Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 marca 2024 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżone decyzje pozwanego (...) w K. z dnia 21 grudnia 2023 roku oraz z dnia 9 stycznia 2024 roku i przyznał B. Z. prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 16 listopada 2023 roku do dnia 11 stycznia 2024 roku.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

B. Z. był zatrudniony w oparciu o umowę o pracę w okresie od 17 października 2023 roku do 15 listopada 2023 roku w (...) w C. i z tego tytułu podlegał ubezpieczeniu chorobowemu. Wnioskodawca został wyrejestrowany z obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego od dnia 16 listopada 2023 roku.

W dniu 16 listopada 2023 roku B. Z. stał się niezdolny do pracy. Stan ten utrzymywał się bez przerwy do dnia 11 stycznia 2024 roku

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, na który składały się dokumenty przedłożone wraz z odwołaniem przez ubezpieczonego. Całokształt okoliczności faktycznych podnoszonych przez strony postępowania pozostawał bezsporny.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sad Rejonowy uznał, iż wniesione odwołanie jest zasadne.

Sąd I instancji wskazał na treść art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2780 z późn. zm.; dalej jako: „ustawa zasiłkowa”), który stanowi, że ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu. Stosownie do 11 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 z późn. zm.; dalej jako: „ustawa systemowa”), obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 12 i 23. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami.

Sąd Rejonowy podniósł, że odwołujący się B. Z. był pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, obowiązkowo podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu. Okres jego nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego trwał od 17 października 2023 roku do 15 listopada 2023 roku, co łącznie stanowi 30 dni. Sąd podkreślił, że stanowcze i jednoznaczne brzmienie normy z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej nie pozostawia pola do interpretacji, by prawo do zasiłku chorobowego uzależnione było od dodatkowego – 31-ego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.

Zdaniem Sądu I instancji kwestia ta jednolicie ujmowana jest w literaturze, a nadto wyczerpująco została wyjaśniona w judykaturze sądów powszechnych. W uzasadnieniach wyroków Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 27 października 2016 roku (sygn. akt VIII Ua 69/16, Lex 2162263) oraz z dnia 4 stycznia 2024 roku (sygn. akt VIII Ua 95/23, niepubl.) trafnie wywiedziono, że jeżeli ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu chorobowemu przez okres dokładnie 30 dni, od następnego dnia mógł już nabyć prawo do zasiłku chorobowego, bądź to pozostając nadal w ubezpieczeniu, bądź na zasadach szczególnych przewidzianych w art. 7. Brak jest jakichkolwiek podstaw to twierdzenia, że musiałby on pozostawać w ubezpieczeniu jeszcze jeden dodatkowy dzień.

W realiach rozpoznawanej sprawy, w ocenie Sądu Rejonowego, tytuł ubezpieczenia chorobowego ustał po dniu 15 listopada 2023 roku (30 dniu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu), a odwołujący się stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w dniu 16 listopada 2023 roku. Do dnia 11 stycznia 2024 roku nie odzyskał zdolności do pracy. Wobec tego ocenić należało, że spełnione zostały przesłanki nabycia prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu, o którym stanowi art. 7 ustawy zasiłkowej – niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Jednocześnie nie zachodziła przesłanka negatywna nabycia prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczeń, o której stanowi art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy zasiłkowej, albowiem odwołujący się podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu przez 30-dniowy okres wyczekiwania, o którym stanowi art. 4 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Okoliczność wyłączająca prawo do zasiłku, o której stanowi art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy zasiłkowej, zachodzi bowiem jedynie wówczas, gdy przed ustaniem ubezpieczenia nie został spełniony warunek okresu wyczekiwania (zob. m.in. komentarz A.Rzetecka-Gil Komentarz do art. 13 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Oficyna 2009 oraz E.Darmorost Komentarz do art. 13 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis 2012).

Tym samym Sąd Rejonowy uznał, że odwołania okazały się zasadne, co skutkowało zmianą zaskarżonych decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i przyznaniem odwołującemu się prawa do zasiłku chorobowego w okresie od 16 listopada 2023 roku do 11 stycznia 2024 roku.

Apelację od powyższego orzeczenia w całości wniósł organ rentowy.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj. art. 13 w związku z art. 4 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2023 r. poz. 2780) poprzez jego niezastosowanie i przyznanie wnioskodawcy prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu za okres od 16 listopada 2023 r. do 11 stycznia 2024 r.; poprzez przyjęcie, że wobec Ubezpieczonego nie zachodziła żadna z negatywnych przesłanek z art. 13 ustawy zasiłkowej.

Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołań od zaskarżonych decyzji.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy rozpoznał n/n sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem Sąd II instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania. W n/n sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a złożone dotychczas pisma procesowe i brak złożenia na etapie postępowania II instancyjnego wniosków dowodowych, dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć do powtórzenia argumentacji z pism procesowych, wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu, nie wydaje się uzasadnione (por. wyrok SA w Gdańsku z 26.06.2018r., III AUa 1815/17).

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie zarówno w zebranym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa. Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i przyjmuje je za własne. Podziela również wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany bądź uchylenia.

Brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji prawa materialnego.

Stosownie do treści art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 60 poz. 636 z 1999r. ze zmianami) ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu.

Nabycie prawa do zasiłku chorobowego, jak słusznie zauważył Sąd I instancji, uzależnione jest od przebycia w ubezpieczeniu określonego czasu. Czas ten, nazywany okresem wyczekiwania, uzależnia nabycie prawa do zasiłku od pozostawania przez wymagany czas nieprzerwanie w ubezpieczeniu chorobowym (por. uchwała SN z dnia 29 października 2002 r., III UZP 8/02, OSNP 2003, nr 8, poz. 205; Biul. SN 2002, nr 10, s. 4; OSNP-wkł. 2002, nr 24, poz. 4; Wokanda 2003, nr 6, s. 21; OSP 2004, z. 5, poz. 65).

Okres wyczekiwania to okres podlegania ubezpieczeniu chorobowemu wymaganemu dla przyznania prawa do zasiłku chorobowego. Okres wyczekiwania określić można również jako konieczność pozostawania przez wymagany w ustawie czas w ubezpieczeniu chorobowym, by móc nabyć prawo do zasiłku chorobowego w sytuacji wystąpienia niezdolności do pracy. Innymi słowy jest to konieczność przebycia określonego stażu w ubezpieczeniu, wymaganego do uzyskania prawa do świadczeń.

Na mocy art. 7 Ustawy zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

1) nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego;

2) nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Świadczenie przewidziane w art. 7 ma charakter wyjątkowy. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 12 czerwca 2002 r. (III UZP 4/02, LexPolonica nr 355807, OSNAPiUS 2002, nr 24, poz. 601), jest to świadczenie udzielane „po ustaniu okresu objętego składką na ubezpieczenie, bez ekwiwalentu w tej składce, przysługujące z tytułu spełnienia się ryzyka określonego ogólnie jako niezdolność do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia". Oznacza to, że zasiłek chorobowy przysługujący po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego jest świadczeniem o charakterze wyjątkowym - udzielanym po ustaniu okresu objętego składką na ubezpieczenie oraz bez ekwiwalentu w tej składce.

Stosownie do treści art. 13 ust. 1 Ustawy zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:

1) ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy;

2) kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby;

3) nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia, w przypadkach określonych w art. 4 ust. 1;

4) jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego;

5) podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego.

Bezspornym jest w niniejszej sprawie, że skarżący spełnia wszystkie pozostałe wymagania do przyznania mu prawa do zasiłku chorobowego, jak również to, że nie zaistniały okoliczności negatywne wymienione w art. 13 ustawy, z wyjątkiem okoliczności wymienionej w ust. 1 pkt 3, co do której organ rentowy ma zastrzeżenia.

Należy podkreślić, że jedną z przesłanek powodującą, że zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy nie przysługuje, jest przesłanka wymieniona w art. 13 ust. 1, polegająca na nie nabyciu prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia w przypadkach określonych w art. 4 ust. 1. Regulacja ta dotyczy braku okresu wyczekiwania określonego w art. 4 ust. 1 - tj. gdy przed ustaniem ubezpieczenia nie został spełniony warunek pozostawania w okresie ubezpieczenia przez 30 dni (przy ubezpieczeniu obowiązkowym) albo 90 dni (przy ubezpieczeniu dobrowolnym). Jeśli więc przed ustaniem ubezpieczenia nie został spełniony warunek okresu wyczekiwania, czyli okres ubezpieczenia był krótszy niż 30 dni, prawo do zasiłku nie powstanie ( patrz komentarz A.Rzetecka-Gil Komentarz do art.13 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Oficyna 2009 oraz E.Darmorost Komentarz do art.13 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis 2012).

Dodatkowo należy podkreślić jeszcze raz, że podstawą prawną domagania się przez ubezpieczoną zasiłku chorobowego nie był art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej, lecz art. 7 pkt 1 tej ustawy. Podkreślenie to jest istotne, bo argumentacja organu rentowego prezentowana w toku sprawy zdaje się wychodzić z założenia, że skoro (według art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, a jednocześnie ubezpieczony podlegający obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, to prawo do zasiłku chorobowego nabywa dopiero 31 dnia pozostawania w nieprzerwanym ubezpieczeniu chorobowym, co oznacza, że musi pozostawać 31 dni w tym ubezpieczeniu. Argumentacja organu rentowego jest nietrafna, ponieważ nie uwzględnia regulacji powołanego art. 7 pkt 1 ustawy zasiłkowej. Ubezpieczony domagał się zasiłku chorobowego na podstawie art. 7 pkt 1 tej ustawy jako osoba, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, spełniając pozostałe dwa warunki przewidziane w tym przepisie (jego niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała przed upływem 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego). Na tej podstawie nabył prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego. Jak wskazano powyżej okres wyczekiwania to okres podlegania ubezpieczeniu chorobowemu wymaganemu dla przyznania prawa do zasiłku chorobowego. Co do zasady zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Jednak na podstawie art. 7 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (dlatego przepis ten posługuje się określeniem „osoba”, a nie „ubezpieczony”, ponieważ przepis ten przewiduje możliwość nabycia prawa do zasiłku chorobowego przez osobę, która w okresie wystąpienia niezdolności do pracy nie posiada już tytułu ubezpieczenia w rozumieniu art. 3 ustawy zasiłkowej). Świadczenie przewidziane w art. 7 ustawy zasiłkowej ma zatem charakter wyjątkowy (por. także wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 2006 r., I UK 42/06, OSNP 2007, nr 15-16, poz. 232) – ryzyko ubezpieczeniowe spełnia się w tym przypadku już po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Głównym celem tego uregulowania jest zabezpieczenie materialne pracownika na wypadek czasowej przeszkody w podjęciu nowego zatrudnienia, ujmowane również jako zabezpieczenie pracownika przed utratą zarobków na wypadek przemijających przeszkód w ich zdobywaniu, wywołanych chorobą. Unormowanie to ma więc charakter gwarancyjny, ochronny, zabezpieczający środki utrzymania ubezpieczonego i jego rodziny na czas uniemożliwiający znalezienie nowego źródła dochodu (uchwała Sądu Najwyższego z 10 grudnia 1984 r., III UZP 55/84, OSPiKA 1985, z. 7-8, poz. 154; wyrok Sądu Najwyższego z 5 sierpnia 1999 r., II UKN 68/99, OSNAPiUS 2000, nr 19, poz. 726 – dotyczące analogicznego art. 6 poprzednio obowiązującej ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). W orzecznictwie przyjęto, że art. 7 ustawy zasiłkowej (wraz z art. 6 tej ustawy) określa materialno-prawne przesłanki nabycia prawa do zasiłku chorobowego. Każdy z tych przepisów stanowi samoistną podstawę do nabycia prawa do zasiłku chorobowego. Natomiast art. 8 i 9 ustawy określają wyłącznie zasady ustalenia okresu pobierania zasiłku chorobowego, nie stanowiąc samoistnych podstaw nabycia prawa do zasiłku (wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 2006 r., I UK 42/06, OSNP 2007, nr 15-16, poz. 232). W piśmiennictwie podzielono ten pogląd Sądu Najwyższego, przyjmując, że art. 6 i 7 ustawy są „źródłem" nabycia prawa do zasiłku, natomiast art. 8 i 9 ustawy określają jedynie zasady obliczania okresu zasiłkowego, nie modyfikując w żaden sposób materialnoprawnych przesłanek prawa do zasiłku (A. Kurzych, glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 25 lipca 2006 r., I UK 42/06, M.P.Pr. 2008, nr 6, s. 327).

(por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2019 r. I UK 269/18)

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy, należy zauważyć, iż wnioskodawca spełnił warunek okresu wyczekiwania, czyli okres ubezpieczenia w jego przypadku wynosił dokładnie 30 dni. Niewątpliwie również warunek ten został spełniony przed ustaniem ubezpieczenia. Odwołujący podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 17 października 2023 roku do 15 listopada 2023 roku tj. 30 dni z tytułu zawartej umowy o pracę. W dniu 16 listopada 2023 roku B. Z. stał się niezdolny do pracy i stan ten utrzymywał się bez przerwy do dnia 11 stycznia 2024 roku.

Nieuprawnione jest twierdzenie organu rentowego, jakoby wnioskodawca miał możliwość nabycia prawa do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni ubezpieczenia, ale dopiero po 31 dniu ubezpieczenia. Oczywistym jest bowiem, że 15 listopada 2023 r. był właśnie 30-tym dniem obowiązkowego wyczekiwania tj. podlegania ubezpieczeniu. A zatem od następnego dnia tj. od dnia 16 listopada 2023 roku, skarżący mógł już nabyć prawo do zasiłku chorobowego, bądź to pozostając nadal w ubezpieczeniu, bądź – jak w niniejszej sprawie – na zasadach szczególnych przewidzianych w art. 7. Brak jest jakichkolwiek podstaw to twierdzenia, że musiałby on pozostawać w ubezpieczeniu jeszcze dodatkowy dzień, jak chce tego organ rentowy ( czyli 31 dzień ubezpieczenia), ażeby nabyć prawo do zasiłku chorobowego. Przed ustaniem ubezpieczenia został bowiem spełniony warunek pozostawania przez odwołującego się w okresie ubezpieczenia przez 30 dni.

Tym samym należy uznać zarzut apelacyjny organu rentowego za chybiony, zaś dokonaną interpretację przepisów za nie znajdującą oparcia w obowiązującym stanie prawnym. Powoływany przez organ rentowy przepis art. 13 ust. 1 pkt 3 dotyczy jedynie sytuacji, w której brak jest pełnego okresu wyczekiwania (podlegania ubezpieczeniu) przez czas 30 dni. Niewątpliwie z upływam 30 dni, tj. w tym wypadku z upływem 15 listopada 2023 roku, skarżący nabył prawo do zasiłku chorobowego na podstawie art. 7 przy uwzględnieniu art. 13 Ustawy.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 385 kpc, oddalił apelację jako bezzasadną.