Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Sygn. akt VIII U 2902/16

​  U Z A S A D N I E N I E

Decyzją numer (...) z dnia 16 listopada 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że Z. A. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to jest emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, jako zleceniobiorca z tytułu zawartej umowy zlecenia z płatnikiem składek Pracownią (...) Sztukatorskich i (...) M. J. (1) w okresie od dnia 19 listopada 2013 roku do dnia 10 grudnia 2013 roku, a także określił podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tj. emerytalne , rentowe i wypadkowe za: listopad 2013 r. w kwocie 0, 00 zł., za grudzień 2013 r. - w kwocie 2 060,00 zł i na ubezpieczenie zdrowotne za: listopad 2013 r. w kwocie 0,00 zł , za grudzień 2013 r. w kwocie 1828,04 zł.

W wyniku kontroli ustalono, że płatnik składek nie zgłosił Z. A. (1) do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia oznaczonego w umowie jako dzień jej rozpoczęcia tj. 19 listopada 2013 r. , a także nie wyrejestrował z ww. ubezpieczeń od następnego dnia po wygaśnięciu umowy tj. od 10 grudnia 2013 r. W ocenie organu rentowego umowa zawarta między M. J. (1) , a Z. A. (1), pomimo nazwania jej umową o dzieło , jest umową o świadczenie usług , do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia. Organ rentowy zaznaczył ,że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy jest przychód faktycznie otrzymany lub postawiony do jego dyspozycji , a nie wynikający z umowy o świadczenie usług.

( decyzja - k. 1-4 akt ZUS dot. Z. A.)

Decyzją numer (...) z dnia 16 listopada 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że G. A. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to jest emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, jako zleceniobiorca z tytułu zawartej umowy zlecenia z płatnikiem składek Pracownią (...) Sztukatorskich i (...) M. J. (1) w okresie od dnia 15 lutego 2013 r. do dnia 15 grudnia 2013 r., a także określił podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe od lutego 2013 r. do listopada 2013 r. na 0, 00 zł oraz za grudzień 2013 r. w kwocie 16000, 00 zł, i na ubezpieczenie zdrowotne od lutego 2013 r. do listopada 2013 r. na 0, 00 zł oraz za grudzień w kwocie 14198, 40 zł.

W wyniku kontroli ustalono, że płatnik składek nie zgłosił G. A. (1) do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia oznaczonego w umowie jako dzień jej rozpoczęcia tj. 15 lutego 2013 r., a także nie wyrejestrował z ww. ubezpieczeń od następnego dnia po wygaśnięciu umowy tj. od 15 grudnia 2013 r. W ocenie organu rentowego umowa zawarta między M. J. (1), a G. A. (1), pomimo nazwania jej umową o dzieło, jest umową o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia. Organ rentowy zaznaczył, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy jest przychód faktycznie otrzymany lub postawiony do jego dyspozycji, a nie wynikający z umowy o świadczenie usług.

( decyzja - k. 1-4 akt ZUS załączonych do sprawy o sygn. akt VIII U 2904/16 dot.G. A. )

Decyzją numer (...) z dnia 17 listopada 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. P. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to jest emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, jako zleceniobiorca z tytułu zawartej umowy zlecenia z płatnikiem składek Pracownią (...) Sztukatorskich i (...) M. J. (1) w okresie od dnia 7 listopada 2013 r. do dnia 30 grudnia 2013 r., a także określił podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tj. emerytalne , rentowe i wypadkowe: za listopad 2013 r. 0, 00 zł, za grudzień 2013 r. w kwocie 1414, 00 zł i na ubezpieczenie zdrowotne: za listopad 2013 r. 0, 00 zł i za grudzień 2013 r. w kwocie 1254, 78 zł.

W wyniku kontroli ustalono, że płatnik składek nie zgłosił A. P. (1) do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia oznaczonego w umowie jako dzień jej rozpoczęcia tj. 7 listopada 2013 r., a także nie wyrejestrował z ww. ubezpieczeń od następnego dnia po wygaśnięciu umowy tj. od 30 grudnia 2013 r. W ocenie organu rentowego umowa zawarta między M. J. (1), a A. P. (1), pomimo nazwania jej umową o dzieło jest umową o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia. Organ rentowy zaznaczył ,że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy jest przychód faktycznie otrzymany lub postawiony do jego dyspozycji , a nie wynikający z umowy o świadczenie usług.

( decyzja - k. 1-4 akt ZUS załączonych do sprawy o sygn. akt VIII U 2921/16 dot. A. P.)

Decyzją numer (...) z dnia 21 listopada 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że K. C. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to jest emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, jako zleceniobiorca z tytułu zawartej umowy zlecenia z płatnikiem składek Pracownią (...) Sztukatorskich i (...) M. J. (1) w okresach od dnia 15 stycznia 2013 r. do dnia 30 grudnia 2014 r. oraz od dnia 21 września 2015 r. do dnia 10 grudnia 2015 r., a także określił podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe: za okres od stycznia do listopada 2013 r. 0, 00 zł, za grudzień 2013 r. w kwocie 24000, 00 zł, od stycznia 2014 r. do września 2014 r. 0, 00 zł, za października 2014 r. w kwocie 9346, 00 zł, za listopad 2014 r. w kwocie 0, 00 zł, za grudzień 2014 r. w kwocie 780, 00 zł, za okres od września do listopada 2015 r. w kwocie 0, 00 zł, za grudzień 2015 r. w kwocie 4000, 00 zł, oraz na ubezpieczenie zdrowotne: za okres od stycznia do listopada 2013 r. 0, 00 zł, za grudzień
2013 r. 21297,60 zł, za okres od stycznia do września 2014 r. w kwocie 0, 00 zł, za październik 2014 r. 8293, 64 zł, za listopad 2014 r. 0, 00 zł, za grudzień 2014 r. 692, 17 zł, za okres od września do listopada 2015 r. 0, 00 zł oraz za grudzień 2015 r. w kwocie 3549, 60 zł.

W wyniku kontroli ustalono, że płatnik składek nie zgłosił K. C. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia oznaczonego w umowach jako dzień jej rozpoczęcia tj. 15 stycznia 2013 r., a także nie wyrejestrował z ww. ubezpieczeń od następnego dnia po wygaśnięciu umowy tj. 15 stycznia 2014 r., podobnie jeśli chodzi o kolejną umowę w okresie od dnia 16 stycznia 2014 r. do dnia 30 grudnia 2014 r. i umowę zawartą na okres od dnia 21 września 2015 r. do 10 grudnia
2015 r. W ocenie organu rentowego umowy zawarte między M. J. (1), a K. C., pomimo nazwania ich umowami o dzieło, są umowami o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia. Organ rentowy zaznaczył, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy jest przychód faktycznie otrzymany lub postawiony do jego dyspozycji , a nie wynikający z umowy o świadczenie usług.

( decyzja - k. 1-4 akt ZUS załączonych do sprawy o sygn. akt VIII U 36/17 dot.K.H. -C.)

Płatnik składek M. J. (1) złożył w dniu 21 grudnia 2016 roku odwołania od powyższych decyzji, wnosząc o ich uchylenie i orzeczenie, że ubezpieczeni nie podlegają, jako zleceniobiorcy, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresie, wskazanym w zaskarżonych decyzjach. W uzasadnieniu argumentował, że zawarte z ubezpieczonymi, umowy, miały charakter umowy o dzieło, załączając dokumentację fotograficzną - bez oznaczenia: jakich prac dotyczą, i bez wskazania – wykonawcy prac. Wniósł nadto o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego i wspólnie rozpoznanie wszystkich odwołań, złożonych przez płatnika od innych decyzji ZUS dotyczących innych osób, ale w tym samym przedmiocie.

(odwołania – k. 2 – 15, . 2-15 akt o sygn. VIII U 2904/16, k.2-15 k. 16 – 17 akt o sygn. VIII U 2921/16; k. 2-15 akt o sygn. VIII U 36/17)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie oraz przytoczył argumentację jak w uzasadnieniu skarżonych decyzji.

( odpowiedź ZUS na odwołania k.16-17, odwołanie k. 16 – 17 akt o sygn. VIII U 2904/16, k. 16 – 17 akt o sygn. VIII U 2921/16, k. 16 – 17 akt o sygn. VIII U 36/17)

Postanowieniami z dnia 18 stycznia 2017 r. Sąd Okręgowy połączył sprawy o sygn. akt VIII U 36/17, VIII U 2921/16, VIII U 2904/16 oraz VIII U 2902/16 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnatura akt VIII U 2902/16.

(postanowienie - k.19 akt o sygn. VIII U 36/17; postanowienie - k.19 akt o sygn. VIII U 2921/16; postanowienie - k.19 akt o sygn. VIII U 2904/16)

Na rozprawie w dniu 14 maja 2018 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów procesowych według norm przepisanych, wskazując wartość przedmiotu sporu w przypadku decyzji dot. Z. A. (1) na kwotę 600 zł, K. C. na kwotę 15.000 zł, G. A. (1) na kwotę 6.000 zł, zaś A. P. (1) na kwotę poniżej 500 zł.

(stanowiska stron - e protokół (...):11:57 – 00:17:29 - płyta CD k. 251)

Ubezpieczony G. A. (1) oświadczył, że nie zajmuje stanowiska w sprawie.

(oświadczenie ubezpieczonego - - e protokół (...):54:13 – 01:04:27 - płyta CD k. 31)

Ubezpieczony A. P. (1) oświadczył, że nie zajmuje stanowiska w sprawie.

(oświadczenie ubezpieczonego - e protokół (...):07:02 – 00:12:06 - płyta CD k. 135)

Ubezpieczony K. C. przyłączył się do stanowiska odwołującego.

(oświadczenie ubezpieczonego - e protokół (...):07:02 – 00:12:06 - płyta CD k. 135)

Ubezpieczony Z. A. (1) nie zajął żadnego stanowiska w sprawie.

( bezsporne)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. J. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą „Pracownie (...) Sztukatorskich i (...) M. J. (1)”.

Firma zajmuje się robotami sztukatorskimi i pracami konserwatorskimi na obiektach zabytkowych. Zlecenia uzyskiwane są w ramach przetargów. M. J. zatrudnia na stałe 5 albo 6 osób. Ubezpieczeni nie byli jego pracownikami.

(zeznania wnioskodawcy M. J. (1) - e protokół (...):02:50 - 00:11:57 – płyta CD k. 31 w zw. z e protokół (...):03:40 – 00:11:57 - płyta CD k. 251)

W dniu 19 listopada 2013 r. płatnik składek zawarł ze Z. A. (1) , umowę nazwaną umową o dzieło, której przedmiotem było wykonanie rekonstrukcji obróbek blacharsko – dekarskich w (...) w Ł., w terminie od dnia 19 listopada 2013 r. do 10 grudnia 2013 r. Strony ustaliły, że Z. A. (1) przysługuje wynagrodzenie według wykonanego dzieła. W treści umowy wskazano, że zamawiający wypłaci wynagrodzenie na podstawie wystawionej przez wykonawcę faktury ( rachunku) w ciągu 14 dni, odliczając zaliczkę na podatek dochodowy.

Do akt ZUS został załączony rachunek z którego wynika, że Z. A. (1) otrzymał kwotę 2 060,00 zł za wykonanie dzieła polegającego na rekonstrukcji obróbki blacharskiej tarasu w łukach wg istniejącej inwentaryzacji z blachy tytan cynk.

(umowa z dnia 19 listopada 2013 r. oraz rachunek - k. 9-10 akt ZUS dot. Z. A. (3))

Z. A. (1) w ramach swojej umowy wykonywał pracę objęte umową zawartą pomiędzy płatnikiem składek, a (...) w Ł. w dniu 4 września 2013 r., której przedmiotem były ściśle określone warunki wykonania prac konserwatorskich i robót budowlanych, zgodnie z opisanym zamówieniem.

(umowa – k. 66-74)

W ramach ww. umowy, ubezpieczony Z. A. (1) zajmował się, po uprzednim uzgodnieniu, rekonstrukcją obróbek blacharskich w (...) w Ł. przy ul. (...). Była to praca odtwórcza, nie własna, wykonywana zgodnie z programem konserwatorskim. Ubezpieczony miała za zadanie wykonanie obróbek blacharskich.

(zeznania wnioskodawcy M. J. (1) - e protokół (...):11:57 – 00:23:32 - płyta CD k. 31 w zw. z e protokół (...):03:40 – 00:11:57 - płyta CD k. 251)

W dniu 14 lutego 2013 r. płatnik składek zawarł z G. A. (1) , umowę nazwaną umową o dzieło, której przedmiotem były prace przy renowacji i rekonstrukcji wnętrza w budynku zabytkowym ul. (...) w Ł., w terminie od dnia 15 lutego
2013 r. do 15 grudnia 2013 r. Strony ustaliły, że G. A. (1) przysługuje wynagrodzenie grupowe wg opisu wykonanych prac. W treści umowy wskazano, że zamawiający wypłaci wynagrodzenie na podstawie wystawionego przez wykonawcę rachunku, w ciągu 14 dni, odliczając zaliczkę na podatek dochodowy.

Do akt ZUS został załączony dokument, z którego wynika, że G. A. (1) otrzymał łączną kwotę 16.000 zł.

(umowa z dnia 14 lutego 2013 r. oraz rachunek - k. 7 akt ZUS dot. G. A. (1))

W ramach ww. umowy, ubezpieczony G. A. (1) zajmował się rekonstrukcją drewnianego stropu w obiekcie EC1 wraz z 4 innymi pracownikami, którzy wspólnie wykonywali zlecone prace. Wszyscy przychodzili i wychodzili z pracy o tej samej porze. Praca ubezpieczonego odbywała się pod nadzorem kierownika budowy K. C., który na bieżąco go kontrolował. Praca polegała na wymianie nowych belek, osadzeniu ich w ścianach, izolacji na podstawie przedstawionego pracownikom projektu. Belki były wstawiane za pomocą dźwigu, który podawał je przez okno, a następnie trzeba było umieścić je w stropie. Wszyscy pracownicy pracowali na sprzęcie płatnika składek, otrzymali od niego odzież roboczą i materiały. Wcześniej G. A. (1) nie zajmował się taki pracami.

(zeznania wnioskodawcy M. J. (1) - e protokół (...):11:57 – 00:23:32 - płyta CD k. 31 w zw. z e protokół (...):03:40 – 00:11:57 - płyta CD k. 251; zeznania zainteresowanego G. A. (1) – e protokół (...):39:02 – 00:54:13 – płyta CD k. 31 w zw. z e protokół (...):30:38 – 00:34:02 – płyta CD k. 188)

W dniu 25 listopada 2013 r. płatnik składek zawarł z A. P. (1) , umowę nazwaną umową o dzieło, której przedmiotem była pełna rekonstrukcja i renowacja okien skrzydłowych, dwustronnych w (...) w Ł., w terminie od dnia 7 listopada
2013 r. do 30 grudnia 2013 r. Strony ustaliły, że A. P. (1) przysługuje wynagrodzenie 200 zł za 1 metr kwadratowy okna skrzynkowego, dwustronnego z malowaniem. W treści umowy wskazano, że zamawiający wypłaci wynagrodzenie na podstawie wystawionego przez wykonawcę rachunku, w ciągu 14 dni, odliczając zaliczkę na podatek dochodowy.

Na rachunku wskazano, że wynagrodzenie A. P. (1) wynosi 1414 zł brutto.

(umowa z dnia 25 listopada 2013 r. oraz rachunek - k. 8 akt ZUS dot. A. P. (1))

W ramach ww. umowy, ubezpieczony A. P. (1) zajmował się, po uprzednim uzgodnieniu, rekonstrukcją obróbek blacharskich w (...) w Ł. przy ul. (...). Była to praca odtwórcza, nie własna, wykonywana zgodnie z programem konserwatorskim. Praca ubezpieczonego polegała na wyczyszczeniu ramy okiennej, zakonserwowaniu i pomalowaniu.

(zeznania wnioskodawcy M. J. (1) - e protokół (...):11:57 – 00:23:32 - płyta CD k. 31 w zw. z e protokół (...):03:40 – 00:11:57 - płyta CD k. 251)

Renowację przeprowadzano w (...) w Ł., a sprowadzała się ona do wyjęcia okien ze starych ościeżnic, wyjęciu szyb, zdjęcia starej farby olejnej z ram za pomocą opalarki, zaszpachlowania ubytków oraz pomalowania okna. Prace wykonywane były na materiałach płatnika składek. K. pracowników zajmowało się renowacją okien, a w przypadku nieobecności pracownika, czynności te mogły zostać wykonane przez inną osobę. Nadzór na powyższymi pracami sprawował kierownik budowy. Praca wykonywana była, co do zasady w określonych, stałych godzinach. (...), na których pracowali pracownicy dostarczane były przez płatnika składek.

(zeznania ubezpieczonego A. P. (1) – e protokół (...):12:06 – 00:24:49 w zw. z 01:36:24 – 01:39:02 – płyta CD k. 135; zeznania świadka A. S. – e protokół (...):07:29 – 00:18:10 – płyta CD k. 188; zeznania świadka M. G. – e protokół (...):18:10 – 00:29:51 – płyta CD k. 188; zeznania świadka W. F. – e protokół (...):18:04 – 01:30:17 – płyta CD k.135)

W dniu 15 stycznia 2013 r. płatnik składek zawarł z K. C. , umowę nazwaną umową o dzieło, której przedmiotem był nadzór autorski przy rekonstrukcji i renowacji obiektu zabytkowego w Ł. przy ul. (...) - EC1, w terminie od dnia 15 stycznia 2013 r. do 15 stycznia 2014 r. Strony ustaliły, że K. C. przysługuje wynagrodzenie w kwocie 2.000 zł netto za miesiąc. W treści umowy wskazano, że zamawiający wypłaci wynagrodzenie na podstawie wystawionego przez wykonawcę rachunku, w ciągu 14 dni, odliczając zaliczkę na podatek dochodowy za dzieło wykonane bezusterkowo, odebrane przez inspektora nadzoru.

Do akt ZUS został załączony dokument, z którego wynika, że K. C. otrzymał łączną kwotę 24.000 zł.

(umowa z dnia 15 stycznia 2013 r. oraz rachunek - k. 5, 6 akt ZUS dot. K. C.)

W dniu 16 stycznia 2014 r. płatnik składek zawarł z K. C. , kolejną umowę nazwaną umową o dzieło, której przedmiotem był nadzór autorski przy rekonstrukcji i renowacji obiektu zabytkowego w Ł. przy ul. (...) – funkcja kierownika budowy, w terminie od dnia 16 stycznia 2014 r. do 30 grudnia
2014 r. Strony ustaliły, że K. C. przysługuje wynagrodzenie w kwocie 6750 zł. W treści umowy wskazano, że zamawiający wypłaci wynagrodzenie za dzieło wykonane bezusterkowo, raz w miesiącu zostanie wypłacona kwota 1000 zł, a całkowite rozliczenie nastąpi po wykonaniu prac.

(umowa z dnia 16 stycznia 2014 r. - k. 12 akt ZUS dot. K. C.)

W dniu 21 września 2015 r. płatnik składek zawarł z K. C. , umowę nazwaną umową o dzieło, której przedmiotem był nadzór kierownika budowy przy renowacji obiektu zabytkowego w Ł. przy ul. (...), w terminie od dnia 21 września 2015 r. do 10 grudnia 2015 r. Strony ustaliły, że K. C. przysługuje wynagrodzenie w kwocie 2.700 zł z czego co miesiąc 1.500 zł, pozostała suma w dniu odbioru robót.

Do akt ZUS został załączony dokument, z którego wynika, że K. C. otrzymał kwotę 4.000 zł.

(umowa z dnia 21 września 2015 r. oraz rachunek - k. 15 akt ZUS dot. K. C.)

W ramach ww. umów, ubezpieczony K. C. był kierownikiem robót w Ł. przy ul. (...) - EC1, przy ul. (...) oraz przy ul. (...), nadzór nad nim sprawował wnioskodawca M. J. (1).

Ubezpieczony posiada specjalne uprawnienia w zakresie renowacji obiektów zabytkowych - jest zarejestrowany w Urzędzie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków jako uprawniony do nadzorowania i kierowania robotami na obiektach zabytkowych. Jego praca polegała na realizacji konkretnego zadania – tj. nadzorowaniu renowacji obiektów zabytkowych, pracował jako kierownik budowy. Ubezpieczony miał projekt, na którego podstawie realizował zadanie, był rozliczany z tego, co zrobił. Jednym z podstawowych obowiązków ubezpieczonego była kontrola tego, co robili poszczególni pracownicy. Gdy prace były wykonane niewłaściwie, to ci, którzy to zrobili musieli to poprawić. Ubezpieczony musiał być codziennie na budowie w stałych godzinach, co najmniej 8 godzin dziennie. Podpisywał listy obecności. Do jego obowiązków należało kontrolowanie jakości robót, warunków BHP, zapewniał dostawy materiałowe i sprzętowe. Dbał o to by praca była wykonywana według dokumentacji projektowej i kosztorysowej. Wynagrodzenie za pracę otrzymywał co miesiąc.

(zeznania ubezpieczonego K. C. - e protokół (...):25:25 – 00:46:15 w zw. z 01:39:24 – 01:40:43 - płyta CD k. 135; zeznania wnioskodawcy M. J. (1) - e protokół (...):11:57 – 00:23:32 - płyta CD k. 31 w zw. z e protokół (...):03:40 – 00:11:57 - płyta CD k. 251)

Stawka wyjściowa dla ubezpieczonych: Z. A., A. P. i G. A. była stawką godzinową. Płatnik sumował pracę (za odcinek prac bądź metr). Wysokość stawki była uzależniona od rodzaju prac. (...), narzędzia, rusztowania dotaczała firma płatnika. Pracownicy przechodzili szkolenia z zakresu BHP.

(zeznania wnioskodawcy M. J. (1) - e protokół (...):11:57 – 00:23:32 - płyta CD k. 31 w zw. z e protokół (...):03:40 – 00:11:57 - płyta CD k. 251)

Ubezpieczeni Z. A., A. P. i G. A. wykonywali czynności w firmie płatnika w oparciu o umowy, nazwane umowami o dzieło i pracowali przy pracach konserwatorskich na następujących obiektach: (...) 243, (...) w Ł. przy ul. (...), obiekt EC1 przy ul. (...). Ubezpieczeni nie mieli sztywnych godzin pracy, ale wykonywali powierzone im obowiązki w przedziale 7 – 16/17. Firma płatnika nawiązywała współpracę z osobami o odpowiednich zdolnościach manualnych. Każdą z tych osób można było zastąpić osobą o takich samych kwalifikacjach. Ubezpieczeni nie mieli odzieży roboczej, byli wyposażeni przez płatnika w kaski i kamizelki. Niektóre osoby przechodziły badania lekarskie (stali pracownicy mieli takie badania). Zatrudnieni na stałe byli ubezpieczeni od nieszczęśliwych wypadków. Wynagrodzenie było ustalane ze stawki godzinowej wg kosztorysu; w przypadku okien było 200 zł za metr kwadratowy (czasami wynagrodzenie było określane później w zawiązku z ocenieniem strat). Na budowie musiał być kierownik budowy; był także nadzór inwestora i konserwatorów. To kierownik wskazywał, co należy zrobić danego dnia. Kierownik sprawdzał prawidłowość wykonania prac, dokonywał również pomiarów, miał obowiązek prowadzenia dokumentacji fotograficznej. Odpowiedzialność za nieprawidłowe pracy wykonanie ponosiła osoba, która wykonywała określone prace. W przypadku stwierdzenia błędów, były one naprawiane w najszybszy możliwy sposób (za uchybienia nie było obniżane wynagrodzenie). W przypadku wad inwestor ma roszczenie do płatnika, a płatnik ma roszczenie w stosunku do osoby wykonującej.. Każdy z ubezpieczonych miał określony zakres prac i z tego był rozliczany. Wszyscy na budowie podpisywali listy obecności. Kierownik budowy ewidencjonował czas pracy osób pracujących na budowie i według tego czasu było obliczane wynagrodzenie.

(zeznania świadka W. J. - e protokół (...):50:15 – 01:18:05 - płyta CD k. 135; zeznania świadka W. F. – e protokół (...):18:04 – 01:30:17 – płyta CD k.135; zeznania wnioskodawcy M. J. (1) - e protokół (...):11:57 – 00:23:32 - płyta CD k. 31 w zw. z e protokół (...):03:40 – 00:11:57 - płyta CD k. 251; zeznania ubezpieczonego K. C. - e protokół (...):25:25 – 00:46:15 w zw. z 01:39:24 – 01:40:43 - płyta CD k. 135)

Wynagrodzenie ubezpieczonych: Z. A., A. P. i G. A. było uzależnione od stanowiska pracy i ilości wykonanych robót. W/w ubezpieczeni podlegali kontroli kierownika robót, który sprawdzał ilość i jakość wykonanych prac. Prace odbierał konserwator, inwestor oraz nadzór budowlany. W przypadku nieobecności danej osoby, istniała możliwość zastąpienia jej inną osobą. Na budowach funkcjonowały list obecności, które zawierały podpisy danej osoby i ilość przepracowanych godzin (służyło to m.in. określeniu wysokości wynagrodzenia).

(zeznania ubezpieczonego K. C. - e protokół (...):25:25 – 00:46: 15 w zw. z 01:34:47 – 01:40:43 - płyta CD k. 135; zeznania wnioskodawcy M. J. (1) - e protokół (...):11:57 – 00:23:32 - płyta CD k. 31 w zw. z e protokół (...):03:40 – 00:11:57 - płyta CD k. 251)

W dniu 26 marca 2013 r. płatnik składek zawarł z Miastem Ł. umowę nr (...) zgodnie, z którą, jako wykonawca, zobowiązał się do realizacji roboty budowlanej polegającej na remoncie i przebudowie wraz z infrastrukturą techniczną budynku frontowego o funkcji mieszkalno – usługowej w nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...).

(kserokopia umowy - k.47 – 51)

Płatnik zawarł w dniu 4 września 2013 roku z (...) w Ł. umowę numer (...)-R. Przedmiotem umowy jest wykonanie prac konserwatorskich i robót budowlanych, w ramach zadania - Rewitalizacja zabytkowych: elewacji, ślusarki, stolarki okiennej, zewnętrznej stolarki drzwiowej i obróbek dachowych budynków (...) na terenie (...) w Ł. przy ul. (...) polegających na wykonaniu zakresu prac zgodnie z opisem przedmiotu zamówienia, tj. dokumentacją projektową, programem konserwatorskim, specyfikacjami, wytycznymi (...) wojewódzkiego konserwatora zabytków oraz wytycznymi zamawiającego.

Zgodnie z § 4 punkt 9 tej umowy: wszystkie osoby pozostające w jego dyspozycji w ramach wykonywania robót objętych przedmiotem niniejszej umowy, miały posiadać: odpowiednie kwalifikacje zawodowe w rozumieniu prawa i wymogów umowy, aktualne badania lekarskie, jeżeli przepisy nakładają obowiązek posiadania takich badań, mieli być przeszkoleni w zakresie przepisów bhp i przeciwpożarowych, posiadać prawo wykonywania pracy na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Wykonawca – płatnik zobowiązał się, przed rozpoczęciem prac, do przestawienia Zamawiającemu pisemnej listy osób i podmiotów, które będą wykonywały w jego imieniu pracę, z podaniem numerów dowodów osobistych i numerów PESEL.

Zgodnie z § 5 wykonawcy nie wolno podzlecić wykonania całości przedmiotu umowy. Zgodnie z zasadami kodeksu cywilnego na zawarcie umów z podwykonawcami wykonawca musi uzyskać uprzednio zgodę zamawiającego.

(kserokopia umowy - k. 66– 74)

W dniu 8 listopada 2012 r. płatnik składek zawarł umowę z EC1 – Miasto K., której przedmiotem była „Adaptacja na potrzeby siedziby (...) EC1 Ł. – Miasto K. budynków nr (...) na terenie nieruchomości położonej Ł. przy ul. (...)”.

(kserokopia umowy – k. 52 – 65)

Płatnik zgłaszał do urzędu pracy wolne miejsca zatrudnienia w ramach umowy o pracę, umowo o dzieło, inne – umowa do wyboru.

(zgłoszenie oferty pracy – k. 103- 104)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy i w aktach ZUS, uznając je za wiarygodne i wystarczające do poczynienia przedmiotowych ustaleń. Powołane dokumenty nie były kwestionowane w toku postępowania przez żadną ze stron, a Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, ażeby z urzędu zakwestionować ich wartość dowodową w sprawie. Sąd oparł się także na zeznaniach świadków: W. J., A. S., M. G., W. F. oraz zeznaniach wnioskodawcy i ubezpieczonych: A. P. (1), G. A. (1) i K. C.. W ocenie Sądu, złożone zeznania relacjonują przebieg realizacji zawartych umów – zawierają opis wykonywanych czynności, miejsca ich realizacji, użytych narzędzi i sprzętu, sprawowania przez płatnika kontroli nad wykonawstwem. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i stron, gdyż są spójne, i logiczne.

Dodatkowo wskazać należy, że odwołujący płatnik nie zakwestionował wskazanych przez organ rentowy w zaskarżonych decyzjach - okresów podlegania przez ubezpieczonych obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorcy u płatnika składek, ani miesięcznych podstaw wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne za te okresy, ale podnosił, że jako płatnik składek, nie był zobowiązany do uiszczania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne ubezpieczonych, ponieważ kwestionowane umowy, były umowami o dzieło i nie stanowiły tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania, jako niezasadne podlegają oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, że umowa zlecenia i umowa o dzieło to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę. Różnica między tymi dwoma rodzajami umów jest dla podmiotów zatrudniających bardzo istotna, bowiem wiąże się z różnymi konsekwencjami prawnymi. Prawidłowa kwalifikacja zawieranej umowy nie zawsze jednak jest sprawą prostą - szczególnie w odniesieniu do różnych form działań i prac w sferze kultury. I tak np. podczas gdy umowy o dzieło rodzą określone obowiązki z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych odnośnie naliczania i odprowadzania składek ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy są zawierane z własnymi pracownikami, to umowy zlecenia pociągają za sobą skutki ubezpieczeniowe bez względu na to, z kim są zawierane - z własnym pracownikiem czy z osobą z zewnątrz. Zatem jeśli dana umowa zostanie błędnie uznana nie za umowę o dzieło, ale za umowę zlecenia, to naliczenie w stosunku do niej składek na ZUS będzie niedozwolone, podobnie jak brak naliczenia składek w przypadku umowy zlecenia, która niewłaściwie została zakwalifikowana, jako umowa o dzieło. Decydująca jest treść, a nie nazwa umowy. Aby prawidłowo ustalić, z jaką umową mamy w danym przypadku do czynienia, tzn. czy jest to umowa zlecenia, czy umowa o dzieło, należy kierować się jej treścią, zadaniem, jakie osoba zatrudniana ma do wykonania, czyli istotą obowiązków umownych, jakie osoba ta na siebie przyjmuje.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku poz. 1778) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu.

W myśl art. 9 ust. 1 analizowanej ustawy pracownicy spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów mogą dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Wspomniany wyżej art. 9 ust. 1a. stanowi zaś, że ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy (…) w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

Z mocy art. 13 pkt. 2 wspomnianej ustawy zleceniobiorcy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają od dnia oznaczonego
w umowie, jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 (to jest przychód w rozumieniu przepisów
o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Natomiast art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi,
iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2.

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt. 1e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r. (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.) obowiązującej od dnia 1 października 2004 roku osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Stosownie do art. 36 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych..

Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklaracji rozliczeniowej, imiennych raportów miesięcznych oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

Do ustalenia zaś podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których wyżej mowa, z mocy art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U z 2015 roku, poz. 581), stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6. Ust. 5 art. 81 stanowi, że przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z kolei wymieniony ust. 6 art. 81 przewiduje, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwalifikacji prawnej umów nazwanych „umowami o dzieło” jakie odwołujący się płatnik składek zawarł z ubezpieczonymi: Z. A. (1), K. C., A. P. (1) oraz G. A. (1).

Kwestią sporną było, czy strony istotnie zawarły umowy o dzieło nierodzące obowiązku ubezpieczenia społecznego, czy też zawarły umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a które stanowią tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy, iż stosownie do art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do umowy o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). W doktrynie panuje pogląd, że przedmiotem umowy o świadczenie usług jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania).

Zgodnie zaś z treścią art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Nie ma przy tym żadnych wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w rozumieniu art. 750 k.c.

Umowę o dzieło zalicza się do kategorii „umów rezultatu” i przeciwstawia umowie zlecenia - jako „umowie o staranne wykonanie usługi”. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r. sygn. III AUr 357/93, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 1994, Nr 6, poz. 49, str. 63; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26 stycznia 2006 r. sygn. III AUa 1700/05, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 2008, Nr 3, poz. 5, str. 55; wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1967 r. sygn. I CR 500/66; opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i (...) rok 1968, Nr 1, poz. 5, z najnowszych orzeczeń : wyrok Sądu Najwyższego z 14.11.2013r. II UK 115/13 i wyrok Sadu Najwyższego z dnia 8.11.2013r. II UK 157/13 /.

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, na jaki umawiają się strony, musi być z góry określony i może przyjmować zarówno postać materialną jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia także wymaga, że celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie), która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności.

Tymczasem umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. W umowie zlecenie można wskazać rezultat, który powinien być osiągnięty, a podejmujący zlecenie powinien podejmować starania by go osiągnąć. Jednak w odniesieniu do umowy zlecenia po pierwsze nie da się określić zamierzonego rezultatu w sposób pewny, a po drugie nie sposób przewidzieć, w jakim stopniu zostałby on osiągnięty.

W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienia doprowadziły do konkretnego, w przyszłości, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Umowa zlecenia nie akcentuje tego rezultatu, jako koniecznego do osiągnięcia, nie wynik zatem (jak w umowie o dzieło), lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku, są elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia, tj. przedmiotem istotnym (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 21 grudnia 1993 r. III AUr 357/93).

Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie uznaniu przyjmującego zamówienie, byleby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy, jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2000 r. sygn. II UKN 386/99, opubl. OSNP 2001/16/522/.

A zatem z umową rezultatu mamy do czynienia wtedy, gdy spełnienie świadczenia przez dłużnika polega na doprowadzeniu do określonego efektu. W tego typu umowach jedynie taki stan będzie uznany za wykonanie zobowiązania. Z kolei z umową starannego działania jest związany obowiązek dłużnika działania w sposób sumienny w kierunku osiągnięcia danego rezultatu, przy czym już samo sumienne działanie jest spełnieniem świadczenia, niezależnie czy ostatecznie zostanie osiągnięty zamierzony rezultat czy nie. (K. B. artykuł „Kilka mitów z zakresu teorii umów (...) teza 2 )

Należy podkreślić, że umowę o dzieło zdefiniowano w art. 627 k.c. jako zobowiązanie do wykonania oznaczonego dzieła za wynagrodzeniem. Starania przyjmującego zamówienie w umowie o dzieło mają doprowadzić w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu, za wynagrodzeniem zależnym od wartości dzieła (art. 628 § 1, art. 629, art. 632 k.c.). Umowa o dzieło zakłada swobodę i samodzielność w wykonywaniu dzieła, a jednocześnie nietrwałość stosunku prawnego, gdyż wykonanie dzieła ma charakter jednorazowy i jest zamknięte terminem wykonania. Przyjmuje się, że rezultat, o który umawiają się strony, musi być z góry określony, mieć samoistny byt obiektywnie osiągalny i pewny.

Wykonanie dzieła najczęściej przybiera postać wytworzenia rzeczy lub dokonania zmian w rzeczy już istniejącej (naprawienie, przerobienie, uzupełnienie); takie dzieła są rezultatami materialnymi umowy zawartej między stronami, weryfikowalnymi ze względu na istnienie wad (wyrok SN z dnia 3 listopada 2000 r. IV CKN 152/2000 OSNC 2001 Nr 4 poz. 63).

Poza rezultatami materialnymi, istnieją także rezultaty niematerialne, które mogą, ale nie muszą być ucieleśnione w jakimkolwiek przedmiocie materialnym. W każdym razie takim rezultatem nieucieleśnionym w rzeczy nie może być czynność, a jedynie jej wynik, dzieło bowiem musi istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej nie tylko odróżnić je od innych przedmiotów, ale i uchwycić istotę osiągniętego rezultatu.

Z dokonanych ustaleń wynika, że przedmiotowe umowy, zawarte ze Z. A. (1), K. C., A. P. (1) oraz G. A. (1), objęte zaskarżonymi decyzjami były nakierowane na podjęcie działań w celu wykonania: rekonstrukcji i renowacji pełnej wraz z malowaniem stolarki okiennej w (...) w Ł. w przypadku Z. A. (1) i A. P. (1), prace przy renowacji i rekonstrukcji wnętrza w budynku zabytkowym ul. (...) w Ł. EC1 w przypadku G. A. (1), zaś jeśli chodzi o K. C., miał on nadzorować prace wykonywane przy renowacji obiektów zabytkowych – generalnie wykonywał pracę kierownika budowy.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że żadna z tych będących przedmiotem analizy umów nie wskazuje jakichkolwiek indywidualnych rezultatów, efektów do osiągnięcia. Renowacja i rekonstrukcja to zestaw powtarzających się czynności, w praktyce, znanych wykonawcom, ale realizowanych nie w ramach autorskiego, indywidualnego procesu twórczego, tylko w ramach zlecenia płatnika, który – w związku z zawartymi umowami z Zamawiającymi: (...) w Ł. mieszczącym się przy ul. (...) oraz EC1 przy ul. (...), a także (...) 243 – wykonywał czynności, zgodnie z zaleceniami, wytycznymi, zarówno: (...) wojewódzkiego konserwatora zabytków, jak i dokumentacją projektową, programem konserwatorskim, specyfikacjami oraz wytycznymi zamawiającego. Czynności takie jak: malowanie, usuwanie starej farby i pokrywanie nową, uzupełnianie brakujących elementów - fragmentów ościeżnic, framug okiennych, montowanie belek, obróbki blacharsko – dekarskie, itp. stanowią elementy procesu technologicznego – renowacji, rekonstrukcji obiektów zabytkowych, ale nie tylko – renowacji i rekonstrukcji każdego obiektu, który wymaga takich procesów. Jeden lub kilka z elementów były odnawiane. O tym, że były to procesy powtarzalne, oparte na starannym działaniu - nie jednorazowe, świadczą nawet znamiona czasownikowe przy określaniu czynności do wykonania – w trybie niedokonanym, ciągłym: renowacja, rekonstrukcja (także np. z malowaniem).

A zatem istotą świadczenia ze strony ww. ubezpieczonych w osobach Z. A. (1), A. P. (1) oraz G. A. (1) było wykonanie czynności, opisanych wyżej, cechujących się powtarzalnością i cyklicznością na przykład: usuwanie starej farby z okna i pokrywaniu okna nową farbą, jak również się naprawa drewnianego stropu, polegająca na usuwaniu belek i wstawianiu nowych. Wyżej wskazani ubezpieczeni wykonując te czynności nie mieli dowolności, nie przejawiali inwencji twórczej, żaden element nie był jego autorską interpretacją renowacji z wymiernym efektem.

Rezultat tych czynności nie był określony w żadnej z umów. To płatnik zabezpieczał sprzęt i materiały, którymi wykonywali swojej prace wykonawcy. Dodatkowo wyposażał w kaski oraz kamizelki. Ubezpieczeni odbyli - przeprowadzone przez kierownika budowy - szkolenia z zakresu BHP oraz i zasad bezpieczeństwa na budowie. Z dokonanych ustaleń wynika, że żadna z umów nie była indywidualnie oznaczona. Powyższe okoliczności wskazują, że nie rezultat działania był określony w umowach, tylko wykonanie opisanych usług – renowacji i rekonstrukcji, a te czynności – powtarzające się jak: malowanie, usuwanie starej farby i pokrywanie nową, uzupełnianie brakujących elementów-fragmentów ościeżnic, framug okiennych, montowanie belek stropu itd., nie stanowiły – samodzielnie indywidualnego bytu w obrocie, nie stanowiły autorskiego programu, realizowanego przez wykonawców, nie zawierały śladów inwencji twórczej, nie były objęte swobodą twórczą, inwencją kreatywną. Podejmowane przez ubezpieczonych czynności były powtarzalne i wymagały starannego działania. Rezultat nie był określony w żadnej umowie.

Podkreślić także należy, że ubezpieczeni podlegali kierownictwu płatnika składek. Byli zobowiązani do współdziałania w trakcie wykonywania dzieła oraz mieli ustalony czas i miejsce pracy. Jak wynika z zeznań wnioskodawcy, czy świadków – wyżej wymienieni ubezpieczeni pracowali minimum 8 godzin dziennie lub więcej nawet 10 -11. Była prowadzona ewidencja czasu pracy. Ponadto kierownik budowy kontrolował pracę ubezpieczonych i zatwierdzał każdy etap prac. Dodatkowo kierownik budowy mógł ustalać ważność prac i kierował do tych, które wymagał wykonania w pierwszej kolejności. Nie znajdowało to natomiast żadnego odzwierciedlenia w treści zawieranych umów. Zdaniem Sądu okoliczności te potwierdzają brak w zawartych umowach cech umów o dzieło, bowiem w umowach o dzieło nie występuje żaden stosunek zależności czy też podporządkowania.

Ubezpieczeni mieli ustalone wynagrodzenie albo w stawce godzinowej albo za metr kwadratowy. Kierownik budowy ewidencjował te dane. Pracownicy mieli płacone wyłącznie za wykonaną pracę. Co istotne, kierownik budowy decydował, kto wykona dany element oraz w jakiej kolejności. Nadto inwestor w przypadku uchybień nie zwracał się bezpośrednio do poszczególnych wykonawców, ale do płatnika, który miał dopiero roszczenie zwrotne w stosunku do nich.

W ocenie Sądu, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że rzeczywistą wolą stron odnośnie przedmiotowych umów było świadczenie usług, a nie wykonanie dzieła, gdyż to nie wynik, ale określone działania były istotne dla realizacji umów i z tych też działań zainteresowani byli rozliczani. Nie wynik czynności renowacja konkretnego obiektu, ale same w sobie czynności wykonywane przez ubezpieczonych były przedmiotem spornych umów.

Za wykonywanie umowy o dzieło nie można absolutnie uznać także czynności wykonywanych przez K. C. polegających na nadzorowaniu prac wykonywanych na budowie. Umowa z kierownikiem budowy, której przedmiotem ma być kierowanie budową nie może być bowiem uznana za umowę o dzieło, gdyż jej celem nie jest osiągnięcie określonego przez strony rezultatu, ale wykonywanie ustalonych czynności (świadczenie pracy) przy zachowaniu należytej staranności.

W ramach zawartych z płatnikiem umów o dzieło K. C. nadzorował renowację obiektów zabytkowych - pracował jako kierownik budowy. Jednym z jego podstawowych obowiązków była kontrola tego, co robili poszczególni pracownicy. Ubezpieczony musiał być codziennie na budowie w stałych godzinach, co najmniej 8 godzin dziennie. Podpisywał listy obecności. Do jego obowiązków należało kontrolowanie jakości robót, warunków BHP, zapewniał dostawy materiałowe i sprzętowe. Dbał o to by praca była wykonywana według dokumentacji projektowej i kosztorysowej. Wynagrodzenie za pracę otrzymywał co miesiąc.

Przypomnieć należy, że wykonywanie określonej czynności (szeregu powtarzających się czynności), bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie jest cechą charakterystyczną, tak dla umów zlecenia (art. 734 § 1 k.c.), jak i dla umów o świadczenie usług nieuregulowanych innymi przepisami (art. 750 k.c.) a nawet umowy o pracę. Zatem, w odróżnieniu od umowy o dzieło przyjmujący zamówienie w umowie zlecenia (umowie o świadczenie usług) nie bierze na siebie ryzyka związanego z niepomyślnym wynikiem czynności; jego odpowiedzialność za właściwe wykonanie umowy oparta jest na zasadzie starannego działania (art. 355 § 1 k.c.), podczas gdy odpowiedzialność strony przyjmującej zamówienie w umowie o dzieło niewątpliwie jest odpowiedzialnością za rezultat.

Czynności wykonywane przez w/w ubezpieczonego na rzecz płatnika nie miały w ocenie Sądu - charakteru zindywidualizowanego, nie prowadziły do stworzenia żadnego nowego, unikatowego wytworu o zindywidualizowanych cechach i właściwościach określonych w umowie. Praca, jaką wykonywał ubezpieczony pozbawiona była elementu własnej twórczości, sprowadzała się jedynie do wykonania określonych przez płatnika zadań – kontroli i nadzoru prac na budowie. Określone zostały prace, jakie mają być wykonane, a nie konkretne dzieło.

Oceniając odwołania płatnika, Sąd Okręgowy miał na względzie zasadę swobody umów ( art. 353 ¹ k.c.), w myśl której strony mają możliwości wyboru rodzaju łączącego je stosunku prawnego. Podkreślić jednak należy, że wyżej przytoczona zasada w żadnym razie nie oznacza dowolności, gdyż przywołany wyżej przepis wprost wymaga, aby treść umowy nie sprzeciwiała się naturze danego stosunku prawnego, jego społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu i ustawie (zob. także wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2010 r., II UK 334/09, LEX nr 604221).

O tym jaki stosunek w rzeczywistości łączy strony rozstrzygają warunki, na jakich świadczenie jest wykonywane, a nie sama nazwa umowy, czy nawet wola stron, która podlega ograniczeniom wynikającym właśnie z treści art. 353 ¹ k.c. Ponieważ umowa o dzieło należy do umów rezultatu, dlatego oceny wykonania takiej umowy dokonuje się przez pryzmat osiągnięcia konkretnego, indywidualnie oznaczonego wytworu czy też efektu, który może mieć postać zarówno materialną, jak i niematerialną. Realizacja oznaczonego dzieła jest zwykle określonym procesem wykonawczym, o możliwym do wskazania momencie początkowym i końcowym, którego celem jest doprowadzenie do weryfikowalnego i jednorazowego rezultatu, który jest zdefiniowany przez strony już w momencie zawierania umowy. Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu obciąża przy tym przyjmującego zamówienie. Dzieło zawsze musi być jednorazowym efektem, zindywidualizowanym już na etapie zawierania umowy i możliwym do jednoznacznego zweryfikowania po wykonaniu. Szereg powtarzalnych i cyklicznych czynności, których podjęli się wykonać ubezpieczeni na podstawie spornych umów, nawet gdy prowadziły do wymiernego efektu, to jednak efekt tych prac nie mógł być rozumiany jako jednorazowy rezultat i kwalifikowany jako realizacja umowy o dzieło. Przedmiotem umowy o dzieło nie może być bowiem osiąganie kolejnych, bieżąco wyznaczanych rezultatów, a takimi były, w ocenie Sądu Okręgowego, efekty – wykonywania prac takich jak: malowanie, usuwanie starej farby i pokrywanie nową, uzupełnianie brakujących elementów-fragmentów ościeżnic, framug okiennych, montowanie belek stropowych, czy też wykonywanie obowiązków kierownika budowy itd. Tego rodzaju czynności są charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, którą definiuje obowiązek starannego działania.

Z uwagi na to, że dzieło nie zostało precyzyjnie opisane w umowie nie istniała także możliwość obiektywnego sprawdzenia przedmiotu umowy pod kątem wad fizycznych. Nie chodzi bowiem w tym wypadku o sprawdzenie czy przedmiot wykonany nie jest wadliwy (uszkodzony), ale czy nie jest wadliwy w rozumieniu umowy o dzieło, czyli czy został wykonany zgodnie z ustaleniami umowy. Biorąc pod uwagę treść umów trudne byłoby ustalenie istnienia ewentualnych wad – bo musiałyby dotyczyć przedmiotu umowy, czyli konkretnego indywidualnego elementu, który byłby do wykonania - odrestaurowania. Nadto strony w umowie nie określały konkretnych cech jakim powinien odpowiadać rezultat pracy. Nie podawano żadnych szczegółów, które pozwoliły ocenić zgodność efektu pracy z zamówieniem, co jest niezbędne w przypadku umowy o dzieło, której istotę stanowi konkretny wytwór. Jest to charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, a niedopuszczalne przy umowie o dzieło.

Sąd podzielił w tym zakresie stanowisko wyrażone np. przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 marca 2013 r., w sprawie I CSK 403/12, w myśl którego „umowa o dzieło, będąca umową rezultatu, różni się od umów starannego działania koniecznością osiągnięcia oznaczonego rezultatu ludzkiej pracy, który musi mieć charakter samoistny i musi być ucieleśniony, a więc przybrać określoną postać w świecie zjawisk zewnętrznych. Rezultat ten musi być przy tym sprawdzalny, czyli zdatny do poddania sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych.”(LEX nr 1341643); oraz przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu, który w wyroku z dnia 18 kwietnia 2013 r., w sprawie III AUa 1397/12 uznał, że „cechą konstytutywną przedmiotu umowy o dzieło jest "samoistność rezultatu". Samoistność ta, rozumiana jest na ogół, jako niezależność rezultatu od dalszego działania, a nawet istnienia samego twórcy. Innymi słowy, w momencie ukończenia dzieła ustaje jego "zależność" od twórcy, staje się ono wartością autonomiczną w obrocie.”(LEX nr 1322558).

Z uwagi, więc na powyższe ustalenia, z całą pewnością uznać należy, że treścią zobowiązań ubezpieczonych nie był określony konkretny wynik odpowiadający pewnym z góry ustalonym warunkom, który podlegałby ocenie, lecz wykonywanie określonych czynności, których rezultat zależał w znacznym stopniu od okoliczności leżących poza kontrolą zainteresowanych. Przedmiot umowy był powtarzany były w kolejno zawieranych umowach. W ocenie Sądu wnioskodawca zawarł umowy nazwane umowami o dzieło z ubezpieczonymi jedynie w celu ominięcia obowiązku składkowego, bowiem w rzeczywistości były one, zgodnie z twierdzeniami organu rentowego, umowami o świadczenie usług.

Wobec powyższego wykonywanie pracy przez ubezpieczonych na podstawie zakwestionowanych przez organ rentowy umów rodziło dla ubezpieczonych tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku.

Decyzje ZUS są, zatem prawidłowe, ustalenia faktyczne wskazują, iż ubezpieczonych faktycznie wykonywali czynności zgodne z treścią zawartych umów. W uznaniu Sądu nie ulega zatem wątpliwości, że kwestionowane umowy noszą cechy umowy o świadczenie usług, do których stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.) a nie umowy o dzieło. I z tego względu podlegają obowiązkowi składkowemu.

Zauważyć należy, że decyzja o objęciu określonym tytułem ubezpieczenia społecznego, jak również decyzja ustalająca podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne ma charakter decyzji deklaratoryjnej, albowiem stwierdza jedynie zaistnienie stanu prawnego zgodnego z przepisami prawa ubezpieczeń społecznych. Na kształt decyzji dotyczącej ubezpieczenia wpływa tym samym jedynie fakt istnienia bądź nieistnienia tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, a w drugim przypadku – istnienie takiej sytuacji faktycznej, która odpowiada konkretnemu przepisowi regulującemu podstawę wymiaru składki.

Reasumując stwierdzić należy, że zawarte przez strony sporne umowy nie były umowami rezultatu, lecz umowami starannego działania, ponieważ ich przedmiotem było wykonywanie przez ubezpieczonych ciągu powtarzalnych czynności, o charakterze cyklicznym, który wprawdzie w celu finalnym zmierzały do osiągnięcia bieżących rezultatów, ale wymagały jedynie starannego działania. Wobec powyższego uprawnione jest wnioskowanie, że z uwagi na przedmiot planowanej aktywności, wykonywanie czynności przez ubezpieczonych, na podstawie zakwestionowanych przez ZUS umów, rodziło dla ubezpieczonych tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie, w jakim obowiązywała ta umowa. Podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy, stanowi osiągnięty na podstawie umowy przychód.

Z tych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił odwołania – orzekając o tym w punkcie 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 i 3 wyroku. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Stosownie do art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez wykwalifikowanego pełnomocnika zalicza się wynagrodzenie.

Sąd mając na uwadze okoliczność, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest instytucją państwową, dysponującą publicznymi pieniędzmi zasądził w pkt 2 od M. J. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. kwotę 720 zł (po 180 zł od każdego odwołania) tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w pkt 3, zaś Sąd na podstawie art. 102 kpc nie obciążył M. J. (1) kosztami zastępstwa procesowego w pozostałej części.

Na zasądzoną kwotę złożyło się wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika, ustalone w oparciu o § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.). Do dnia
13 października 2017 roku, czyli do dnia wejścia w życie zmiany w przywołanym rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości, spraw o podleganie ubezpieczeniom społecznym nie można zaliczyć do kategorii spraw o świadczenia z ubezpieczenia społecznego w rozumieniu § 9 ust. 2 powołanego rozporządzenia i dlatego w tych przypadkach zachodzą wszelkie podstawy, aby koszty zastępstwa procesowego były wyliczane według wartości przedmiotu sporu. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego należało wyliczyć na podstawie wartości zaległych składek (por. uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) Spraw Publicznych - zasada prawna z dnia 20 lipca 2016 r. III UZP 2/16, Legalis nr 1472916).

Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych to kategoria spraw, od których co do zasady nie wprowadzono opłat sądowych (wyjątek stanowi art.36 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), bowiem obywatel ma mieć ułatwione prawo do sądu. Z drugiej strony, organ rentowy również nie ponosi opłat, bowiem zarządza i dysponuje pieniędzmi publicznymi. W takiej sytuacji obciążanie płatnika całymi kosztami zastępstwa procesowego na rzecz ZUS jest, zdaniem Sądu nieracjonalne i narusza zasadę zaufania obywatela do państwa. W odpowiedzi na powyższe Sąd zastosował regułę, wynikającą z art. 102 kpc i obciążył płatnika jedynie w części tymi kosztami, mając również na uwadze, że w tutejszym Sądzie toczyło się wiele postępowań z odwołań płatnika od decyzji organu rentowego w tożsamych, albo zbliżonych stanach faktycznych. Nakład pracy pełnomocników stron, którzy zgłaszali w tych sprawach tożsame wnioski dowodowe i pisma precyzujące stanowiska – jest zatem znacznie mniejszy.

Zastosowanie przez sąd art. 102 kpc powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej (por. postanowienie SN z dnia 14 stycznia 1974 roku, sygn. akt II CZ 223/73). Do wypadków szczególnie uzasadnionych w rozumieniu art. 102 kpc można także zaliczyć sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu sądu (por. postanowienie SN z dnia 1 września 1973 roku, sygn. akt I CZ 122/73, OSNC rok 1974, poz. 98). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia
28 listopada 2017 r.III AUa 231/17)

Należy podkreślić, że art. 102 kpc chroni w wypadkach "szczególnie uzasadnionych" stronę przegrywającą w ten sposób, że sąd uwzględniając całokształt okoliczności sprawy może nie obciążyć jej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu stronie wygrywającej w ogóle albo też obowiązek ten ograniczyć do części należnych kosztów. Wskazuje się, że za zastosowaniem art. 102 kpc przemawiać będzie precedensowy charakter sprawy oraz sytuacje, w których powód mógł być subiektywnie przekonany o słuszności swojego żądania (…). Ponadto, zastosowanie art. 102 kpc nie wymaga wcześniejszego wniosku strony, ponieważ strona przegrywająca rzadko składa jeszcze przez ogłoszeniem niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia wniosek "o zastosowaniu art. 102 kpc na wypadek nieuwzględnienia jej stanowiska", gdyż mógłby on być poczytany, jako brak przekonania co do swoich racji. Co najistotniejsze, wygórowane żądanie zasądzenia świadczenia, którego wysokość zależy od oceny sądu, przy czym powód jest subiektywnie przekonany o jego zasadności, może usprawiedliwiać zastosowanie art. 102 kpc.

A.L.