Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący	Sędzia Adam Bojko
Protokolant	sekr. sąd. Angelika Szeszko

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim
na rozprawie

sprawy z powództwa M. L. (1), M. L. (2) i M. L. (3)

przeciwko M. P. (1)

o ustalenie nieważności czynności prawnej

1.  ustala, że umowa darowizny prawa użytkowania wieczystego działki gruntu położonej w B. przy ulicy (...), o obszarze 2 690 m ² , oznaczonej w ewidencji gruntów numerem 142 w obrębie 10 miasta B. oraz prawa własności budynku usytuowanego na tej działce stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności, dla których w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie została założona Księga Wieczysta numer (...), zawarta w dniu 16 grudnia 2021 roku przed J. R. notariuszem w B. w formie aktu notarialnego repertorium A 7808/2021, pomiędzy M. L. (4), a M. P. (1) jest nieważna;

2.  zasądza od pozwanej M. P. (1) na rzecz powodów M. L. (1), M. L. (2) i M. L. (3) w częściach równych kwotę 18 800,00 zł (osiemnaście tysięcy osiemset złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 10 800,00 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu;

3.  nakazuje pobrać od pozwanej M. P. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 17 000,00 zł (siedemnaście tysięcy złotych 00/100) tytułem nieuiszczonej części opłaty sądowej od pozwu, od której powodowie zostali zwolnieni.

Sygn. akt I C 253/23

UZASADNIENIE

Powodowie M. L. (1), M. L. (2) i M. L. (3) w pozwie wniesionym w dniu 3 lutego 2023 r. przeciwko M. P. (1) zażądali ustalenia, że umowa darowizny nieruchomości objętej Księgą Wieczystą nr (...) na rzecz pozwanej M. P. (1), zawarta aktem notarialnym Repertorium A Nr 7808/2022 sporządzonym w Kancelarii Notarialnej w B., przed N. J. R. w dniu 16 grudnia 2021 r. jest nieważna.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że M. L. (4) był użytkownikiem wieczystym gruntu oraz właścicielem budynku posadowionego na gruncie, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Bełchatowie V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą pod numerem KW (...). W dniu 16 grudnia 2021 r. B. S., działając w imieniu M. L. (4), zawarła z swoją córką - pozwaną M. P. (1), umowę darowizny powyższej nieruchomości, położonej przy ul. (...) w B.. M. L. (4) 15 lutego 2021 r. zachorował na nowotwór złośliwy - ostrą białaczkę szpikową, w związku z czym poddawany był częstej i długotrwałej chemioterapii. Jego matka B. S. obawiając się rychłej śmierć syna, działając wbrew jego wiedzy i woli, zawarła w dniu 16 grudnia 2021 r. umowę darowizny przenosząc własność całej nieruchomości na swoją córkę, a jego siostrę przyrodnią, M. P. (1). W tym czasie M. L. (4) przebywał w domu i mógł bez przeszkód spotkać się z notariuszem. M. L. (4) zmarł 26 września 2022 r. w szpitalu, a w dniu 18 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim stwierdził nabycie spadku po nim przez powodów z dobrodziejstwem inwentarza. Zgodnie ze sporządzonym inwentarzem spadku, w jego skład wchodzą wyłącznie długi spadkowe w łącznej wysokości 144 110,72 zł. Powodowie podnieśli, że M. L. (4) z dochodów z wynajmu darowanej nieruchomości utrzymywał rodzinę, spłacał zaciągnięte kredyty i pożyczki oraz umowy leasingowe i do śmierci był przekonany, że jest właścicielem przedmiotowej nieruchomości. Zdaniem powodów umowa darowizny dokonana przez B. S. godzi w interesy rodziny M. L. (4) i dobro małoletnich dzieci, narusza obowiązek współdziałania małżonków dla dobra rodziny oraz skutkuje pokrzywdzeniem żony i dzieci, w konsekwencji czego jest niezgodna z zasadami współżycia społecznego.

W odpowiedzi na pozew pozwana M. P. (1) wniosła o oddalenie powództwa jako bezzasadnego. Pozwana zaprzeczyła, aby zawarcie umowy darowizny nastąpiło wbrew woli i wiedzy M. L. (4), wskazując że od lat 90-tych wszystkie działania dotyczące nieruchomości były podejmowane zgodnie i za wspólnym porozumieniem M. L. (4), jego siostry M. P. (1) i matki B. J. (S.). Darowana nieruchomość stanowiła w przeszłości własność B. J. i jej męża. B. J. (1) miała problemy finansowe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, w związku z czym, aby ratować swoją firmę sprzedała formalnie nieruchomość na rzecz M. L. (4), który zaciągnął kredyt na zapłatę ceny, a następnie kredyt ten był spłacany z czynszu uzyskiwanego z wynajmu nieruchomości. Dochody z nieruchomości po odliczeniu kosztów kredytu, podatków od nieruchomości, opłat od użytkowania wieczystego i innych związanych z utrzymaniem nieruchomości miały stanowić zabezpieczenie majątkowe B. J., a także dzieci M. L. (4) oraz pozwanej. Sprawami nieruchomości faktycznie na podstawie szerokiego pełnomocnictwa zajmowała się B. J. (1). Pełnomocnictwo obejmowało umocowanie do podejmowania wszelkich czynności związanych z nieruchomością. Dochody z nieruchomości stanowiły źródło utrzymania B. J. oraz były pożytkowane na potrzeby M. L. (4) i jego dzieci. Pozwana zaznaczyła, że po śmierci M. L. (4), pozwana i jej matka podejmowały liczne próby kontaktu z Powódką i jej rodziną, aby ugodowo załatwić formalności po śmierci M. L. (4) i podzielić dochód płynący z nieruchomości.

W piśmie przygotowawczym z dnia 18 września 2024 r. powodowie podtrzymali w całości stanowisko wyrażone w pozwie. Powodowie zaprzeczyli, aby pozwana wspólnie z matką B. J. chciała załatwić formalności po śmierci M. L. (4) w sposób pozasądowy i ugodowy. B. J. (1) udzielała powódce M. L. (1) sprzecznych informacji na temat spadku po zmarłym M. L. (4), bowiem najpierw przekazała informację, że nieruchomość w B. przeszła na własność powodów i to oni będą nią zarządzać i o niej decydować, by następnie stwierdzić, że ona ureguluje wszystkie kwestie związane z obowiązującą umową z (...) S.A., a w ostateczności przekazała powódce informację, że M. L. (4) sprzedał nieruchomość swojej przyrodniej siostrze M. P. (1). Powodowie wskazali, że w dniu 27 października 2023 r. otrzymali pismo z Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim, o złożeniu przez B. J. w dniu 21 września 2023 r. testamentu M. L. (4) i jego ogłoszeniu, a ponadto, na odpisie testamentu widnieje informacja, że pozwana M. P. (2) pobrała odpis testamentu z Sądu już kilka dni po śmierci M. L. (4).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. J. (1) (nosząca poprzednio nazwisko S.) i jej mąż K. S. byli użytkownikami wieczystymi działki gruntu oznaczonej nr 142 o obszarze 0,2690 ha położonej w B. przy ul. (...) oraz właścicielami budynku stanowiącego odrębną od gruntu nieruchomość. B. J. (1) prowadziła na nieruchomości szwalnię, którą zamknęła z uwagi na zadłużenie. Po zakończeniu działalności produkcyjnej wynajęła nieruchomość Bankowi (...) S.A. w W. na potrzeby prowadzenia w budynku oddziału banku. B. J. (1) potrzebowała środków finansowych na spłatę kredytu związanego z prowadzoną działalnością produkcyjną, ale nie miała zdolności kredytowej. Ustaliła więc z synem M. L. (4), że wraz z K. S. sprzeda mu nieruchomość, a M. L. (4) kupi ją za środki z kredytu, który będzie spłacany z czynszu najmu nieruchomości. Po sprzedaży nieruchomości miała ona być nadal zarządzana przez B. J.. M. L. (4) mieszkał w B. i pracował jako informatyk. W dniu 5 października 1999 r. B. S. i jej mąż K. S. zawarli z M. L. (4) umowę sprzedaży, w której zobowiązali się sprzedać M. L. (4) prawo użytkowania wieczystego działki gruntu oraz odrębną od gruntu nieruchomość budynkową, za cenę wynoszącą 1 200 000,00 zł, a M. L. (4) zobowiązał się ją kupić za powyższą cenę. Środki na zakup nieruchomości pochodziły z kredytu inwestycyjnego udzielonego M. L. (4) przez (...) Bank (...) S.A. Oddział w B. w kwocie 1 260 000,00 zł. Kredyt został spłacony w 2008 r. W tym samym roku ustał stosunek najmu nieruchomości zawarty w Bankiem (...) S.A. B. J. (1) poszukiwała nabywcy nieruchomości bądź nowego najemcy. Ostatecznie w 2011 r. nieruchomość została wynajęta (...) S.A. w celu prowadzenia na niej sklepu (...). Od nieruchomości był naliczany wysoki podatek. Na pokrycie kosztów z tym związanych w latach 2008 – 2011 M. L. (4) zaciągnął dwa kredyty, w tym kredyt hipoteczny zabezpieczony na nieruchomości należącej do pozwanej M. P. (1). Załatwianiem obu kredytów zajmowała się B. J. (1). Raty kredytów nie były spłacane regularnie, z uwagi na brak dochodów z najmu nieruchomości. Kredyt hipoteczny został spłacony w całości po śmierci M. L. (4) z jego ubezpieczenia na życie.

/dowód: zeznania świadka B. J. – protokół k. 368-370 odwrót, zeznania pozwanej M. P. (1) k. 366 odwrót – 367 odwrót oraz k. 464-470, akt notarialny Rep. A nr (...) k. 104-105 odwrót/

W dniu 1 sierpnia 2006 r. M. L. (4) udzielił B. J. pełnomocnictwa do występowania w jego imieniu przed wszystkimi władzami, instytucjami, sądami, urzędami, w tym skarbowymi, organami administracji, przedsiębiorstwami, zakładami w tym ZUS, bankami, spółdzielniami, spółkami i innymi osobami prawnymi oraz osobami fizycznymi we wszystkich sprawach związanych z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą pod firmą (...) M. L. (4) z siedzibą w B., z możliwością składania wszelkich oświadczeń, podań, pozwów, wniosków i zażaleń, odwołań i innych pism, a także zawierania i rozwiązywania wszelkich umów oraz podpisywania dokumentów w tym podpisywania faktur oraz odbioru korespondencji, pism, paczek, dokumentów oraz wszelkich należności pieniężnych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i dokonywania wszelkich czynności, jakie przy wykonywaniu pełnomocnictwa okażą się konieczne.

/dowód: pełnomocnictwo Rep. A nr 2021/2006 k. 106/

W dniu 1 września 2009 r. M. L. (4) i powódka M. L. (1) (wówczas B.) zawarli umowę majątkową małżeńską, w której pod warunkiem zawarcia związku małżeńskiego, ustanowili rozdzielność majątkową, zgodnie z którą każdy z małżonków zachowa zarówno majątek nabyty przed zawarciem tej umowy jak i nabyty później, będzie zarządzać i rozporządzać całym swoim majątkiem samodzielnie.

/dowód: akt notarialny Rep. A nr (...) k. 116-116 odwrót/

W dniu 3 października 2009 r. M. L. (4) i powódka M. L. (1) zawarli związek małżeński. Ze związku mają dwoje dzieci M. L. (3) oraz M. L. (2).

/dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa k. 29, odpis skrócony aktu urodzenia M. L. (3) k. 30, odpis skrócony aktu urodzenia M. L. (2) k. 31/

W dniu 17 maja 2010 r. przed notariuszem E. Ś. w Kancelarii Notarialnej w Ł., M. L. (4) jako właściciel zabudowanej nieruchomości położonej w B. przy ulicy (...) pod nr 1/3, udzielił B. J. pełnomocnictwa ogólnego do występowania przed wszystkimi urzędami /w tym urzędem skarbowym z możliwością dokonywania wszelkich rozliczeń podatkowych/, władzami, bankami, organami administracji publicznej: rządowej i samorządowej, Komornikami, Adwokatami, Radcami Prawnymi, osobami prawnymi i fizycznymi, wspólnotami mieszkaniowymi, administracjami nieruchomości, spółdzielniami mieszkaniowymi, sądami wszystkich instancji, wszelkimi palcówkami Narodowego Funduszu Zdrowia, przychodniami i szpitalami, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, wszelkimi ubezpieczycielami - w jego sprawach osobistych i majątkowych, podejmowania wszelkich decyzji składania wszelkich pism, podań, wniosków, oświadczeń, odbioru wszelkich dokumentów i kwot pieniężnych ze wszystkich instytucji i urzędów, odbioru przekazów, przesyłek i korespondencji. Ponadto M. L. (4) upoważnił B. J. do zarządzania i administrowania zabudowaną nieruchomością położoną w B. przy ulicy (...) pod nr 1/3, jej wydzierżawiania, wynajmowania budynku znajdującego się na przedmiotowej nieruchomości, pobierania czynszów najmu, ustanawiania służebności gruntowych i osobistych oraz do sprzedaży całej należącej zabudowanej nieruchomości lub jej części po dokonaniu geodezyjnego podziału dowolnym osobom fizycznym bądź prawnym, za cenę i na warunkach według uznania pełnomocniczki, pobrania i kwitowania ceny sprzedaży, podarowania tej nieruchomości lub jej części dowolnym osobom fizycznym lub prawnym, zamiany tejże nieruchomości lub jej części na inną nieruchomość bądź prawo, składania wszelkich oświadczeń i wniosków związanych ze sprzedażą, nie wyłączając oświadczenia o poddaniu mocodawcy rygorowi egzekucyjnemu co do wydania przedmiotu sprzedaży, podpisania właściwego aktu notarialnego, nie wyłączając przedwstępnej umowy sprzedaży i pobrania zadatku, warunkowej umowy sprzedaży i umowy przeniesienia własności. Ponadto upoważnił B. J. także do: nabywania na jego rzecz dowolnej nieruchomości lub jej części, samodzielnego lokalu mieszkalnego wraz ze związanymi z nim prawami, lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu - za cenę i na warunkach według uznania pełnomocniczki, sprzedaży nabytych nieruchomości lub ich części, samodzielnego lokalu mieszkalnego wraz ze związanymi z nim prawami, lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu - dowolnym osobom, za cenę i na warunkach według uznania pełnomocniczki, pobrania i pokwitowania ceny sprzedaży, podarowania nabytych nieruchomości lub ich części, samodzielnego lokalu mieszkalnego wraz ze związanymi z nim prawami, lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu dowolnym osobom, zamiany nabytych nieruchomości lub ich części, samodzielnego lokalu mieszkalnego wraz ze związanymi z nim prawami, lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na inne nieruchomości lub prawa, składania wszelkich oświadczeń i wniosków związanych z tymi czynnościami, nie wyłączając wszystkich tych czynności również z samą sobą, podpisania właściwych aktów notarialnych, składania oświadczeń o poddaniu się rygorowi egzekucyjnemu z art. 777 § 4 i § 5 kodeksu postępowania cywilnego, a także występowania przed dowolnymi Bankami według uznania pełnomocniczki - w sprawie dotyczącej uzyskania kredytu bankowego na dowolny cel, nie wyłączając zakupu dowolnej nieruchomości lub jej części, lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu - do wysokości kwoty według uznania pełnomocniczki i na pozostałych warunkach według uznania pełnomocniczki, zabezpieczania wyżej wymienionego kredytu poprzez ustanawianie hipotek, dokonywania wszelkiego rodzaju wpłat jakie wymagane będą przez Bank kredytujący do zabezpieczenia kredytu, podpisywania weksli własnych i poręczenia in blanco wraz z deklaracją wekslową, czeków gwarantowanych, dokonania cesji ubezpieczenia, składania wniosków o otwarcie i ewentualne zamknięcie rachunku bankowego obsługującego przedmiotowy kredyt, składania oświadczeń o poddaniu się rygorowi egzekucyjnemu z bankowego tytułu egzekucyjnego - do kwoty i na pozostałych warunkach według uznania pełnomocniczki, składania wszelkich oświadczeń woli i wiedzy w sprawach dotyczących opisanego kredytu, odbioru wszelkiej korespondencji, dokonywania wszelkich innych czynności jakie przy realizacji tegoż pełnomocnictwa okażą się konieczne.

Ponadto M. L. (4) jako przedsiębiorca, prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) M. L. (4) z siedzibą w B., udzielił B. J. pełnomocnictwa do występowania przed wszelkimi władzami, sądami, rządami /w tym urzędami skarbowymi z możliwością dokonywania wszelkich rozliczeń również podatkowych/, Komornikami, Adwokatami, Radcami Prawnymi, bankami, spółdzielniami, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i innymi instytucjami we wszelkich sprawach związanych z prowadzeniem skazanej wyżej działalności gospodarczej, a następnie do wszystkich czynności faktycznych i prawnych związanych z prowadzeniem tej działalności podpisywania wszelkiego rodzaju umów o pracę i ich związywania, umów o dostawy towarów, do wszelkich zakupów na rzecz firmy, sprzedaży całego majątku firmy - podpisywania faktur, podpisywania nów najmu na warunkach według uznania pełnomocnika lub ich związywania, składania wszelkich pism podań, wniosków, odwołań, odbioru korespondencji, przekazów, przesyłek oraz do wszelkich innych czynności powyżej nie wymienionych, a związanych ze wskazaną działalnością gospodarczą.

/dowód: akt notarialny Rep. A nr (...) k. 107-111/

W dniu 3 września 2012 r. przed notariuszem A. K., M. L. (4) udzielił B. J. pełnomocnictwa do zarządzania majątkiem ruchomym i nieruchomym, zarządzania i administrowania nieruchomością zabudowaną położoną w B. przy ulicy (...), w tym wydzierżawiania nieruchomości, wynajmowania budynku znajdującego się na przedmiotowej nieruchomości, pobierania czynszu najmu, ustanawiania służebności gruntowych i osobistych, dokonania podziału geodezyjnego oraz do zbycia tej nieruchomości pod dowolnym tytułem (w tym zawarcia umowy przedwstępnej, warunkowej, zobowiązującej, umowy przyrzeczonej sprzedaży, przenoszącej własność, darowizny, zniesienia współwłasności, rozwiązywania, zmieniania i odstąpienia od wymienionych umów), w części lub całości, dowolnym osobom, za cenę i na warunkach wedle uznania pełnomocnika, wydania przedmiotowej nieruchomości oraz poddania się rygorowi egzekucji w tym zakresie, odbioru zaliczki, zadatku, całej ceny i jej pokwitowania. Ponadto udzielił jej także pełnomocnictwa do nabywania na jego rzecz dowolnych nieruchomości lub ich części, samodzielnego lokalu mieszkalnego wraz ze związanymi z nim prawami lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, za cenę i na warunkach według uznania pełnomocnika, na terenie województwa (...), (...) lub (...) w tym zapłaty zaliczki, zadatku i całej ceny oraz poddania się rygorowi egzekucji w tym zakresie, a także zbycia nabytych nieruchomości pod dowolnym tytułem (w tym zawarcia umowy przedwstępnej, warunkowej, zobowiązującej, umowy przyrzeczonej sprzedaży, przenoszącej własność, darowizny, zniesienia współwłasności, rozwiązywania, zmieniania i odstąpienia od wymienionych umów), w części lub całości, nabytych nieruchomości, osobom, za cenę i na warunkach wedle uznania pełnomocnika, wydania przedmiotowej nieruchomości oraz poddania się rygorowi egzekucji w tym zakresie, odbioru zaliczki, zadatku, całej ceny i jej pokwitowania. Dodatkowo upoważnił B. J. do reprezentowania go przed dowolnym bankiem w sprawie dotyczącej uzyskania kredytu bankowego na dowolny cel, nie wyłączając zakupu nieruchomości lub jej części, lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, do wysokości kwoty i na warunkach według uznania pełnomocnika, w tym zawierania i rozwiązywania umów, zabezpieczenia kredytu poprzez ustanowienie hipotek, dokonywania wszelkiego rodzaju wpłat jakie wymagane będą przez bank kredytujący, do podpisywania weksli własnych i poręczenia in blanco wraz z deklaracją wekslową, czeków gwarantowanych, dokonania cesji ubezpieczenia, składania wniosków o otwarcie i ewentualne zamknięcie rachunku bankowego, obsługującego przedmiotowy kredyt, dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunkach bankowych prowadzonych na nazwisko mocodawcy oraz poddania się rygorowi egzekucji z bankowego tytułu egzekucyjnego, do kwoty i na warunkach wedle uznania pełnomocnika, a także reprezentowania mocodawcy we wszystkich sprawach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej pod nazwą (...) M. L. (4) z siedzibą w B., w jak najszerszym zakresie, przed osobami fizycznymi i prawnymi, organami administracji państwowej i samorządowej, instytucjami, bankami, ubezpieczycielami, do odbioru z Poczty Polskiej i innych operatorów wykonujących usługi pocztowe wszelkiej adresowanej do niego korespondencji, przesyłek oraz przekazów pieniężnych, do reprezentacji przed klientami, negocjacji cen towarów i usług, podpisywania umów z klientami, wystawiania faktur, do odbioru i kwitowania świadczeń z tytułu zobowiązań pieniężnych i niepieniężnych oraz reprezentowania mocodawcy w najszerszym zakresie, a tym samym upoważniona zostaje do dokonywania wszelkich formalności w jego imieniu, to jest do występowania przed osobami fizycznymi i osobami prawnymi, wszelkimi urzędami, organami administracji państwowej i samorządowej w tym przed administracją podatkową, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Narodowym Funduszem Zdrowia, Pocztą Polską S.A. i innymi operatorami wykonującymi usługi pocztowe, wszystkimi instancjami sądów powszechnych, administracyjnych i polubownych (arbitrażowych), bankami, składania w jego imieniu pism, oświadczeń, środków odwoławczych, do odbioru i kwitowania korespondencji oraz do dokonywania wszelkich innych czynności, które okażą się konieczne w związku z realizacją niniejszego pełnomocnictwa. Pełnomocnik może być drugą stroną czynności prawnej.

/dowód: akt notarialny Rep. A nr (...) k. 112/

B. J. (1) na podstawie udzielonych przez niego pełnomocnictw zarządzała nieruchomością położoną w B. przy ul. (...), w tym dokonywała wszelkich niezbędnych opłat i rozliczeń związanych z nieruchomością. Dochody z nieruchomości stanowiły źródło utrzymania B. J. oraz M. L. (4).

/dowód: zeznania świadka B. J. – protokół k. 368-370 odwrót/

W dniu 23 listopada 2012 r. B. J. (1) działając jako pełnomocnik M. L. (4) zawała z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu zabezpieczonego na nieruchomości (...) nr (...), na podstawie której Bank udzielił M. L. (4) kredytu w kwocie 350 000,00 zł.

/dowód: umowa kredytu nr (...) k. 134-139 odwrót, harmonogram spłat k. 140-141 odwrót/

W dniu 29 maja 2017 r. B. J. (1) działając jako pełnomocnik M. L. (4), prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) M. L. (4) w B. zawarła z (...) Bankiem (...) S.A. z siedzibą w K. w dniu 29 maja 2017 r. umowę pożyczki nr (...), na podstawie której Bank udzielił M. L. (4) pożyczki w kwocie 25.000,00 zł.

/dowód: umowa pożyczki nr (...) k. 127-128/

W dniu 8 września 2014 r. M. L. (4) sporządził testament notarialny, w którym do całości spadku po sobie powołał w równych częściach swoich synów M. L. (2) oraz M. L. (3). Jednocześnie ustanowił zapis windykacyjny, polegający na tym, że z chwilą otwarcia spadku jego siostra M. P. (1) (wówczas S.), nabywa udział wynoszący połowę prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej położonej w B., przy ulicy (...) pod nr 1/3, o obszarze 2.690 metrów kwadratowych oraz taki sam udział we własności wzniesionych na niej, stanowiących odrębne nieruchomości budynków, objętych księgą wieczystą nr (...).

/dowód: akt notarialny Rep. A nr (...) k. 113-113 odwrót/

W dniu 8 września 2014 r. M. P. (1) (wówczas S.) sporządziła testament notarialny, w którym do całości spadku po sobie powołała brata M. L. (4).

/dowód: akt notarialny Rep. A nr (...) k. 115-115 odwrót/

W dniu 15 lutego 2021 r. u M. L. (4) zdiagnozowano ostrą białaczkę szpikową. Przez pierwsze dwa miesiące M. L. (4) przebywał w szpitalu, był leżący, a kontakt z nim był utrudniony. Następnie został poddany chemioterapii oraz oczekiwał na kwalifikację do przeszczepu szpiku kostnego. M. L. (4) był leczony w szpitalu, ale cyklicznie wychodził na tygodniowe lub dłuższe przepustki, w zależności od dostępnych miejsc w szpitalu. Ostatecznie w dniu 30 listopada 2021 r. M. L. (4) nie został zakwalifikowany do przeszczepienia allogenicznych komórek krwiotwórczych, albowiem białaczka dotarła do rdzenia mózgowego i nie było już szansy na powodzenie przeszczepu. M. L. (4) oraz jego bliscy zostali poinformowani, że dalsze leczenie będzie miało charakter paliatywny. W 14 grudnia 2021 r. M. L. (4) został wypisany do z Wojskowego Instytutu Medycznego w W. do domu w stanie dobrym z zaleceniem prowadzenia oszczędzającego trybu życia, unikania narażenia na infekcje, przestrzegania zaleceń epidemiologicznych i stałej opieki lekarza POZ. M. L. (4) wskazano planowany termin hospitalizacji w Klinice (...) o Hematologii (...) celem kwalifikacji do dalszego leczenia na dzień 25 stycznia 2022 r.

/dowód: kwalifikacja do przeszczepienia allogenicznych komórek krwiotwórczych k. 32, karta informacyjna z leczenia szpitalnego z dnia 14.12.2021 r. k. 33 – 41 odwrót, dokumentacja medyczna k. 233-355 odwrót, zeznania powódki M. L. (1) – protokół k. 364 odwrót -366 oraz k. 468-469/

Po wypisaniu ze szpitala (...) był w dość dobrym stanie psychicznym i fizycznym. W dniu 17 grudnia 2021 r. odbył wizytę lekarską w Poradni okulistycznej (...) w G., gdzie przeprowadzono badania okulistyczne w związku z dyskomfortem w oku lewym w nowych okularach. M. L. (4) spędził Święta Bożego Narodzenia w 2021 r. na M. z żoną i dziećmi oraz rodzicami powódki. Był wtedy w dobrym stanie, poruszał się samodzielnie, uczestniczył w ceremoniach świątecznych, chodził na spacery.

/dowód: zeznania świadka B. B. – protokół k. 466 odwrót – 467 odwrót, wydruk zrzutu ekranu z osi czasu konta M. L. (4) z dnia 23.12.2021 r. k. 456, wydruk zrzutu ekranu z osi czasu konta M. L. (4) z dnia 25.12.2021 r. k. 457, faktury VAT k. 458-460, wynik badania okulistycznego z dnia 17.12.2021 r. k. 452, wydruk zrzutu ekranu z osi czasu na koncie M. L. (4) z dnia 17.12.2021 r. k. 455, zeznania powódki M. L. (1) – protokół k. 364 odwrót -366 oraz k. 468-469/

W dniu 16 grudnia 2021 r. przed J. N. w B., B. J. (1) działając jako pełnomocnik M. L. (4) na podstawie pełnomocnictwa z dnia 16 grudnia 2021 r. Repertorium A nr 7808/2021, darowała pozwanej M. P. (1) prawo użytkowania wieczystego gruntu położonego w B. przy ul. (...), w powiecie (...), w województwie (...) o obszarze 2690 m ², oznaczonego w ewidencji gruntów numerem 142 w obrębie 10 miasta B. oraz prawo własności budynku usytuowanego na tejże działce, stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności, dla których w Sądzie Rejonowym w Bełchatowie została założona księga wieczysta numer (...), a pozwana M. P. (1) przyjęła darowiznę oraz ustanowiła na rzecz M. L. (4) prawo użytkowania budynku położnego w B. przy ul. (...) i parkingu nieodpłatnie i na czas nieoznaczony, a ponadto wyraziła zgodę na zawieranie przez niego umów najmu dotyczących budynku i parkingu oraz pobierania z tego tytułu czynszu najmu.

/dowód: akt notarialny Rep. A (...) k. 8-12 odwrót, wydruk treści księgi wieczystej nr (...) k.13-28 oraz k. 158-166/

M. L. (4) miał bardzo dobre relacje z żoną i dziećmi. Twierdził, że po jego śmierci, żona i dzieci będą zabezpieczone, albowiem będzie do nich należała połowa nieruchomości położonej w B. przy ul. (...). M. L. (4) był przekonany, że jest właścicielem nieruchomości przy ul. (...). Nic nie wspominał o zamiarze przekazania tej nieruchomości pozwanej.

/dowód: zeznania świadka M. W. – protokół k. 464 odwrót – 465, zeznania świadka A. A. – protokół k. 465 odwrót – 466, zeznania świadka B. B. – protokół k. 466 odwrót – 467 odwrót/

M. L. (4) zawsze powtarzał M. L. (1), że nie musi się niczym martwić, bo ona i dzieci są zabezpieczone na wypadek jego śmierci i wszystko będzie tak jak dotychczas.

/dowód: zeznania powódki M. L. (1) – protokół k. 364 odwrót -366 oraz k. 468-469/

M. L. (4) przebywając w szpitalu sporządził nagrania adresowane do osób mu bliskich. W nagraniu adresowanym do powódki M. L. (1) i teścia B. B. zarejestrowanym w październiku 2021 r. powiedział, że B. B. powinien uporządkować sprawy majątkowe pomiędzy powódką i jej bratem, aby zabezpieczyć ją i dzieci. Stwierdził, że prosił swoją mamę, aby zabezpieczyła powódkę i dzieci, jak tylko ma możliwość „na maksa”, tak że połowa firmy jest powódki i dzieci, a ojciec powódki niech zabezpieczy ich ze swojej strony. W nagraniu adresowanym do powódki i dzieci M. L. (4) zapewniał ich o swoich uczuciach, wyrażał radość, że spotkał powódką na swojej drodze, że urodziła mu wspaniałe dzieci.

/dowód: zeznania powódki M. L. (1) – protokół k. 364 odwrót -366 oraz k. 468-469, nagranie M. L. (4) dla żony i dzieci płyta Cd - k. 461, nagranie M. L. (4) dla rodziców powódki - płyta Cd k. 225, nagranie M. L. (4) dla pozwanej k. 363, stenogramy nagrań k. 430, k. 434, k. 462 - 463/

B. J. (1) znała treść testamentu M. L. (4). B. J. (1) nie pokazywała mu aktu notarialnego umowy darowizny nieruchomości na rzecz pozwanej, ani też nie informowała go o szczegółach tej czynności.

/dowód: zeznania świadka B. J. – protokół k. 368-370 odwrót/

Pozwana M. P. (1) również nie informowała M. L. (4) o umowie darowizny nieruchomości na jej rzecz.

/dowód: zeznania pozwanej M. P. (1) k. 366 odwrót – 367 odwrót oraz k. 464-470/

M. L. (4) miał zażyłe relacje ze swoją mamą oraz dobre relacje z siostrą.

/dowód: zeznania świadka B. B. – protokół k. 466 odwrót – 467 odwrót/

Relacje rodzinne pomiędzy M. L. (4) i powódką, a B. J. układały się dobrze, nie było między nimi żadnych sporów. Natomiast M. P. (1) mieszkała w Wielkiej Brytanii, do Polski wróciła na stałe czerwcu 2021 roku, gdy M. L. (4) zachorował, aby wspomóc swoją matkę. W trakcie choroby M. L. (4) jego relacje z siostrą M. P. (1) wzmocniły się, często i długo rozmawiali przez telefon gdy M. L. (4) przebywał w szpitalu.

/dowód: zeznania powódki M. L. (1) – protokół k. 364 odwrót -366 oraz k. 468-469, zeznania pozwanej M. P. (1) k. 366 odwrót – 367 odwrót oraz k. 464-470, nagranie M. L. (4) dla pozwanej k. 363, stenogramy nagrania k. 430/

M. L. (4) po ostatnim wypisaniu ze szpitala przebywał w mieszkaniu B. J. około tydzień, a następnie wrócił do szpitala, gdzie zmarł w dniu 26 września 2022 r. W tym czasie powódka z dziećmi przez pewien czas również przebywała w mieszkaniu teściowej, a potem wrócili do swojego miejsca zamieszkania. M. L. (4) był wówczas już w złym stanie i nie chciał, aby dzieci to widziały, ponadto wymagał stałej opieki, którą była w stanie zapewnić mu matka, ponieważ nie pracowała.

/dowód: skrócony aktu zgonu k. 42, zeznania świadka B. J. – protokół k. 368-370 odwrót, zeznania powódki M. L. (1) – protokół k. 470/

Postanowieniem z dnia 18 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim w sprawie o sygn. akt I Ns 587/22 stwierdził, że spadek po M. L. (4), ostatnio zamieszkałym w G., zmarłym w dniu 26 września 2022 r. w Ł., na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabyli żona M. L. (1) oraz synowie M. L. (2) i M. L. (3) w częściach równych tj. po 1/3 części spadku każdy z nich. Orzeczenie uprawomocniło się w dniu 26 listopada 2022 r.

/dowód: odpis postanowienia z dnia 18.11.2022 r. k. 43/

W dniu 20 grudnia 2022 r. M. L. (1) sporządziła wykaz inwentarza po zmarłym M. L. (4), w którym wskazała, iż w skład spadku nie wchodzą żadne przedmioty oraz zapisy windykacyjne. Powódka wskazała długi spadkowe M. L. (4) względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 2 535,59 zł, (...) Banku (...) z tytułu umowy pożyczki nr (...) w wysokości 70 232,40 zł, (...) S.K.A. z tytułu umowy leasingu samochodu osobowego nr (...)/OPER/ (...) spłacone 34 z 60 rat, (...) S.A. z tytułu zwrotu kaucji z umowy najmu z dnia 11 maja 2011 r. w wysokości 66 420,00 zł oraz nadpłaconego czynszu w wysokości 4 922,73 zł. Wykaz inwentarza został złożony w Sądzie Rejonowym w Grodzisku Mazowieckim w dniu 21 grudnia 2022 r. o czym ogłoszono w dniu 17 stycznia 2023 r.

/dowód: wykaz inwentarza k. 44-45 odwrót, ogłoszenie z dnia 17.01.2023 r. w sprawie I Ns 992/22 Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim k. 46/

Powódka M. L. (1) po śmierci M. L. (4) pytała B. J., co będzie dalej z firmą (...), a B. J. (1), odpowiadała jej, aby się o to nie martwiła, że pomoże jej i dzieciom, wszystko będzie tak jak było, a długi M. L. (4) zostaną spłacone. Około dwa – trzy tygodnie po śmierci M. L. (4), powódka powiedziała B. J. (2), że zamierza skontaktować się z (...) S.A. w celu wprowadzenia zmian do umowy najmu nieruchomości, wówczas B. J. (1) poinformowała ją, że M. L. (4) sprzedał nieruchomość, ale nie chciała podać szczegółów. M. L. (1) sprawdziła wpisy w księdze wieczystej i ustaliła, że właścicielem nieruchomości jest pozwana. Powódka była zaskoczona tą informacją, ponieważ M. L. (4) nic jej nie wspominał o zamiarze przeniesienia własności nieruchomości na pozwaną. Ponadto bardzo kochał dzieci i nie pozbawiłby ich zabezpieczenia na przyszłość. M. L. (1) zarzuciła B. J., że nadużyła udzielonego jej pełnomocnictwa działając wbrew woli mocodawcy i ze szkodą dla niego i jego rodziny, która została pozbawiona spadku po zmarłym. Podobne zarzuty formułowała wobec pozwanej. Pozwana odpisała powódce, że dzieci są zabezpieczone i zawsze będą, bo taka była umowa z jej bratem.

/dowód: zeznania powódki M. L. (1) – protokół k. 364 odwrót -366 oraz k. 468-469, korespondencja stron k. 121 -126, k. 411 -415/

B. J. (1) zwracała się do powódki M. L. (1) o podanie rachunku bankowego, na który mogłaby wpłacać środki dla małoletnich M. L. (2) i M. L. (3) pochodzące z czynszu najmu nieruchomości. Powódka nie wskazała rachunku bankowego, ponieważ chciała, aby wcześniej została zawarta umowa regulująca podstawę przelewów na konto dzieci. Obawiała się bowiem reakcji wierzycieli M. L. (4). Powódka oraz B. J. (1) prowadziły rozmowy na ten temat, które nie przyniosły rezultatu.

/dowód: zeznania powódki M. L. (1) – protokół k. 364 odwrót -366 oraz k. 468-469, zeznania pozwanej M. P. (1) – protokół k. 366 odwrót – 367 odwrót oraz k. 464-470, zeznania świadka B. J. – protokół k. 368-370 odwrót/

W dniu 17 stycznia 2023 r. pomiędzy M. P. (1) a (...) S.A. z siedzibą w K. zostało zawarte porozumienie, na podstawie którego wstąpiła ona w stosunek najmu na miejsce zbywcy M. L. (4) oraz potwierdzono obowiązywanie umowy najmu nieruchomości w brzmieniu ukształtowanym postanowieniami z umowy z dnia 11 maja 2011 r. i aneksem z dnia 25 kwietnia 2019 r. i ustanowiono tekst jednolity umowy najmu.

/dowód: porozumienie k. 147-156/

W dniu 3 lutego 2023 r. pozwana założyła konto oszczędnościowe, na które przelewa część środków otrzymywanych od najemcy nieruchomości tytułem czynszu najmu. Środki na koncie gromadzi na rzecz małoletnich powodów. Stan środków na koncie na dzień 23 września 2024 r. wynosił 240 100,44 zł.

/dowód: wyciągi z rachunku bakowego k. 387 – 401, zeznania pozwanej M. P. (1) – protokół k. 366 odwrót – 367 odwrót oraz k. 464-470/

W dniu 13 marca 2023 r. M. P. (1) i M. G. P. zawarli umowę majątkową małżeńską przed notariuszem A. Ś. w Kancelarii Notarialnej w B. w której oświadczyli, że poddają swe stosunki majątkowe małżeńskie prawu polskiemu jako prawu państwa, w którym obydwoje mają miejsce zamieszkania i zwykłego pobytu oraz ustanawiają w ich małżeństwie rozdzielność majątkową, w związku z czym z chwilą zawarcia niniejszej umowy, przestaje obowiązywać pomiędzy nimi wspólność majątkowa.

/dowód: akt notarialny Rep A nr 1037/2023 k. 117-118/

M. L. (4) jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą (...) M. L. (4) z siedzibą w B., posiadał w (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w K. rachunek w PLN. W dniu 26 września 2022 r. z prowadzonego przez (...) Bank (...) rachunku M. L. (4) przelana została na rachunek bankowy M. S. kwota 7 000,00 zł. W tym samym dniu uiszczono także ratę kredytu w wysokości 1 743,18 zł. W dniu 27 września 2022 r. z rachunku bankowego M. L. (4) dokonano wypłaty 4 000,00 zł, natomiast w dniu 30 września 2022 r. dokonano zapłaty podatku od nieruchomości przy ul. (...) w B. na rzecz Prezydenta Miasta B. w wysokości 2 000,00 zł.

/dowód: zaświadczenie banku z dnia 14.12.2022 r. k. 47-47 odwrót, potwierdzenie przelewu k. 143/

W dniu 12 kwietnia 2023 r. Prezydent Miasta B. wezwał B. J. do doręczenia dokumentu upoważniającego do dysponowania rachunkiem bankowym po śmierci M. L. (4) wskazując, że pełnomocnictwo udzielone aktem notarialnym Rep. A nr (...) wygasło z chwilą śmierci w terminie 7 dni od dnia następnego po doręczeniu postanowienia o wezwaniu. Postanowieniem z dnia 16 sierpnia 2023 r. Prezydent Miasta B. ponowił wezwanie. W odpowiedzi na wezwanie B. J. (1) wskazała, że pomagała synowi całe życie i miał do niej pełne zaufanie, miała pełnomocnictwo do jego rachunku bankowego oraz do prowadzenia wszelkich spraw, a dokonując przelewu z tytułu podatku od nieruchomości była przekonana, że jest do tego upoważniona.

/dowód: postanowienie z dnia 12 kwietnia 2023 r. w sprawie WF.3120.10.1.2023 k. 144, postanowienie z dnia 16 sierpnia 2023 r. w sprawie WF.3120.10.1.2023 k. 145, pismo z dnia 11 września 2023 r. k. 146/

W dniu 21 września 2023 r. w Sądzie Rejonowym w Grodzisku Mazowieckim w sprawie o sygn. akt I Ns 504/23 został otwarty i ogłoszony testament M. L. (4).

/dowód: protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu notarialnego k. 114-114 odwrót/

W dniu 18 października 2023 r. M. L. (1) zwróciła się do Urzędu Miasta B. o udzielenie informacji czy M. L. (4) miał jakieś zobowiązania względem Urzędu Miasta B., ze względu na otrzymane z Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim powiadomienie, iż na wniosek Urzędu Miasta B. zostało przesłane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym M. L. (4). W dniu 3 listopada 2023 r. Dyrektor Wydziału Finansowego Urzędu Miasta B. poinformowała M. L. (1), iż po przeprowadzonym postępowaniu wyjaśniającym ustalił, że przelew na kwotę 2.000,00 zł tytułem podatku od nieruchomości przy ul. (...) w B. dokonany w dniu 30 września 2022 r. z rachunku bankowego należącego do M. L. (4), zmarłego w dniu 26 września 2022 r., został dokonany przez osobę nieuprawnioną, dlatego kwota ta winna zostać zwrócona spadkobiercom zmarłego. Ponadto wskazała, że w związku z otrzymanym odpisem postanowienia Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim o nabyciu spadku po zmarłym M. L. (4) z dnia 18 listopada 2022 r. w sprawie I Ns 587/22 przez M. L. (1) oraz M. L. (2) i M. L. (3) w równych udziałach prosi o wskazanie numeru rachunku bankowego na który ma być zwrócona kwota i przesłanie oświadczenia, że jest przedstawicielem ustawowym nieletnich synów. W dniu 6 listopada 2023 r. M. L. (1) wskazała numer rachunku bankowego oraz złożyła stosowne oświadczenie.

/dowód: pismo z dnia 18.10.2023 r. k. 221, odpowiedź z dnia 03.11.2023 r. z załącznikiem k. 222-223, pismo z dnia 06.11.2023 r. k. 224/

M. L. (4) w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą miał zawartą umowę leasingu pojazdu marki H., który użytkowała B. J. (1) oraz umowę leasingu pojazdu marki R. (...), który użytkował M. L. (4). Umowa leasingu samochodu marki R. (...) zakończyła się przed śmiercią M. L. (4). Po śmierci M. L. (4) z M. L. (1) skontaktowała się przedstawicielka firmy leasingowej z zapytaniem jak będą spłacane raty kredytu i na kogo ma być umowa ubezpieczenia pojazdu marki H.. M. L. (1) skontaktowała się z B. J., która zadeklarowała, że będzie spłacać raty, proponowała też przejęcie umowy leasingu przez znajomego, który prowadzi firmę transportową. B. J. (1) na bieżąco spłacała raty wynikające z umowy leasingu z dochodów z wynajmu nieruchomości położonej w B. przy ul. (...). M. L. (1) postanowiła jednak rozwiązać umowę leasingu i zwrócić pojazd. Umowa leasingu została rozwiązana, a samochód został zwrócony przez B. J..

/dowód: zeznania powódki M. L. (1) – protokół k. 364 odwrót -366 oraz k. 468-469, wydruk korespondencji e-mail k. 142, k. 226-229, k. 143upoważnienie k. 230, zeznania świadka B. J. – protokół k. 368-370 odwrót/

Nieruchomość gruntowa położona w B. przy ul. (...), oznaczona nr działki (...), o powierzchni 0,2690 ha, stanowi własność Gminy M. B.. W księdze wieczystej założonej dla nieruchomości pozwana B. P. została wpisana jako użytkownik wieczysty działki gruntu oraz właściciel budynku stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności. Nieruchomość jest obciążona następującymi hipotekami:



hipoteką umowną kaucyjną do kwoty 470 000 zł na rzecz Zakładu (...) S.A. w L., tytułem zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy o współpracy z dnia 27 lutego 1998 r.;



hipoteką przymusowa kaucyjną do kwoty 38 098,93 zł na rzecz Miasta B. tytułem zabezpieczenia zaległego podatku od nieruchomości IV rata za 2009, rata za 2010;



hipoteką umowną do kwoty 2 500 000 zł na rzecz (...) S.A. w K. tytułem zabezpieczenia roszczeń najemcy z tytułu zwrotu nakładów związanych z budową pawilonu oraz innych kosztów w związku z realizacją inwestycji w przypadku wygaśnięcia umowy najmu z dnia 11 maja 2011 r. przed terminem z przyczyn leżących po stronie wynajmującego;



hipoteką przymusowa do kwoty 28 239,80 zł na rzecz Miasta B. tytułem zabezpieczenia zaległości podatkowych za 2011 r. wraz z odsetkami za zwłokę.

/dowód: odpis księgi wieczystej Nr (...) k. 13 – 28/

Na zlecenie powódki M. L. (1) rzeczoznawca majątkowy J. D. sporządził operat szacunkowy z wyceny szacunkowej terenu wynajmowanego (...) S.A. nieruchomości znajdującej się na terenie miasta B. na działce (...) przy ul. (...), zgodnie z którym wartość rynkowa pawilonu handlowo – usługowego bez gruntu wynosi 4 081 600,00 zł, natomiast wartość nieruchomości gruntowej budowlanej i budynkowej wraz z towarzyszącą infrastrukturą wynosi 4 800 000,00 zł. Wartości te zostały określone bez uwzględnienia długów, hipotek ustawowych oraz podatku VAT.

/dowód: operat szacunkowy z dnia 29.02.2024 r. k. 205-220/

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Na podstawie art. 189 k.p.c. nie można żądać ustalenia stanu faktycznego lub faktu. Jak przyjmuje się jednak w orzecznictwie, dopuszczalne jest jednak ustalenie faktu mającego charakter prawotwórczy, jeżeli w istocie zmierza do ustalenia prawa lub stosunku prawnego (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 1998-06-25, III CKN 563/97 publ. L.).

Skuteczne powołanie się na interes prawny wymaga wykazania, że oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie skutki w stosunkach między stronami, w następstwie których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie i tym samym wyeliminowane zostanie, wynikające z błędnego przekonania co do przysługiwania powodowi określonych uprawnień, ryzyko naruszenia w przyszłości jego praw. W przypadku gdy dojdzie już do naruszenia prawa, w związku z którym powodowi służy roszczenie o świadczenie (danie, czynienie, zaniechanie, znoszenie), wyłączona jest możliwość skutecznego wystąpienia z powództwem o ustalenie, skoro sfera podlegająca ochronie jest w takiej sytuacji szersza, a rozstrzygnięcie o różnicy zdań w stanowiskach stron nabiera charakteru przesłankowego (por. wyrok SN IICKN 919/99 z dnia 15 marca 2002r. LEX nr 54376).

O występowaniu interesu prawnego świadczy możliwość stanowczego zakończenia na tej drodze sporu, natomiast przeciwko jego istnieniu - możliwość uzyskania pełniejszej ochrony praw powoda w drodze innego powództwa (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6.6.1997r., II CKN 201/97, M. Prawn. 1998/2/3, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.1.1998r., II CKN 572/97, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.10.2000r. II CKN 750/99 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29.3.2001r., I PKN 333/00, Prok. i Pr. 2002/2/43 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2002 r. IV CKN 769/00, OSNC 2003, Nr 1, poz. 13; z dnia 15 października 2002 r. II CKN 833/00, Lex nr 483288; z dnia 30 listopada 2005 r. III CK 277/05, Lex nr 346213; z dnia 2 lutego 2006 r. II CK 395/05, Lex nr 192028; z dnia 29 marca 2012 r., I CSK 325/11, Lex nr 1171285; czy z dnia 5 września 2012 r., IV CSK 589/11, Lex nr 1232242).

Odnosząc powyższe rozważania do przedmiotowej sprawy należy podnieść, że powodowie w zaistniałym stanie faktycznym i prawnym mają interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie, że umowa darowizny prawa użytkowania wieczystego działki gruntu położonej w B. przy ulicy (...), o obszarze 2 690 m ², oznaczonej w ewidencji gruntów numerem 142 w obrębie 10, miasta B. oraz prawa własności budynku usytuowanego na tej działce, stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności, dla których w Sądzie Rejonowego w Bełchatowie została założona księga wieczysta nr (...), zawarta w dniu 16 grudnia 2021 roku przed J. R. notariuszem w B. w formie aktu notarialnego repertorium A 7808/2021, pomiędzy M. L. (4), a pozwaną M. P. (1) jest nieważna. Kwestia ważności umowy ma wpływ na skład spadku po zmarłym M. L. (4), którego powodowie są spadkobiercami ustawowymi, a ponadto legitymują się prawomocnym postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia przez nich spadku po M. L. (4) na podstawie ustawy. Orzeczenie to wiąże zatem zarówno strony, jak również sąd rozpoznający niniejszą sprawę (art. 365 § 1 k.p.c. w zw. art. 13 § 2 k.p.c.). W związku ze sporządzeniem przez M. L. (4) testamentu notarialnego, w którym powołał do spadku powodów M. L. (2) i M. L. (3), obaj powodowie zachowaliby interes prawny w ustaleniu nieważności umowy darowizny z dnia 16 grudnia 2021 r., niezależnie od mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku po M. L. (4) na podstawie ustawy, natomiast interes prawny powódki M. L. (1), wynikałby wówczas z przysługiwania jej uprawnienia do zachowku i potrzeby usunięcia wątpliwości co do tego, kto i na jakiej podstawie byłyby zobowiązany do zaspokojenia tego roszczenia. Bezsprzecznie również powodowie nie mają możliwości uzyskania pełniejszej ochrony swoich praw w drodze innego powództwa, w tym powództwa o świadczenie.

Powodowie wskazywali, że nieważność czynności prawnej wynika z jej sprzeczności z wolą i wiedzą M. L. (4), który była zastępowany przez pełnomocnika w osobie matki B. J., a ponadto ze sprzeczności czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego.

Wskazać należy, że pełnomocnictwo stanowi wyraz oświadczenia woli. Dokument pełnomocnictwa zawiera określoną treść, zaś sama czynność udzielenia pełnomocnictwa jest czynnością prawną, której treścią jest oświadczenie woli mocodawcy upoważniające osobę lub osoby do dokonywania w jego imieniu czynności prawnych określonych w pełnomocnictwie. Na podstawie tego umocowania pełnomocnik jest upoważniony do reprezentowania (zastępstwa) mocodawcy, w zakresie określonym w pełnomocnictwie, w stosunkach prawnych z innymi podmiotami prawa.

W doktrynie i orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że pełnomocnictwo należy oceniać zgonie z regułami oświadczenia woli wskazanymi w art. 65 k.c. Art. 65 § 1 k.c. stanowi zaś, że oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Powyższy przepis nakazuje zatem uwzględniać przy wykładni oświadczenia woli nie tylko samą treść tego oświadczenia, ale także okoliczności, w których zostało ono złożone. Do najistotniejszych okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przy ocenie oświadczeń woli doktryna i orzecznictwo wskazują dotychczasową praktykę stron, w szczególności treść i sposób realizacji czynności prawnych powiązanych z danym oświadczeniem woli oraz ich inne kontakty poprzedzające złożenie interpretowanego oświadczenia. Przepis art. 247 k.p.c. nie ogranicza przy tym przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron lub świadków, gdy jest to konieczne do dokonania wykładni oświadczeń woli zawartych w dokumencie urzędowym, gdyż dowody te nie są w takim wypadku skierowane przeciwko osnowie dokumentu, a jedynie mają posłużyć ustaleniu woli stron w drodze wykładni (por. wyrok SA w Lublinie z 26 października 2017 r., I ACa 615/17, Lex nr 2620134).

Zgodnie z ustalonym stanem faktycznym M. L. (4) w dniu 17 maja 2010 r. udzielił matce B. J. pełnomocnictwa ogólnego do wykonywania czynności zwykłego zarządu nieruchomością położoną w B. przy ul. (...), a ponadto pełnomocnictwa rodzajowego do czynności przekraczających zwykły zarząd tą nieruchomością, w tym również jej darowania dowolnej osobie fizycznej lub prawnej na warunkach wedle uznania pełnomocnika. W dniu 3 września 2012 r. M. L. (4) ponownie udzielił matce B. J. pełnomocnictwa ogólnego do wykonywania czynności zwykłego zarządu powyższą nieruchomością, a ponadto pełnomocnictwa rodzajowego do czynności przekraczających zwykły zarząd nieruchomością, w tym również jej darowania dowolnej osobie fizycznej lub prawnej i na warunkach wedle uznania pełnomocnika.

B. J. (1) powołując się na pełnomocnictwo z dnia 3 września 2012 r., zawarła w dniu 16 grudnia 2021 r. w imieniu M. L. (4) umowę darowizny nieruchomości na rzecz pozwanej B. P..

Biorąc jednak pod uwagę, iż pełnomocnictwo do dokonania czynności zostało udzielone 9 lat wcześniej, należało dokonać wykładni oświadczenia woli M. L. (4), z uwzględnieniem całokształtu okoliczności, w tym również okoliczności zaistniałych po dacie udzielenia pełnomocnictwa, wskazujących na rzeczywistą wolę M. L. (4) w tym zakresie W tym kontekście za szczególnie istotne należy uznać sporządzenie przez M. L. (4) w dniu 8 września 2014 r. testamentu notarialnego, w którym powołał do spadku swoje dzieci tj. powodów M. L. (2) i M. L. (3) w częściach równych oraz ustanowił na rzecz pozwanej M. P. (1) zapis windykacyjny polegający na nabyciu przez nią z chwilą otwarcia spadku udziału wynoszącego połowę w prawie użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości oraz we własności wzniesionych na niej, stanowiących odrębne nieruchomości budynków. Treść testamentu wskazuje jednoznacznie, że M. L. (4) miał wolę zachowania prawa własności nieruchomości do swojej śmierci, a po jego śmierci prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej oraz prawo własności nieruchomości budynkowej miało przejść na jego dzieci w ½ części oraz na pozwaną M. P. (1) w ½ części. Wolę tę M. L. (4) konsekwentnie podtrzymywał, również po zdiagnozowaniu u niego ostrej białaczki szpikowej, deklarując wielokrotnie, że po jego śmierci powodowie będą odpowiednio zabezpieczeni, ponieważ połowa „firmy” będzie należała do nich. Oczywiste jest przy tym, że pod użytym przez mocodawcę pojęciem „firmy” należy rozumieć przedmiotową nieruchomość, albowiem założona przez M. L. (4) działalność gospodarcza sprowadzała się do zarządzania tą nieruchomością i czerpania dochodów z tego tytułu. Należy podkreślić, że nieruchomość, stała się źródłem stabilnych i wysokich dochodów, które w połowie przypadały M. L. (4) i były przeznaczane na utrzymanie jego i jego rodziny. Po zachorowaniu przez M. L. (4) na ostrą białaczkę szpikową dochody z nieruchomości stały się szczególnie istotne nie tylko w związku z jego własnym utrzymaniem, ale również w kontekście zapewnienia powodom stabilnego źródła utrzymania po jego śmierci. Uwzględniając przytoczony kontekst faktyczny, należy stwierdzić, że w dacie dokonania przez B. J. kwestionowanej w pozwie czynności, M. L. (4) nie miał woli darowania nieruchomości dowolnej osobie fizycznej lub prawnej, w tym również pozwanej, albowiem tego rodzaju czynność, pozbawiałaby powodów udziału wynoszącego ½ części we własności nieruchomości oraz czerpania połowy dochodów z jej najmu po jego śmierci, a tym samym pozbawiała ich zabezpieczenia na wypadek jego śmierci, którym miały być pożytki z nieruchomości. Wbrew bowiem stanowisku pozwanej, kwestionowana czynność nie zabezpiecza interesu dzieci M. L. (4), albowiem nie wynika z niej prawny obowiązek przekazywania im przez pozwaną połowy dochodów z nieruchomości. Pozwana może bowiem tych dochodów nie przekazywać, bądź przekazywać w dowolnej, ustalonej przez siebie wysokości bez narażenia się na jakiekolwiek konsekwencje prawne. Dodatkowo powodowie nie będąc współwłaścicielami nieruchomości, nie mają prawa wglądu w dokumenty związane z zarządzeniem nieruchomością, a tym samym nie byliby w stanie zweryfikować, jaką część faktycznych dochodów z najmu nieruchomości, stanowią kwoty przekazywane im dobrowolnie przez pozwaną. Z dokonanej czynności nie wynika również zobowiązanie pozwanej do przeniesienia na małoletnich powodów udziału w nieruchomości wynoszącego ½ części po śmierci B. J..

W związku z powyższym nie zasługiwały na wiarę zeznania świadka B. J., która twierdziła, że czynność darowizny nieruchomości została dokonana za wiedzą i zgodą M. L. (4), jak służąca zabezpieczeniu interesu małoletnich powodów, jej własnego interesu oraz interesu pozwanej M. P. (1).

Należy przy tym podkreślić, że B. J. (1) jest osobą zainteresowaną korzystnym dla pozwanej wynikiem procesu, a tego rodzaju okoliczność w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego, z reguły ma wpływ na treść zeznań świadków. Dodatkowo podnieść należy, że zeznania B. J. były w tej części mało spójne i konsekwentne, a ponadto sprzeczne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. B. J. (2) zeznała bowiem, że dokonanie czynności darowizny było inicjatywą M. L. (4), który obawiał się co będzie z firmą (nieruchomością) po jego śmierci. Tymczasem M. L. zadysponował nieruchomością na wypadek swojej śmierci, powołując do spadku swoje niepełnoletnie dzieci, miał zatem świadomość, że mogą oni stać właścicielami, czy też współwłaścicielami nieruchomości jeszcze w okresie niepełnoletności, a zatem nie było powodu, aby niepokoił się taką sytuacją. Świadek B. J. (1) zeznała ponadto, że dokonała czynności prawnej w imieniu M. L. (4), ponieważ jego stan zdrowia nie pozwalał mu na jej osobiste dokonanie. Zebrany w sprawie materiał dowodowy przeczy temu twierdzeniu. Wynika bowiem z niego, że M. L. (4) dwa dni przed dokonaniem kwestionowanej czynności prawnej został wypisany ze szpitala do domu w stanie ogólnym dobrym. Przy czym orientacyjny termin kolejnej hospitalizacji celem kwalifikacji do dalszego leczenia został zaplanowany na dzień 25 stycznia 2022 r. W dniu 17 grudnia 2021 r. M. L. (4) odbył wizytę lekarską w poradni okulistycznej w G., a Święta Bożego Narodzenia spędził na M. z żoną i dziećmi oraz rodzicami powódki. Był wówczas w dobrym stanie, fizycznym poruszał się samodzielnie, uczestniczył w ceremoniach świątecznych, chodził na spacery.

Świadek B. J. (1) zeznała także, że fakt dokonania darowizny na rzecz pozwanej został uzgodniony z M. L. (4) jesienią 2021 r., natomiast w innym fragmencie swoich zeznań podała, że zgodnie z wolą syna miała zabezpieczyć dzieci, siebie oraz pozwaną, natomiast szczegóły syn zostawił jej, ponieważ ona się wszystkim zajmowała i jej ufał. Syn pytał ją czy dokonała darowizny, ale nie pytał o szczegóły i nie żądał okazania aktu notarialnego, ponieważ jej ufał.

Powyższe zeznania w zakresie wiedzy M. L. (4) o darowiźnie nieruchomości na rzecz pozwanej są niespójne i niekonsekwentne, a tym samym budzą uzasadnione wątpliwości co do swojej wiarygodności.

Należy również wskazać na zachowanie M. L. (4), który nie wspominał nikomu ze swoich bliskich o dokonanej darowiźnie nieruchomości na rzecz pozwanej, natomiast konsekwentnie traktował nieruchomość jaką swoją własność oraz zabezpieczenie powodów na wypadek jego śmierci.

Odnosząc się do podnoszonego przez B. J. argumentu, że w umowie najmu nieruchomości zawartej z (...) S.A. została zastrzeżona kara umowna w kwocie 3 000 000,00 zł na rzecz najemcy w razie niespełnienia przez wynajmującego warunków umowy, a w przypadku wstąpienia w prawo najmu przez niepełnoletnie dzieci M. L. (4), każda czynność dokonana z najemcą nieruchomości wymagałaby zgody sądu rodzinnego, z czym mogłyby się wiązać problemy, należy wskazać, że trudno sobie wyobrazić, aby sąd rodzinny odmówił zgody na dokonanie czynności, której zaniechanie wiązałoby się z koniecznością uiszczenia tak wysokiej kary z majątku małoletniego. Po drugie brak zgody sądu rodzinnego na dokonanie czynności, stanowiłby okoliczność niezależną od małoletniego i niezawinioną przez niego, w związku z czym nie zachodziłby podstawy do obciążenia małoletnich powodów karą umowną przewidzianą w umowie.

Nawet jednak zakładając, że powyższa obawa była podzielana przez M. L. (4), w związku z czym akceptował on podjęcie przez swoją matkę w jego imieniu niezbędnych czynności prawnych dotyczących nieruchomości, treść jego wypowiedzi zarejestrowanej podczas pobytu w szpitalu, adresowanej do powódki M. L. (1) i jej ojca, wskazuje jednoznacznie na jego wolę w tym zakresie, którą było maksymalne zabezpieczenie interesu powodów, do których miała należeć połowa „firmy”, czyli połowa przedmiotowej nieruchomości. Jednocześnie z wypowiedzi tej wynika, że B. J. (1) akceptowała wolę swojego syna. Tymczasem dokonana przez nią czynność polegająca na darowaniu nieruchomości pozwanej, bez nałożenia na pozwaną poleceń wywołujących skutki prawne (art. 893 k.c.), nie spełnia wymogu zabezpieczenia interesu powodów z przyczyn wskazanych już wcześniej. Czynność ta służyła natomiast niewątpliwie zabezpieczeniu interesu B. J., albowiem umożliwiła jej dalsze swobodne zarządzanie nieruchomością, bez konieczności uwzględniania stanowiska powódki M. L. (1), jako przedstawicielki ustawowej małoletnich dzieci M. L. (4), jak również stanowiska sądu rodzinnego, w zakresie czynności przekraczających zwykły zarząd nieruchomością.

W tym stanie rzeczy zachodzą podstawy do przyjęcia, że czynność darowizny została dokonana wbrew życzeniom i zamiarom M. L. (4), które były znane B. J., a tym samym działała ona poza granicami udzielonego jej umocowania.

Nie można uznać, że pełnomocnik ma pełną swobodę względem mocodawcy w zakresie sposobu wykorzystania przyznanego mu umocowania do dokonywania oznaczonych w pełnomocnictwie czynności ze skutkiem dla mocodawcy. Stosunek pełnomocnictwa opiera się bowiem na zaufaniu, wyrażającym się w założeniu, że podmiot upoważniony do działania w imieniu i na rzecz innej osoby, będzie realizował znaną mu wolę tej osoby, a co najmniej działał w zgodzie z jej interesem. Od osoby obdarzonej przez mocodawcę zaufaniem wyrażającym się w udzieleniu mu upoważnienia do działania w imieniu i na rzecz mocodawcy, żądać należy co najmniej takich samych przejawów staranności i dbałości o jego interesy. Występowanie w imieniu mocodawcy immanentnie wiąże się z obowiązkiem realizowania jego woli. Podejmowanie czynności wbrew znanym pełnomocnikowi życzeniom i zamiarom mocodawcy narusza podstawę stosunku upoważniającego i jest działaniem stanowiącym przekroczenie umocowania (por. wyrok SA w Lublinie z 26 października 2017 r., I ACa 615/17, Lex nr 2620134).

Zgodnie z art. 103 § 1 k.c. jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od je potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta.

Powyższy przepis kwalifikuje umowę zawartą bez umocowania lub poza jego zakresem jako czynność prawną niezupełną (kulejącą, negotium claudicans), dotkniętą sankcją bezskuteczności zawieszonej. Interes drugiej strony jest zabezpieczony przede wszystkim przez możliwość wyznaczenia mocodawcy odpowiedniego terminu do potwierdzenia umowy (art. 103 § 2 k.c.). W razie udzielenia takiego potwierdzenia staje się ona czynnością ważna, natomiast brak potwierdzenia powoduje – z mocy samego prawa – nieważność umowy w całości. Nie jest więc możliwe zastosowanie w tym wypadku art. 58 § 3 k.c. i uznanie, że umowa zachowała w określonej części ważność. Potwierdzenie może nastąpić z własnej inicjatywy tej osoby albo z inicjatywy drugiej strony. Konwaliduje ono wadliwą umowę i nadaje jej pełną skuteczność z mocą wsteczną od daty jej zawarcia.

W piśmiennictwie i orzecznictwie przyjmuje się, że niepotwierdzenie czynności sprawia, że czynność uważana jest za nieważną (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 14.3.2006 r., III CZP 7/06, OSNC 2007, Nr 1, poz. 7, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.10.2010 r., IV CSK 95/10, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9.11.2012 r., I ACa 370/12,komentarze do art. 103 k.c. w pod red. K. Osajdy, pod redakcją M. Załuckiego, M. Pazdan, w: Pietrzykowski, Komentarz KC 2021,; J. Strzebinczyk, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz KC, 2016, Rudnicki S., Kodeks cywilny. Komentarz. Księga pierwsza. Część Ogólna, 2011 w systemie Legalis).

Biorąc pod uwagę, że zarówno M. L. (4), jak i jego spadkobiercy nie potwierdzili dokonanej umowy darowizny, umowa jest nieważna z mocy samego prawa.

Gdyby nawet uznać, że czynność B. J., polegająca na zawarciu z pozwaną umowy darowizny nieruchomości, formalnie mieściła się w granicach udzielnego pełnomocnictwa, to jednak zachowanie pełnomocnika, które w istocie całkowicie pomijało stanowisko mocodawcy i jego interes, natomiast było przejawem dbania przez pełnomocnika o własny interes, należy ocenić jako sprzeczne z ideą pełnomocnictwa, instytucji opartej na bezwzględnym zaufaniu mocodawcy do osoby, która ma działać w jego imieniu oraz naruszające podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania tj. zasady zaufania, lojalności i uczciwego obrotu. Uznać zatem należy, że czynność prawna realizująca umowę w takich warunkach jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i nieważna na podstawie art. 58 § 2 KC. (por. wyrok SA w Lublinie z 26 października 2017 r., I ACa 615/17, Lex nr 2620134).

Odwołanie się do zasad współżycia społecznego oznacza odwołanie się do idei słuszności w prawie i do powszechnie uznawanych wartości w kulturze naszego społeczeństwa. Ujmując rzecz ogólnie, można przyjąć, że przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania (por. wyrok SN z dnia 28.11.2001r. IV CKN 1756/00, Lex nr 80259).

Na tle art. 58 § 2 k.c. szczególnego znaczenia nabierają oceny moralne dokonywane z uwagi na wartość, jaką stanowi sprawiedliwa równość podmiotów. Należą do nich uczciwość w obrocie, lojalność kontrahentów, wzajemne zaufanie, słuszność, respekt dla interesów drugiej strony, odpowiednie zabezpieczenie roszczenia. Pozwalają one w pewnych przypadkach uznać umowę za nieważną na podstawie tego przepisu, jeżeli jej zawarcie lub nadanie jej określonej treści było wynikiem nadużycia przez jedną ze stron silniejszej pozycji (por. E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2021, Legalis art. 58, nb 14).

W wyroku Sądu Najwyższego z 2 marca 2012 r. (II CSK 351/11, L.) wskazano, że obiektywnie niekorzystna dla jednej strony treść umowy zasługuje na negatywną ocenę moralną, a w konsekwencji prowadzi do jej uznania za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego w sytuacji, gdy do takiego ukształtowania stosunków umownych, który jest dla niej w sposób widoczny krzywdzący, doszło przy – świadomym lub tylko spowodowanym niedbalstwem – wykorzystaniu przez drugą stronę swojej silniejszej pozycji. Dominująca pozycja jednej ze stron umowy w stosunku do kontrahenta może być zarówno następstwem istniejącego między nimi stosunku zależności o charakterze ekonomicznym, czy też mającej źródło w stosunkach rodzinnych, jak i szczególnych okoliczności dotyczących osoby słabszego partnera związanych np. z jego chorobą, w przebiegu której następuje upośledzenie sfery motywacyjnej i decyzyjnej.

Wprawdzie art. art. 58 § 2 k.c. nie stanowi wprost o sprzeczności celu czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego, to jednak przyjmuje się, że w celu zbadania zgodności czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego oceniać należy nie tylko treść czynności prawnej, ale i jej cel rozumiany jako stan rzeczy, który nie jest objęty treścią oświadczenia woli, ale ma być zrealizowany w następstwie wykonania uprawnień i obowiązków wynikających z dokonanej czynności prawnej (por. wyrok SN z 25 lutego 2004 r., II CK 34/03, Legalis, E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2021, Legalis art. 58, nb 16). Cel ten nie musi być wspólny i znany obu stronom. Sprzeczny z zasadami współżycia społecznego skutek czynności musi być natomiast konieczną konsekwencją dokonanej czynności (por. wyrok SN z 20 listopada 2009 r., III CSK 56/09, L.).

Podkreślenia wymaga, że czynność dokonana przez B. J., jako pełnomocnika M. L. (4), z pominięciem jego woli, doprowadziła do rażącego pokrzywdzenia małoletnich powodów, będących spadkobiercami mocodawcy. Małoletni powodowie zostali bowiem pozbawieni jedynego prawa majątkowego wchodzącego w skład masy spadkowej po ojcu, prezentującego znaczną wartość i przynoszącego wysokie dochody, które pozwalałyby na zapewnienie im wysokiej stopy życiowej oraz ułatwiłyby im start w dorosłe życie, a w masie spadkowej pozostały wyłącznie długi wynikające z zaciągniętych przez M. L. (4) zobowiązań w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, opiewające na kwotę wynoszącą około 144 000,00 złotych. Bez znaczenia jest przy tym fakt, że B. J. (1) oraz pozwana deklarują wolę przekazywania małoletnim powodom połowy dochodów uzyskiwanych z wynajmu nieruchomości, skoro powodowie nie mają gwarancji, że zobowiązanie to w przyszłości będzie rzeczywiście realizowane, a ponadto nie posiadają możliwości zweryfikowania, czy przekazywane im kwoty stanowią połowę faktycznych dochodów z nieruchomości.

Z tych wszystkich względów Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 98 k.p.c. i art. 98 § 1 ¹ zdanie 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Powództwo zostało uwzględnione w całości, dlatego też Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powodów całość poniesionych przez nich kosztów procesu. Na zasądzoną kwotę złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 8 000 zł oraz koszty zastępstwa procesowego powodów przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w stawce minimalnej wynoszącej 10 800 zł (§ 8 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu Dz. U. poz. 764 z późn. zm.).

Od powyższych kwot powodom należą się ponadto odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty stosownie do art. 98 § 1 ¹ zdanie 1 k.p.c.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2024, poz. 959 ze zm.) w zw. z art. 98 k.p.c., Sąd nakazał pobranie od pozwanej, jako strony przegrywającej proces, na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwoty 17 000,00 zł tytułem nieuiszczonej części opłaty sądowej od pozwu, od której powodowie zostali zwolnieni.

ZARZĄDZENIE

doręczyć pełnomocnikom stron odpis wyroku z dnia 7 lutego 2025 r. wraz z uzasadnieniem.