Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 29 maja 2018 r.

Sąd Rejonowy w Kutnie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – SSR Paweł Wrzesiński

Protokolant – st. sekr. sąd. Irena Anyszewska

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2018 r. w Kutnie

na rozprawie

sprawy z wniosku J. A. (1)

z udziałem L. A., K. M. (1) i E. P.

o zasiedzenie

p o s t a n a w i a:

1.  oddalić wniosek,

2.  zasądzić od J. A. (1) na rzecz L. A. kwotę 3.617,00 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

3.  stwierdzić, że w pozostałym zakresie wnioskodawca i uczestnicy postępowania ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie,

4.  stwierdzić, że nieuiszczone koszty postępowania ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt I Ns 300/16

UZASADNIENIE

Wnioskiem złożonym dnia 21 kwietnia 2016 r. wnioskodawca J. A. (1) wniósł o stwierdzenie, że wnioskodawca nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości gruntowej zapisanej w księdze wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Kutnie, położonej w Ś., stanowiącej zabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem geodezyjnym (...) oraz działki gruntu o numerach geodezyjnych: 230/1, 41 i 226, o łącznej powierzchni 5,41 ha, której współwłaścicielami w części ½ jest E. P., w części ¼ L. A. i w części ¼ K. M. (1). W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że zamieszkuje na terenie przedmiotowej nieruchomości, która pierwotnie była własnością jego rodziców. Przez wiele lat wnioskodawca sam utrzymywał gospodarstwo, płacił podatki, uprawiał ziemię. Wartość gospodarstwa wnioskodawca wskazał na kwotę 250.000,00 złotych. Wnioskodawca wskazał, że jego brat L. A. nigdy nie wspomógł go w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Natomiast od kilku lat L. A. razem z K. M. (1) grożą wnioskodawcy wyrzuceniem na bruk. Według J. A. (1) trzydziestoletni okres zasiedzenia przez niego wskazanej nieruchomości upłynął dnia 5 października 2007 r.

/wniosek – k. 2-5, e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, protokół rozprawy z dnia 25 stycznia 2018 r. – k. 152-156/

W odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania L. A. wniósł o oddalenie przedmiotowego wniosku w całości i zasądzenie od wnioskodawcy kosztów zastępstwa procesowego. Uczestnik postępowania kwestionował istnienie po stronie wnioskodawcy przesłanek do nabycia własności opisanej nieruchomości przez zasiedzenie, negował twierdzenia zawarte we wniosku, fakt samoistności posiadania nieruchomości. Według wskazania uczestnika tylko on faktycznie zamieszkiwał z rodzicami i prowadził z nimi gospodarstwo rolne.

/odpowiedź na wniosek – k. 27-28, e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, protokół rozprawy z dnia 25 stycznia 2018 r. – k. 152-156, protokół rozprawy z dnia 29 maja 2018 r. – k. 174-174v/

Uczestniczka postępowania K. M. (1) przyłączyła się do stanowiska uczestnika postępowania L. A., wniosła o oddalenie wniosku.

/e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, protokół rozprawy z dnia 29 maja 2018 r. – k. 174-174v/

Uczestniczka postępowania E. P. przyłączyła się do wniosku, wyraziła zgodę na zasiedzenie przysługującego jej udziału, gdyż wnioskodawca pomagał przy opiece nad rodzicami.

/e-protokół rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, protokół rozprawy z dnia 25 stycznia 2018 r. – k. 152-156/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość rolna zabudowana położona w Ś. przy ulicy (...) w gminie Ż. obejmująca działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 5,41 ha, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Kutnie V Wdział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...), stanowiła własność J. i M. małżonków A..

/dowód: odpis księgi wieczystej (...) – k. 19-24, 85-85v, wydruk treści księgi wieczystej – k. 66-67, wypis i wyrys z operatu ewidencyjnego – k. 81-84/

J. i M. małżonkowie A. wraz z dziećmi J., L. i E. sprowadzili się na tę nieruchomość do Ś. w 1977 roku. E. P. wyszła za mąż w 1982 roku i wyprowadziła się z domu rodzinnego do miejscowości oddalonej ok. 300 km, jej bracia J. i L. nadal mieszkali z rodzicami w Ś..

/dowód: przesłuchanie wnioskodawcy – k. 154v w zw. z 01:28:28-01:57:20 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, przesłuchanie uczestniczki postępowania E. P. – k. 155-155v, zeznania świadka A. B. (1) – 00:42:43-00:57:40 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, zaświadczenie o zameldowaniu – k. 14, 42/

J. A. (1) ożenił się w 1987 roku, jego żona mieszkała w miejscowości C. w powiecie (...), nie chciała zamieszkać w Ś.. Z tego związku (...) ma córkę. J. A. (1) pracował na kolei w systemie zmianowym, miał wyprowadzić się do małżonki, ale ich relacje nie układały się dobrze, nie było to dobrane małżeństwo. Na początku przebywał u żony w C., jeździł tam kiedy mu pasowało, zdarzało się, że nocował, nie był tam zameldowany. Małżonkowie nie dogadywali się, były sprzeczki. W 1991 roku J. A. (1) na dobre wrócił do rodziców, prosili, żeby im pomóc, ponieważ ich relacje z synem L. nie układały się wtedy dobrze. Związek małżeński J. A. (1) zakończył się rozwodem w 2000 roku.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawcy – k. 154v w zw. z 01:28:28-01:57:20 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, zeznania świadka A. B. (2) – k. 153, zeznania świadka J. B. (1) – k. 153v, zeznania świadka A. B. (1) – 00:42:43-00:57:40 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej – k. 56-57, odpis wyroku rozwodowego – k. 79-80/

J. i M. małżonkowie A. prowadzili posiadane gospodarstwo rolne. Następnie umową przekazania gospodarstwa rolnego zawartą w formie aktu notarialnego w Państwowym Biurze Notarialnym w K. w dniu 5 maja 1988 r. J. i M. małżonkowie A. przekazali posiadane gospodarstwo rolne, w tym nieruchomość objętą księgą wieczystą (...), synowi L. A., w zamian za opiekę, dożywotnią służebność osobistą. Po przekazaniu gospodarstwa rolnego (...) małżonkowie A. otrzymali świadczenia emerytalne. J. A. (1) i E. P. wiedzieli o przekazaniu gospodarstwa rolnego na rzecz ich brata, nie sprzeciwiali się temu.

/dowód: odpis księgi wieczystej (...) – k. 19-24, 85-85v, umowa przekazania gospodarstwa rolnego – k. 40-41, przesłuchanie wnioskodawcy – k. 154v w zw. z 01:28:28-01:57:20 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, przesłuchanie uczestniczki postępowania E. P. – k. 155-155v/

Po przekazaniu gospodarstwa rolnego zaczęły się problemy. L. A. mieszkał z rodzicami, zamierzał sprzedać gospodarstwo rolne i wyprowadzić się do żony do Ł.. Z kolei małżeństwo J. A. (1) nie układało się, w 1991 r. J. A. (1) na dobre wrócił do rodziców do Ś.. Między braćmi dochodziło do nieporozumień, pobicia, na skutek czego L. A. opuścił dom rodzinny. Od tego czasu L. A. oraz J. A. (1) i E. P. pozostają w konflikcie.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawcy – k. 154v w zw. z 01:28:28-01:57:20 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, przesłuchanie uczestniczki postępowania E. P. – k. 155, przesłuchanie uczestnika postępowania L. A. – k. 154v w zw. z 01:57:27-02:15:40 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63/

Następnie J. i M. małżonkowie A. wystąpili przeciwko synowi L. A. o odwołanie umowy przekazania gospodarstwa rolnego. W sprawie I C 141/93 Sądu Wojewódzkiego w Płocku J. i M. małżonkowie A. oraz L. A. zawarli ugodę, na mocy której L. A. przeniósł z powrotem na swoich rodziców prawo własności nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) w udziale ½ części.

/dowód: odpis księgi wieczystej (...) – k. 19-24, 85-85v, wyciąg ugody sądowej – k. 43/

J. i M. małżonkowie A. zajmowali się ziemią do czasu, kiedy pozwalał im stan zdrowia. Nie mieli środków do życia, bo L. A. złożył donos na rodziców, że pobierają świadczenia, mimo że prowadzą gospodarstwo rolne, zostali pozbawieni świadczeń emerytalnych. W gospodarstwie musiał pomagać J. A. (1). J. i M. małżonkowie A. pozwalali również, aby przy uprawie ziemi pomagał im także J. B. (2), nie mieli w gospodarstwie takich sprzętów, syn J. A. (1) pracował na kolei na 4 zmiany, nie miał tyle czasu, żeby zajmować się w całości gospodarstwem. J. A. (2) chorował na nowotwór, jego stan pogarszał się, był osobą leżącą, córka E. P. zabrała go do siebie, opiekowała się nim, był leczony w szpitalu w P.. Aby otrzymać świadczenia emerytalne J. i M. małżonkowie A. musieli przekazać posiadany udział w gospodarstwie rolnym.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawcy – k. 154v w zw. z 01:28:28-01:57:20 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, przesłuchanie uczestniczki postępowania E. P. – k. 155-155v, zeznania świadka A. B. (1) – 00:42:43-00:57:40 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, zeznania świadka J. B. (2) – 00:59:39-01:27:37 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63/

W dniu 22 marca 1996 r. J. i M. małżonkowie A. posiadany udział ½ we współwłasności nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) przenieśli umową zawartą w formie aktu notarialnego na córkę E. P..

/dowód: odpis księgi wieczystej (...) – k. 19-24, 85-85v/

J. A. (2) zmarł kilka miesięcy później. M. A. funkcjonowała jeszcze ze 4 lata, miała załamanie psychiczne, nie dawała rady, zmarła w 2000 roku. Za swojego życia w rozmowie z J. B. (2) M. A. mówiła, że jeden syn odszedł, drugi pracuje w systemie czterozmianowym, nie może sobie dać rady z obrabianiem ziemi, pytała czy mogą razem obrabiać ziemię. J. B. (2) zgodził się obrabiać ziemię na zasadzie dzierżawy, przy czym M. A. część ziemi 30-40 arów miała dla siebie, miała też krowę, hodowała świnie, siała sobie buraczki, trochę ziemniaków, trochę zboża, J. B. (2) zostawiał słomę.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawcy – k. 154v w zw. z 01:28:28-01:57:20 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, zeznania świadka J. B. (2) – 00:59:39-01:27:37 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63/

Podatek od nieruchomości płaciła M. A. i L. A., M. A. chciała, aby podatek w całości płacił syn, ale L. A. powiedział, że może płacić podatki tylko od połowy. Kiedy J. B. (2) zaczął zajmować się ziemią, dowiedział się, że udział przysługuje również L. A.. W 1998 roku L. A. wystosował pismo do dzierżawcy. J. B. (2) pojechał do L. A.. Ustalili, że J. B. (2) będzie płacić do gminy podatki oraz będzie przekazywać L. A. czynsz dzierżawy w kwocie kilkuset złotych rocznie. J. B. (2) z reguły wywiązywał się z tych ustaleń. L. A. był zadowolony, że ziemia jest uprawiana przez dzierżawcę.

/dowód: przesłuchanie uczestnika postępowania L. A. – k. 154v w zw. z 01:57:27-02:15:40 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, zeznania świadka J. B. (2) – 00:59:39-01:27:37 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, pismo z 29.07.1998 r. z potwierdzeniem nadania – k. 44-44v, 94-94v, zaświadczenie Komisariatu Policji w Ż. – k. 90, odpis złożonego przez wnioskodawcę postanowienia Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 1.06.2017 r. wydanego w sprawie II Kp 110/17 oraz kopie dokumentów – k. 148-151v/

J. A. (1) mieszkał na nieruchomości od 1977 roku, po śmierci matki w 2000 roku sam mieszka na nieruchomości w Ś., na wezwanie brata nie opuścił nieruchomości, od 1996 roku czynił wydatki na remonty. Budynek, który zamieszkuje był do remontu, popękane ściany, zerwana wiatrówka na dachu, J. A. (1) wyremontował to, zrobił też centralne ogrzewanie, ogrodzenie, remonty odbywały się systematycznie. Po śmierci matki J. A. (1) na nieruchomości mieszka sam.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawcy – k. 154v w zw. z 01:28:28-01:57:20 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, zeznania świadka A. B. (1) – 00:42:43-00:57:40 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, przedłożone przez wnioskodawcę dokumenty dotyczące nakładów w kopercie na k. 87, zaświadczenie o zameldowaniu – k. 14, pismo z dnia 16.08.2001 r. z potwierdzeniem nadania – k. 45-45v, 93-93v, odpis złożonego przez wnioskodawcę postanowienia Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 1.06.2017 r. wydanego w sprawie II Kp 110/17 oraz kopie dokumentów – k. 148-151v/

W dniu 22 października 2003 r. L. A. połowę posiadanego udziału ½ we współwłasności nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) darował swojej pasierbicy K. M. (1).

/dowód: odpis księgi wieczystej (...) – k. 19-24, 85-85v/

K. M. (1) nie mogła jeździć na nieruchomość, J. A. (1) nie był nastawiony przyjaźnie. Ziemią cały czas zajmuje się dzierżawca J. B. (2), płacił L. A. czynsz, L. A. dzielił się z pasierbicą, ostatni przekazany czynsz dzierżawy obejmował kwotę 1.000,00 zł, było to dwa lata temu. K. M. (1) chce zbyć posiadane udziały w nieruchomości, podejmowała rozmowy z pozostałymi współwłaścicielami oraz dzierżawcą, który był zainteresowany nabyciem nieruchomości bez budynków, w tym celu były podjęte przez współwłaścicieli działania do podziału działki nr (...). Dzierżawca zrezygnował z nabycia nieruchomości, nadal uprawia ziemię. Współwłaściciele nie doszli do porozumienia co do sposobu zniesienia współwłasności.

/dowód: przesłuchanie uczestniczki postępowania K. M. (1) – k. 155 w zw. z 02:15:49-02:27:40 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, zeznania świadka K. M. (2) – k. 153v-154/

Dopłaty bezpośrednie do działek ewidencyjnych nr (...) położonych w Gminie Ż., obręb Ś., w latach 2005-2014 otrzymywała E. P. zamieszkała (...), (...)-(...) M.. Natomiast w latach 2015 i 2016 dopłaty bezpośrednie otrzymywał J. B. (2) zamieszkały W. (...), (...)-(...) Z..

/dowód: pismo Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia 6.02.2018 r. – k. 159/

Łączne zobowiązania pieniężne z gospodarstwa rolnego o powierzchni 5,41 ha fiz. położonego w obrębie Ś. Gmina Ż., w skład, którego wchodzą działki nr (...), figurującego na nazwisko A. L. ¼ udziału, M. K. ¼ udziału, P. E. ½ udziału, opłacane były na bieżąco od 2007 roku. W latach 2007-2015 brak zaznaczenia na dowodach wpłat osoby opłacającej podatek. W 2016 roku L. A. i K. M. (1) wpłacili po ½ raty III z 2016 r. w kwocie 113,00 zł i po ½ raty IV z 2016 roku w kwocie 112,00 zł. W 2017 roku L. A. wpłacił 454,00 zł, co stanowi ½ podatku z 2017 roku. W 2017 roku J. B. (2) wpłacił podatek w kwocie 114,00 zł tj. ½ raty II z 2017 roku. Na kwicie wpłaty za ½ raty I z 2017 roku brak zaznaczenia osoby wpłacającej podatek. Na dzień 8 lutego 2018 r. na koncie figuruje zaległość w kwocie 226 zł tj. ½ raty III z 2017 roku w kwocie 113,00 zł i ½ raty IV z 2017 roku w kwocie 113,00 zł.

/dowód: zaświadczenie Urzędu Gminy w Ż. z dnia 8.02.2018 r. – k. 161, pokwitowania wpłat podatku – k. 38, decyzja w sprawie wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego na 2016 r. – k. 39-39v/

Na wniosek L. A., K. M. (1) i E. P. o zatwierdzenie podziału nieruchomości decyzją Burmistrza Gminy Ż. z dnia 26 listopada 2014 r. zatwierdzono projekt planu podziału nieruchomości położonej w Ś. ul. (...), gmina Ż., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka (...) o powierzchni 2,9097 ha uregulowanej w księdze wieczystej (...) w ten sposób, że w wyniku podziału powstały dwie działki: działka niezabudowana nr (...) oraz działka zabudowana nr (...).

/dowód: zeznania świadka K. M. (2) – k. 153v-154, decyzja Burmistrza Gminy Ż. z dnia 26.11.2014 r. – k. 32-32v, wypis i wyrys z operatu ewidencyjnego – k. 81-84/

W związku z toczącym się postępowaniem sądowym o zniesienie współwłasności działek nr (...), pismem z dnia 10 września 2015 r. i pismem z dnia 22 stycznia 2016 r. L. A. i K. M. (1) skierowali do dzierżawcy J. B. (2) wypowiedzenie umowy dzierżawy.

/dowód: przesłuchanie uczestniczki postępowania K. M. (1) – k. 155 w zw. z 02:15:49-02:27:40 e-protokołu rozprawy z dnia 13 grudnia 2016 r. – k. 58-63, zeznania świadka K. M. (2) – k. 153v-154, pisma o wypowiedzeniu umowy dzierżawy z potwierdzeniami doręczenia – k. 33-37, 91, 92, odpis złożonego przez wnioskodawcę postanowienia Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 1.06.2017 r. wydanego w sprawie II Kp 110/17 oraz kopie dokumentów – k. 148-151v/

Nieruchomość gruntowa zabudowana położona w Ś. przy ulicy (...) w gminie Ż. obejmująca działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 5,41 ha, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Kutnie V Wdział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) stanowi obecnie przedmiot współwłasności: E. P. w ½ części, L. A. w ¼ części i K. M. (1) w ¼ części.

/dowód: odpis księgi wieczystej (...) – k. 19-24, 85-85v, wydruk treści księgi wieczystej – k. 66-67, wypis i wyrys z operatu ewidencyjnego – k. 81-84/

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci przywołanych dowodów z dokumentów, zeznań świadków, a także przesłuchania wnioskodawcy i uczestników postępowania.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie dawał uzasadnionych podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca wykazał wskazane we wniosku twierdzenia uzasadniające zgłoszone żądanie stwierdzenia zasiedzenia, w szczególności dotyczy to twierdzenia objęcia przez wnioskodawcę w wyłączne samoistne posiadanie nieruchomości jeszcze za życia rodziców wnioskodawcy tj. od 5 października 1977 r.

Twierdzenia wnioskodawcy w tym zakresie nie znajdują dostatecznego potwierdzenia. Z samego faktu zamieszkiwania na nieruchomości nie sposób wywieść samoistności posiadania nieruchomości, czyli posiadania jak właściciel. Oczywistym pozostaje, że właścicielami nieruchomości do momentu jej przekazania uczestnikowi postępowania L. A. w dniu 5 maja 1988 r. byli rodzice wnioskodawcy, to oni zajmowali się prowadzeniem gospodarstwa rolnego, pobierali pożytki, uiszczali podatki. W 1988 roku rodzice wnioskodawcy podjęli decyzję o przekazaniu własności gospodarstwa rolnego uczestnikowi postępowania. Następnie rodzice wnioskodawcy podjęli działania w celu odebrania przekazanej nieruchomości rolnej, w 1993 roku zawarli ugodę sądową, na mocy której L. A. przeniósł z powrotem na swoich rodziców prawo własności nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) w udziale ½ części. Działania te jednoznacznie wskazują, że nieruchomość pozostawała w samoistnym posiadaniu rodziców wnioskodawcy jako właścicieli gospodarstwa rolnego. J. i M. małżonkowie A. zajmowali się ziemią do czasu, kiedy pozwalał im na to stan zdrowia. Wynika to wprost z przesłuchania wnioskodawcy i uczestniczki postępowania E. P., która wskazała, że jeżeli rodzice żyli, to oni podejmowali decyzje, co ma się dziać z ziemią, jak stan zdrowia nie pozwalał, to mama wydzierżawiła tę ziemię J. B. (2), jeżeli żyła mama to brała czynsz, a później przejął to wnioskodawca, wówczas uczestniczka postępowania powiedziała, że musi przejąć opłaty podatków. Z zeznań świadka A. B. (1) wynika, że to rodzice wnioskodawcy zwracali się do świadka o pomoc przy pracach polowych, to było około 25 lat temu, gdy wnioskodawca był w pracy, przyszła mama wnioskodawcy, prosiła żeby pomóc przy żniwach, zbiórce belek, przy burakach. Z przesłuchania uczestnika postępowania L. A. wynika, że po 1993 roku gospodarstwem zajmowała się głównie M. A.. Po odzyskaniu w części prawa własności do nieruchomości prowadzenie gospodarstwa rolnego było powodem pozbawienia rodziców wnioskodawcy uprawnień do pobierania świadczenia emerytalnego. Z tego względu w 1996 roku rodzice wnioskodawcy posiadany udział przekazali na rzecz córki. Pomimo tego M. A. nadal mieszkała na nieruchomości, decydowała co ma się z nią dziać, prowadziła rozmowy z J. B. (2) odnośnie obrabiania ziemi. Częścią uprawną nieruchomości od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku zajmuje się dzierżawca, taki stan istnieje do chwili obecnej, ustalenia w tym przedmiocie były czynione pierwotnie przez M. A., następnie dzierżawca płacił czynsz dzierżawy uczestnikowi postępowania. Ustalenia w tym przedmiocie były czynione przez uczestnika postępowania i dzierżawcę. Przesłuchanie wnioskodawcy w zakresie twierdzenia, że czynsz dzierżawny przez J. B. (2) był płacony do rąk L. A. i K. M. (1) z polecenia wnioskodawcy, pozostaje w oczywistej sprzeczności z przesłuchaniem uczestnika postępowania oraz zeznaniami świadka J. B. (2), nie zasługuje zatem w tej części na miano wiarygodnego. Również twierdzenie wnioskodawcy, że to wnioskodawca regulował podatki od nieruchomości za pośrednictwem dzierżawcy, pomimo że w tym zakresie znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadka J. B. (2), nie zasługuje na miano wiarygodnego, podobnie jak zeznania świadka J. B. (2) w tej części pozostają w sprzeczności z przesłuchaniem uczestnika postępowania, nie znajdują również potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym. Należy również zauważyć, że w stosunkach wiejskich kwestia uiszczania podatku rolnego z reguły bywa przedmiotem ustaleń stron umowy dzierżawy. Brak stosownego potwierdzenia w złożonych do akt dokumentach, kto faktycznie uiszczał podatki od nieruchomości, w latach 2007-2015 brak zaznaczenia na dowodach wpłat osoby opłacającej podatek. Wnioskodawca nie wykazał, że faktycznie ponosił ciężar zapłaty podatku w całości, czy też tylko podatku od budynków mieszkalnych. Częścią uprawną nieruchomości od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku zajmuje się dzierżawca, czyni to w sposób stały, ponosi nakłady związane z uprawą ziemi, w tym zapłatę czynszu dzierżawnego na rzecz uczestnika postępowania, w latach 2005-2014 nie pobierał dopłat bezpośrednich do gruntu, nie ulega zatem wątpliwości, że pobiera osiągane pożytki z uprawy dzierżawionej ziemi.

Wypada zauważyć, że przedłożone przez wnioskodawcę dokumenty dotyczące nakładów poniesionych przez wnioskodawcę na nieruchomość dotyczą okresu po 1996 roku, natomiast wyłączne zamieszkiwanie na nieruchomości przez wnioskodawcę miało miejsce dopiero po śmierci M. A.. Wnioskodawca i uczestnik postępowania od lat dziewięćdziesiątych XX wieku pozostają w konflikcie.

Świadek S. A. odmówiła składania zeznań.

W sprawach o stwierdzenie zasiedzenia sąd orzeka w granicach dowodów zaofiarowanych przez uczestników, z ewentualną możliwością zastosowania art. 232 zdanie drugie w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Okoliczności przedmiotowej sprawy nie uzasadniały skorzystania z tej możliwości.

Należy zauważyć, że postępowanie w sprawach o stwierdzenie zasiedzenia służy realizacji indywidualnych interesów poszczególnych podmiotów prawa cywilnego, dlatego jest ono wszczynane tylko na wniosek, do zgłoszenia którego uprawniony jest zainteresowany, czyli każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania (art. 609 § 1 w zw. z art. 510 § 1 k.p.c.).

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotowy wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie wobec niewykazania niezbędnych przesłanek warunkujących stwierdzenie nabycia prawa własności nieruchomości w drodze zasiedzenia, w szczególności wobec niewykazania samoistności posiadania przez wnioskodawcę zajmowanej nieruchomości we wskazanym przez wnioskodawcę okresie wymaganym do stwierdzenia nabycia prawa własności nieruchomości w drodze zasiedzenia.

Nabycie prawa własności nieruchomości w całości bądź udziału we współwłasności takiej nieruchomości w drodze zasiedzenia możliwe jest tylko w przypadku zaistnienia wszystkich przesłanek warunkujących możliwość stwierdzenia nabycia prawa własności poprzez zasiedzenie. Ubiegający się o stwierdzenie nabycia prawa własności w drodze zasiedzenia musi wykazać, że wszystkie prawne przesłanki warunkujące nabycie prawa własności w ten właśnie sposób zostały spełnione, może tego dokonać wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi (art. 6 k.c.). Z drugiej strony dotychczasowy właściciel czy współwłaściciel w taki sam sposób może bronić się przed utratą praw do nieruchomości. Zasiedzenie nie może stanowić podstawy do nabycia własności przez osobę, której prawo własności do tej nieruchomości już przysługuje.

Zgodnie z art. 172 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Do przypadków zasiedzenia, które nastąpiło przed wejściem w życie ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) tj. przed 1 października 1990 r., będą miały zastosowanie dziesięcioletnie i dwudziestoletnie okresy posiadania przewidziane w art. 172 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed tą datą. Nowela ta wprowadziła zasadę, że do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed 1 październikiem 1990 r., zastosowanie mają przepisy nowe, czyli dłuższe okresy posiadania (art. 9). Jeśli chodzi o zasiedzenie nieruchomości, które zarówno przed zmianą przepisów, jak i po zmianie mogły być przedmiotem zasiedzenia, to o ile do zasiedzenia doszło przed wejściem w życie wskazanej ustawy nowelizującej, do takich przypadków zastosowanie mają przepisy poprzednie, czyli dziesięcioletni i dwudziestoletni okres posiadania samoistnego. Jeżeli zaś wedle przepisów poprzednio obowiązujących do zasiedzenia nie doszło, do takich przypadków zastosowanie mają nowe przepisy.

Wnioskodawca wskazał, że trzydziestoletni okres zasiedzenia przez wnioskodawcę gospodarstwa upłynął 5 października 2007 r., do zasiedzenia nie doszło przed 1 październikiem 1990 r., zatem w przedmiotowej sprawie znajdą zastosowanie dłuższe terminy posiadania przewidziane obecnie w art. 172 k.c.

Upływ okresu 20 lat (uprzednio 10 lat) wystarcza, gdy posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w dobrej wierze. Za dobrą wiarę przyjmuje się sytuację, w której posiadacz pozostaje w błędnym, lecz uzasadnionym okolicznościami przekonaniu, że przysługuje mu prawo własności. Co do zasady bowiem posiadacz określonej rzeczy winien wiedzieć, jakim prawem do tej rzeczy dysponuje. Istnieją jednak okoliczności, w których uzasadnione może okazać się przekonanie posiadacza, że jest właścicielem danej rzeczy, pomimo że tak w rzeczywistości nie jest. Tylko w takich sytuacjach można twierdzić, że posiadacz był w dobrej wierze. Nie uzasadnia bowiem dobrej wiary sytuacja, w której posiadacz powinien wiedzieć, że nie jest właścicielem danej rzeczy. W złej wierze jest ten kto wie albo wiedzieć powinien, że prawo własności nie przysługuje jemu, lecz innej osobie.

Posiadaczowi zgodnie z art. 7 k.c. przysługuje domniemanie istnienia dobrej wiary, jednakże jest to domniemanie wzruszalne i za pomocą wszelkich dostępnych środków dowodowych można je obalić. Ponadto, zgodnie z przytoczoną wyżej wypracowaną w orzecznictwie definicją dobrej wiary, jest nią sytuacja wyjątkowa uzasadniona usprawiedliwionymi okolicznościami. Dla przyznania posiadaczowi przymiotu posiadania w dobrej wierze nie wystarcza jego przekonanie, że jest właścicielem określonej nieruchomości, że posiada ją w sposób nienaruszający praw innych osób, ale musi to być przekonanie uzasadnione wyjątkowymi usprawiedliwionymi okolicznościami, w których okoliczności te dają logiczne i merytoryczne uzasadnienie do twierdzenia, że posiadacz pozostawał w błędnym przekonaniu co do prawa własności. Złą wiarę należy przypisać osobie, która bądź to wie, że nie przysługuje jej określone prawo, bądź też nie wie o tym, ale brak jest uzasadnionych podstaw do usprawiedliwienia tej niewiedzy. We wszystkich tych stanach faktycznych, gdzie nie ma mowy o dobrej wierze posiadacza, własność nieruchomości przez zasiedzenie nabywa się z upływem okresu 30 lat (uprzednio 20 lat). Należy także wskazać, że do oceny, czy posiadacz był w dobrej bądź w złej wierze, decydujący jest moment wejścia w posiadanie nieruchomości. Zatem fakt, że posiadacz w trakcie zasiadywania nieruchomości, tj. już po objęciu posiadania dowiedział się o tym, że nie jest właścicielem nieruchomości, nie wpływa na jego złą wiarę.

Nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca nie dysponował tytułem własności odnośnie nieruchomości. Nieruchomość ta stanowiła własność rodziców wnioskodawcy, którzy jeszcze za swego życia rozdysponowali tą nieruchomością na rzecz swoich dzieci, z wyłączeniem jednak samego wnioskodawcy. Wnioskodawca miał świadomość, że nieruchomość stanowi przedmiot współwłasności brata i siostry. W rachubę może wchodzić zatem tylko trzydziestoletni okres samoistnego posiadania.

Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter posiadania samoistnego. Samoistne posiadanie nieruchomości zdefiniowane w art. 336 k.c., które prowadzi do zasiedzenia jej własności, może odnosić się do pełnego prawa albo też jego idealnej części. Zgodnie z treścią art. 336 k.c. posiadaczem samoistnym jest ten, kto rzeczą faktycznie włada jak właściciel, a więc z zamiarem władania dla siebie. Rzecz jasna nie chodzi tu o bycie właścicielem, ale o taki sposób władania rzeczą, który sprawia uzasadnione przekonanie, w szczególności wobec otoczenia, że posiadacz jest właścicielem rzeczy. Ponadto istotą samoistnego posiadania jest własne wewnętrzne przekonanie posiadacza i jego uzewnętrzniona wola traktowania siebie jak właściciela. Posiadacz musi więc posiadać nieruchomość z zamiarem posiadania jej dla siebie, a nie dla innej osoby. Dlatego wyklucza możliwość zasiedzenia posiadanie o charakterze zależnym, czyli takim, które polega na tym, że posiadacz włada rzeczą jak użytkownik, zastawnik, dzierżawca, najemca, biorący rzecz w użyczenie bądź posiadający inne prawo, z którym łączy się władztwo nad cudzą rzeczą. Wola władania nieruchomością dla siebie polega na tym, że posiadacz chce i może wykonywać takie czynności, które wobec otoczenia będą wskazywały na to, że posiadacz jest właścicielem rzeczy albo przynajmniej traktuje ją w taki sposób jakby stanowiła jego własność. Zatem z posiadaniem samoistnym mamy do czynienia wtedy, gdy po stronie władającego istnieje możność rzeczywistego władania faktycznego nieruchomością w takim zakresie, jaki odpowiada zakresowi uprawnień właściciela, jak i manifestowania w sposób dostrzegalny dla otoczenia działania we własnym imieniu (zob. uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 26 października 2007 r., III CZP 30/07, OSNC 2008, nr 5, poz. 43, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1986 r., III CRN 60/86, OSNC 1987, z. 9, poz. 138, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2010 r., III CSK 300/09, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2002 r., I CKN 1009/00, niepubl.).

Konieczne jest zatem wykonywanie przez posiadacza czynności faktycznych wskazujących na samodzielny, rzeczywisty, niezależny od woli innej osoby stan władztwa. Zgodnie z art. 339 k.c. domniemywa się, że ten kto rzeczą faktycznie włada jest jej posiadaczem samoistnym, domniemanie to ma charakter wzruszalny. Do nabycia prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie prowadzi jedynie nieprzerwane posiadanie nieruchomości przez określony czas, zatem władanie musi mieć charakter ciągły. Przepis art. 340 k.c. formułuje domniemanie ciągłości posiadania.

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie nie dawał uzasadnionych podstawy do przyjęcia, że jeszcze za życia rodziców, którzy byli właścicielami nieruchomości, wnioskodawca sam decydował o zakresie swego posiadania tej nieruchomości oraz czynił to w sposób dostrzegalny dla otoczenia, a także członków rodziny, którym prawo własności nieruchomości po przekazaniu przez rodziców wnioskodawcy przysługiwało.

Należy zauważyć, że wnioskodawca zajmował część mieszkalną nieruchomości w sposób wyłączny dopiero po śmierci swoich rodziców, odbywało się to za zgodą siostry będącej współwłaścicielką nieruchomości, z uczestnikiem postępowania pozostającym współwłaścicielem nieruchomości wnioskodawca pozostawał w konflikcie od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Częścią uprawną nieruchomości od lat dziewięćdziesiątych XX wieku zajmował się dzierżawca, taki stan istnieje do chwili obecnej. Od 1998 roku dzierżawca uiszczał czynsz dzierżawny do rąk uczestnika postępowania, z kolei dopłaty bezpośrednie do działek ewidencyjnych nr (...) w latach 2005-2014 pobierała uczestniczka postępowania E. P..

Wnioskodawca nie wykazał, że objęcie przez niego w samoistne posiadanie nieruchomości stanowiącej przedmiot niniejszego wniosku nastąpiło jeszcze za życia rodziców wnioskodawcy. Nie świadczy o tym w szczególności sam fakt zamieszkiwania na nieruchomości. Poza faktem zamieszkiwania na nieruchomości i czynienia nakładów na część mieszkalną od 1996 roku, wnioskodawca nie wykazał, że podejmował działania właścicielskie odnośnie nieruchomości, w tym zakresie istniał stan, jaki powstał jeszcze za życia matki wnioskodawcy, był on akceptowany przez jej następców prawnych, dzierżawca zaczął jedynie przekazywać uczestnikowi postępowania czynsz dzierżawy.

Należy zauważyć, że w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia sąd nie jest związany żądaniem wniosku w zakresie określenia podmiotu, który nabył własność rzeczy przez zasiedzenie, daty tego nabycia, ewentualnie stwierdzenia nabycia tej rzeczy w mniejszym niż wnioskowanym zakresie, natomiast jest związany wskazanym we wniosku przedmiotem zasiedzenia oraz określeniem prawa, jakie w wyniku zasiedzenia zostało nabyte (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 13 października 2010 r., I CSK 582/09, niepubl.). Jednakże stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania (zob. uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 11 czerwca 2015 r., III CZP 112/14, Biul.SN 2015/6/5, M.Prawn. 2015/13/675).

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca nie przywołał, ani tym bardziej nie wykazał, okoliczności faktycznych uzasadniających przyjęcie występowania przesłanek pozwalających na stwierdzenie nabycia w drodze zasiedzenia prawa własności nieruchomości wskazanej we wniosku.

Z tych względów w oparciu o przywołane przepisy przedmiotowy wniosek podlegał oddaleniu.

Uczestnik postępowania L. A. w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania wniósł o zastosowanie regulacji art. 520 § 3 k.p.c.

Zgodnie z art. 520 § 2 k.p.c., jeżeli uczestnicy postępowania nieprocesowego są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników. Z kolei zgodnie z art. 520 § 3 k.p.c., jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie.

Sprzeczność interesów pomiędzy uczestnikami w rozumieniu art. 520 § 2 i 3 k.p.c. występuje wtedy, gdy postanowienie kończące w sprawie wywiera wpływ dla jednych zainteresowanych na zwiększenie, a dla innych na zmniejszenie ich praw. W postępowaniu nieprocesowym sąd ma ocenić, czy rodzaj sprawy, jej okoliczności i wątpliwość występujących w niej zagadnień prawnych czyniły i w jakim zakresie nietrafność, lub nawet oczywistą niesłuszność stanowiska któregoś z uczestników w tym sensie „przegrywającego sprawę” i w zależności od tej oceny odmówić zasądzenia, albo zasądzić zwrot kosztów. Rozwiązanie to jest elastyczne i uwzględnia różnorodność spraw rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym.

Należy zauważyć, że w sprawie o zasiedzenie, ustanowienie służebności drogi koniecznej, czy też służebności gruntowej o treści służebności przesyłu lub służebności przesyłu, ze względu na to, że zainteresowani przeważnie nie mają wspólnych interesów, nie stosuje się w zasadzie art. 520 § 1 k.p.c.

W przedmiotowej sprawie stanowiska wnioskodawcy i uczestnika postępowania L. A. były sprzeczne, uczestnik postępowania jako współwłaściciel nieruchomości wniósł o oddalenie wniosku i zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego. Należy zauważyć, że wniosek ten ograniczony był tylko do żądania zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, nie zaś wszystkich kosztów postępowania, jakie poniósł uczestnik postępowania.

Złożony wniosek został oddalony, w konsekwencji wnioskodawcę należało potraktować jako przegrywającego sprawę.

Uznając zatem, że interesy wnioskodawcy oraz uczestnika postępowania były ze sobą sprzeczne, zaś przedmiotowy wniosek został oddalony, sąd obciążył wnioskodawcę obowiązkiem zwrotu uczestnikowi postępowania poniesionych kosztów zastępstwa procesowego w łącznej kwocie 3.617,00 zł, obejmującej opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika uczestnika postępowania w osobie adwokata w kwocie 3.600,00 zł [§ 5 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800) w brzmieniu sprzed 27 października 2016 r. w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2016 r. poz. 1668)], czyli 50% stawki 7.200,00 zł obliczonej od wartości udziału przysługującego uczestnikowi postępowania (250.000,00 zł x 1/4 = 62.500,00 zł).

Okoliczności niniejszej sprawy nie uzasadniały zastosowania przez sąd w tym zakresie regulacji przewidzianej w przepisie art. 102 k.p.c.

Należy zauważyć, że złożenie niniejszego wniosku niewątpliwie było podyktowane konfliktem, jaki istnieje między wnioskodawcą i uczestnikiem postępowania, a także działaniami podejmowanymi przez uczestników postępowania zmierzającymi do zniesienia współwłasności.

Nie ulega wątpliwości, że instytucja zasądzenia na rzecz strony wygrywającej kosztów procesu ma nie tylko charakter finansowy. Groźba konieczności pokrycia kosztów procesu przeciwnika ma motywować osoby inicjujące postępowanie sądowe, po pierwsze do rozważnego formułowania roszczeń, po drugie właściwego określania wartości przedmiotu sporu. Zgłaszający roszczenie, które nie ma jakiegokolwiek oparcia w faktach, ani przepisach prawa powinien liczyć się z tym, że zapłaci w przypadku przegranej przeciwnikowi koszty procesu. Całkowite zwolnienie z odpowiedzialności za tego typu brak rozwagi przy pomocy instytucji z art. 102 k.p.c. nie powinno mieć miejsca, albo powinno być uzasadnione jedynie wyjątkowymi okolicznościami.

Z tych względów w oparciu o przywołane przepisy sąd postanowił jak w punkcie 2. orzeczenia.

Natomiast w pozostałym zakresie znajdzie zastosowanie ogólna reguła rozliczenia kosztów postępowania nieprocesowego wyrażona w art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którą każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

W zakresie nieuiszczonych kosztów sądowych pokrytych tymczasowo ze Skarbu Państwa, w oparciu o przepis art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594 z późn. zm.), mając na uwadze sytuację materialną wnioskodawcy, sąd nie obciążył wnioskodawcy obowiązkiem zwrotu tych kosztów, o czym sąd postanowił w punkcie 4. orzeczenia.