Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 czerwca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. zobowiązał H. G. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia za okres od dnia 1 maja 2019 r. do dnia 31 maja 2019 r. w wysokości 2.804,96 zł przysługujących E. G. z tytuły emerytury.

/decyzja – k. 32 akt ZUS/

Od powyższej decyzji H. G. odwołał się w dniu 28 czerwca 2019 r. podnosząc, że nie zgadza się z jej treścią i jest ona dla niego krzywdząca.

/odwołanie – k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy wyjaśnił, że odpis aktu zgonu żony wnioskodawcy – E. G. wpłynął do organu dnia 29 kwietnia 2019 r., natomiast dyspozycja przelewu świadczenia emerytalnego za maj 2019 r. została wydana w dniu 26 kwietnia 2019 r., w związku z czym ZUS nie miał możliwości wycofania nienależnie zleconej wcześniej wypłaty.

/odpowiedź na odwołanie – k. 6/

Na rozprawie w dniu 21 stycznia 2020 roku - poprzedzającej wydanie wyroku – wnioskodawca złożył wniosek o odstąpienie od obowiązku zwrotu nienależnie pobranej emerytury.

/stanowiska stron e -protokół rozprawy z dnia 21 stycznia 2020 roku 00:08:33- płyta CD k. 23/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. G. urodziła się w dniu (...) Była żoną H. G..

/okoliczności bezsporne/

H. G. był współposiadaczem rachunku bankowego, na który comiesięcznie wpływała emerytura E. G..

/okoliczność bezsporna /

E. G. zmarła w dniu 13 kwietnia 2019 r.

/akt zgonu – k. 24 akt ZUS/

Decyzją datowaną na dzień 2 maja 2019 r. organ rentowy przyznał E. G. jednorazowe świadczenie pieniężne w kwocie 1100 zł. Świadczenie zostało wypłacone razem ze świadczeniem emerytalnym za maj 2019 r.

/decyzja – k. 5/

W dniu 26 kwietnia 2019 r. organ rentowy wydał dyspozycję przelewu świadczenia emerytalnego na wspólne konto H. i E. G..

/okoliczność bezsporna/

O śmierci ubezpieczonej organ dowiedział się w dniu 29 kwietnia 2019 r., kiedy do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I oddział w Ł. wpłynęła kopia odpisu aktu zgonu E. G..

/kopia aktu zgonu k.24 akt ZUS/

Po powzięciu przez organ rentowy wiadomości o zgonie E. G., organ wystąpił do banku o zwrot wypłaconego wnioskodawcy świadczenia za maj 2019 r.

/pismo k.27 akt ZUS/

Bank odmówił z uwagi na fakt, iż rachunek był wspólnym rachunkiem małżonków .

/pismo z Banku (...) k.28 akt ZUS/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy nie może zostać uwzględnione.

Zgodnie z treścią przepisu art. 138 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 53) osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

W myśl ust. 3 powołanego przepisu za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się również świadczenia wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu.

Z powyższego wynika, że osoba, która pobrała nienależne jej świadczenie, obowiązana jest do jego zwrotu. Za nienależnie pobrane uważa się zaś m.in. świadczenie wypłacone (a zatem także przelane na konto osoby innej niż wskazana w decyzji tego organu) z przyczyn niezależnych od organu rentowego.

W myśl art. 130 cytowanej ustawy ust. 1 świadczenia wypłaca się za miesiące kalendarzowe w dniu ustalonym w decyzji organu rentowego jako termin płatności świadczeń, z uwzględnieniem ust. 4 i 5, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

2. Świadczenia wypłaca się osobom uprawnionym , za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania świadczeń, albo na wniosek tej osoby na jej rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, z uwzględnieniem ust. 3.

Stosownie zaś do art. 101 pkt. 2 powołanego aktu, prawo do renty bądź emerytury ustaje wraz ze śmiercią osoby uprawnionej.

W przedmiotowej sprawie przedmiotem sporu jest zwrot nienależnie pobranego świadczenia z tytułu emerytury przysługującej E. G. za okres od dnia 1 maja 2019 r. do dnia 31 maja 2019 r. w wysokości 2.804,96 zł, w oparciu o przepis art. 138 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Analiza akt sprawy wskazuje, że w przedmiotowej sprawie zachodzi sytuacja wskazana w art. 138 ust. 3 w/w ustawy. Żona skarżącego, która przed śmiercią była uprawniona do świadczenia emerytalnego, zmarła 13 kwietnia 2019 r., natomiast organ rentowy w dniu 26 kwietnia 2018 r. przekazał świadczenie na wspólny rachunek bankowy zmarłej i wnioskodawcy za maj 2019 roku. A zatem odwołujący pobrał, już po śmierci swojej żony, jako osoba niewskazana w decyzji ZUS nienależne świadczenie, przesłane przez Zakład na rzecz E. G., za maj 2019 r. w kwocie 2.804,96 zł.

Z treści art. 51a pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1876 ze zm.) wynika, że każdy ze współposiadaczy rachunku może dysponować samodzielnie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku, a więc nie wyłączając kwot wpłaconych na ten rachunek przez organ rentowy za okres następujący po śmierci jednego ze współposiadaczy rachunku. Zasady zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w takiej sytuacji reguluje przepis art. 138 ust. 3 w zw. z art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) stanowiąc, że obowiązek zwrotu ciąży na osobie, której świadczenie wypłacono, a zatem na współposiadaczu rachunku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 2 sierpnia 2017 r., III AUa 34/17, legali nr (...)). W przedmiotowej sprawie zobowiązanym do zwrotu nienależnego po śmierci E. G. świadczenia, jest wnioskodawca, bowiem to on jest współposiadaczem konta.

Zgodzić należy się zatem ze stanowiskiem ZUS, że w świetle powołanych wyżej przepisów skarżący obowiązany jest do zwrotu przedmiotowego świadczenia.

Podkreślić w tym miejscu należy, iż bez znaczenia dla oceny prawidłowości decyzji organu rentowego jest podnoszony przez odwołującego fakt jego trudnej sytuacji finansowej oraz rozdysponowanie pobranych środków na wydatki związane z pogrzebem. Argumenty te mogą być brane pod uwagę przy rozpoznawaniu wniosku o umorzenie lub rozłożenie nienależnie pobranych świadczeń na raty. W sprawie dotyczącej obowiązku zwrotu i przesądzenia czy świadczenie było pobrane nienależnie nie mają żadnego znaczenia.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie wnioskodawcy, uznając je za bezzasadne.

Jednocześnie nowo zgłoszone żądanie podlegało przekazaniu do rozpoznania organowi rentowemu.

Przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych wyznacza treść decyzji, od której wniesiono odwołanie. Treścią skarżonej decyzji było ustalenie kwot nienależnie pobranych przez ubezpieczonego świadczeń, które jest on zobowiązany zwrócić. Kwestia odstąpienia od żądania zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń, o której mowa w art. 138 ust. 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, może stać się przedmiotem rozpoznania przed organem rentowym dopiero po prawomocnym zakończeniu niniejszego sporu sądowego dotyczącego prawidłowości uznania tych świadczeń z pobrane nienależnie /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2011 r. sygn. I UK 39/11, opubl. LEX nr 1043985/. Stąd też wniosek skarżącego o odstąpienie od żądania zwrotu nienależnie pobranej emerytury podlegał przekazaniu do ZUS celem jego rozpoznania, o czym Sąd Okręgowy orzekł w drugim punkcie sentencji na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 kpc.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy z pouczeniem, iż ma prawo złożyć apelację do Sądu Apelacyjnego w Łodzi, za pośrednictwem Sądu Okręgowego w Łodzi, w terminie dwóch tygodni od dnia otrzymania odpisu wyroku z uzasadnieniem.

30 I 2020 roku.