Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 8 stycznia 2019r. skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej w O. oraz (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej w O. powód B. M. wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie kwoty 221 786,59zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od dnia 8 czerwca 2018r. do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za wykonane na podstawie zawartej z pozwaną (...) roboty budowlane. Uzasadniając zgłoszone żądanie pełnomocnik powoda wskazał, iż dochodzona pozwem kwota wynika z jednej z wystawionych przez powoda faktur, podniósł równocześnie, iż kwota z tejże faktury wynosząca 294 911,40zł. pomniejszona została o nałożoną przez pozwaną (...) karę umowną za opóźnienie w wykonaniu zamówionych prac w kwocie 73 124,81zł. Uzasadniając odpowiedzialność pozwanej (...) pełnomocnik powoda wskazał, iż ciąży ona na tejże spółce jako inwestorze wykonanych przez powoda prac. Uzasadniając w dalszym ciągu zgłoszone żądanie pełnomocnik powoda wskazał również, iż protokół odbioru prac doręczony został powodowi przez pozwaną (...) bez jej podpisu, pod protokołem tym natomiast podpisał się powód, po czym odesłał go ponownie pozwanej (...). Niezależnie od powyższego pełnomocnik powoda wskazał również, iż wedle postanowień wiążącej powoda z pozwaną (...) umowy brak oświadczeń dalszych podwykonawców, z usług których korzystał powód, nie stanowił podstawy do odmowy wypłaty należnego powodowi wynagrodzenia. Pomimo tego do protokołu odbioru prac powód załączył jednak oświadczenia swoich dalszych podwykonawców, to jest spółek (...) – K. o wypłacie należnych im wynagrodzeń (pozew k. 4 – 13).

Zapadłym w dniu 29 stycznia 2019r. nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu (nakaz zapłaty k. 117).

We wniesionym od powyższego nakazu sprzeciwie z dnia 22 lutego 2019r. pozwana (...) wniosła o oddalenie powództwa w całości. Uzasadniając zajęte przez siebie stanowisko pełnomocnik pozwanej wskazał, iż dochodzone roszczenie jest jeszcze niewymagalne, a to z tego względu, iż powód odmówił podpisania protokołu odbioru końcowego, jak również nie zgłosił nawet gotowości odbiorowej. Niezależnie od powyższego, powód wbrew obowiązkowi nałożonemu na niego w par. 7 umowy do protokołu nie załączył oświadczenia, iż prace wykonane zostały bez udziału podwykonawcy, ewentualnie zaś oświadczenia takiego podwykonawcy o otrzymaniu należnego za wykonane przez niego prace wynagrodzenia. W ocenie pełnomocnika pozwanej brak takiego oświadczenia skutkować musiał wstrzymaniem płatności na rzecz powoda. Powody takiego wstrzymania w ocenie pełnomocnika pozwanego utrzymywać mają się do chwili obecnej, w dalszym bowiem ciągu wymagane oświadczenie podwykonawcy nie zostało złożone. Odnosząc się do treści dokumentów załączonych do pozwu w postaci dowodów przelewu oraz postanowienia komornika stwierdzającego ściągnięcie egzekwowanej od powoda na rzecz jego podwykonawcy należności pełnomocnik pozwanej uznał, iż dokumenty powyższe nie są tymi, które wymaga par. 7 umowy, a ponadto nie wynika z nich, iż stwierdzona tymi dokumentami zapłata miała związek z realizacją przedsięwzięcia, z tytułu którego powód dochodzi roszczeń w niniejszej sprawie. Niezależnie od powyższego pełnomocnik pozwanej zgłosił zarzut potrącenia kwoty 27 295,61zł. na którą to kwotę składać mają się:

a) kara umowna za opóźnienie w kwocie 16 819,01zł. niezależnie od nałożonej już również za opóźnienie kary umownej w wysokości 73 124,51zł. za opóźnienie mające miejsce w okresie od 11 listopada 2016r. do 21 kwietnia 2017r.;

b) kary pieniężne w kwocie 7 500zł.;

c) koszty wykonania zastępczego w kwocie 2 976,60zł.

Uzasadniając w dalszym ciągu zajęte przez siebie stanowisko pełnomocnik pozwanej (...) wskazał, iż potrącenie nie uchybia zarzutowi braku wymagalności roszczenia powoda jak również nie nadaje temu roszczeniu przymiotu wymagalności (sprzeciw k. 123 – 129).

We wniesionym od powyższego nakazu sprzeciwie z dnia 22 lutego 2019r. pozwana (...) wniosła również o oddalenie powództwa w całości. Uzasadniając zajęte przez siebie stanowisko pełnomocnik tej pozwanej wskazał, iż powoda nie zgłoszono nigdy jako podwykonawcy robót budowlanych, których generalnym wykonawcą była podmiot trzeci – spółka (...), wskazał również, iż pozwana jako inwestor nie wyrażała zgody na korzystanie przez powoda z jego dalszych podwykonawców pomimo tego, iż wymóg takiej zgody przewidziano w par. 5 ust. 1 umowy pomiędzy powodem a pozwaną (...). W pozostałym zakresie pełnomocnik pozwanej (...) przyłączył się do stanowiska pozwanej (...) odnośnie braku wymagalności dochodzonego w sprawie roszczenia (sprzeciw k. 140 – 142).

Odpowiadając na sprzeciw pozwanej (...) pełnomocnik powoda w piśmie z dnia 1 kwietnia 2020r. nie uznał potrąceń kwot innych, aniżeli kara umowna w kwocie 73 124,81zł. , o którą to karę pomniejszono już dochodzoną pozwem należność, podtrzymał natomiast swoje dotychczasowe stanowisko w jego pozostałej części (pismo k. 165 – 168). Odpowiadając z kolei na sprzeciw pozwanej (...) w piśmie z tej samej daty pełnomocnik powoda przyznał, iż powód nie ma wiedzy co do tego, czy został on zgłoszony pozwanej (...) jako podwykonawca zamówionych prac, wskazał natomiast jednocześnie na to, iż w trakcie wykonywania powyższych prac pozostawał w bezpośrednim kontakcie z przedstawicielem pozwanej (...) A. W., a tym samym przyjąć należy, iż pozwana (...) miała pełną wiedzę na temat obecności powoda na budowie. Do wiadomości inwestora rozsyłać miano również korespondencję, który dzięki temu uzyskać miał pełen wgląd w zakres i wartość prac powoda. O wiedzy takiej świadczy również fakt, iż inspektor nadzoru budowlanego rozpatrywał wnioski o zatwierdzenie materiałów i urządzeń jak również protokoły rzeczowo – finansowe pozwalające na ustalenie wartości wykonanych prac. O wiedzy takiej świadczy również podpisywanie protokołów robót zanikających. Co więcej, przedstawiciel zamawiającego brał również udział w próbach szczelności wykonanej przez powoda instalacji. Wszystkie powyższe okoliczności świadczą w ocenie pełnomocnika powoda o tym, iż zgoda inwestora na prace powoda jako podwykonawcy udzielona została co najmniej konkludentnie, co już samo w sobie wystarczające jest do przyjęcia odpowiedzialności takiego inwestora określonej w przepisie art. 647 ¹ kc. bez konieczności jednoczesnego zapoznania się z samą umową (pismo k. 181 – 187).

Odpowiadając na stanowisko pełnomocnika powoda pełnomocnik pozwanej (...) w piśmie z dnia 5 sierpnia 2019r. podniósł, iż koszty wykonania zastępczego wyraziły się kwotami wynoszącymi 3 690zł. z tytułu wykonania wentylacji, obsypania wykopów, wyregulowania poziomów studzien i prac porządkowych oraz 2 646,60zł. z tytułu przełożenia kurtyny powietrza. Prace te wykonały zaś osoby trzecie, to jest W. F. oraz R. K. (pismo k. 379). W kolejnym piśmie z dnia 22 maja 2020r. pełnomocnik pozwanej (...) wskazał na fakt korzystania przez powoda z innych jeszcze podwykonawców, co do których powód również nie wykazał faktu opłacenia wykonanych przez nich prac w osobach: W. F., H. W. oraz P. P. (pismo k. 453 – 456).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 3 sierpnia 2016r. pozwana (...) zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w C. umowę, na mocy której zamówiła u niej wykonanie robót budowlanych. W par. 1 ust. 2 – 3 powyższej umowy zastrzeżono, iż do zawarcia umowy z podwykonawcą K. potrzebna będzie zgoda inwestora, jednoznaczne zaś z jej udzieleniem będzie zaniechanie zgłoszenia sprzeciwu w terminie 3 dni od dnia przedstawienia zamawiającemu umowy z podwykonawcą bądź też jej projektu wraz z częścią dokumentacji dotyczącej określonych w umowie robót. Prócz tego K. miała również dostarczyć inwestorowi imienną listę przebywających na terenie budowy pracowników wraz z ich aktualnymi badaniami lekarskimi (umowa k. 150 – 157). Jedynym zgłoszonym pozwanej (...) podwykonawcą była pozwana (...). Pozwana P. powzięła wprawdzie wiedzę o obecności na budowie również innych jeszcze podmiotów, nie wiedziała natomiast, w jakim charakterze są one obecne. Co się tyczy protokołów rzeczowo – finansowych, to były one przesyłane pozwanej (...) przez pozwaną (...). W ich treści wskazywano każdorazowo zakres przerobu jak również wartość wykonanych prac w stosunku do całości przedmiotu umowy, a także udział, jaki prace te przedstawiają w odniesieniu do całości inwestycji (zeznania świadka A. W. k. 406, M. K. k. 405 – odwrót).

W dniu 10 sierpnia 2016r. powód zawarł z pozwaną (...) umowę, na mocy której zobowiązał się do wykonania dla tej pozwanej instalacji sanitarnych we wskazanym w umowie obiekcie zamian za wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 420 000zł, które to wynagrodzenie podlegać miało rozliczeniu w drodze faktur częściowych wystawianych na koniec miesiąca na podstawie przerobu robót. Zgodnie z par. 2 powyższej umowy przedmiot prac przedstawiony miał zostać pozwanej do odbioru końcowego w terminie do dnia 10 listopada 2016r. Zgodnie z par. 5 umowy powód uprawniony był do korzystania z usług dalszych podwykonawców. Zgodnie z par. 7 ust. 3 umowy do każdej faktury powód zobowiązany był dołączyć kopię protokołu odbioru robót, w przypadku zaś, gdy roboty takie wykonane zostały przy udziale podwykonawcy – również jego oświadczenie potwierdzające fakt otrzymania przez niego należnego wynagrodzenia, w razie zaś braku takiego oświadczenia – oświadczenia takiego podwykonawcy o wysokości należnego mu wynagrodzenia i numerze rachunku bankowego, na który wynagrodzenie to powinno zostać uiszczone. Ze swej strony pozwana zobowiązana była powiadamiać powoda o dacie odbioru w ciągu 4 dni od otrzymania od niego zawiadomienia o gotowości do dokonania takiego odbioru. W par. 14 ust. 3 pkt c przewidziano, iż powód za każdy dzień opóźnienia w zakończeniu robót w stosunku do terminu podanego w harmonogramie zapłaci karę umowną w wysokości 0,5% wynagrodzenia. W par. 14 ust. 3 pkt f umowy zastrzeżono z kolei, iż pozwana (...) uprawniona jest do nałożenia na powoda kar za nieprzestrzeganie przez niego obowiązujących przepisów bhp i ochrony zdrowia i życia w wysokości 2 000zł. za każdy stwierdzony fakt takiego naruszenia lub według obowiązującego u pozwanej taryfikatora kar stanowiącego załącznik nr 1 do umowy. W par. 5 ust. 1 umowy przewidziano możliwość korzystania z podwykonawców w zakresie uprzednio zaakceptowanym pisemnie przez wykonawcę jak i inwestora. W celu wprowadzenia takiego podwykonawcy na teren budowy podmiot zamierzający skorzystać z jego usług winien był przedstawić zarówno inwestorowi jak wykonawcy projekt umowy o podwykonawstwo jak również poświadczoną za zgodność z oryginałem kopię takiej umowy w terminie 4 dni od jej podpisania, co z kolei uprawniało inwestora do tego, by w terminie 15 dni od przedłożenia takich dokumentów zgłosić zastrzeżenia do projektu bądź też sprzeciw do umowy o podwykonawstwo (umowa k. 47 – 56).

W dniach 30 listopada oraz 19 grudnia 2016r. pozwana (...) sporządziła dwie noty obciążeniowe, z których pierwsza opiewała na kwotę 6 000zł., druga zaś na kwotę 1 500zł. W treści powyższych not wskazano, iż kwoty powyższe stanowią kary, jakie pozwana (...) nakłada na powoda za naruszenie przez niego obowiązujących przepisów bhp, przeciwpożarowych oraz bezpieczeństwa procesu budowlanego. Podstawą wystawienia powyższych not były protokoły dokumentujące przypadki naruszenia przez powoda zasad bhp na budowie. Protokoły powyższe nie zostały opatrzone podpisem powoda ani też żadnej z osób reprezentujących go na budowie, na jej terenie nie było bowiem nikogo, kto sprawowałby nadzór nad jego pracownikami. U pozwanej (...) regułą jest przesyłanie takich protokołów osobie odpowiedzialnej za nie i również w tym przypadku do powoda dotarła informacja o części przynajmniej stwierdzonych przez pozwaną (...) naruszeń (noty k. 132, 134, zeznania świadka D. P. k. 481, zeznania powoda k. 483).

W dniu 22 grudnia 2016r. W. F. wystawił na pozwaną (...) fakturę na kwotę 3 690zł. (faktura k. 389). W dniu 26 stycznia 2017r. fakturę na pozwaną (...) na kwotę 420zł. wystawił również R. K., która to kwota zapłacona została w dniu 12 lipca 2019r. (faktura k. 386, potwierdzenie przelewu k. 387). W dniu 16 lutego 2017r. R. K. wystawił również na pozwaną (...) fakturę na kwotę 2 226,60zł., która to kwota zapłacona została w dniu 24 marca 2017r. Również w przypadku konieczności wykonania prac zastępczych przyjętą u pozwanej (...) Reguła jest wcześniejsze uprzedzanie kontrahenta o zamiarze skorzystania z wykonawstwa zastępczego innego podmiotu (faktura k. 388, potwierdzenie przelewu k. 389, zeznania D. P. k. 480).

W dniu 21 kwietnia 2017r. spisany został protokół odbioru końcowego prac powoda dla pozwanej (...), w którego treści informowano jednocześnie powoda o obciążeniu go należnościami w kwotach:

a) 73 124,81zł. tytułem kary umownej za opóźnienie;

b) 2 420zł. za koszty wykonania zastępczego. Protokół powyższy opatrzony został podpisem powoda z tym jednak zastrzeżeniem, iż powód wyraził jednocześnie swój sprzeciw wobec obciążenia go powyższymi należnościami (protokół k. 69).

W dniu 8 maja 2017r. powód wystawił na pozwaną (...) fakturę na kwotę 294 911,40zł. z terminem płatności na dzień 7 czerwca 2017r. Faktura powyższa nie została podpisana przez pozwaną (faktura k. 65). Faktura powyższa została powodowi zwrócona, jako przyczynę zaś takiego zwrotu pozwana (...) w skierowanym do powoda piśmie z dnia 14 czerwca 2017r. wskazała, iż faktura powyższa wbrew postanowieniom umowy złożona została bez jednoczesnego oświadczenia podwykonawcy o otrzymaniu należnego za ich wykonanie wynagrodzenia (pismo k. 71 – 72). Pomimo tego, iż powód faktycznie zatrudniał podwykonawców, to jednak wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi umownemu zawartych z takimi podwykonawcami umów nie przedstawił żadnemu z pozostałych uczestników procesu budowlanego (zeznania powoda k. 482). Finalnie jako podwykonawcy tacy ujawnione zostały firmy: R. B., Teren M., M., (...) K., W. (zeznania świadka D. P. k. 481). Co się tyczy tej ostatniej firmy, to została ona narzucona powodowi przez samą pozwaną (...). Okolicznością sprzyjającą w ocenie powoda powzięciu przez inwestora informacji o obecnych na budowie podwykonawcach było to, iż budowa ta skupiona była na jednym stosunkowo niewielkim obiekcie, przy czym zarówno R. B. jak i W. traktowane były przez powoda jako firmy zatrudnione bezpośrednio przez pozwaną (...), z którymi ta rozliczyła się bezpośrednio (zeznania powoda k. 482).

Pismem z dnia 14 czerwca 2017r. pozwana (...) poinformowała powoda o ciążącym na nim obowiązku zapłaty na jej rzecz kary umownej w wysokości 89 943,52zł. brutto z tytułu opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy mającego miejsce do dnia 21 kwietnia 2017r. Prócz tego powoda poinformowano o tym, iż z uwagi na brak „stosownych działań” z jego strony pozwana zmuszona była do tego, by powierzyć realizację „odpowiedniego zakresu umowy” podmiotowi trzeciemu, co kosztowało pozwaną kwotę 2 976,60zł. Z uwagi na powyższe powoda wezwano do zapłaty obu wskazanych wyżej należności w terminie 7 dni zastrzegając jednocześnie, iż brak takiej płatności skutkować będzie potrąceniem obu należnych pozwanej (...) kwot z kwotą bezspornego wynagrodzenia przysługującego powodowi za wykonanie przedmiotu umowy (pismo k. 137).

W dniu 24 lipca 2017r. powód wezwał pozwaną (...) do zapłaty na swoją rzecz kwoty 294 911,40zł. wynikającej z faktury z dnia 8 maja 2017r. W treści swojego pisma powód powołał się na fakt przekazania wymaganych umową oświadczeń, podniósł również, iż w odniesieniu do spornej inwestycji nastąpił odbiór wykonanych prac ze strony zamawiającego (wezwanie k. 98 – 99).

Odpowiadając na doręczone w dniu 27 lipca 2017r. wezwanie do zapłaty pozwana (...) w swoim piśmie z dnia 8 sierpnia 2017r. odmówiła spełnienia świadczenia, jako przyczynę zaś wskazała odmowę powoda podpisania protokołu odbioru końcowego robót. Jako kolejną przyczynę odmowy zapłaty pozwana (...) wskazała brak zapłaty przez powoda wynagrodzeń należnych jego podwykonawcom, to jest spółkom (...) (pismo k. 73 – 74). Na poparcie swoich twierdzeń odnośnie braku takich płatności pozwana (...) do odpowiedzi swojej załączyła pisma pochodzące od powyższych podwykonawców, z których treści wynikało, iż powódka w dalszym ciągu zalega z zapłatą na rzecz:

a) (...) kwoty 24 252,50zł., który to podwykonawca wykonywał roboty ziemne (pismo k. 81);

b) (...) kwoty 166 676,18zł., który to podwykonawca wykonywał wentylację (pismo k. 87, zeznania świadka M. K. k. 505 - odwrót).

W kolejnym piśmie z dnia 16 sierpnia 2018r. pozwana po raz kolejny odmówiła zaspokojenia roszczeń powoda wskazując w dalszym ciągu na brak płatności wobec spółek (...), podniosła bowiem, iż w odniesieniu do tego drugiego podwykonawcy powód w dalszym ciągu zalega z zapłatą kwoty 10 000zł. Prócz tego pozwana (...) zapowiedziała również obniżenie należnego powodowi wynagrodzenia z tytułu spóźnionego wykonania przez niego prac jak również konieczności skorzystania z wykonania zastępczego (pismo k. 100).

Co się tyczy roszczenia spółki (...) względem powoda, to należność powyższa zasądzona została od niego zapadłym w dniu 30 czerwca 2017r. nakazem zapłaty w sprawie X Gnc 834/17 Sądu Okręgowego w Łodzi (nakaz zapłaty k. 92, pozew k. 93 – 95). Należność powyższa dochodzona była w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kaliszu J. K. w sprawie Km 6919/17. Postępowanie to zakończyło się postanowieniem z dnia 27 grudnia 2017r., w którego treści prowadzący je komornik zadecydował o pozostawieniu tytułu wykonawczego w aktach sprawy (postanowienie k. 90 - 91, pismo k. 89).

Pismem z dnia 19 czerwca 2018r. powód ponownie wezwał pozwaną (...) do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 294 911,40zł. wynikającej z faktury z dnia 8 maja 2017r. (wezwanie k. 96). Odpowiadając na powyższe wezwanie pozwana (...) w swoim piśmie z dnia 27 czerwca 2018r. określiła żądaną kwotę jako niewymagalną, wskazała bowiem, iż to powód odmówił podpisania protokołu odbioru końcowego, podniosła nadto również, iż wedle posiadanych przez siebie informacji powód w dalszym ciągu zalega z zapłatą wynagrodzeń należnych jego dalszym podwykonawcom, czego potwierdzeniem z jego strony jest zaniechanie złożenia przez niego pochodzących od tych podwykonawców oświadczeń, iż wykonane przez nich prace zostały opłacone (pismo k. 97).

W dniu 24 października 2018r. powód wystąpił z wezwaniem do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 221 786,60zł. wynikającej z faktury z dnia 8 maja 2017r. wobec pozwanej (...) W treści powyższego pisma powód przyznał fakt obniżenia objętej tą fakturą należności o kwotę 73 124,81zł. (wezwanie k. 102 – 103).

Opóźnienia, jakie wystąpiły w trakcie wykonywania prac powoda, spowodowane były brakami materiałowymi. Zapewnienie powyższych materiałów należało do powoda, on sam zaś nie występował nigdy o przedłużenie terminu wykonania umowy. Jeden z podwykonawców powoda wykorzystał przy wykonywaniu wentylacji materiałów niezgodnych z projektem, co wymusiło konieczność oczekiwania na ich zastąpienie odpowiednikami tychże materiałów przewidzianymi projektem. Sam czas oczekiwania na sprowadzenie tychże materiałów wyniósł około miesiąca. Kolejną przyczyną opóźnienia były mające miejsce 4 – 5 razy zmiany techniczne wprowadzane przez inspektora nadzoru ze strony pozwanej (...) w odniesieniu do węzła cieplnego. Zmiany te wymuszały każdorazowo wprowadzenie zmian w projekcie, które zatwierdzać musiał zamawiający. Na przedłużenie czasu wykonywania umowy wpłynęły również prace dodatkowe, na konieczność wykonania których wskazywał reprezentujący pozwaną (...) A. W.. Zamawiając takie prace za każdym razem jednak uzgadniano z powodem czas potrzebny do ich wykonania. Osoba ta brała udział również w naradach dotyczących harmonogramu rzeczowo – finansowego, co w odczuciu pracowników powoda umożliwiało jej zorientowanie się co do wartości wykonywanych przez powoda prac. O obecności powoda na budowie pozwana (...) dowiedzieć mogła się chociażby z przebiegu cotygodniowych narad koordynacyjnych, z przebiegu których sporządzano imienne listy obecności wraz ze wskazaniem firm zatrudniających uczestników tychże narad. Na naradach tych nie omawiano jednak treści umów podwykonawczych jak również zakresów powierzonych na ich podstawie prac. Pracownikom powoda znany był fakt nałożenia na niego kary za nieprzestrzeganie przepisów bhp. Najcięższe spośród takich polegało na opuszczeniu pracownika do wykopu na łyżce koparki, pozostałe zaś dotyczyły braku korzystania z odzieży ochronnej. Prócz tego teren wokół wykopów nie był chroniony żadnymi barierkami (zeznania świadków K. P. k. 403 – odwrót, M. K. k. 405, A. W. k. 406, D. P. k. 480 - 481).

Pierwszym czynnikiem skutkującym niedotrzymaniem terminu wykonania umowy było wadliwe wykonanie przez powoda już pierwszego etapu prac, czyli prac ziemnych pod halą. Prace te trzeba było wykonać praktycznie od początku, bowiem rura w wykopie nie została zabezpieczona przed wodą, co skutkowało jej uniesieniem przez wody opadowe. Przyczyną tego stanu rzeczy było zaniechanie użycia kruszywa, które miało zabezpieczać przed wystąpieniem takiej sytuacji. Opóźniło to prace co najmniej o tydzień. Prócz tego zaistniała również konieczność ponownego zamówienia przez powoda studni betonowych, te bowiem, które zamówił wcześniej, nie miały wymaganych atestów. To z kolei wydłużyło budowę o kilka kolejnych tygodni. Powód nie zgłosił pozwanej (...) swoich podwykonawców (zeznania świadka M. K. k. 405 – odwrót).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie załączonych do akt sprawy dokumentów jak również przeprowadzonych w sprawie dowodów osobowych. Jednocześnie jako że dowody te uznać należało za wystarczające dla potrzeb dokonania ustaleń faktycznych wystarczających do rozstrzygnięcia o żądaniu pozwu jako prowadzący przeto jedynie do przedłużenia postępowania oddaleniu podlegał wniosek pełnomocnika powoda o przesłuchanie świadka A. J. (postanowienie k. 480).

Sąd zważył, co następuje:

Żądanie pozwu skierowane przeciwko pozwanej spółce (...) nie zasługuje na uwzględnienie jako pozbawione oparcia w przepisie art. 647 ¹ kc. Stosownie do brzmienia jego par. 2 obowiązującego w dacie zawarcia a następnie wykonywania umowy z udziałem powoda, do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń, pozwana (...) nie wyraziła nigdy wprost swojej zgody na zatrudnienie powoda w charakterze swojego podwykonawcy, stosownie zaś do dominującego w tym zakresie w literaturze prawniczej stanowiska, treść art. 647 ¹ § 2 zd. 2 oraz § 3 zd. 2 KC prowadzi do wniosku, że milczenie inwestora i wykonawcy, co do zasady, nie oznacza ich zgody na zawarcie umowy o roboty budowlane skutkującej powstaniem ich solidarnej odpowiedzialności względem podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy za zapłatę wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane. Milczenie inwestora i wykonawcy może być traktowane jako wyraz zgody, o której mowa w art. 647 ¹ § 2 zd. 1 i § 3 zd. 1 KC, jedynie wtedy, gdy są spełnione wszystkie przesłanki wskazane w art. 647 ¹ § 2 zd. 2 KC (por. G. Wolak, W kwestii, s. 137). Ciężar udowodnienia faktu wyrażenia zgody w rozumieniu art. 647 ¹ § 2 zd. 1 i § 3 zd. 1 KC albo ziszczenia się przesłanek umożliwiających uznanie milczenia inwestora i wykonawcy za zgodę na podstawie art. 647 ¹ § 2 zd. 2 KC spoczywa na podwykonawcy i dalszym podwykonawcy ( art. 6 w zw. z art. 647 ¹ § 5 KC) (tak: wyr. SN z 6.10.2010 r., II CSK 210/10, OSP 2012, Nr 5, poz. 48, s. 313; M. P. , Uwagi, s. 97). W ocenie sądu w niniejszej sprawie dowód taki nie został w niniejszej sprawie przeprowadzony. Zdaniem sądu źródeł odpowiedzialności pozwanej (...) za zapłatę należnego powodowi wynagrodzenia nie sposób dopatrywać się również w jej dorozumianym czynnym wyrażeniu zgody na zatrudnienie powoda w takim charakterze, jak wskazuje się bowiem w literaturze prawniczej, ilekroć zgoda warunkująca powstanie solidarnej odpowiedzialności podmiotów wskazanych w art. 647 ¹ § 5 KC jest wyrażana w sposób czynny, jej skuteczność jest uzależniona, nie licząc przesłanek wspólnych wskazanych powyżej, od tego, czy podmiot, który ją wyrażał, wiedział, kto będzie podwykonawcą i jaka jest treść zawartej z nim umowy o roboty budowlane. Również wedle utrwalonej linii orzecznictwa Sądu Najwyższego zgoda wyrażona w taki właśnie sposób jest skuteczna, gdy dotyczy konkretnej umowy, której istotne postanowienia decydujące o zakresie solidarnej odpowiedzialności za wypłatę wynagrodzenia podwykonawcy są znane inwestorowi lub wykonawcy albo z którymi mieli oni możliwość zapoznania się (wyr. SN z 18.6.2015 r., III CSK 370/14, Legalis; wyr. SN z 6.10.2010 r., II CSK 210/10, OSP 2012, Nr 5, poz. 48, s. 312). W uzasadnieniu ostatniego z przywołanych wyżej wyroków, stwierdzono jednocześnie, że chociaż, jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 29.04.2008 r., III CZP 6/08 (OSNC 2008, nr 11, poz. 121), nie ma podstaw do rozciągania wymagań dotyczących skuteczności milczenia inwestora na wypadki dorozumianego wyrażenia przez niego zgody w sposób czynny, to jednak „ zgoda wyrażona w taki sposób musi dotyczyć konkretnej umowy, o określonej treści zawartej ze zindywidualizowanym podmiotem w zakresie wszystkich istotnych postanowień, szczególnie tych, które decydują o wysokości wynagrodzenia.” Kontynuując swój wywód Sąd Najwyższy w dalszej części swojego uzasadnienia wyartykułował swojej stanowisko jeszcze dobitniej wskazując, że: „ zgoda inwestora, wyrażona w sposób dorozumiany czynny, na zawarcie umowy wykonawcy z podwykonawcą, jest skuteczna, gdy dotyczy konkretnej umowy, której istotne postanowienia, decydujące o zakresie solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą za wypłatę wynagrodzenia podwykonawcy są znane inwestorowi, albo z którymi miał możliwość zapoznania się” W takiej też sytuacji Inwestor nie musi znać treści całej umowy lub jej projektu, a jego znajomość istotnych postanowień umowy podwykonawczej decydujących o zakresie jego odpowiedzialności nie musi pochodzić od wykonawcy lub podwykonawcy, może mieć dowolne źródło i nie musi być ukierunkowana na wyrażenie zgody na zawarcie umowy podwykonawczej. Nie budziło jednocześnie wątpliwości Sądu Najwyższego, iż w świetle art. 6 w związku z art. 647 ¹ § 2 zdanie pierwsze i § 5 KC, ciężar udowodnienia tego, że inwestor wyraził zgodę na zawarcie umowy o roboty budowlane wykonawcy z podwykonawcą, spoczywa na podwykonawcy, on bowiem z tego faktu wywodzi skutki prawne. Jeżeli inwestor zaś twierdzi, że zgody takiej nie wyraził również w sposób dorozumiany oraz że nie znał istotnych postanowień umowy wykonawcy z podwykonawcą, podwykonawca powinien udowodnić także świadomość inwestora co do tych okoliczności, wyznaczających zakres jego odpowiedzialności za wynagrodzenie podwykonawcy lub to, że z postanowieniami tymi inwestor mógł się zapoznać.

Warunkiem skuteczności takiej zgody jest przede wszystkim znajomość inwestora istotnych postanowień umowy o roboty budowlane zawartej przez wykonawcę z podwykonawcą, a w szczególności tych, które decydują o wysokości wynagrodzenia podwykonawcy. Zdaniem sądu w sprawie niniejszej nie sposób zrównywać znajomości wiedzy o zakresie prac realizowanych przez powoda czerpanej przez pozwaną (...) z przesyłanych jej protokołów rzeczowo finansowych ze sformułowanym przez Sąd Najwyższy wymaganiem znajomości istotnych postanowień samej zawartej przez powoda umowa podwykonawczej. Tym samym też strona powodowa nie wykazała jednak kluczowej przesłanki odpowiedzialności inwestora, bezsporne jest bowiem, że żadna ze stron umowy podwykonawczej nie powiadomiła inwestora o zawarciu umowy z powodem ani o jej istotnych postanowieniach, mimo że w umowie pomiędzy pozwaną (...) a generalnym wykonawcą jednoznacznie stwierdzono, iż zawarcie przez wykonawcę umowy z jakimkolwiek podwykonawcą wymaga zgody inwestora. Przyjąć należało, iż w okolicznościach niniejszej sprawy samo wyrażenie aprobowanie przez pozwaną (...) obecności powoda na budowie jak również mająca występować po jej stronie ogólna znajomość zakresu robót, jakie miał on wykonać, nie mogą być potraktowane jako dorozumiane wyrażenie zgody w sposób czynny na zawarcie umowy o roboty budowlane wykonawcy z podwykonawcą, skutkujące przewidzianą w art. 647 ¹ § 5 KC solidarną odpowiedzialnością inwestora z wykonawcą za wypłatę wynagrodzenia podwykonawcy. Z uwagi na powyższe żądanie pozwu skierowane przeciwko spółce (...) podlegało oddaleniu.

Odmiennie natomiast ocenić należało zasadność żądania pozwu w jego części skierowanej przeciwko spółce (...) zwłaszcza w sytuacji, w której protokół odbioru prac przygotowany oraz przesłany został powodowi przez tę pozwaną, sam obiekt zaś, przy którym powód był zaangażowany, został definitywnie ukończony. Zdaniem sądu nie wytrzymuje krytyki zarzut obu pozwanych odnośnie braku wymagalności należnego powodowi wynagrodzenia wywiedziony przez nich z faktu nieprzedstawienia przez powoda jednocześnie z wystawioną przez niego fakturą oświadczeń jego podwykonawców wymaganych par. 7 umowy z dnia 10 sierpnia 2016r., a to z tego względu, iż pomijając co najwyżej spółki (...) – K. za zapłatę należnych pozostałym podwykonawcom wynagrodzeń nikt inny poza samym powodem i tak nie ponosiłby odpowiedzialności. Brak obowiązku zapłaty względem tych podwykonawców wynika z dokładnie tej samej okoliczności, dla której pozwana (...) nie była zobowiązana do zapłaty wynagrodzenia należnego powodowi, a mianowicie stąd, iż podwykonawcy ci nie zostali oficjalnie bądź też w jakikolwiek inny sposób zgłoszeni jako występujący w tym charakterze uczestnicy procesu budowlanego. Co więcej, w ich przypadku argumenty na rzecz odmowy obciążenia jakichkolwiek innych podmiotów poza samym powodem obowiązkiem zapłaty należnych im wynagrodzeń są nawet jeszcze silniejsze niż te, które sprzeciwiły się zasądzeniu wynagrodzenia powoda od spółki (...). Wynika to stąd, iż obecność tych podwykonawców ujawniona została już po zakończeniu procesu budowlanego, co oznacza, iż w ich przypadku nie może być nawet mowy o dorozumianym choćby wyrażeniu zgody na ich obecność na budowie w takim charakterze podwykonawców jak również jak również nie może być mowy jakiejkolwiek znajomości ze strony wszystkich innych poza powodem podmiotów istotnych postanowień zawartych przez nich umów podwykonawczych. Tym samym też wszelkie przejawiane ze strony pozwanych w toku procesu inicjatywy dowodowe zmierzające do „namierzania” jakichkolwiek dalszych podwykonawców powoda ocenić należało jako prowadzące do zbędnego przedłużenia postępowania, skutkować mogły one bowiem okoliczności nieistotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia o żądaniu pozwu.

Co się zaś tyczy obu podwykonawców, wiedza o istnieniu których stała się ogólnie dostępna jeszcze przed definitywnym zakończeniem procesu budowlanego, to również sam fakt niezałączenia przez powoda do wystawionej przez niego faktury oświadczeń wymaganych par. 7 zawartej przez niego umowy również nie mógł być potraktowany jako okoliczność skutkująca definitywnym oddaleniem jego powództwa. Wynika to stąd, iż obowiązki nałożone w par. 7 umowy, niewywiązanie się których obaj pozwani traktowali jako argument na rzecz odmowy wypłaty całości dochodzonego przez powoda wynagrodzenia, dawać miały zamawiającemu taką samą ochronę, jaką przewiduje w umowach o roboty budowlane zawieranych w trybie zamówień publicznych przepis art. 143 a ustawy z dnia 29 stycznia 2004r. o zamówieniach publicznych. Otóż przepis powyższy, również nakładający w swojej treści obowiązek przedstawienia przez wykonawcę dowodów zapłaty wymagalnego wynagrodzenia biorącym udział w realizacji odebranych robót budowlanych podwykonawcom i dalszym podwykonawcom w zgodnej opinii komentatorów służyć ma zagwarantowaniu zamawiającemu, iż wykonawca rzeczywiście rozliczył się ze swoimi podwykonawcami, a zatem, że zamawiający nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności za zapłatę tych właśnie wynagrodzeń. Podkreśla się jednocześnie, iż zamieszczanie analogicznych postanowień w umowach realizowanych w obrocie prywatnym zapewnić ma inwestorowi podstawę prawną do wstrzymania się przez niego z zapłatą do czasu przedstawienia przez wykonawcę odpowiednich dowodów zapłaty. Każdorazowo jednak, niezależnie od tego, czy chodzi o obrót prywatny czy też ten podlegający regulacji zawartej w ustawie z dnia 29 stycznia 2004r. wstrzymanie wypłaty części wynagrodzenia lub zaliczki następuje w wysokości odpowiadającej sumie kwot wynikających z nieprzedstawionych dowodów zapłaty, przy czym przewidziane w komentowanym przepisie zabezpieczenie zapłaty wynagrodzenia dotyczy jedynie podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy, który zawarł zaakceptowaną przez zamawiającego umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, wstrzymanie się zaś z należnymi płatnościami może mieć miejsce jedynie do czasu przedstawienia wymaganych dowodów płatności.

W niniejszej sprawie pomimo braku formalnego zgłoszenia przez powoda spółek (...) jako podwykonawców powoda żadna ze stron postępowania nie kwestionowała jednocześnie, iż tym akurat podwykonawcom wynagrodzenie się należało, wyrazem zaś takiego stanowiska było uzależnianie się wypłaty należnego powodowi wynagrodzenia od przedstawienia przez niego dowodów zapłaty na rzecz tych właśnie podwykonawców. Nadmienić należy, iż również pozwana (...) przyłączyła się do stanowiska pozwanej (...), że roszczenie powoda jest niewymagalne właśnie z powodu braku oświadczeń podwykonawców, a zatem bezprzedmiotowe było w niniejszej sprawie badanie, czy podwykonawcy powoda zgłoszeni zostali przez niego spółce pollena w sposób uzasadniający jej ewentualną bezpośrednią odpowiedzialność wobec nich za zapłatę należnych im wynagrodzeń. Skoro bowiem pozwana (...) jako przyczynę odmowy zapłaty dla powoda wskazuje brak wykazania, iż wynagrodzenia te zostały zapłacone, to tym samym przyjmuje, iż ona sama również ponosić mogłaby odpowiedzialność za ich zapłatę, w przeciwnym bowiem przypadku zapłata tych wynagrodzeń bądź też nie, nie powinna mieć znaczenia w rozliczeniach z powodem. Z punktu widzenia odpowiedzialności pozwanej (...) znaczenie może mieć jedynie to, czy w dalszym ciągu wchodzić może w rachubę groźba pociągnięcia jej do takiej odpowiedzialności przez samych podwykonawców, a zatem istotne znaczenie ma to, czy w chwili obecnej powód wywiązał się już ze swego obowiązku zapłaty wobec nich odsuwając tym samym taką groźbę od pozwanej (...). Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że w stosunku do (...) K. dług został spłacony w drodze egzekucji przeciwko powodowi, co się zaś tyczy (...), to powód załączając dowody wpłat w kwotach:

- 2 500zł. k. 82;

- 2 000zł. k. 83;

- 2 000zł. k. 84;

- 14 752,50zł. k. 85;

- 3 000zł. k. łącznie zatem 24 252,50zł., również wykazał, iż cała należność wobec tego podwykonawcy została zapłacona. Uwzględniając natomiast żądanie pozwu wobec pozwanej (...) mieć należało jedynie na uwadze, iż w sprawie niniejszej żądane przez tę pozwaną dowody zaspokojenia obu wskazanych wyżej podwykonawców przedstawione zostały dopiero wraz z pozwem. Przedstawienie takich dowodów nie było możliwe wcześniej chociażby z tego względu, iż prowadzona na rzecz spółki (...) egzekucja zakończyła się 27 grudnia 2017r., dowody wpłat zaś na rzecz M. pochodzą z okresu pomiędzy 7 września 2017r. a 12 lutego 2018r., czyli pochodzą z okresu po dacie wskazanej na fakturze jako termin jej płatności, co się zaś tyczy kierowanych do (...) wezwań do zapłaty doręczonych jej po tym, jak powód uregulował swoje zaległości wobec podwykonawców, to nie wykazano, aby do tych wezwań załączone zostały dowody na okoliczność uregulowania takich zaległości. Mając na uwadze, iż odpis pozwu doręczono pozwanej K. w dniu 8 lutego 2019r., należne powodowi odsetki ustawowe za opóźnienie od części należnego powodowi wynagrodzenia odpowiadającej kwocie 190 928,68zł. będącej sumą wierzytelności spółek (...) w kwocie 24 252,50zł. oraz (...) K. w kwocie 166 676,18zł. zasądzeniu podlegały się od dnia 9 lutego 2019r., żądanie zaś zasądzenia takich odsetek od wskazanej należności za okres wcześniejszy podlegało oddaleniu, jako pozbawione usprawiedliwionych podstaw.

Uwzględniając żądanie pozwu wobec pozwanej (...) sąd uwzględnił jednocześnie dokonane przez nią potrącenia w zakresie nałożonych na powoda kar za naruszenia zasad bhp w łącznej wysokości 7 500zł., naruszenia te bowiem udokumentowane zostały złożonymi przez pozwaną protokołami, wiedzy o sporządzeniu których powód się jednocześnie nie wypierał (zeznania powoda k. 483). Analogiczne stanowisko zająć należało w odniesieniu do zasadności dokonanego przez pozwaną (...) potrącenia w zakresie kwoty 16 819,01zł. stanowiącej dalszą część kary umownej odpowiadającą podatkowi VAT od kwoty netto tek kary wynoszącej 73 124,81zł., której nałożeniu powód w niniejszym postępowaniu się nie sprzeciwiał dokonując nawet pomniejszenia dochodzonego przez siebie roszczenia o wskazaną wyżej kwotę.

Odmiennie ocenić należało natomiast stanowisko pozwanej (...) odnośnie dokonanych przez nią potrąceń w zakresie kosztów wykonawstwa zastępczego wyliczonych przez pozwaną w łącznej wysokości 2 976,60zł., na którą to kwotę jak należy mniemać złożyć miała się należność w kwocie 2 646,60zł. tytułem wynagrodzenia należnego z tytułu przełożenia kurtyny powietrza przez R. K., (nie wskazano jednocześnie, co jeszcze składa się na wskazaną wyżej należność 2 976,60zł.) Dokonując oceny dokonanego w tym zakresie przez pozwaną (...) potrącenia mieć należało na uwadze, iż w sporządzonym w dniu 21 kwietnia 2017r. protokole odbioru końcowego prac powoda obciążono go kosztami prac zastępczych w wysokości 2 420zł. odbiegającej zatem od tej kwoty, na jaką pozwana finalnie powołał się w toku postępowania sądowego. Mając na uwadze z jednej strony wskazane powyżej rozbieżności, z drugiej zaś kategoryczne zaprzeczenia ze strony powoda, jakoby w sprawie niniejszej wyłonić miała się potrzeba wykonania takich prac, jak również brak przedłożenia przez pozwaną (...) jakichkolwiek dowodów, iż powód został przez nią uprzedzony o zamiarze takich prac pomimo tego, iż wedle przyjętych w tej spółce procedur winna ona dysponować dowodami doręczenia tego typu korespondencji, poniesienie kosztów takich prac, ich wysokość jak również zasadność ich poniesienia uznać należało za nieudowodnioną (zeznania świadka D. P. k. 480 – 481, zeznania powoda k. 483).

Mając na uwadze utrzymanie się przez powoda z żądaniem pozwu w 89% na podstawie art. 108 kpc., szczegółowe wyliczenie kosztów procesu pozostawiono referendarzowi sądowemu.

z/ odpisy wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom powoda oraz pozwanej (...)