Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24.09.2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił wartość kapitału początkowego M. S. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1987 do 31.12.1996. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 74,03%.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 903,82 zł ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 74,03%. przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną ww ustawie (74,03% x 1 220,89 zł = 903,82 zł).

Do obliczenia kapitału początkowego organ rentowy przyjął łącznie: 14 lat, 5 miesięcy, 24 dni, tj. 173 miesiące okresów składkowych, oraz 1miesiąc okresów nieskładkowych

Współczynnik proporcjonalny do- osiągniętego do 31.12.1998r – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 56,49%.

Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł.

Do ustalenia współczynnika przyjęto:

- wiek w dniu 31.12.1998r. - po zaokrągleniu do pełnych lat - wynoszący 43 lata

- łączny staż ubezpieczeniowy – wynoszący 15 lat.

Średnie dalsze trwanie życia - wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat - wynosi 205 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn - M.P. Nr 12, poz.173).

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 70106,96 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów:

-od 15.10.1978 do 1.11.1978 dni wolne po odbyciu zasadniczej służby wojskowej nieopłacona składka na ubezpieczenie społeczne

-od 01.01.1981 – 4.01.1981 , 02.12.1981 -31.12.1981, 27.02.1982 -31.12.1982, 1.05.1984 do 14.05.1984 gdyż w tych okresach ubezpieczony przebywał na urlopach bezpłatnych

- od 1.10.1984 do 30.06.1985, od 9.10.1985 do 23.03.1987, od 24.03.1987 do 14.11.1991 gdyż za te okresy brak informacji czy wnioskodawca osiągał 50 % najniższego wynagrodzenia obowiązującego w tym okresie,

/ decyzja w aktach kapitałowych ZUS k. nienumerowane/

Decyzją z dnia 27.09.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku M. S. z dnia 1.09.2021 r., w związku z oświadczeniem z tego samego dnia, przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 18.02.2021 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwota środków zaewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem ich waloryzacji. Emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 110710,87 zł

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego 333632,82 zł;

- kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie 53500,03 zł

- średnie dalsze trwanie życia 217,60 miesięcy;

- wyliczona kwota emerytury wynosi 2287,88 zł

Emerytura z FUS po waloryzacji od 01.03.2021przysługuje w kwocie 2384,89 zł

/decyzja k. 6-8 w aktach ZUS/

Odwołanie od obu ww. decyzji w dniu 15.10.2021 r. wniósł M. S. domagając się ich zmiany i ponownego wyliczenia kapitału początkowego i emerytury.

W uzasadnieniu swego stanowiska podniósł, iż kapitał i emeryturę wyliczono z nieuprawnionym pominięciem świadectw pracy i dokumentacji płacowej. Organ w szczególności pominął okres od 24.03.1987 do 14.11.1991 powołując się na brak wiedzy w zakresie osiągania przez wnioskodawcę 50 % minimalnego wynagrodzenia podczas gdy ZUS dysponował kartami płac/zaświadczeniami wystawionymi przez Zarząd likwidowanej spółdzielni Archiwum (...) sp. zo.o. w S.. Odpis tych dokumentów potwierdzonych za zgodność z oryginałem wnioskodawca miał złożyć w ZUSie a mimo to organ nie ustalił wysokości wskazanych w nich wynagrodzeń. Odwołujący podniósł, iż co wynika z dokumentów płacowych osiągane przez niego zarobki były zdecydowanie wyższe niż 50 % minimalnego wynagrodzenia. W związku z tym wniósł o wyliczenie należnych mu świadczeń z uwzględnieniem wskazanych danych.

/ odwołanie k. 3-4 akt VIII U 2648/21 i k. 3 akt VIII U 2649/21 /

W odpowiedziach na wskazane odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie podtrzymując argumentację jak w zaskarżonych decyzjach. Dodatkowo organ wyjaśnił , że w oparciu o obowiązujące przepisy, szczególnie w stażu pracy nie można uwzględnić okresu pracy nakładczej według wskazań odwołującego ponieważ we wskazanych zaświadczeniach o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, wynagrodzeń nie można uśredniać w stosunku o poszczególnych miesięcy pracy aby przyrównać je następnie do minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w poszczególnych miesiącach okresu pracy.

/ odpowiedź na odwołanie k. 5-6 akt VIII U 2648/21 i k. 4-5 akt VIII U 2649/21 /

Postanowieniami z dnia 16.08.2022 r. Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych połączył sprawy z powyższych odwołań do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/ postanowienia k. 34 VIII U 2648/21 akt k. 15 akt VIII U 2649/21 /

Na rozprawie w dniu 16.08.2022 r. wnioskodawca poparł odwołanie, podnosząc, iż domaga się uwzględnienia przy wyliczeniu należnych mu świadczeń okresu zatrudnienia od 24.03.1987 do 14.11.1991 z uwzględnieniem danych wynikających z posiadanych przez niego poświadczonych za zgodność z oryginałem kserokopii kart wynagrodzeń z lata 1987-1991.

/ stanowisko procesowe wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 16.08.2022 r. 00:01:30 -00:05:30/

Na rozprawie w dniu 9.11.2022 r. poprzedzającej wydanie wyroku wnioskodawca poparł odwołanie, wskazał, iż nie kwestionuje hipotetycznego wyliczenia przez organ rentowy kapitału początkowego i emerytury z pominięciem okresu marca 1987, września 1990 i sierpnia 1991, w których nie osiągnął minimalnego wynagrodzenia w jgu i wniósł o przeliczenie świadczeń zgodnie z tym wyliczeniem . Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań.

/ stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 9.11.2022 r. 00:01:53-00:04:05/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. S. urodził się w dniu (...).

/bezsporne /

W dniu 1.09.2021 r. wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę jednocześnie składając oświadczenie w sprawie świadczenia długoterminowego dotyczące przyznania /ponownego ustalenia wysokości/ podjęcia wypłaty tego świadczenia od dnia spełnienia warunków.

/ bezsporne wniosek k. 1-3 akt ZUS, oświadczenie k. 4 akt ZUS/

W rozpoznaniu wskazanego wniosku organ rentowy wydał obie zaskarżone decyzje nie przyjmując do ustalenia wysokości kapitału początkowego okresów:

-od 15.10.1978 do 1.11.1978 dni wolne po odbyciu zasadniczej służby wojskowej nieopłacona składka na ubezpieczenie społeczne

-od 01.01.1981 – 4.01.1981 , 02.12.1981 -31.12.1981, 27.02.1982 -31.12.1982, 1.05.1984 do 14.05.1984 gdyż w tych okresach ubezpieczony przebywał na urlopach bezpłatnych

- od 1.10.1984 do 30.06.1985, od 9.10.1985 do 23.03.1987, od 24.03.1987 do 14.11.1991 gdyż za te okresy brak informacji czy wnioskodawca osiągał 50 % najniższego wynagrodzenia obowiązującego w tym okresie.

/ bezsporne, decyzja w aktach kapitałowych ZUS k. nienumerowane, decyzja k. 6-8 w aktach ZUS/

W okresie od 24.03.1987 do 31.12.1991 r. wnioskodawca był zatrudniony w charakterze nakładcy w spółdzielni Pracy (...) w Z. przy wykańczaniu tkanin lub ich farbowaniu z wynagrodzeniem wg stawki akordowej za określoną pracę.

/ świadectwo pracy k. 14 akt kapitałowych ZUS, nadto w aktach osobowych koperta k. 40, dokumentacja osobowa koperta k. 40, karty wynagrodzeń koperta k. 40, koperta k. 33/

Będąc zatrudnionym jako nakładca wnioskodawca uzyskał następujące wynagrodzenie za pracę:

- w 1987 r. – 441 673 zł

- w 1988 r. – 860 070 zł,

- w 1989 r. - 2 742 592 zł

- w 1990 r.– 6 380 607 zł

- w 1991 r.– 9 031 064 zł

/ zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu koperta k. 33, zaświadczenie k. 41 akt kapitałowych ZUS karty wynagrodzeń koperta k. 40, koperta k. 33, pismo k. 56-57/

We wskazanym okresie zatrudnienia wnioskodawca nie osiągnął wynagrodzenia na poziomie 50 % wynagrodzenia minimalnego w jgu w miesiącach: marcu 1987 (tu brak wynagrodzeń), wrześniu 1990 r. , sierpniu 1991 r.

/ bezsporne, karty wynagrodzeń koperta k. 40, koperta k. 33, pismo k. 45, pismo k. 56-57/

Hipotetycznie wyliczony kapitał początkowy wnioskodawcy z wyłączeniem ww okresów wynosi:

Przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1987 do 31.12.1996. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 74,03%. Podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 903,82 zł

Przyjmując do obliczenia kapitału początkowego łącznie: 18 lat, 11 miesięcy, 8 dni, tj. 227 miesięcy okresów składkowych, oraz 1miesiąc okresów nieskładkowych

Współczynnik proporcjonalny do- osiągniętego do 31.12.1998r – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynosi 63,62%.

Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł.

Do ustalenia współczynnika przyjęto:

- wiek w dniu 31.12.1998r. - po zaokrągleniu do pełnych lat - wynoszący 43 lata

- łączny staż ubezpieczeniowy – wynoszący 19 lat.

Średnie dalsze trwanie życia - wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat - wynosi 205 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn - M.P. Nr 12, poz.173).

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wynosi 85522,80 zł.

Po waloryzacji od 18.02.2021 r. - 406995,52 zł.

Przy tak ustalonym kapitale początkowym wysokość emerytury wynosi:

Kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego 406995,52 zł

Kwota zwaloryzowanych składek 110710,87 zł

Kwota zwaloryzowanych środków zaewidencjonowanych na subkoncie 53500, 03 zł

Średnie dalsze trwanie życia -217, 60 miesięcy

( 110710,87 zł + 406 995,52 + 53 500,03) : 217, 60 = 2625, 03 zł

Wysokość emerytury wynosi -2625,03 zł

Po waloryzacji od 01.03.2022 – 2927,87 zł

/ hipotetyczne wyliczenie kapitału początkowego i emerytury k. 56-62/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach emerytalnych i kapitałowych wnioskodawcy. Sąd oparł się w szczególności na zachowanych dokumentach z jego akt osobowych z spornego okresu zatrudnienia, w szczególności na kartach wynagrodzeń i na hipotetycznym wyliczeniu jego kapitału początkowego i emerytury dokonanym przez ZUS. Wskazane wyliczenia nie były kwestionowane przez wnioskodawcę ani pod względem rachunkowym ani co do zasady. Sąd uznał wskazane wyliczenie za miarodajne dla rozstrzygnięcia w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego. Wnioskodawca nie kwestionował ostatecznie faktu że w miesiącach w miesiącach: marcu 1987, wrześniu 1990 r., sierpniu 1991 r. nie osiągał połowy miesięcznego minimalnego wynagrodzenia w j.g.u i nie domagał się uwzględnienia tych okresów w stażu pracy przy wyliczeniu należnych mu świadczeń.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest uzasadnione.

Zgodnie z treścią przepisu art. 173 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 504), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Z kolei ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a więc dla osób takich jak M. S. urodzony18.02.1956 określa przepis art. 24 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie natomiast do treści art. 25 ust 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa wart 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Z kolei zgodnie z art. 26 ust 1 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, ze wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Z powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że zasadą obowiązującą przy ustalaniu wysokości emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. jest zasada zdefiniowanej składki, zgodnie z którą wysokość świadczenia zależy z jednej strony od sumy składek emerytalnych jakie zostały zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS za okres poczynając od 1 stycznia 1999 r., zaś z drugiej od wysokości kapitału początkowego, tj. od kwoty ustalonej oddzielnie dla każdego ubezpieczonego według ustalonego przez ustawodawcę wzoru, odzwierciedlającej w przybliżeniu stan jego konta ubezpieczeniowego za okres do 31 grudnia 1998 r.

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do żądania uwzględnienia przy wyliczeniu należnych wnioskodawcy świadczeń okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 24.03.1987 do 14.11.1991 r. w charakterze nakładcy w spółdzielni Pracy (...) w Z..

Przy czym odnosząc się do tej kwestii nie należy tracić z pola widzenia, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS okresami składkowymi są okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne natomiast stosownie do ust. 2 pkt 11 wskazanego przepisu ustawy, za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne, tj wykonywania na obszarze Państwa Polskiego pracy nakładczej

a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacenia składki,

b) przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu jeżeli w tych okresach osoba wykonująca taką pracę uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej połowy obowiązującego najniższego wynagrodzenia określonego na podstawie przepisów Kodeksu Pracy.

Natomiast całokształt uprawnień osób wykonujących pracę nakładczą reguluje wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 303 k.p. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz. U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19 ze zm.). Zgodnie z § 27 w/w Rozporządzenia, wykonawcę uważa się za pracownika w rozumieniu przepisów o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, o ubezpieczeniu społecznym, o ubezpieczeniu rodzinnym oraz o świadczeniach pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, jeżeli nie jest objęty tymi przepisami z innego tytułu.

W § 3 tego rozporządzenia postanowiono, że w umowie o pracę nakładczą strony określają minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy. Minimalna ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie, co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia określonego przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie art. 77 [4] pkt 1 kodeksu pracy, zwanego dalej „najniższym wynagrodzeniem”. Przepis ten stanowi warunek konieczny (konstrukcyjny) umowy o pracę nakładczą, odróżniający ją w sposób zdecydowany od pozostałych umów cywilnoprawnych - właśnie z uwagi na cel ustawodawcy upodobnienia sytuacji prawnej wykonawców do sytuacji prawnej pracowników.

Istotny zatem elementem umowy o pracę nakładczą jest wysokość otrzymywanego wynagrodzenia.

Odnosząc się zaś wprost do możliwości zaliczenia okresu wykonywania pracy nakładczej do stażu ubezpieczeniowego jako okresu składkowego wskazać należy, że na gruncie powyższych regulacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w związku z treścią w/w unormowań Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą z dnia 31 grudnia 1975 r. (Dz. U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19 ze zm.), jakichkolwiek wątpliwości nie mogło budzić przyjęcie, iż zarówno w okresie przed dniem objęcia osób wykonujących pracę nakładczą obowiązkiem ubezpieczenia, jak i po tym dniu, a zatem z dniem wejścia w życie przedmiotowego rozporządzenia Rady Ministrów z 1975 r., tj. 1.01.1976 r., sam fakt zawarcia umowy o pracę nakładczą i wykonania takiej pracy w ściśle oznaczonym czasie, nie mógł stanowić podstawy do zaliczenia wykonywania tejże pracy nakładczej do okresu składkowego w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS bez udokumentowania, że wykonawca otrzymał wynagrodzenie wynoszące co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia, obowiązującego w tym okresie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 czerwca 2008 r., III AUa 476/08, OSA 2009/6/69-75).

Innymi słowy - do uznania okresu pracy nakładczej za okres składkowy konieczne jest ustalenie, że wykonawca osiągał wynagrodzenie w wysokości odpowiadającej co najmniej połowie obowiązującego wówczas najniższego wynagrodzenia (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9 stycznia 2007 r., III AUa 1080/06, OSA 2008/10/33, a także wyrok Sądu Najwyższego z 29 maja 2006 r., I UK 327/05).

Zgodnie z § 21 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i (Dz. U. Nr 237 poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego (ostatecznie w oparciu o wiarygodne i precyzyjne zeznania świadków). W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Jak już zostało wskazane wnioskodawca w spornym okresie od 24.03.1987 do 31.12.1991 r. był zatrudniony w charakterze nakładcy w Spółdzielni Pracy (...) w Z. przy wykańczaniu tkanin lub ich farbowaniu z wynagrodzeniem wg stawki akordowej za określoną pracę. Z dostępnych dokumentów płacowych ubezpieczonego tj. zaświadczeń o wynagrodzeniu i zarobkach oraz kart wynagrodzeń wynika iż we wskazanym okresie będąc zatrudnionym jako nakładca wnioskodawca uzyskał następujące wynagrodzenie za pracę: w 1987 r. – 441 673 zł, w 1988 r. – 860 070 zł, w 1989 r. - 2 742 592 zł, w 1990 r.– 6 380 607 zł, w 1991 r.– 9 031 064 zł. Przy czym wskazana dokumentacja potwierdza też, że we wskazanym okresie zatrudnienia wnioskodawca nie osiągnął wynagrodzenia na poziomie 50 % wynagrodzenia minimalnego w j.g.u. w miesiącach: marcu 1987 (tu brak wynagrodzeń), wrześniu 1990 r. , sierpniu 1991 r.

Na tle powyższego na aprobatę zasługiwały zatem twierdzenia skarżącego, iż wskazany okres zatrudnienia - z wyjątkiem miesięcy, w których w świetle zgromadzonych dokumentów nie uzyskiwał połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę - winien zostać uwzględniony do jego stażu ubezpieczeniowym przy wyliczeniu należnych mu świadczeń.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając na uwadze wskazane okoliczności, Sąd zobowiązał organ rentowy do dokonania wyliczenia hipotetycznej wysokości kapitału początkowego i emerytury wnioskodawcy na dzień nabycia przez niego uprawnień .

Przy przyjęciu okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Pracy (...) w Z. z wyjątkiem miesięcy w których nie osiągał minimalnego wymaganego poziomu wynagrodzenia i osiąganych wówczas zarobków, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z lat 1987-1996 r. wyniósł 74,03 %, podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 903,82 zł - kapitał początkowy wyniósł– 85 522,80 zł po waloryzacji od 18.02.2021 r. 406995,52 zł. Emerytura na dzień 18.02.2021 wyniosła – 2625,03 zł po waloryzacji 2927,87 zł. Tak wyliczone świadczenia są niewątpliwie korzystniejsze niż te przyjęte w zaskarżonych decyzjach. Wobec tego złożone w tym zakresie odwołanie wnioskodawcy jako zasadne należało uwzględnić.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje i orzekł jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego wraz z aktami rentowymi pocztą oraz z pouczeniem, iż w terminie 14 dni od dnia otrzymania wyroku z uzasadnieniem przysługuje mu prawo złożenia apelacji do tutejszego Sądu Okręgowego w Łodzi, które rozpoznaje Sąd Apelacyjny w Łodzi

J.L.