Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2023 roku

Sąd Rejonowy w Zgierzu, I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sabina Ławniczak

Protokolant: sekr. sąd. Patrycja Malanowska

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2023 roku w Zgierzu na rozprawie sprawy

z powództwa M. J.

przeciwko Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  zasądza od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z siedzibą w W. na rzecz M. J. kwotę 499 zł (czterysta dziewięćdziesiąt dziewięć złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 5 lipca 2022 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z siedzibą w W. na rzecz M. J. kwotę 137 zł (sto trzydzieści siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygnatura akt I C 476/23

UZASADNIENIE

Pozwem z 20 stycznia 2023 roku powód M. J. domagał się zasądzenia od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. kwoty 499 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 15 maja 2022 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania w związku ze szkodą wynikającą z braku możliwości korzystania przez poszkodowanego J. P. z uszkodzonego pojazdu w okresie od 19 marca 2022 roku do 1 kwietnia 2022 roku. Powód zastrzegł, że w ramach niniejszego postępowania dochodzi jedynie części swoich roszczeń w związku z koniecznością najmu pojazdu zastępczego po szkodzie z 18 marca 2022 roku. (pozew – k. 3-5)

W odpowiedzi na pozew Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wnosił o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu. Pozwany wskazał, że na etapie postępowania przedsądowego przejął odpowiedzialność za przedmiotową szkodę i wypłacił powodowi z tytułu najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego kwotę 1344 zł (14 dni * 96 zł/ dzień = 1.344 zł), która to kwota w ocenie pozwanego wyczerpuje roszczenia powoda.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 18 marca 2022 roku doszło z winy Y. B. do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ należący do J. P. pojazd marki R. (...) o nr rej. (...). Y. B. w dacie zdarzenia nie posiadała obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. (bezsporne)

Dzień po szkodzie, w dniu 19 marca 2022 roku J. P. zawarł z M. J. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...).pl (...) umowę najmu pojazdu zastępczego marki R. (...); dobowa stawka czynszu za najem przedmiotowego pojazdu wynosiła 200 zł/ netto. Zgodnie z postanowieniami umowy najmu wynajmujący nie pobierał z góry żadnych opłat związanych z najmem pojazdu, który był rozliczany bezgotówkowo. (bezsporne, ponadto umowa najmu – k. 9-11)

Po szkodzie z 18 marca 2022 roku poszkodowany nie dysponował żadnym innym pojazdem, którym mógłby zastąpić pojazd uszkodzony. Poszkodowany zamieszkuje poza miastem. Z samochodu korzysta głównie w celu dojazdu do miejsca pracy. J. P. sam wyszukał wypożyczalnię pojazdów zastępczych prowadzoną przez powoda. Bezpośrednio po szkodzie z 18 marca 2022 roku ubezpieczyciel nie poinformował poszkodowanego o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego przez wypożyczalnię współpracującą z powodem. Poszkodowany nie miał żadnych szczególnych oczekiwań wobec treści umowy najmu pojazdu zastępczego. Nie zwracał uwagi na warunki najmu, zależało mu na odzyskaniu możliwości przemieszczania się samochodem w okresie naprawy własnego pojazdu. (zeznania świadka J. P. –k. 92 od 00:03:31 do 00:12:47)

W dniu 19 marca 2022 roku J. P. zawarł z M. J. umowę cesji wierzytelności, na mocy której J. P. przeniósł na M. J. wierzytelność o odszkodowanie w związku ze szkodą polegającą na utracie możliwości korzystania z pojazdu marki R. (...), który to pojazd uległ uszkodzeniu wskutek kolizji drogowej w dniu 18 marca 2022 roku. W treści umowy cesji wskazano, że szkoda jest likwidowana przez (...) s.a. (umowa cesji wierzytelności – k. 14)

Pismem z 21 marca 2022 roku cesjonariusz zawiadomił (...) s.a. o cesji wierzytelności. Pismo to zostało doręczone ubezpieczycielowi w dniu 28 marca 2022 roku. (pismo – k. 15)

J. P. zdał pojazd zastępczy w dniu 1 kwietnia 2022 roku, gdy – w wyniku przeprowadzonej naprawy – odzyskał możliwość korzystania z własnego pojazdu. (bezsporne, ponadto protokół – k. 12)

W dniu 4 kwietnia 2022 roku M. J. wystawił fakturę za najem pojazdu zastępczego na kwotę 3.444 zł (14 dni * 200 zł netto/ doba najmu * 1,23 = 3.444 zł). (bezsporne, ponadto faktura – k. 13)

W dniu 12 kwietnia 2022 roku pracownik (...) s.a. przesłał J. P. dokumenty dotyczące zgłoszonej przez niego szkody komunikacyjnej. Pośród nich znajdowała się informacja o możliwości zorganizowania przez ubezpieczyciela najmu pojazdu zastępczego. Ubezpieczyciel wskazał współpracujące z nim wypożyczalnie i poinformował, że stawka brutto za dobę najmu pojazdu zastępczego należącego do segmentu C wynosi 95 zł brutto. W przypadku zainteresowania usługą należało skontaktować się z opiekunem szkody. Ubezpieczyciel poinformował poszkodowanego, że w przypadku wyboru oferty najmu pojazdu zastępczego z innej wypożyczalni, zgodnie z zasadą minimalizacji szkody, E. (...) zastrzega sobie prawo do weryfikacji okresu najmu i jego dobowej stawki do wysokości wskazanej przez E. (...) w niniejszej propozycji. (wydruk wiadomości e-mail wraz z raportem szkody – k. 50-52)

Pismem z 27 kwietnia 2022 roku powód wezwał (...) s.a. do zapłaty kwoty 3.444 zł. W dniu 2 czerwca 2022 roku (...) s.a. z siedzibą w S. poinformowało powoda, że w toku postępowania likwidacyjnego ustalono, że sprawca zdarzenia nie posiadał ważnego ubezpieczenia OC w dniu szkody, w związku z czym sprawa została przekazana do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. (wezwanie do zapłaty – k. 16, wydruk wiadomości e-mail – k. 18)

Pismem z 27 września 2022 roku M. J. wezwał Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny do zapłaty kwoty 2.100 zł z tytułu najmu pojazdu zastępczego. Pismem z 7 listopada 2022 roku Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny poinformował powoda o nieuwzględnieniu jego reklamacji. (wezwanie do zapłaty – k. 7, pismo – k. 20)

Uszkodzony pojazd R. (...) należy do klasy segmentowej C. Cena za dobę najmu pojazdu należącego do klasy segmentowej C w wypożyczalniach zamieszczających cenniki w Internecie waha się przy najmie trwającym 14 dni od 212 do 246 zł netto. (bezsporne, ponadto wydruki ofert – k. 29-30)

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o powołane dowody, uznając je za wiarygodne w całości.

Na podstawie art. 235 § 2 pkt. 1 k.p.c. w zw. z art. 505 ⁷ § 2 k.p.c. Sąd pominął dowód z opinii biegłego z zakresu techniki motoryzacyjnej, albowiem przewidywalny koszt takiej opinii przekraczałby wartość przedmiotu sporu. Niezależnie od powyższego, w ocenie Sądu w składzie orzekającym ustalenie rynkowości stawki czynszu najmu nie wymaga wiadomości specjalnych, a jedynie analizy dostępnych na rynku ofert, co Sąd jest w stanie wykonać samodzielnie w oparciu o materiał dowodowy przedstawiony przez strony.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione niemalże w całości.

Podstawy odpowiedzialności pozwanego upatrywać należy w art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2277 z późn. zm.), zgodnie z którym poszkodowany może dochodzić roszczeń bezpośrednio od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 1, 1a i 2. Z kolei art. 98 ust. 1 pkt. 3 lit. a powyższej stanowi, że do zadań funduszu należy zaspokajanie roszczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych za szkody powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarówno na osobie jak i w mieniu, jeżeli posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Art. 108 ust. 1 i 2 ustawy stanowią, że uprawniony do odszkodowania zgłasza swoje roszczenia do Funduszu przez jakikolwiek zakład ubezpieczeń, który to zakład po otrzymaniu zgłoszenia roszczenia, przeprowadza postępowanie w zakresie ustalenia zasadności i wysokości dochodzonych roszczeń i niezwłocznie przesyła zebraną dokumentację do Funduszu, powiadamiając o tym osobę zgłaszającą roszczenie.

W niniejszej sprawie Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny nie kwestionował ani zasady swojej odpowiedzialności, ani uzasadnionej długości okresu najmu pojazdu zastępczego. Osią sporu pomiędzy stronami była wyłącznie kwestia stawki najmu pojazdu zastępczego. O ile bowiem powód stał na stanowisku, że szkoda wynikająca z braku możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu winna być rozliczona po stawce 246 zł brutto/ doba najmu, tak pozwany akceptował stawkę wynoszącą jedynie 96 zł brutto/ doba najmu.

W myśl art. 361 § 1 i 2 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na dowód wysokości kosztów najmu samochodu zastępczego strona powodowa przedłożyła umowę najmu oraz fakturę VAT. Należy mieć na uwadze, że w przyjętym przez stronę powodową bezgotówkowym modelu rozliczeń z klientami wartość wskazana w fakturze nie jest wartością kosztów obciążających poszkodowanych. Zatem nie można uznać na podstawie faktury wystawianej w ramach opisanego wyżej modelu rozliczeń, że koszt wskazany na fakturze jest równoznaczny z wartością wydatków poniesionych przez poprzednika prawnego lub choćby stanowi odwzorowanie wzrostu obciążeń (pasywów) poszkodowanych. W konsekwencji należy stwierdzić, że na stronie powodowej spoczywał ciężar udowodnienia, że przyjęta stawka dobowa najmu była stawką rynkową (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 14 grudnia 2017 roku, sygn. akt: X Ga 670/17). Równocześnie odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela w zakresie odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje koszty niezbędne i ekonomiczne, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku (por. uchwała Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2003 roku, sygn. akt: III CZP 32/03, L.).

Odnośnie do uzasadnionej wysokości stawki najmu, strona pozwana ani w odpowiedzi na pozew, ani na terminie rozprawy w dniu 30 czerwca 2023 roku nie zakwestionowała rynkowości stawki zastosowanej przez powoda. Pozwany podnosił jednak, że poszkodowany nie skorzystał z propozycji najmu zastępczego przedstawionej przez ubezpieczyciela. Powyższa okoliczność, może mieć istotną doniosłość, gdyż Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w jego uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 roku, stosownie do której wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku, sygn. akt: III CZP 20/17). Wskazać przy tym należy, że w części motywacyjnej przywołanej uchwały Sąd Najwyższy skonstatował, że jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione".

Jednakże reguła ta nie mogła znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie. Podkreślenia bowiem wymaga, że zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na stronie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Uwzględniając, zatem treść art. 6 k.c., trzeba stwierdzić, że to na stronie pozwanej spoczywał obowiązek udowodnienia dwóch faktów. Po pierwsze wykazania, że złożyła poszkodowanym propozycję bezgotówkowego wynajęcia pojazdu zastępczego. Po drugie obowiązkiem strony pozwanej w niniejszym procesie było wykazanie, że istotnie mogła zapewnić najem pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu (zwłaszcza co do klasy i co do stanu pojazdu) oraz że koszt zapewnienie takiego pojazdu zastępczego rzeczywiście wyniósłby jedynie 96 zł brutto.

Odnośnie pierwszej okoliczności należy zwrócić uwagę, że strona pozwana powoływała się w niniejszej sprawie na informację o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego przekazaną poszkodowanemu w dniu 12 kwietnia 2022 roku, a zatem już po zakończeniu najmu pojazdu zastępczego (poszkodowany zdał pojazd zastępczy w dniu 1 kwietnia 2022 roku). Oczywistym jest, że w tej dacie przekazana informacja była już bezprzedmiotowa. Strona pozwana nie wykazała w niniejszym postępowaniu, aby ubezpieczyciel prowadzący postępowanie likwidacyjne przekazał poszkodowanemu informację o możliwości zorganizowania (tańszego) najmu pojazdu zastępczego w okresie obowiązywania umowy najmu. Zeznania poszkodowanego odnośnie daty przekazania mu informacji o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela były nieprecyzyjne, a co za tym idzie – nie mogły stanowić podstawy ustaleń faktycznych w sprawie. J. P. na przestrzeni ostatnich 3 lat miał kilka kolizji, a szczegóły likwidacji szkód wynikających z tych kolizji zatarły się w jego pamięci. Stąd ten fragment zeznań, w którym J. P. wskazuje, że informację o możliwości zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela otrzymał po zawarciu umowy najmu z innym podmiotem (w domyśle – przed jej zakończeniem) uznać należy za nieprzekonujący, zwłaszcza w kontekście znajdującego się w aktach sprawy wydruku wiadomości e-mail wysłanej do poszkodowanego w dniu 12 kwietnia 2022 roku.

Ponadto, w ocenie Sądu strona pozwana wykazała się całkowitą biernością także co do wykazania, że w przypadku, gdyby poszkodowany skorzystał z oferty wypożyczalni współpracujących z ubezpieczycielem, to koszt takiego najmu wynosiłby dla strony pozwanej jedynie 96 zł brutto. Podkreślenia wymaga, że samo oświadczenie strony pozwanej co do wysokości tych kosztów jest niewystarczające. Stawiałoby bowiem ubezpieczyciela w uprzywilejowanej sytuacji. Ubezpieczyciel mógłby bowiem twierdzić, że koszt najmu zastępczego w razie skorzystania z oferty wypożyczalni współpracujących z ubezpieczycielem wynosiłby 10 zł. Reasumując, strona pozwana nie wykazała, że koszt zorganizowanego przez stronę pozwaną najmu pojazdu zastępczego, obciążający stronę pozwaną, wynosiłby jedynie 96 zł brutto za dobę.

Tym samym biorąc pod uwagę, że sam okres zasadnego najmu pojazdu zastępczego był niesporny (14 dni), niniejsze powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości w zakresie roszczenia głównego. Ekonomicznie uzasadnione koszty najmu pojazdu zastępczego wynoszą 3.444 zł. Na przedsądowym etapie likwidacji szkody wypłacono poszkodowanemu kwotę 1.344 zł. Do dopłaty pozostaje zatem kwota 2.100 zł. W niniejszej sprawie powód dochodził jedynie części roszczenia, tj. kwoty 499 zł, którą to kwotę Sąd zasądził w pkt. 1 wyroku od pozwanego na rzecz powoda.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Początek okresu, za który można żądać odsetki wyznaczany powinien być przez termin wymagalności roszczenia. W art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń postanowiono, że zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Zgodnie z art. 109 ust. 1 ustawy Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny jest obowiązany zaspokoić roszczenie, o którym mowa w art. 98 ust. 1 i 1a, w terminie 30 dni, licząc od dnia otrzymania akt szkody od zakładu ubezpieczeń lub syndyka upadłości. Art. 109 ust. 3 stanowi zaś, że odpowiedzialność za zwłokę w spełnieniu świadczenia ponoszą odpowiednio Fundusz i zakład ubezpieczeń, każdy w swoim zakresie. W niniejszej sprawie strona powoda żądała zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty odszkodowania od 15 maja 2022 roku do dnia zapłaty. Tak sformułowane roszczenie odsetkowe okazało się nieuzasadnione, albowiem ubezpieczyciel, do którego pierwotnie wpłynęło zgłoszenie szkody, przekazał akta szkody do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego dopiero w dniu 2 czerwca 2022 roku. Uwzględniając treść art. 111 § 2 k.c. oraz art. 115 k.c., Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej kwoty od pierwszego dnia opóźnienia w spełnieniu świadczenia, tj. od 5 lipca 2022 roku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zasądzając od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z siedzibą w W. na rzecz M. J. kwotę 137 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, na którą to składają kwoty: 90 złotych wynagrodzenia występującego w sprawie pełnomocnika będącego adwokatem w stawce minimalnej (§ 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie) 30 złotych opłaty sądowej od pozwu oraz 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 8). O obowiązku zapłaty odsetek od kosztów procesu orzeczono w oparciu o art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

W tym stanie faktycznym należało orzec jak w sentencji.