którzy to wskazali jakie części nieruchomości użytkują osobno, które łącznie.

Mając takie ustalenia Sąd zważył , iż zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 210 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. W myśl powyższego przepisu ustawodawca przyznaje każdemu ze współwłaścicieli roszczenie o zniesienie współwłasności, którego zaspokojenie może nastąpić w trybie umownego zniesienia współwłasności lub na drodze orzeczenia sądowego. Zniesienie współwłasności (zarówno umowne, jak i sądowe) może nastąpić z zastosowaniem różnorodnych sposobów, w Kodeksie cywilnym (art. 211-212 k.c.) oraz w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 621-625 k.p.c.) wyróżniono i uregulowano - na użytek postępowania sądowego - trzy sposoby zniesienia współwłasności, a mianowicie: 1). podział rzeczy wspólnej, 2). przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli oraz 3). sprzedaż rzeczy wspólnej. Wskazane uszeregowanie sposobów zniesienia współwłasności świadczy o wyraźnej preferencji ustawodawcy, który bez wątpienia traktuje jako pierwszorzędny sposób podział rzeczy wspólnej (art. 211 k.c.), w dalszej kolejności aprobuje przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli (art. 212 § 2 w principio k.c.), zaś ostatecznością jest sprzedaż rzeczy wspólnej (art. 212 § 2 m fine k.c.). W treści przytoczonego art. 211 k.c. przewidziano, że każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Przez podział fizyczny należy też rozumieć wyodrębnienie własności lokali.

Ustanowienie odrębnej własności lokali jest szczególnym sposobem zniesienia współwłasności przez podział. ( art. 1 lust. 1 w zw. z art. 8 ustawy o własności lokalik stąd też art. 211 k.c. ma tu bezpośrednie zastosowanie.

Ten tryb postępowania Sąd przyjął w niniejszym postępowaniu. Przy ocenie czy istnieją ustawowe przesłanki do ustanowienia odrębnej własności lokalu. Sąd , przyjął opinii biegłej, specjalisty w zakresie spraw budowlanych B. M. (2), która stwierdziła, iż w przedmiotowym budynku wielorodzinnym znajduje się obecnie sześć samodzielnych lokali mieszkalnych w rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali ( Dz.U. z 2000r. Nr 80, poz. 903 ze zm. ), współwłaściciele nieruchomości dysponują prawem własności oraz w/w budynek mieszkalny jest trwale związany z gruntem. Nadto możliwym było ustanowienie odrębnej własności tychże lokali mieszkalnych przy zachowaniu aktualnego stanu użytkowania. W tym przypadku nie zachodziła nawet potrzeba wykonywania jakichkolwiek robót budowlanych mających na celu przebudowę przedmiotowego budynku, poza robotami, w wyniku których zostałyby wydzielone i niezależnie opomiarowane wszystkie instalacje wewnętrzne znajdujące się w tym budynku. Wobec powyższego, ustanowił odrębną własność lokali wraz z pomieszczeniami przynależnymi do tych lokali, o czym orzekł w pkt I wyroku.

W odniesieniu do niniejszej sprawy, mając na uwadze opinie biegłych oraz stanowisko stron, które nie było sporne co do lokali już użytkowanych, współwłaściciele podzielili przedmiotową nieruchomość i nie sprzeciwiali się podziałowi zgodnie z aktualnym użytkowaniem, nadto podział taki był możliwy co wynikało jednoznacznie z opinii biegłej B. M. (2). Kwestią sporną były pomieszczenie „nieużytkowane” przez współwłaścicieli. W konsekwencji uczestniczka E. T. wniosła o przyznanie jej lokalu, piwnicy, garażu i strychu, które to użytkuje, a nadto pomieszczenie (...), na co zgodę wyraził wnioskodawca i uczestniczki , a nadto zrezygnowała z pomieszczeń (...) na rzecz pozostałych uczestniczek i wnioskodawcy. Grunt, klatkę schodową oraz strych (...) będzie użytkowała wspólnie. Uczestniczka W. P. wniosła o przyznanie jej lokalu, garażu i piwnic, które użytkuje, a nadto wnosiła o przyznanie jej jednego z pomieszczeń „nieużytkowych”: (...). H. T. wnosiła o przyznanie jej lokalu mieszkalnego i pomieszczeń, które to użytkuje dotychczas i zrezygnowała z innych pomieszczeń „nieużytkowych’'. Natomiast K. T. (1) wnosił o lokale mieszkalne i pomieszczenia, które to użytkuje dotychczas. Sąd dokonując podziału kierował się opinią biegłej B. M. (2), która zaznaczyła, iż do lokali mieszkalnych mogą przynależeć zespoły pomieszczeń: nr (...) oraz samodzielnie pomieszczenie (...) Współwłaściciele zgodnie stwierdzili, iż pomieszczenie (...) winno być zostawione do użytku wspólnego, jak również pomieszczenia (...)

Wobec powyższego Sąd przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy K. T. (3) lokal mieszkalny numer (...) i lokal mieszkalny numer (...) wraz z udziałem we współwłasności części wspólnych budynku i udziałem we współwłasności gruntu, opisane w punkcie I. (pierwszym) postanowienia podpunkt 1 (jeden), uczestniczce H. T., lokal mieszkalny numer (...) wraz z udziałem we współwłasności części wspólnych budynku i udziałem we współwłasności gruntu, opisane w punkcie I. postanowienia podpunkt 2, uczestniczce W. P., lokal mieszkalny numer (...) i lokal mieszkalny numer (...) wraz z udziałem we współwłasności części wspólnych budynku i udziałem we współwłasności gruntu, opisane w punkcie I. postanowienia podpunkt 3 oraz uczestniczce E. T. lokal mieszkalny numer (...) wraz z udziałem we współwłasności części wspólnych budynku i udziałem we współwłasności gruntu, opisane w punkcie I. postanowienia podpunkt 4. Udział we współwłasności gruntu wynikał z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości S. G. tj. ze stosunku powierzchni przyznanej stronom postępowanie do powierzchni łącznej nieruchomości ( powierzchnia użytkowa lokali - 230,17 + pomieszczeń przynależnych - 284,18 = 514,35 ).

W zapadłym orzeczeniu Sąd określił wartość całej nieruchomości oraz wartość sześciu samodzielnie wyodrębnionych lokali mieszkalnych. W celu ustalenia wartości nieruchomości wspólnej objętej niniejszym postępowaniem, jak też wysokości należnej uczestnikowi dopłaty z tytułu wyrównania udziałów na skutek jej podziału fizycznego - Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości S. G. na podstawie której wyceniono wartość tej nieruchomości na łączną kwotę 418.800 zł. ( k. 326 - wariant I ) Przedmiotowa wycena składników majątku spadkowego w ocenie Sądu nie budziła żadnych zastrzeżeń i zasługiwała na pełne zaakceptowanie, jako wykonana w sposób profesjonalny, prawidłowy i rzetelny. Biegły dokonując wyceny uwzględnił aktualne trendy kształtowania się wartości nieruchomości na rynku lokalnym, na podstawie których została ustalona cena uśredniona, ostatecznie przyjęta do szacunku wartości nieruchomości objętych niniejszym postępowaniem Powyższy operat nie był też kwestionowany przez żadną ze stron postępowania, a nadto wobec długiego procesu został zaktualizowany. Z porównania wartości lokali wynika, iż samodzielne lokale mieszkalne przyznane wnioskodawcy miały wartość - 166.600 zł, lokal mieszkalny przyznany uczestniczce H. T. miał wartość 33.400 zł, lokale mieszkalne przyznane uczestniczce W. P. miały wartość - 124.700 zł, a uczestniczki E. T. miał wartość 94.100 zł. Wobec tego, iż łączna wartość nieruchomości należących do współwłasności to kwota 104.700 zł ( 418.800 x ¼ ), stosownie do treści art. 212 § 2 k.c. Sąd zasądził tytułem dopłaty od uczestniczki W. P. na rzecz uczestniczki H. T. kwotę 20.000 zł, a od wnioskodawcy K. T. (1) na rzecz uczestniczki H. T. kwotę 51.300 zł płatne oraz na rzecz uczestniczki E. T. kwotę 10.600 zł.

Jednocześnie z treści art. 212 § 3 k.c. wynika, że jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek. Oznaczenie sposobu i terminu uiszczenia spłat oraz odsetek powinno być dokonane przez sąd z urzędu. Sąd Rejonowy określił, iż wnioskodawca K. T. (1) oraz uczestniczka W. P. winni są uiścić kwoty tytułem wyrównania udziałów w terminie do 31 grudnia 2019 roku , a dodatkowo zastrzeżone zostały ustawowe odsetki za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności.

Jeśli idzie o rozstrzygnięcie w zakresie kosztów postępowania. Sąd miał na uwadze, iż strony poniosły koszty postępowania w podobnej wysokości . Stąd

stosownie do art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym - każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie - sąd orzekł jak w pkt IV postanowienia.

W punkcie V sentencji postanowienia Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku ( Dz. U. Nr 167, poz. 1398) nakazał ściągnąć od wnioskodawcy K. T. (1) oraz uczestniczek E. T., H. T. i W. P. kwoty po 2.158,19 zł na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim tytułem zaliczek wyłożonych przez Skarb Państwa.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył wnioskodawca.

Zaskarżył postanowienie w części dotyczącej dopłat i wniósł o jego zmianę poprzez zniesienie dopłat między stronami postępowania.

Powyższemu postanowieniu zarzucił błąd polegający na zasądzeniu dopłat pomimo, że uczestniczki ad. 1 i ad.2 nie występowały z takim wnioskiem zaś uczestniczka ad.3 zmieniała swoje stanowisko - a nadto pominięcie faktu adoptowania przez wnioskodawcę jednego mieszkania z bramy wjazdowej przedmiotowego budynku.

Ponadto zarzucił nierozliczenie stron z wpisu sądowego i zaliczek na biegłego jakie uiścił wnioskodawca.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez wyeliminowanie dopłat pomiędzy stronami i proporcjonalne obciążenie stron wpisem sądowym i zaliczkami na biegłych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne czyniąc je podstawą swojego rozstrzygnięcia.

Podstawowym sposobem zniesienia współwłasności –co słusznie zauważył Sąd Rejonowy - preferowanym przez ustawodawcę jest podział fizyczny rzeczy wspólnej (por. art. 211 k.c.) Przez podział fizyczny nieruchomości należy także rozumieć wyodrębnienie własności lokali. (por. postanowienie SN z 2 kwietnia 2014r. IV CSK 431/13, baza Legalis). Podział rzeczy wspólnej powinien zasadniczo nastąpić stosownie do wielkości udziałów, a wydzielone części rzeczy wspólnej winny swoją wartością odpowiadać wielkości udziałów przysługujących poszczególnym właścicielom.(por. postanowienie SN z dnia 4 czerwca 2014r. II CSK 482/13 baza Legalis). Jeżeli taki podział jest niemożliwy wartość poszczególnych udziałów należy wyrównać poprzez dopłaty pieniężne.

Skarżący w apelacji podkreśla, iż uczestniczka W. P. i H. T. nie występowały o zasądzenie dopłat natomiast uczestniczka E. T. zmieniała swoje stanowisko.

Obowiązkiem Sądu jest jednak wyrównanie poszczególnych udziałów poprzez dopłaty pieniężne tylko wyjątkowo na wyraźne żądanie uczestników postępowania którym przysługiwałaby dopłata sąd może zaniechać orzeczenia na ich rzecz dopłaty pieniężnej. Tymczasem w niniejszej sprawie brak wyraźnego i jednoznacznego oświadczenia uczestników, iż rezygnują z przyznania im jakichkolwiek dopłat z tytułu wyrównania udziałów. Ostatnie stanowiska zawarte na piśmie złożone do akt sprawy przed wydaniem merytorycznego orzeczenia przez Sąd Rejonowy przez uczestniczki H. T. i W. P. nie zawierają wyraźnego zrzeczenia się prawa do spłat. Pełnomocnik uczestniczki E. T. w jednym z ostatnich pism procesowych domagał się wprost rozliczeń stosownie do przypadających udziałów i zasądzenia dopłaty. Powyższe okoliczności nie dają podstaw Sądowi Okręgowemu do odstąpienia o orzekaniu o dopłatach. Nie było bowiem przeszkód aby nawet na obecnym etapie uczestniczki złożyły odpowiednie oświadczenie o rezygnacji z dopłat. Takich wyraźnych oświadczeń w toku sprawy nie przedstawiono. Osoby na rzecz których zasądzono dopłaty wcale nie muszą natomiast domagać się ich zapłaty.

Odnosząc się natomiast do zarzutu skarżącego jakoby został pominięty fakt adoptowania przez niego jednego mieszkania z bramy wjazdowej to podkreślić należy, iż okoliczność ta nie była przedmiotem rozważań przed Sądem I instancji gdyż wnioskodawca nie zgłosił odpowiedniego roszczenia w tym zakresie. Tymczasem tak zgłoszone roszczenie należy potraktować jako żądanie wnioskodawcy o zwrot nakładów na rzecz wspólną. Tak określone roszczenie należy do kategorii roszczeń określonych w art. 618§ 1 k.p.c.

Przyjmuje się zaś w orzecznictwie, iż zgłoszenie roszczeń objętych art. 618 § 1 k.p.c. dopuszczalne jest w zasadzie do daty zamknięcia rozprawy przed sądem pierwszej instancji, przy czym przyjmuje się także, iż zgłoszenie ich przed sądem drugiej instancji jest wówczas skuteczne, gdy powstały one albo stały się wymagalne w trakcie postępowania międzyinstancyjnego lub później. (por. postanowienie SN z dnia 6 kwietnia 2017r. IV CZ 140/16, baza Legalis). W związku z tym skarżący utracił prawo do powoływania tej okoliczności przed sądem odwoławczym. Wnioskodawca mógł bowiem domagać się korekty wartości przypadającego mu lokalu przy uwzględnieniu poniesionych nakładów. Takowej korekty mógł domagać się każdy z uczestników który poniósł jakiekolwiek nakłady na wspólną nieruchomość. Jednakże nikt także wnioskodawca w toku postępowania nie wystąpił z odpowiednim żądaniem w tym zakresie akceptując w istocie wycenę dokonaną przez biegłego S. G.. Z powyższych powodów brak jakichkolwiek podstaw do tego aby przeprowadzać korektę zaskarżonego orzeczenia zgodnie z żądaniem pełnomocnika wnioskodawcy.

Sąd Okręgowy nie znalazł także podstaw do zakwestionowania rozstrzygnięcia o kosztach postępowania. W sprawach działowych na ogół uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wyjściem ze współwłasności stąd też przyjmuje się w tego rodzaju sprawach , iż co do zasady każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. (por. art. 520§1 k.p.c.). Brak było zatem podstaw do uwzględnienia apelacji w tym zakresie.

Trudno także doszukiwać się wadliwości w rozstrzygnięciu zawartym w pkt V. postanowienia. Rozstrzygnięcie to znajduje bowiem podstawę w treści art. 83 ust. 1 i 2 w zw. z art. 113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2014 poz. 1025 ze zm.) i art. 520§ 1 k.p.c.

Reasumując na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13§ 2 k.p.c. należało orzec jak w postanowieniu.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSO Dariusz Mizera