Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 czerwca 2025 r., wydanym w sprawie o sygn. akt X U 155/24, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2025 roku w Łodzi na rozprawie sprawy S. M. przeciwko (...) w Ł. o ustalenie wyższego stopnia niepełnosprawności i zmianę wskazań niepełnosprawności na skutek odwołania S. M. od orzeczenia (...) w Ł. z dnia 10 stycznia 2024 roku, nr sprawy (...). (...). (...).1986.2023:

1.  zmienił zaskarżone orzeczenie z dnia 10 stycznia 2024 roku i poprzedzające je orzeczenie (...) do (...) w Ł. z dnia 21 września 2023 roku w zakresie:

a) punktu I (pierwszego), II (drugiego), III (trzeciego) i V (piątego) w ten sposób, że zalicza S. M. do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności okresowo do dnia 31 stycznia 2026 roku z symbolem przyczyny niepełnosprawności 03-L i 04-O, zaś stopień niepełnosprawności datuje się od 12 czerwca 2023 roku;

b) w zakresie punktu 7 (siódmego) wskazań w ten sposób, że zamiast słów „nie wymaga” wpisuje „wymaga”;

2.  oddalił odwołanie w pozostałym zakresie;

3.  zasądził od (...) w Ł. na rzecz S. M. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Przedmiotowe rozstrzygnięcie, Sąd Rejonowy wydał na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych:

S. M., urodzony (...), posiada wykształcenie zasadnicze, z zawodu jest kucharzem. Obecnie nie pracuje. Utrzymuje się z renty socjalnej.

Wnioskodawca cierpi od urodzenia na obustronny niedosłuch głębokiego stopnia, głuchoniemotę. Od wczesnego dzieciństwa jest obarczony głębokim uszkodzeniem słuchu, co nie pozwoliło mu na opanowanie mowy. Zaobserwowano u niego również brak rozwoju mowy, obniżoną koordynację ruchowo-wzrokową, niski poziom rozwoju mowy biernej. Wnioskodawca z otoczeniem porozumiewa się gestami, słabo rozumie odczytywaną mowę z ruchu warg rozmówcy. Przy zastosowaniu aparatu korekcyjnego do ucha lewego docierają do wnioskodawcy polecenia wydawane mową głośną. Wnioskodawca potrafi samodzielnie przygotować prosty posiłek, który zjada bez pomocy otoczenia. Potrafi wykonać wszystkie czynności związane z higieną i ubiorem, potrafi wykonywać wszystkie podstawowe czynności życiowe. Ma problem z samodzielnym wyjściem i załatwieniem spraw. Na co dzień opiekuje się nim matka.

W 2017 zdiagnozowano u S. M. całkowite odwarstwienie siatkówki oka prawego. W 2022 roku rozpoznano u wnioskodawcy rozpoznano jaskrę prostą obu oczu oraz astygmatyzm obu oczu.

Rozwój intelektualny wnioskodawcy pozostaje na poziomie niepełnosprawności intelektualnej w stopniu lekkim. Faktyczne działanie społeczne i poznawcze plasuje się na poziomie upośledzenia w stopniu lekkim.

Wnioskodawca obecnie nie leczy się przewlekle z powodów internistyczno - kardiologicznych. Nie przyjmuje w tym względzie leków na stałe (musi przyjmować codziennie krople do oczu).

Orzeczeniem z 23 kwietnia 2003 roku, nr sprawy 108/ZON/8211/ŁW 2003, (...) do (...) Powiat (...) (...) zaliczył S. M. do znacznego stopnia niepełnosprawności. W punkcie 3 orzeczenia wskazano, że orzeczony stopień niepełnosprawności ma charakter trwały i orzeczenie wydaje się na stałe. Ustalono, że stopień niepełnosprawności datuje się od 27 stycznia 2003 roku, a niepełnosprawność datuje się od 1 roku życia.

Orzeczeniem z 7 lipca 2020 roku (...) zaliczył S. M. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, wskazując jako symbol przyczyny niepełnosprawności 03-L oraz oznaczając, że ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 7 lipca 2020 roku.

Dnia 12 czerwca 2023 roku S. M. złożył wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Orzeczeniem z 21 września 2023 roku, nr ZON.721. (...).2023, (...) do (...) Powiatu (...) (...) zaliczył S. M. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na stałe z przyczyny niepełnosprawności oznaczonej symbolem 03-L. Wskazano, że niepełnosprawność istnieje od wczesnego dzieciństwa, a ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 7 lipca 2020 roku. Poszczególne wskazania określono następująco:

1) odpowiedniego zatrudnienia – w warunkach pracy chronionej;

2) szkolenia, w tym specjalistycznego – nie wymaga;

3) zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej – nie dotyczy;

4) uczestnictwa w terapii zajęciowej – nie dotyczy;

5) konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby – wymaga;

6) korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki – wymaga;

7) konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji – nie dotyczy;

8) konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji – nie dotyczy;

9) spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 988, z późn. zm.) – nie dotyczy;

10) prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju – nie wymaga.

W dniu 13 października 2023 roku S. M. wniósł odwołanie od orzeczenia (...) do spraw Orzekania o Niepełnosprawności Powiatu (...) (...) z dnia 21 sierpnia 2023 roku.

Z punktu widzenia otolaryngologii wnioskodawca jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym.

Z punktu widzenia okulistycznego wnioskodawca jest osobą z naruszoną sprawnością narządu wzroku. Powyższe skutkuje brakiem okulistycznych przyczyn do zmiany stopnia niepełnosprawności z umiarkowanego na znaczny.

Z punktu widzenia psychologicznego wnioskodawca jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a niepełnosprawność ma charakter trwały.

Z punktu holistycznej oceny stanu zdrowia wnioskodawca jest niepełnosprawny w stopniu znacznym, okresowo od daty wniosku do 31 stycznia 2026 roku. Kod przyczyny: 03 - L, 04-O.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz aktach organu orzekającego, pisemnych opinii biegłych z zakresu otolaryngologii, okulistyki, psychologii i interny. Zważywszy na przedmiot rozpoznania Sądu meriti dotyczący ustalenia, czy ze względu na posiadane schorzenia wnioskodawca jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym czy znacznym, a także czy wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (punkt 7 wskazań), Sąd I instancji dopuścił dowód z opinii biegłych z zakresu otolaryngologii, okulistyki, psychologii i interny. Szerokie spektrum wiadomości specjalnych pozyskanych w toku postępowania pozwoliło Sądowi a quo na dokonanie holistycznej oceny stanu zdrowia wnioskodawcy i wynikających z niego ograniczeń w jego funkcjonowaniu.

Sąd I instancji wskazał, że biegli z zakresu otolaryngologii, okulistyki i psychologii stwierdzili, iż wnioskodawca jest osobą niepełnosprawną w umiarkowanym stopniu. W odpowiedzi na opinie ww. biegłych wnioskodawca złożył zastrzeżenia. Analiza zastrzeżeń wnioskodawcy, w ocenie Sądu meriti, prowadzi do wniosku, że stanowiły one jedynie gołosłowną polemikę z treścią opinii biegłych, niepopartą żadnymi dowodami, argumentami medycznymi ani merytoryczną krytyką przedstawionych ustaleń. W zastrzeżeniach pełnomocnik wnioskodawcy kładł nacisk na własną interpretację konieczności opieki, której wymaga zainteresowany w związku naruszeniem sprawności organizmu, możliwości samodzielnej egzystencji oraz konieczności wydania przez biegłych opinii łącznej.

Wobec jednak zastrzeżeń do wszystkich wydanych w sprawie opinii, Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii uzupełniających z zakresu otolaryngologii, okulistyki i psychologii i wszyscy biegli podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko, ustosunkowując się do zarzutów skarżącego. Sąd meriti zauważył, że biegli nie podjęli się wydania w sprawie opinii łącznej.

Oceniając dowód z opinii podstawowej i uzupełniającej biegłych z zakresu otolaryngologii, okulistyki i psychologii, Sąd a quo miał na uwadze, że zostały ona wydane po zapoznaniu się przez biegłych z całością akt sprawy, przedstawionej dokumentacji lekarskiej, a także po bezpośrednim badaniu wnioskodawcy. Zdaniem Sądu I instancji opinie są kompletne, wnikliwe, wyczerpujące, odpowiadają tezie zakreślonej postanowieniami sądu, cechuje je spójność i logiczność wywiedzionych wniosków. Opinie biegłych są przy tym jednoznaczne w swojej wymowie i nie budzą żadnych wątpliwości co do ich fachowości. Sąd meriti podkreślił, że podstawą zakwestionowania opinii nie może być fakt, iż treść wydanej w sprawie opinii nie jest zbieżna z zapatrywaniami oraz stanowiskiem w sprawie danej strony. Innymi słowy, nie można skutecznie zakwestionować opinii biegłego tylko dlatego, że de facto strona nie jest zadowolona z przedstawionej opinii. Zdaniem Sądu a quo, jak słusznie wskazuje się w judykaturze, opowiedzenie się za odmiennym stanowiskiem oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona kwestionująca (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 28 lutego 2013 roku w sprawie III AUa 1180/12, LEX 1294835; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 lutego 2013 roku w sprawie I ACa 76/12, LEX 1312019).

Niemniej jednak mając na uwadze forsowaną przez stronę odwołującą się konieczność holistycznej oceny stanu zdrowia wnioskodawcy, uwzględniając wniosek pełnomocnika wnioskodawcy, Sąd Rejonowy dopuścił opinię biegłego z zakresu interny celem holistycznej oceny stanu zdrowia wnioskodawcy. Biegły ten, po zapoznaniu się z całością akt, ocenił jego stan zdrowia jako kwalifikujący do orzeczenia znacznego stopnia niepełnosprawności. Biegły w swej opinii przyznał, że ocena sytuacji wnioskodawcy była trudna – każde schorzenie wnioskodawcy, stopień nasilenia jego wpływu na funkcjonowanie wnioskodawcy oceniane odrębnie, kwalifikowałoby wnioskodawcę do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności i w tym zakresie zgodził się z biegłymi z zakresu otolaryngologii, okulistyki, psychologii, którzy oceniając stan zdrowia wnioskodawcy brali pod uwagę schorzenia oraz objawy mieszczące się w ich zakresie specjalistycznej wiedzy. Biegły internista podkreślił, że niewątpliwie wnioskodawca jest w dość dobrym ogólnym stanie z punktu widzenia samego biegłego kardiologa i internisty. Wskazał, że u wnioskodawcy dominują łączne problemy ze słuchem, wzrokiem i jednocześnie upośledzeniem umysłowym, co istotnie ogranicza funkcjonowanie. Opinia ta została przez Sąd I instancji uznana za rzeczową, przekonującą, sporządzoną z należytą starannością w aspekcie uwzględnienia całościowo stanu zdrowia wnioskodawcy. W konsekwencji, przyjmując za podstawę rozstrzygnięcia właśnie ten kompleksowy pogląd. Sąd meriti zaznaczył, że obie strony postępowania złożyły zastrzeżenia do opinii internisty.

Wnioskodawca, w piśmie procesowym z dnia 22 kwietnia 2025 roku, podniósł, że biegły ograniczył okres trwania niepełnosprawności wnioskodawcy do 31 stycznia 2026 roku, w przeciwieństwie do pozostałych biegłych, którzy przyznawali wnioskodawcy stopień na stałe. Celem wyjaśnienia tej kwestii, Sąd a quo dopuścił dowód z ustanej uzupełniającej opinii biegłego. Szczegółowe odniesienie się do zarzutów stawianych przez stronę odwołującą się będzie stanowić przedmiot rozważań prawnych w dalszej części uzasadnienia.

(...) (...) podniósł, że w orzekaniu o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności nie ocenia się całościowo stanu zdrowia, ale ocenia się stan zdrowia i ograniczenia oddzielnie z każdej przyczyny. Powyższe stanowisko nie zasługiwało zdaniem Sądu I instancji na uwzględnienie, albowiem ustawodawca przyjął, że możliwa jest interdyscyplinarna diagnostyka, która pozwoli trafnie przyporządkować określone sytuacje zdrowotne do poszczególnych stopni niepełnosprawności.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. Sąd meriti pominął wniosek dowodowy o dopuszczenie opinii łącznej biegłych z zakresu okulistyki, laryngologii i interny. Wnioskodawca uzasadniał złożony wniosek istnieniem kwestii, które wymagają wyjaśnienia. W ocenie Sądu Rejonowego, zgromadzony w toku postępowaniu materiał dowodowy, w szczególności opinie i opinie uzupełniające biegłych z zakresu otolaryngologii, okulistyki, psychologii oraz interny w sposób kompleksowy wyjaśniły wszystkie istotne dla sprawy okoliczności. W przedmiotowej sprawie Sąd I instancji uznał, że zakres i treść dotychczas przeprowadzonych dowodów pozwalają na wydanie rozstrzygnięcia. Okoliczności, które miały zostać wykazane za pomocą opinii łącznej, zostały już wcześniej dostatecznie ustalone przez niezależnych specjalistów, zatem wnioskowany dowód zmierzałby jedynie do przedłużenia postępowania.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd a quo pominął wniosek wnioskodawcy o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka M. M., uznając go za nieistotny dla rozstrzygnięcia, które wymagało pozyskania wiadomości specjalnych w sprawie, nie zaś subiektywnej oceny matki wnioskodawcy na temat stanu zdrowia syna czy zakresu pomocy udzielanej mu przez inne osoby.

W ocenie Sądu Rejonowego odwołanie okazało się częściowo zasadne.

Sąd I instancji przypomniał, że kryteria zaliczania do poszczególnych stopni niepełnosprawności określa ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 44 z późn. zm.). Zgodnie z art. 1 pkt. 1-3 ustawa ma zastosowanie do osób niepełnosprawnych, tj. osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności o których mowa w art. 3 tej ustawy, bądź orzeczeniem o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, bądź orzeczeniem o niepełnosprawności wydanym przed 16 rokiem życia.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ustala się trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych ustawą: znaczny, umiarkowany i lekki.

Sąd meriti podkreślił, że w niniejszej sprawie jest bezsporne, że odwołujący się jest osobą niepełnosprawną. Przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego było ustalenie czy skarżący winien zostać zaliczony do umiarkowanego (jak wskazano w zaskarżonym orzeczeniu) czy do znacznego stopnia niepełnosprawności (czego domagała się strona odwołująca się), czy niepełnosprawność jest spowodowana przyczynami o symbolach 04-O, obok ustalonego symbolu 03-L oraz wskazania w zakresie konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością egzystencji.

Dalej Sąd Rejonowy przypomniał, że w myśl art. 4 ust. 2 powołanej ustawy do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ww. ustawy, do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację (art. 4 ust. 4).

Sąd I instancji zauważył, że o istnieniu znacznego stopnia niepełnosprawności przesądzają zatem łącznie trzy przesłanki: pierwsza – naruszona sprawność organizmu, druga – niezdolność do pracy albo zdolność do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i trzecia – konieczność opieki (stałej lub długotrwałej) i pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Dwie pierwsze przesłanki są zbieżne zarówno dla umiarkowanego jak i znacznego stopnia niepełnosprawności. Sąd meriti zaznaczył, że w niniejszej sprawie sporną była przede wszystkim okoliczność czy odwołujący się spełnia trzecią z powyższych przesłanek, pozwalającą zakwalifikować go do znacznego stopnia niepełnosprawności.

Sąd I instancji podniósł, że w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności, poza ustalonym stopniem niepełnosprawności wskazuje się symbol przyczyny niepełnosprawności, okres na jaki orzeczono stopień, datę lub okres powstania niepełnosprawności, datę lub okres powstania ustalonego stopnia niepełnosprawności oraz wskazania, o których mowa w art. 6b ust. 3 ustawy o rehabilitacji zawodowej i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Wskazania te dotyczą m.in. konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Sąd meriti zważył, że standardy w zakresie kwalifikowania do lekkiego, umiarkowanego i znacznego stopnia niepełnosprawności określają § 29 - § 31 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 roku w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 857).

Przy kwalifikowaniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, uwzględnia się naruszenie sprawności organizmu powodujące czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w § 29 ust. 1 pkt 3 w okresach wynikających ze stanu zdrowia albo częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w § 29 ust. 1 pkt 3, tj. powodujące konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych (§ 30 pkt 1-2 w zw. z § 29 ust. 1 pkt 3 ww. Rozporządzenia).

Za zaliczaniem do znacznego stopnia niepełnosprawności przemawiają natomiast:

1) niezdolność do pracy - co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;

2) konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem oraz

3) konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.

Ustawodawca, jak zauważył Sąd meriti, wskazuje, że osoba niepełnosprawna w stopniu znacznym wymaga zarówno opieki, jak i pomocy, nie zastosował bowiem alternatywy łącznej „lub”. Oprócz tego opieka i pomoc mają być sprawowane w sposób stały lub długotrwały. W myśl § 29 ust. 2 rozporządzenia w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 i 3.

Sąd meriti podkreślił, że przy kwalifikowaniu do stopni niepełnosprawności bierze się pod uwagę zakres naruszenia sprawności organizmu oraz symbol przyczyny niepełnosprawności (§ 32 ww. Rozporządzenia). Ustalając orzeczony stopień niepełnosprawności organ orzekający określa również jego charakter czasowy. Zgodnie z § 3 ust. 4 ww. Rozporządzenia naruszenie sprawności organizmu uważa się za: trwałe (stałe) - jeżeli według wiedzy medycznej stan zdrowia nie rokuje poprawy (pkt 1) albo okresowe - jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia (pkt 2). Zaś stopień niepełnosprawności osoby zainteresowanej orzeka się na czas określony lub na stałe (§ 3 ust. 5).

W niniejszej sprawie w ocenie Sądu Rejonowego organ orzekający w sposób nieprawidłowy zastosował przepisy zarówno ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych jak i rozporządzenia w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, zaliczając S. M. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Wnioskodawca podnosił, że występujące u niego schorzenia kwalifikują go do znacznego stopnia niepełnosprawności, a twierdzenie to znalazło zdaniem Sądu meriti potwierdzenie w zgromadzonym materialne dowodowym.

Sąd I instancji wskazał, że S. M., bez wątpienia jest osobą niepełnosprawną, a stwierdzona niepełnosprawność jest spowodowana obustronnym niedosłuchem głębokiego stopnia (głuchoniemota), upośledzeniem w stopniu lekkim, wadą wzroku (odwarstwienie siatkówki oka prawego, astygmatyzm krótkowzroczny oka lewego, jaskra obu oczu). W toku postępowania dopuszczony dowód z opinii biegłego specjalisty internisty wykazał, że wnioskodawcę należy zaliczyć do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Przyczyną jego niepełnosprawności jest schorzenie oznaczone symbolem 03-L, 04-O. Sprawność organizmu wnioskodawcy jest niewątpliwie naruszona.

Sąd Rejonowy zauważył, że wprawdzie opinie poszczególnych biegłych specjalistów z zakresu otolaryngologii, okulistyki i psychologii wskazywały na zasadność zaliczenia wnioskodawcy do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, to jednak Sąd meriti miał na uwadze aktualne wytyczne w zakresie orzekania o stopniu niepełnosprawności, zgodnie z którymi uprawniona jest kompleksowa ocena stanu zdrowia opiniowanego szczególnie wtedy, gdy występuje wielość schorzeń, które wzajemnie się potęgują. Ustawodawca przyjął, że możliwa jest interdyscyplinarna diagnostyka, która pozwoli trafnie przyporządkować określone sytuacje zdrowotne do poszczególnych stopni niepełnosprawności. Podejście holistyczne, zgodne z zasadami współczesnej orzeczniczej praktyki, nakazuje uwzględniać całokształt sytuacji zdrowotnej pacjenta, jego możliwości funkcjonowania oraz wpływ schorzeń na życie codzienne, a nie tylko medyczne opisy jednostek chorobowych.

Sąd I instancji podkreślił, że pacjent, u którego stwierdzono 95% ubytek słuchu oraz całkowitą utratę widzenia w jednym oku, niewątpliwie znajduje się w sytuacji znacznego ograniczenia podstawowych funkcji zmysłowych. Nawet jeżeli przy ocenie każdego z tych zaburzeń należałoby orzec stopień umiarkowany, to ich współwystępowanie musi prowadzić do odmiennej kwalifikacji. Taki stan znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie – poruszanie się, komunikację z otoczeniem, załatwianie spraw urzędowych, orientację w przestrzeni czy wykonywanie podstawowych czynności życia codziennego. Rozstrzygnięcie dotyczące ustalenia znacznego stopnia niepełnosprawności u wnioskodawcy uwzględnia indywidualną sytuację zdrowotną wnioskodawcy, pozostając jednocześnie zgodne z obowiązującymi standardami orzeczniczymi.

Mając na względzie całość materiału dowodowego zgromadzonego
w niniejszym postępowaniu, Sąd I instancji uznał odwołującego się za osobę o znacznym stopniu niepełnosprawności z symbolem przyczyn niepełnosprawności 03-L i 04-O. Sąd Rejonowy zmienił także orzeczenie w zakresie punktu 7 wskazać przyjmując, że wnioskodawca wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Choć w ustanej opinii uzupełniającej biegły internista wskazał, że S. M. takiej opieki i pomocy nie wymaga, to jednak Sąd meriti wziął pod uwagę definicję znacznego stopnia niepełnosprawności, którego immanentnym elementem jest zarówno konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem oraz konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych. Odwołujący się jest osobą która wymaga, codziennej opieki ze strony drugiej osoby - matki, aby mógł funkcjonować na co dzień. Bez pomocy innych osób nie jest w stanie załatwić spraw urzędowych, robić zakupów. Wymaga długotrwałej pomocy drugich osób w czynnościach życia codziennego - przygotowaniu posiłków, poruszania się poza domem. Wszelkie sprawy poza domem wykonuje z pomocą matki, która sprawuje nad nią codzienną opiekę. Nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować. Sąd a quo podkreślił, że rola biegłego w postępowaniu sądowym ma charakter pomocniczy i opiniodawczy – biegły nie rozstrzyga sprawy, lecz dostarcza sądowi wiedzy specjalistycznej niezbędnej do oceny okoliczności wymagających wiadomości z danej dziedziny. Ostateczna ocena dowodów, w tym również opinii biegłego oraz rozstrzygnięcie co do treści orzeczenia, należy wyłącznie do sądu z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa.

Sąd I instancji ustalił ponadto, że zaś znaczny stopień niepełnosprawności datuje się od 12 czerwca 2023 roku, tj. od daty złożenia wniosku. Wprawdzie z opinii biegłego internisty wynikało, że znaczny stopień niepełnosprawności stwierdza się od daty wniosku jako kontynuacja wcześniej stwierdzonego stopnia znacznego, to jednak brak było podstaw do przyjęcia, że ten stopień trwa od 2003 roku.

Sąd meriti przypomniał, iż w myśl § 14 ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 roku w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, datę lub okres powstania stopnia niepełnosprawności osoby zainteresowanej ustala się na podstawie przebiegu schorzenia i dokumentacji medycznej. Jednakże w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy wziął pod uwagę również kwestie stricte prawne.

Sąd I instancji zwrócił uwagę, że orzeczeniem z 23 kwietnia 2003 roku zaliczono S. M. do znacznego stopnia niepełnosprawności ustalając, że stopień niepełnosprawności datuje się od 27 stycznia 2003 roku. Z kolei orzeczeniem z 7 lipca 2020 roku zaliczono S. M. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, ustalając, że stopień niepełnosprawności datuje się od 7 lipca 2020 roku. Orzeczenie z 7 lipca 2020 roku nie zostało przez wnioskodawcę zaskarżone i jest wiążące dla Sądu meriti w tej sprawie. Sąd a quo zaznaczył, że nawet gdyby zatem uznać, że przebieg schorzenia uzasadniałby ustalenie znacznego stopnia niepełnosprawności w kontynuacji, to przeszkodą do tego jest orzeczenie z 7 lipca 2020 roku. Sąd I instancji podkreślił, że odwołaniem od aktualnie wydanego orzeczeń organów do spraw orzekania o niepełnosprawności wnioskodawca nie może faktycznie zmierzać również do zmiany wcześniejszego orzeczenia, którego nie zaskarżył. Motywacja, którą kierował się wnioskodawca rezygnując z możliwości odwołania się od orzeczenia z 7 lipca 2020 roku pozostaje poza obszarem zainteresowania Sądu meriti w tej sprawie, jednak wywołuje określone skutki prawne, których nie sposób pomijać. Zasadne było zatem ustalenie, że aktualny znaczny stopień niepełnosprawności datuje się od 12 czerwca 2023 roku, tj. od daty złożenia wniosku.

Sąd Rejonowy oddalił odwołanie w części, dotyczącej okresu orzeczonego stopnia niepełnosprawności, tj. w części żądania orzeczenia znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe. Rozstrzygnięcie to zostało oparte na stanowisku biegłego z zakresu chorób wewnętrznych. Biegły internista, choć uznał, że wnioskodawca spełnia kryteria znacznego stopnia niepełnosprawności, wskazał jednocześnie, że nie ma podstaw do orzeczenia stopnia na stałe.

Sąd meriti podkreślił, że zgodnie z przywołanymi wyżej przepisami, naruszenie sprawności organizmu uważa się za: trwałe (stałe) - jeżeli według wiedzy medycznej stan zdrowia nie rokuje poprawy albo okresowe - jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia. Biegły internista zaznaczył, że trudno mu ocenić czy stan zdrowia wnioskodawcy rokuje poprawę, gdyż dysfunkcje wnioskodawcy nie podlegają stricte specjalizacji biegłego. Ustalając w swojej opinii, że wnioskodawcę należy zaliczyć do znacznego stopnia niepełnosprawności, biegły posiłkował się opiniami biegłych otolaryngologa, okulisty, psychologa. Całościowe ujęcie wniosków ww. biegłych pozwoliło biegłemu interniście na zakreślenie czasu orzeczenia znacznego stopnia niepełnosprawności do 31 stycznia 2026 roku i w ocenie Sądu Rejonowego brak jakichkolwiek podstaw do podważania tej oceny.

W szczególności zdaniem Sądu I instancji nie ma podstaw do przyjęcia stanowiska wnioskodawcy, w myśl którego ocenę trwałości schorzeń S. M. należy przyjąć z opinii pozostałych biegłych, którzy przyznawali wnioskodawcy stopień niepełnosprawności na stałe. Argument ten pomija jednak istotną kwestię. Opinie biegłych otolaryngologa, okulisty i psychologa nie zaliczały wnioskodawcy do znacznego stopnia niepełnosprawności tylko dotyczyły stopnia umiarkowanego. Biegli w sposób stanowczy i konsekwentny stali na stanowisku, że odwołujący się jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Nie istniały zatem podstawy, aby na podstawie wniosków biegłych zaliczających wnioskodawcę do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, orzec na stałe znaczny stopień niepełnosprawności.

Sąd I instancji wyraźnie podkreślił, że gdyby stan zdrowia odwołującego się uległ zmianie, będzie on uprawniony do złożenia wniosku o zaliczenie do osób niepełnosprawnych w przyszłości i wówczas – w oparciu o zgromadzoną dokumentację medyczną i ocenę aktualnej sytuacji życiowej (oceny ograniczeń), wniosek będzie podlegał ponownej analizie organów do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Jednocześnie Sąd Rejonowy stanowczo podkreślił, że zarzut pełnomocnika wnioskodawcy, jakoby organ rentowy dopuścił się naruszenia konstytucyjnej zasady ochrony praw nabytych poprzez zmianę stopnia niepełnosprawności z „znacznego” na „umiarkowany” są bezpodstawne i nie mają oparcia w stanie faktycznym sprawy. Sąd meriti wskazał, że zasada ochrony praw nabytych, wynikająca z art. 2 Konstytucji RP, znajduje zastosowanie w sytuacjach, w których organ ingeruje w prawo uprzednio nabyte w sposób trwały, a zmiana decyzji prowadzi do rzeczywistego pogorszenia sytuacji prawnej strony, mimo braku podstaw materialnoprawnych. Tymczasem zdaniem Sądu meriti analiza akt organu rentowego jednoznacznie wskazuje, że przed wydaniem zaskarżonej decyzji obowiązywało orzeczenie z 7 lipca 2020 roku, zaliczające wnioskodawcę do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Orzeczenie to nie było zaskarżone przez wnioskodawcę, a zatem stało się ostateczne. Na jego podstawie kształtowała się sytuacja prawna wnioskodawcy do czasu wydania zaskarżonej decyzji. Sąd meriti wyjaśnił, że zaskarżone orzeczenie nie przerwało zatem żadnej ciągłości orzekania znacznego stopnia niepełnosprawności wobec wnioskodawcy, ponieważ taka ciągłość orzekania znacznego stopnia niepełnosprawności wobec wnioskodawcy została przerwana orzeczeniem (...) z dnia 7 lipca 2020 roku. W rezultacie, jak zauważył Sąd a quo, zaskarżonym w tym postępowaniu orzeczeniem organy do spraw niepełnosprawności nie zmieniły wnioskodawcy stopnia niepełnosprawności ze znacznego na umiarkowany, a utrzymały orzeczony w 2020 roku stopień umiarkowany. Nie można zatem mówić o odebraniu uprawnień nabytych, skoro ich źródłem nie było uprzednie orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Brak jest tym samym przesłanek do przyjęcia, że organ naruszył zasadę ochrony praw nabytych, gdyż nie doszło do zmiany w zakresie praw, które były wcześniej trwale i prawidłowo nabyte przez wnioskodawcę.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Rejonowy stosownie do treści art. 477 ^{( 14 )}§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżone orzeczenie (...) w Ł. z dnia 10 stycznia 2024 roku i poprzedzające je orzeczenie (...) do (...) w Ł. z dnia 21 września 2023 roku orzekając jak w punkcie 1. wyroku. W pozostałym zakresie odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. jako niezasadne.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, zasądzając obowiązek ich zwrotu od (...), jako strony przegrywającej na rzecz wnioskodawcy. Na koszty poniesione przez S. M. złożyły się wydatki związane z ustanowieniem pełnomocnika w kwocie 360 złotych, stosownie do dyspozycji § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. ( (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 98 §1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w zakresie punktu 1 litera a) jedynie w części dotyczącej ustalenia stopnia niepełnosprawności okresowo do dnia 31 stycznia 2026 r. (punkt III orzeczenia o stopniu niepełnosprawności) oraz datowania stopnia niepełnosprawności od dnia 12 czerwca 2023 r. (punkt V orzeczenia o stopniu niepełnosprawności), złożył ubezpieczony, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucono:

1)  naruszenie przepisów postepowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów, co polegało na dokonaniu w istocie dowolnej, sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, skutkujące:



nieznajdującym potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym, bezpodstawnym uznaniem, że naruszenie sprawności organizmu S. M. jest okresowe, podczas gdy z całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym w szczególności z opinii biegłych otolaryngologa, okulisty, psychologa wprost wynika, że według wiedzy medycznej stan zdrowia S. M. nie rokuje poprawy, a co za tym idzie, stopień niepełnosprawności skarżącego winien zostać orzeczony na stałe;



sprzecznym z zasadami logiki przyjęciu, że biegły internista prawidłowo ocenił, że naruszenie sprawności organizmu S. M. ma charakter okresowy i winien zostać orzeczony do dnia 31 stycznia 2026 r., przy jednoczesnym stwierdzeniu przez biegłego internistę w toku ustnej opinii uzupełniającej, że nie posiada on kwalifikacji umożliwiającym mu dokonanie oceny, czy stan zdrowia skarżącego rokuje poprawę, a co więcej nie potrafi logicznie i przekonująco uzasadnić, dlaczego przyjął on datę 31 stycznia 2026 r. jako datę, do której S. M. winien być uznawany za niepełnosprawnego w stopniu znacznym;



nieuzasadnionym przyjęciu, że znaczny stopień niepełnosprawności S. M. datuje się od dnia 12 czerwca 2023 r., pomimo iż z opinii biegłego internisty wynika, że znaczny stopień niepełnosprawności należy traktować jako kontynuację poprzednio orzeczonego znacznego stopnia niepełnosprawności, tj. S. M. pozostaje osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym nieprzerwanie od 2003 roku, tym bardziej, że jego stan zdrowia na przestrzeni lat nie uległ zmianom;



przyjęciu za podstawę datowania powstania znacznego stopnia niepełnosprawności skarżącego od dnia 12 czerwca 2023 r. faktu, że w dniu 7 lipca 2020 r. (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności zaliczające go do osób niepełnosprawności zaliczające go do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym, które nie zostało przezeń zaskarżone, podczas gdy datę powstania stopnia niepełnosprawności osoby zainteresowanej ustala się na podstawie przebiegu schorzenia i dokumentacji medycznej, a nie na podstawie kwestii formalnoprawnych;

b)  art. 321§ 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na orzeczeniu ponad żądanie, tj. w zakresie niezaskarżonym odwołaniem a dotyczącym ustalenia czasookresu stopnia niepełnosprawności, tj. punkt V orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, podczas gdy zaskarżono wyłącznie kwestię stopnia niepełnosprawności S. M., tj. punkt I orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, symbol przyczyny niepełnosprawności, tj. punkt II orzeczenia o stopniu niepełnosprawności oraz wskazanie dotyczące konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, tj. punkt 7 wskazań zawartych w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności.

2)  naruszenie prawa materialnego, tj.

a)  § 3 ust. 4 oraz ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2023 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (tj. Dz. U. z 2021 r. poz. 857, ze zm.) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że stopień niepełnosprawności S. M. należy orzec na czas określony, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy ponad wszelką wątpliwość wskazuje, że według wiedzy medycznej stan zdrowia skarżącego nie rokuje poprawy, tj. znaczny stopień niepełnosprawności w przypadku S. M. winien zostać orzeczony na stałe;

b)  § 14 ust. 5 w/w rozporządzenia poprzez jego niezastosowanie, bowiem Sąd dokonał określenia daty powstania stopnia niepełnosprawności nie na podstawie przebiegu schorzenia oraz dokumentacji medycznej S. M., do czego był zobowiązany w świetle przywołanego przepisu, lecz kierując się kwestiami formalnoprawnymi, tj. brakiem zaskarżenia orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z dnia 7 lipca 2020 r. i uznaniem, iż jest tym orzeczeniem związany, podczas gdy ku takim twierdzeniom brak jest jakichkolwiek podstaw.

3)  błędy w ustaleniach faktycznych mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, polegające na ustaleniu, że:

a)  stan zdrowia S. M. może ulec poprawie;

b)  znaczny stopień niepełnosprawności powstał z datą 12 czerwca 2023 r.

Mając na uwadze powyższe wniesiono o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie punktu 1. litera a) poprzez orzeczenie o zaliczeniu S. M. do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności na stałe z symbolem przyczyny niepełnosprawności 03-L i 04-O, zaś stopień niepełnosprawności datuje się od dnia 7 lipca 2020 r. oraz o zasądzenie od Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. na rzecz S. M. kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Odnosząc się do zarzutów apelacji, stwierdzić należy, że orzeczenie Sądu Rejonowego jest prawidłowe i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa.

Sąd II instancji w pełni aprobuje i przyjmuje ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, jako własne oraz podziela ocenę prawną przedstawioną przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Jednocześnie, stwierdzić trzeba, że nie zachodzi obecnie potrzeba powielania, w tym miejscu, tych ustaleń faktycznych.

Stosownie do art. 387 § 2 ¹ k.p.c. w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji:

1) wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia może ograniczyć się do stwierdzenia, że sąd drugiej instancji przyjął za własne ustalenia sądu pierwszej instancji, chyba że sąd drugiej instancji zmienił lub uzupełnił te ustalenia; jeżeli sąd drugiej instancji przeprowadził postępowanie dowodowe lub odmiennie ocenił dowody przeprowadzone przed sądem pierwszej instancji, uzasadnienie powinno także zawierać ustalenie faktów, które sąd drugiej instancji uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej;

2) wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa powinno objąć ocenę poszczególnych zarzutów apelacyjnych, a poza tym może ograniczyć się do stwierdzenia, że sąd drugiej instancji przyjął za własne oceny sądu pierwszej instancji.

Dodatkowo także w myśl utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, jeżeli uzasadnienie orzeczenia pierwszoinstancyjnego sporządzonego zgodnie z wymaganiami art. 328 § 2 k.p.c. spotyka się z pełną aprobatą sądu drugiej instancji to wystarczy, że da on temu wyraz w treści uzasadnienia swego orzeczenia, bez powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych i wnioskowań prawniczych zawartych w motywach zaskarżonego orzeczenia (vide wyrok SN z 5.11.1998r., I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24/, por. postanowienie SN z 22 kwietnia 1997 r., sygn. akt II UKN 61/97 - OSNAP 1998 r. Nr 3, poz. 104; wyrok SN z 8 października 1998 r., sygn. akt II CKN 923/97 - OSNC 1999 r., z. 3, poz. 60; wyrok SN z 12 stycznia 1999 r., sygn. akt I PKN 21/98 - OSNAP 2000, Nr 4, poz. 143).

Wynikający z art. 378 § 1 k.p.c. obowiązek sądu drugiej instancji nie oznacza konieczności osobnego omówienia przez sąd w uzasadnieniu wyroku każdego argumentu podniesionego w apelacji, wystarczające jest bowiem odniesienie się do sformułowanych w apelacji zarzutów i wniosków w sposób wskazujący na to, że zostały one przez sąd drugiej instancji w całości rozważone przed wydaniem orzeczenia (vide postanowienie SN z dnia 1 czerwca 2020 r., IV CSK 738/19, opubl. L.).

Zawarta w uzasadnieniu apelacji argumentacja strony skarżącej sprowadza się w istocie do zarzutu błędnej oceny materiału dowodowego, co w konsekwencji miało doprowadzić do naruszenia prawa materialnego (art. § 3 ust. 4, ust. 5, § 14 ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2023 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (tj. Dz. U. z 2021 r. poz. 857, ze zm.) z uwagi na błędne uznanie, że stwierdzony u wnioskodawcy stopień niepełnosprawności ma charakter okresowy i winien zostać orzeczony do dnia 31 stycznia 2026 r., jak również błędne uznanie, że znaczny stopień niepełnosprawności datuje się od dnia 12 czerwca 2023 r.

Zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Z kolei w świetle zaś art. 328 § 2 k.p.c., uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarogodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania Sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku. W ocenie Sądu Okręgowego skuteczny zarzut przekroczenia granic swobody w ocenie dowodów może mieć miejsce tylko w okolicznościach szczególnych. Dzieje się tak w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego (por. wyrok SN z 6.11.2003 r. II CK 177/02 niepubl.). Dla skuteczności zarzutu naruszenia swobodnej oceny dowodów nie wystarcza zatem stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest bowiem wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać jakie kryteria oceny dowodów naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Ponadto jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego można było wysnuć wnioski odmienne (postanowienie SN z 23.01.2001 r. IV CKN 970/00, niepubl. wyrok SN z 27.09.2002 r. II CKN 817/00).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 stycznia 2004r. w sprawie II CK 349/2002 to zasadniczo na stronach postępowania spoczywa obowiązek dostarczenia materiału procesowego. To strony mają dążyć do wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, nie mogą być bierne i liczyć na skorzystanie ze środka odwoławczego. Ponadto, w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2007r. II CSK 332/2007 podniesiono, że powód powinien udowodnić fakty pozytywne, które stanowią podstawę jego powództwa, a pozwany, jeżeli faktów tych nie przyznaje ma obowiązek udowodnienia okoliczności niweczących prawo powoda.

W ocenie Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd I instancji ocena zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego jest – wbrew twierdzeniom strony apelującej – prawidłowa. Zarzuty skarżącego sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu I instancji i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd jako takie nie mogą się ostać. Apelujący przeciwstawia bowiem ocenie dokonanej przez Sąd I instancji swoją analizę zgromadzonego materiału dowodowego. Jednocześnie jednak w apelacji strona powodowa skutecznie nie wykazała, że materiał dowodowy w sprawie był oceniony nieprawidłowo, a ostatecznie wywiedzione przez Sąd wnioski były nielogiczne i wewnętrznie sprzeczne.

Wskazać należy, że w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy przeprowadził obszerne postępowanie dowodowe, dokonał wyczerpujących i szczegółowych ustaleń faktycznych, które w konsekwencji skutkowały wyprowadzeniem logicznie prawidłowych, a przy tym trafnych i niesprzecznych wniosków. Ponadto dokładnie i wnikliwie przeanalizował opinie biegłych lekarzy, a w pisemnym uzasadnieniu wyroku przytoczył argumenty uzasadniające dokonaną przez siebie ocenę.

Dla porządku wywodu wskazania wymaga, że z uwagi na przedmiot sporu Sąd Rejonowy zasadnie dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy, albowiem nie dysponując specjalistyczną wiedzą medyczną musiał posiłkować się przy rozstrzyganiu istoty sprawy opinią biegłych sądowych (art. 278 § 1 k.p.c.).

Z przedłożonych opinii biegłych wynika, że wnioskodawca z punktu widzenia otolaryngologii jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Z punktu widzenia okulistycznego wnioskodawca jest osobą z naruszoną sprawnością narządu wzroku. Powyższe zaś skutkuje brakiem okulistycznych przyczyn do zmiany stopnia niepełnosprawności z umiarkowanego na znaczny. Z punktu widzenia psychologicznego wnioskodawca jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a niepełnosprawność ma charakter trwały. Jednakże z punktu holistycznej oceny stanu zdrowia wnioskodawca jest niepełnosprawny w stopniu znacznym, okresowo od daty wniosku do 31 stycznia 2026 roku.

Biegły internista przyznał, że ocena sytuacji wnioskodawcy była trudna – każde schorzenie wnioskodawcy, stopień nasilenia jego wpływu na funkcjonowanie wnioskodawcy oceniane odrębnie, kwalifikowałoby wnioskodawcę do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności i w tym zakresie zgodził się z biegłymi z zakresu otolaryngologii, okulistyki, psychologii, którzy oceniając stan zdrowia wnioskodawcy brali pod uwagę schorzenia oraz objawy mieszczące się w ich zakresie specjalistycznej wiedzy. Biegły podkreślił, że niewątpliwie wnioskodawca jest w dość dobrym ogólnym stanie z punktu widzenia samego biegłego kardiologa i internisty. Zauważył jednak, że u wnioskodawcy dominują łączne problemy ze słuchem, wzrokiem i jednocześnie upośledzeniem umysłowym, co istotnie ogranicza funkcjonowanie. W konsekwencji Sąd Rejonowy, opierając się o w/w opinię, uznał, że pacjent, u którego stwierdzono 95% ubytek słuchu oraz całkowitą utratę widzenia w jednym oku, niewątpliwie znajduje się w sytuacji znacznego ograniczenia podstawowych funkcji zmysłowych. Nawet jeżeli przy ocenie każdego z tych zaburzeń należałoby orzec stopień umiarkowany, to ich współwystępowanie musi prowadzić do odmiennej kwalifikacji.

Wbrew zarzutom apelanta nie było jakichkolwiek podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii łącznej biegłych z zakresu otolaryngologii, okulistyki oraz psychologii. Zauważenia wymaga, iż każdy z w/w biegłych wskazał, że z punktu widzenia ich specjalizacji brak jest podstaw do przyjęcia wyższego stopnia niepełnosprawności. Dopiero biegły internista, który ocenił stan zdrowia odwołującego w sposób holistyczny, takie podstawy znalazł i określił jego czasookres. Nie można również tracić z pola widzenia, iż medycyna rozwija się w szybki tempie. Tym samym odkrycia w dziedzinie okulistyki i otolaryngologii mogą w przyszłości wpłynąć na funkcjonowanie odwołującego. W związku z powyższym na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c., Sąd II instancji pominął powyższy wniosek - zgłoszony ponownie na etapie postępowania apelacyjnego, jako zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania.

Nie ulega wątpliwości, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku II CR 817/73, niepubl.).

Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (por. postanowienie SN z 30.06.2000 r., II UKN 617/99, OSNP 2002, nr 1, poz. 26.).

Podstawą zakwestionowania opinii nie może być fakt, iż treść wydanej w sprawie opinii nie jest zbieżna z zapatrywaniami oraz stanowiskiem w sprawie danej strony. Innymi słowy, nie można kwestionować opinii tylko dlatego, że de facto strona nie jest zadowolona z opinii przedstawionej przez dotychczasowego biegłego. Słusznie wskazuje się w judykaturze, opowiedzenie się za odmiennym stanowiskiem oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona kwestionująca (vide m. in.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 28 lutego 2013 roku w sprawie III AUa 1180/12, LEX 1294835; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 lutego 2013 roku w sprawie I ACa 76/12, LEX 1312019).

W ocenie Sądu Okręgowego wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sporu okoliczności wymagające wiadomości specjalnych zostały już w sposób wyczerpujący wyjaśnione w opinii biegłych przedłożonych w toku trwania postępowania przez Sądem I instancji i nie wymagają one dalszego uzupełnienia. Decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy miała natomiast opinia biegłego internisty, który jak już wskazywano, ocenił stan zdrowia ubezpieczonego mając na względzie całokształt jego problemów zdrowotnych. Ustalenia biegłego w całości korespondują ze znajdującą się w aktach sprawy dokumentacją. Wnioski wynikające z wydanej opinii, nie zostały skutecznie merytorycznie zakwestionowane przez stronę skarżącą. Powód jedynie polemizował z wnioskami w/w opinii, subiektywnie opisując swój stan zdrowia, nie przedstawiając argumentów podważających wartość dowodową tej opinii, w tym co do określenia czasookresu ustalenia stopnia niepełnosprawności. Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu Rejonowego, zgodnie z którym w/w opinia była wystarczająca dla wydania rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie.

Jednocześnie zgodzić należało się z Sądem Rejonowym, który kierując się opinią biegłego kardiologa uznał, że ubezpieczony jest niepełnosprawny w stopniu znacznym, okresowo od daty wniosku do 31 stycznia 2026 roku. Jak wskazywał biegły, trudno mu ocenić czy stan zdrowia wnioskodawcy rokuje poprawę, gdyż dysfunkcje wnioskodawcy nie podlegają stricte specjalizacji biegłego. Oparł się jednak na opiniach biegłego otolaryngologa, okulisty, psychologa i na ich podstawie nie znalazł podstaw na zakreślenie czasu orzeczenia znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe.

Za całkowicie niezrozumiały należy uznać przy tym zarzut bezpodstawnego uznania przez Sąd Rejonowy, iż naruszenie sprawności organizmu S. M. jest okresowe, podczas gdy z całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym w szczególności z opinii biegłych otolaryngologa, okulisty, psychologa wprost wynika, że według wiedzy medycznej stan zdrowia S. M. nie rokuje poprawy, a co za tym idzie, stopień niepełnosprawności skarżącego winien zostać orzeczony na stałe. Biegli ci co prawda uznali, że niepełnosprawność odwołującego ma charakter trwały, ale nie stwierdzili, iż odwołujący jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, a jedynie w stopniu umiarkowanym. Niewątpliwie mieszanie tych pojęć i wybieranie korzystniejszej opcji dla ubezpieczonego jest niedopuszczalne. Sąd Rejonowy w sposób zrozumiały i jasny wyjaśnił różnice tej kwalifikacji. W konsekwencji brak jest podstaw do zbędnego powielania prawidłowej argumentacji Sądu meriti w tym zakresie. Jednocześnie podkreślenia wymaga, iż wbrew twierdzeniom apelacji nie ma tu mowy o orzeczeniu ponad żądanie, a o właściwym zrozumieniu przepisów prawa i prawidłowym ich zastosowaniu.

Przechodząc dalej zgodzić należy się z Sądem I instancji, iż znaczny stopień niepełnosprawności S. M. datuje się od dnia 12 czerwca 2023 r., tzn. od daty złożenia wniosku. Powyższe, jak słusznie zauważył apelant, nie wynikało z opinii biegłego internisty, który uznał, znaczny stopień niepełnosprawności stwierdza się od daty wniosku jako kontynuacja wcześniej stwierdzonego stopnia znacznego. Nie można jednak pomijać kwestii prawnych, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy. Przypomnienia wymaga, iż orzeczeniem z 23 kwietnia 2003 r. zaliczono S. M. do znacznego stopnia niepełnosprawności ustalając, że stopień niepełnosprawności datuje się od 27 stycznia 2003 r. Z kolei orzeczeniem z 7 lipca 2020 r. zaliczono odwołującego do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, ustalając, że stopień niepełnosprawności datuje się od 7 lipca 2020 r. Orzeczenie z 7 lipca 2020 r. nie zostało przez wnioskodawcę zaskarżone. Tym samym było wiążące dla Sądu I instancji i brak było podstaw, aby ingerować w jego treść. Niewątpliwie zatem Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że znaczny stopień niepełnosprawności u skarżącego datuje się od 12 czerwca 2023 r., a nie od 2003 r.

Podkreślenia wymaga, że Sąd Okręgowy, podobnie jak Sąd Rejonowy, nie neguje, iż wnioskodawca cierpi na poważne schorzenia, które powodują znaczne ograniczenia w jego funkcjonowaniu. Powyższe wynika wprost z opinii biegłych lekarzy. Profesjonalny pełnomocnik ubezpieczonego zdaje się jednak zapominać, iż w postępowaniu toczącym się przed sądem ubezpieczeń społecznych należy kierować się przepisami prawa, a nie zasadami współżycia społecznego.

W konsekwencji, zarzuty naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 321 § 1 k.p.c. , należało uznać za chybione.

Akceptacja powyższego rzutuje na ocenę zarzutów naruszenia prawa materialnego, tj. § 3 ust. 4 oraz ust. 5, a także § 14 ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2023 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (tj. Dz. U. z 2021 r. poz. 857, ze zm.).

Zgodnie z treścią § 3 ust. 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 roku w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 857, dalej: rozporządzenie) naruszenie sprawności organizmu uważa się za: trwałe (stałe) - jeżeli według wiedzy medycznej stan zdrowia nie rokuje poprawy (pkt 1) albo okresowe - jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia (pkt 2). Zaś stopień niepełnosprawności osoby zainteresowanej orzeka się na czas określony lub na stałe (§ 3 ust. 5).

Stosownie zaś do treści § 14 ust. 5 rozporządzenia datę lub okres powstania stopnia niepełnosprawności osoby zainteresowanej ustala się na podstawie przebiegu schorzenia i dokumentacji medycznej.

W tym miejscu raz jeszcze podkreślenia wymaga, iż w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do uznania wnioskodawcy za niepełnosprawnego w stopniu znacznym na stałe, jak również brak było podstaw do uznania, iż w/w stopień niepełnosprawności datuje się od 2003 r., do czego Sąd Okręgowy odniósł się już szczegółowo we wcześniejszej części uzasadnienia. Wobec powyższego nie sposób zgodzić się z apelantem, iż Sąd I instancji naruszył w/w przepisy rozporządzenia.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do uznania, że Sąd I instancji dokonał błędnej oceny materiału dowodowego, jak też brak jest podstaw do uznania, iż przepisy prawa materialnego zostały w sprawie źle zastosowane. Zarzuty apelującego stanowią polemikę z prawidłowo uzasadnionym stanowiskiem i jedynie kwestionują wnioski, które są sprzeczne z interesem ubezpieczonego.

W konsekwencji, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonego jako nieuzasadnioną.