Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 września 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił J. W. (1) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową. W uzasadnieniu wskazano, że orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 7 września 2021 r. uznano, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy, wobec czego brak było podstaw do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową.

(decyzja - k.212 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 14 października 2021 r. J. W. (1) złożył odwołanie od w/w decyzji. W odwołaniu wskazał, że nie zgadza się z jej treścią, gdyż opiera się na błędnych ustaleniach dotyczących stanu jego zdrowia. Wnioskodawca podał, że podczas służby w wojsku w 1985 r. zachorował na zapalenie mózgu, co skutkowało u niego koniecznością podjęcia leczenia w poradni zdrowia psychicznego. W latach 2003 – 2012 był 5 – krotnie w Szpitalu (...). J. W. (1) podkreślił, że stan jego zdrowia ulega systematycznemu pogorszeniu i występują u niego takie schorzenia jak refluks żołądka, zapalenie błony śluzowej, dyskopatia lędźwiowa. Wnioskodawca podniósł, że nie może podjąć pracy w wyuczonym zawodzie elektromechanika samochodowego i wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową.

(odwołanie - k.3 – 6)

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

(odpowiedź na odwołanie - k.19)

Na rozprawie w dniu 21.06.2022 r. sąd pominął dowód z przesłuchania świadka R. W. na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c.

(postanowienie – rozprawa z dnia 21.06.2022 r. e-protokół (...):06:49 – 00:09:10 – płyta CD – k. 77)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. W. (1) urodził się (...), legitymuje się wykształceniem zasadniczym w zawodzie elektromechanika samochodowego.

Orzeczeniem Obwodowej Komisji Lekarskiej do spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia w R. z dnia 29 maja 1986 r. J. W. (2) został zaliczony do III grupy inwalidzkiej w związku ze służbą wojskową. Uznano, że inwalidztwo istnieje u wnioskodawcy od daty wyczerpania zasiłku chorobowego, jest czasowe; termin badania kontrolnego wyznaczono na maj 1988 r.

(orzeczenie – k. 11 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 4.06.1986 r. (...) Oddział w Ż. przyznał wnioskodawcy rentę inwalidy wojskowego III grupy pozostającą w związku ze służbą wojskową.

(okoliczność bezsporna, a ponadto decyzja – k. 14-15 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego )

Skarżący wniósł odwołanie od decyzji ZUS z dnia 25.04.1989 r. wstrzymującej mu wypłatę renty inwalidzkiej w związku ze służbą wojskową, gdyż Komisja Lekarska w badaniu kontrolnym uznała go za zdolnego do pracy z czym wnioskodawca nie zgodził się. Uważał, że nadal pozostaje inwalidą w związku ze służbą wojskową.

(decyzja – k. 31, odwołanie – k. 62 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, odwołanie – k. 2 w aktach o sygn. VIII U 671/89 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Wyrokiem z dnia 28.06.1989 r., wydanym w sprawie o sygn. VIII U 671/89, Sąd Wojewódzki w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu odwołania skarżącego od decyzji ZUS z dnia 25.04.1989 r., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał mu w dalszym ciągu prawo do renty inwalidy wojskowego III grupy.

(wyrok z uzasadnieniem – k. 33 -33 verte plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 10-10 verte w aktach o sygn. VIII U 671/89 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Decyzją z dnia 11.10.1989 r. ZUS wznowił wnioskodawcy wypłatę renty inwalidy wojskowego, nie wskazując w decyzji okresu, do którego renta miała być przyznana.

(decyzja – k. 36 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Pismem z dnia 7 stycznia 2003 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych powiadomił J. W. (1), że renta z tytułu okresowej niezdolności do pracy ustaje z dniem 31 marca 2003 r.

(pismo – k. 85 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 11.04.2003 r. (...) Oddział w T. odmówił wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową.

(decyzja – k. 86 -86 verte plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji do sądu wniósł w dniu 22.04.2003 r. J. W. (1).

(odwołanie – k. 2-3 w aktach o sygn. IX U 1308/03 załączonych do akt niniejszej sprawy)

W toku postępowania przed Sądem Okręgowym Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi, w sprawie sygn. akt IX U 1308/03, został dopuszczony dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu psychiatrii lek. med. G. P., który uznał J. W. (1) za częściowo niezdolnego do pracy do marca 2005 r. przy znacznym stopniu ograniczenia zdolności w wykonywaniu pracy zarobkowej, stwierdzając jednocześnie, że istnieje związek inwalidztwa ze służbą wojskową wnioskodawcy - zapaleniem mózgu w 1985 r.

(opinia – 6-7 verte w aktach o sygn. IX U 1308/03 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem, wydanym w dniu 6.10.2003 r. w sprawie o sygn. akt IX U 1308/03, zmienił zaskarżoną przez ubezpieczonego decyzję ZUS z dnia 11.04.2003 r. i przyznał mu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową od dnia 1.04.2003 r. do dnia 31.03.2005 r.

(wyrok – k. 96 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 17 w aktach o sygn. IX U 1308/03 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Wykonując wyrok Sądu ZUS wydał w dniu 24.10.2003 r. decyzję, w której przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową.

(decyzja – k. 95 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawca złożył w dniu 18.03.2004 r. wniosek o zaniechanie wzywania wnioskodawcy na badania kontrolne do lekarza orzecznika.

(wniosek – k. 98 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Pismem z dnia 31.03.2004 r. ZUS wyjaśnił wnioskodawcy, że osoba, która złożyła wniosek o przyznanie świadczenia, do którego prawo uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz osoba, mająca ustalone prawo do takiego świadczenia, jest zobowiązana na żądanie organu poddać się badaniom lekarskim zgodnie z art. 126 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

(pismo – k. 99 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawca wniósł dnia 14.04.2004 r. kolejny wniosek o zaniechanie wzywania wnioskodawcy na badania kontrolne do lekarza orzecznika.

(wniosek – k. 100 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Pismem z dnia 27.04.2004 r. organ rentowy poinformował wnioskodawcę o konieczności poddania się badaniom lekarskim, powołując się na treść art. 187 ustawy emerytalnej.

W dniu 26.05.2004 r. wnioskodawca złożył odwołanie od pisma ZUS z dnia 27.04.2004r.

(pismo – k. 103, odwołanie – k. 105-107 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 2-4 w aktach o sygn. IX U 1535/04 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Postanowieniem z dnia 10.02.2005 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi, IX Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w pkt 1 sentencji odrzucił odwołanie wnioskodawcy od pisma ZUS z dnia 27.04.2004 r.

W pkt 2 sentencji Sąd Okręgowy przekazał do organu rentowego złożony na rozprawie wniosek o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową na stałe do rozpoznania.

(postanowienie – k. 112 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 12 w aktach o sygn. IX U 1535/04 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Orzeczeniem z dnia 26 kwietnia 2005 roku lekarz orzecznik ZUS uznał wnioskodawcę za osobę częściowo niezdolną do pracy w związku ze służbą wojskową okresowo do 31 maja 2006 r.

(orzeczenie lekarza orzecznika ZUS- k.46 akt rentowych załączonych do sprawy)

Wobec sprzeciwu wnioskodawcy Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 19 maja 2005r.uznała wnioskodawcę za nadal częściowo niezdolnego do pracy w związku ze służbą wojskową, także okresowo do 31 maja 2007 r., nie stwierdzając trwałości tej niezdolności.

(orzeczenie - k.49 akt rentowych załączonych do sprawy)

W oparciu o powyższe orzeczenie organ rentowy - (...) Oddział w T. w dniu 23 maja 2005 roku wydał decyzję, na mocy której przyznał skarżącemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową okresowo od 1.04.2005r. do 31.05.2007 r.

(decyzja – k. 122 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższą decyzję w drodze odwołania zaskarżył wnioskodawca J. W. (1) wnosząc o jej zmianę i przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową na stałe podnosząc, iż powinien mieć przyznane świadczenie rentowe na stałe, gdyż przebywa nieprzerwanie na rencie od 1986 r.

(odwołanie – k. 123-124 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 2-3 w aktach o sygn. IX U 967/05 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Wyrokiem z dnia 19.10.2005 r., wydanym w sprawie o sygn. akt IX U 967/05, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi IX Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie wnioskodawcy od decyzji ZUS z dnia 23.05.2005 r. pośrednio uznając, że jest on osobą częściowo niezdolną do pracy w związku ze służbą wojskową od dnia 1 kwietnia 2005 r. do dnia 31 maja 2007 r. Sąd oparł się przy tym na opinii biegłego sądowego z zakresu psychiatrii lek. med. G. P., wydanej w toku postępowania, który rozpoznając u odwołującego się organiczne ( pozapalne ) nawracające zaburzenia depresyjno — lękowe i cechy zespołu psychoorganicznego otępiennego, uznał go za częściowo niezdolnego do pracy w związku ze służbą wojskową, okresowo do maja 2007r. Zdaniem biegłego, z uwagi na wiek badanego, możliwość ewentualnej kompensacji zaburzeń depresyjno - lękowych oraz istnienie objawów otępiennych niezbyt nasilonych, uzasadnione jest przeprowadzenie badania kontrolnego w maju 2007r. i brak podstaw orzeczniczych do przyznania świadczenia rentowego na stałe.

(opinia – k. 7-9, wyrok z uzasadnieniem – k. 15, k. 18-22 w aktach o sygn. IX U 967/05 (III AUa 1989/05) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Powyższy wyrok apelacją zaskarżył wnioskodawca domagając się jego zmiany oraz uwzględnienia odwołania, a tym samym przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową na stałe.

(apelacja – k. 127-129 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 24-26 w aktach o sygn. IX U 967/05 (III AUa 1989/05) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem, wydanym w sprawie o sygn. akt III AUa 1989/05 z dnia 11.10.2006 r., oddalił apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 19.10.2005 r.

(wyrok z uzasadnieniem – k. 38, k. 41-44 verte w aktach o sygn. IX U 967/05 (III AUa 1989/05) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Decyzją z dnia 28.08.2007 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową. Komisja Lekarska orzeczeniem z dnia 14.08.2007 r. ustaliła, że J. W. (1) jest zdolny do pracy.

(decyzja – k. 142-142 verte plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Skarżący w dniu 23.09.2007 r. złożył do sądu odwołanie od w/w decyzji.

(odwołanie – k. 145-146 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 2-3 w aktach o sygn. IX U 1631/07 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Wyrokiem z dnia 29.01.2008 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi, IX Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn. akt IX U 1631/07) zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową od dnia 1.06.2007 r. do 31.08.2008 r.

(wyrok – k. 148 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 38 w aktach o sygn. IX U 1631/07 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Wykonując wyrok Sądu ZUS wydał w dniu 21.03.2008 r. decyzję, w której przyznał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową do 31.08.2008 r.

(decyzja – k. 156 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Kolejnymi decyzjami organ rentowy przyznawał wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową tj.

- do 31.08.2009 r. – decyzja z dn. 19.09.2008 r.;

- do 30.09.2011 r. – decyzja z dn. 08.10.2009 r.;

- do 30.09.2013 r. – decyzja z dn. 28.10.2011 r;

- do 30.09.2016 r. – decyzja z dn. 10.10.2013 r.;

- do 30.09.2020 r. – decyzja z dn. 27.09.2016 r.;

(decyzja – k. 160-160 verte, k. 168-168 verte, k. 174-174 verte, k. 180-180 verte, k. 190-191 verte plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 11 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. ustalił J. W. (1) dalsze prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową od 1 stycznia 2021 r. do 30 czerwca 2021 r.

(decyzja – k. 203-204 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 24 maja 2021 r. J. W. (1) złożył wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową.

(wniosek – k.208 - 208 verte plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Lekarz orzecznik ZUS rozpoznał u wnioskodawcy: organiczne zaburzenia osobowości, ZZA z przebytym zespołem (...), cukrzycę typu 2, zwyrodnienie wielostawowe. Orzeczeniem z dnia 4 sierpnia 2021 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że J. W. (1) nie jest niezdolny do pracy.

(orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS – k. 209-209 verte plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, opinia lekarska – k. 55 załączonej do sprawy dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej)

Od powyższego orzeczenia wnioskodawca złożył sprzeciw.

(sprzeciw – k. 56-56 verte załączonej do sprawy dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej)

Komisja Lekarska ZUS rozpoznała u wnioskodawcy: organiczne zaburzenia osobowości u osoby po przebytej w 1985 r. neuroinfekcji, ZZA z zespołem (...) ( w wywiadzie) , stan przedcukrzycowy w trakcie diagnostyki , nadciśnienie tętnicze. Orzeczeniem z dnia 7 września 2021 r. Komisja Lekarska ZUS stwierdziła, że J. W. (1) nie jest niezdolny do pracy.

(orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS – k. 211-211 verte plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, opinia lekarska – k. 57-58 załączonej do sprawy dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej)

Powyższe orzeczenie legło u podstaw wydania zaskarżonej decyzji.

(decyzja - k.212 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Z punktu widzenia psychiatrycznego do 1985r. u ubezpieczonego nie ujawniono żadnych zaburzeń psychicznych. W tymże roku J. W. (1) przebył zapalenie mózgu (encephalitis ), z powodu którego przebywał nieco ponad miesiąc w szpitalu. Zapalenia mózgu doznał w trakcie odbywania służby wojskowej i z powodu tej choroby został zwolniony z wojska.

Niewątpliwie od momentu powstania nasilonego organicznego uszkodzenia o.u.n. u J. W. (1) można stwierdzić częściową trwałą niezdolność do pracy (od 2003 r.).

(pisemna podstawowa opinia biegłego sądowego specjalisty psychiatry R. Ż. – k .116-142, pisemna pierwsza opinia uzupełniająca biegłego sądowego specjalisty psychiatry R. Ż. - k.206 – 223 , pisemna druga opinia uzupełniająca biegłego sądowego specjalisty psychiatry R. Ż. - k.259 – 262)

J. W. (1) w sierpniu 1985 roku, w czasie służby wojskowej, zachorował na zapalenie mózgu. Był leczony szpitalnie i następnie zwolniono go z wojska. W kwietniu 1986 roku uzyskał orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową. W 1988 roku pierwszy raz orzeczono, że nie jest niezdolny do pracy. Od powyższego orzeczenia J. W. (1) odwołał się do Sądu i Sąd po opinii biegłego uznał go za częściowo niezdolnego do pracy z powodu zaburzeń psychicznych będących w związku ze służbą wojskową. Analogiczna sytuacja zaszła w 2003 i 2007 roku. Do 2021 roku przy okazji kolejnych badań kontrolnych w ZUS orzekano o częściowej niezdolności do pracy z związku ze służbą wojskową.

Z przebiegu zaburzeń psychicznych ubezpieczonego, ustalonych w oparciu o dokumentację medyczną wynika, że początek leczenia psychiatrycznego miał miejsce w grudniu 1991 roku. Wcześniej odwołujący leczył się w poradni neurologicznej.

W historii z PZP w R. odnotowywano wyniki badań EEG - zmiany niewielkie polegające na rejestrowaniu pojedynczych fal wolnych. W 1992 roku wykonano badanie testem B., gdzie odwołujący się uzyskał wyniki wskazujące na patologię organiczną w (...). W PZP opisywano skargi dotyczące obniżenia nastroju i niepokoju. W 2005 roku w PZP wykonano badanie psychologiczne. Wynik wskazywał na patologię organiczną; zaburzenia sfery emocjonalno- popędowej, motywacyjnej, trudności w kontroli zachowania, objawy lękowe i depresyjne. Wynik badania korespondował z badaniem przeprowadzonym wcześniej tj. w 2003 roku przez konsultanta psychologa ZUS - „uwidacznia wtórne, nabyte obniżenie ogólnej sprawności umysłowej z deficytami w obrębie pamięci świeżej, procesów uwagi, funkcji wzrokowo-przestrzennych oraz procesów integracji wzrokowo-ruchowej. Obserwuje się wolne tempo pracy umysłowej, pogarszanie się funkcjonowania w warunkach zmęczenia. Słaby typ układu nerwowego. Duża przewaga funkcji słownych nad praktycznymi. Na podstawie obrazu klinicznego oraz wyników testów psychoorganicznych stwierdzono cechy organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego."

J. W. (1) był 5 razy leczony w Klinice (...). W 2003 roku stwierdzano organiczne (pozapalne) nawracające zaburzenia depresyjne i lękowe z somatyzacją, cechy zespołu otępiennego naczyniopochodnego. W 2005 jw. oraz epizod depresji ciężki. W 2007 roku rozpoznano organiczne zaburzenia urojeniowe w przebiegu ZZA. W 2009 organiczne zaburzenia osobowości i nastroju. W 2012 roku postawiono rozpoznanie organicznych zaburzeń nastroju i organicznych zaburzeń urojeniowych. Lekarz prowadzący z tytułem profesora w 2016 roku zmienił rozpoznanie na schizofrenię. W badaniu sądowo-psychiatrycznym oraz w dokumentacji brak jest jakichkolwiek objawów spełniających kryteria schizofrenii, a przede wszystkim, aby móc rozpoznać schizofrenię konieczne jest wykluczenie tła organicznego zaburzeń.

Jak wynika z powyższego obraz kliniczny nigdy nie był jednolity. U odwołującego się występowały objawy z kręgu depresyjnego, lękowego oraz z kręgu zaburzeń osobowości. Te ostanie polegają na braku inicjatywny, zwiększonej męczliwości, drażliwości, impulsywności. Różnorodność objawów wynika z tego, że uszkodzenie (...) w rezultacie zapalenia ma rozlany charakter. Nasilenie objawów w poszczególnych kręgów może się zmieniać w czasie. U opiniowanego występuje tendencja do interpretacji ksobnych, to też należy wiązać z pozapalnym uszkodzeniem (...). Jedynie urojenia niewiary małżeńskiej mają zupełnie inne podłoże - poalkoholowe.

Objawy organicznego uszkodzenia (...) czynią ubezpieczonego częściowo niezdolnym do pracy głównie z uwagi na zwiększoną męczliwość, drażliwość, impulsywność, łatwość reagowania lękiem i obniżeniem nastroju, postrzeganie obojętnych zachowań otoczenia jako go dotyczących lub mu wrogich, co istotnie ogranicza zdolność do prawidłowych interakcji społecznych. Do tego występuje pogorszenie uwagi i koncentracji. Zaburzenia psychiczne pozostają w związku z zapaleniem mózgu w czasie pełnienia służby wojskowej. Nie jest tak, że 1989 roku nastąpiło wyzdrowienie, restitutio od integrum, a stwierdzane od 2003 roku organiczne uszkodzenie (...) ma inne podłoże; naczyniopochodne i poalkoholowe. Ubezpieczony wymaga stałego leczenia psychiatrycznego. Nie ma możliwości uzyskania pełnej poprawy i wątpliwe jest by ubezpieczony kiedykolwiek odzyskał pełną zdolność do pracy.

W związku z powyższym należy uznać, że :

- u J. W. (1) stwierdzono organiczne zaburzenia osobowości i organiczne zaburzenia urojeniowe oraz uzależnienie od leków uspokajających;

- J. W. (1) na skutek organicznych zaburzeń osobowości jest częściowo niezdolny do pracy;

- częściowa niezdolność do pracy jest następstwem choroby przebytej przez ubezpieczonego w czasie pełnienia służby wojskowej - w związku ze służbą wojskową;

- nie należy się spodziewać istotnej i trwałej poprawy stanu zdrowia psychicznego ubezpieczonego.

Istnieją podstawy ku temu, aby orzec częściową niezdolność do pracy na stałe.

(pisemna opinia biegłego sądowego specjalisty psychiatry dr n.med. Z. K. – k. 326-337)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o w/w przytoczone dowody z opinii biegłych sądowych psychiatrów - R. Ż. oraz dr n.med. Z. K., dowody z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, organu rentowego, dokumentacji orzeczniczo-lekarskiej, w tym dokumentów znajdujących się w załączonych do niniejszej sprawy aktach o sygn.: VIII U 671/89, IX U 1308/03, IX U 1535/04, IX U 967/05 (III AUa 1989/05), IX U 1631/07, które Sąd uznał za wiarygodne w całości. Zostały one sporządzone w przepisanej formie, przez kompetentne osoby, w ramach przysługujących im uprawnień.

W celu wyjaśnienia spornych okoliczności dotyczących ustalenia uprawnień wnioskodawcy do renty w związku ze służbą wojskową, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych. W sprawie opiniowało trzech biegłych lekarzy specjalistów z zakresu psychiatrii, albowiem nie dysponując specjalistyczną wiedzą medyczną Sąd musiał posiłkować się przy rozstrzyganiu istoty sprawy opinią biegłych sądowych (art. 278 § 1 k.p.c.).

Sąd Okręgowy miał przy tym na uwadze, że każdy z powołanych w sprawie biegłych psychiatrów miał odmienne zdanie, zarówno co do istnienia niezdolności do pracy u wnioskodawcy, jak i związku ewentualnej jego niezdolności ze służbą wojskową, i tak:

- biegły sądowy lek. med. G. P. nie stwierdził niezdolności do pracy ubezpieczonego, czyli uznał go za zdolnego do pracy zarobkowej, co pozostawało w zgodzie ze stanowiskiem komisji lekarskiej organu rentowego z dnia 7 września 2021 r.;

- biegły sądowy lek. med. R. Ż. wskazywał, że w okresie lat 1986 - 1988 ubezpieczony był częściowo niezdolny do pracy w związku z służbą wojskową z powodu zaburzeń psychicznych, następnie w okresie 1989 - 2003 uznał go za zdolnego do pracy, natomiast od 2003 r. jego zdaniem wnioskodawcę co prawda należało uznać za trwale, częściowo niezdolnego do pracy jednak bez związku z służbą wojskową z powodu zaburzeń psychicznych.

- biegły dr n.med. Z. K. rozpoznał u wnioskodawcy organiczne zaburzenia osobowości i uznał go częściowo niezdolnego do pracy na stałe. Dookreślił, że częściowa niezdolność do pracy jest następstwem choroby przebytej przez ubezpieczonego w czasie pełnienia służby wojskowej - w związku ze służbą wojskową.

Sąd Okręgowy w całości dał wiarę opinii biegłego sądowego lekarza psychiatry dr n.med. Z. K. uznając, że sporządzona przez tego biegłego opinia jest wiarygodna, logiczna i spójna, biegły w sposób wyczerpujący przedstawił powody swoich twierdzeń, w związku z czym mogła ona stanowić podstawę rozstrzygnięcia w sprawie. Nadto opinia biegłego dr n.med. Z. K. została wydana na podstawie całego materiału dowodowego zgromadzanego w sprawie. Przebieg zaburzeń psychicznych wnioskodawcy w ocenie tego biegłego, ma charakter przewlekły. Zaburzenia te niewątpliwie pozostawały w związku z zapaleniem mózgu, którego doznał w 1985 r. w czasie pełnienia służby wojskowej. U wnioskodawcy nie nastąpi poprawa w zakresie uszkodzenia (...), uszkodzenie to nie ulegnie zmniejszeniu. Nie jest tak jak wskazywał biegły sądowy R. Ż., że w 1989 r. u skarżącego nastąpiło nagłe ,,wyzdrowienie”, a stwierdzone od 2003 r. organiczne uszkodzenie (...) miało inne podłoże rozumiane w kontekście dominacji w jego zachowaniu osobowości nieprawidłowej, której towarzyszyło uzależnienie mieszane skarżącego od alkoholu oraz leków z grupy (...). Faktem jest, że skarżący wymaga stałego leczenia psychiatrycznego, lecz nawet przy dalszym leczeniu nie jest możliwym odzyskanie przez niego pełnej poprawy. Wątpliwym jest nawet twierdzenie jakoby pełną zdolność do pracy miał kiedykolwiek odzyskać.

Wskazani wyżej biegli: dr n.med. Z. K. i lek. med. R. Ż. zgadzali się natomiast co do tego, że wnioskodawcę należało uznać za trwale, częściowo niezdolnego do pracy i jedynie w tym zakresie opinii biegłego sądowego lek. med. R. Ż. Sąd dał wiarę. W pozostałym zakresie opinia tego biegłego jako, że pozostawała w jawnej sprzeczności z treścią prawomocnych wyroków załączonych do akt niniejszej sprawy, a dodatkowo z treścią decyzji ZUS-u wydawanych zarówno w następstwie wykonania wyroków, jak i bez wcześniejszych postępowań sądowych, przez wiele lat stanowiących o tym, że wnioskodawca jest osobą częściowo niezdolną do pracy w związku ze służbą wojskową i przysługiwało mu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową aż do 30 czerwca 2021 r., nie mogła stać się integralną częścią ustaleń faktycznych poczynionych przez tutejszy Sąd na gruncie tej sprawy.

W świetle prawomocnych rozstrzygnięć zapadłych w sprawach o następujących sygn. akt VIII U 671/89, IX U 1308/03, IX U 1535/04, IX U 967/05 (III AUa 1989/05), IX U 1631/07, wnioskodawca był:

- uprawniony do renty inwalidy wojskowego od ustania jego uprawnień do renty inwalidy wojskowego w 1988 r. do dnia 31 marca 2003 r. (wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 28 czerwca 1989 r., sygn. akt VIII U 671/89);

- częściowo niezdolny do pracy w związku ze służbą wojskową od dnia 1 kwietnia 2003 r. do dnia 31 marca 2005 r. (wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 6 października 2003 r., sygn. akt IX U 1308/03);

- częściowo niezdolny do pracy w związku ze służbą wojskową od dnia 1 kwietnia 2005 r. do dnia 31 maja 2007 r. (wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 października 2005 r., sygn. akt IX U 967/05);

- częściowo niezdolny do pracy w związku ze służbą wojskową od dnia 1 czerwca 2007 r. do dnia 31 sierpnia 2008 r. (wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 29 stycznia 2008 r., sygn. akt IX U 1631/07).

Zdaniem biegłego sądowego lek. med. R. Ż. skarżącego od 2003 r. należało uznać za częściowo trwale niezdolnego do pracy, jednak bez związku ze służbą wojskową z powodu zaburzeń psychicznych. Ów biegły konsekwentnie od pierwszej pisemnej opinii prezentował takie stanowisko, które nie uległo zmianie, mimo zgłaszanych w tym przedmiocie uwag i zastrzeżeń przez pełnomocnika odwołującego. Biegły ten zdaje się całkowicie pomijać, że ustalona przez niego okoliczność braku związku częściowej niezdolności do pracy wnioskodawcy ze służbą wojskową jest niezgodna z w/w prawomocnymi wyrokami Sądu Okręgowego w Łodzi, na podstawie których wnioskodawca był uznawany za osobę częściowo niezdolną do pracy właśnie w związku ze służbą wojskową na kolejne okresy: od dnia 1 kwietnia 2003 r. do dnia 31 marca 2005 r., 1 kwietnia 2005 r. do dnia 31 maja 2007 r. oraz od dnia 1 czerwca 2007 r. do dnia 31 sierpnia 2008 r. Biegły sądowy lek. med. R. Ż. podnosił także w swych opiniach (zwłaszcza pierwszej - podstawowej), że postawa organu rentowego odnośnie uznawania wnioskodawcy za częściowo niezdolnego do pracy w związku ze służbą wojskową na przestrzeni lat była niekonsekwentna. Jego zdaniem w tym czasie, czyli tak naprawdę od 1986 r. pojawiały się ciągle wątpliwości co do tego, czy posiadane przez ubezpieczonego zaburzenia psychiczne czyniły go niezdolnym do pracy i czy pozostawały one w związku ze służbą wojskową. Twierdzenia biegłego w powyższym zakresie nie znajdują jednak uzasadnienia i pokrycia w treści załączonych do sprawy akt organu rentowego. We wszystkich decyzjach ZUS, zarówno tych przyznających, jak i odmawiających wnioskodawcy prawa do renty, wskazywał wprost, że kwestią poddawaną przez niego ocenie była zasadność przyznawania ubezpieczonemu renty z tytułu niezdolności do pracy pozostającej w związku ze służbą wojskową. Podobnie w orzeczeniach Komisji Lekarskiej ZUS od 1986 r. do dnia 30 czerwca 2021 roku, która to wpierw uznała, że wnioskodawca uprawniony był do renty inwalidy wojskowego z tytułu zaliczenia do III grupy inwalidów, następnie orzekała o jego prawie do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową. Stanowisko ZUS było zatem jak najbardziej klarowne, bowiem na przestrzeni lat organ wydawał decyzje wyłącznie w przedmiocie prawa skarżącego do renty inwalidy wojskowego z tytułu niezdolności do pracy pozostającej w związku ze służbą wojskową, a nie zaś z tytułu niezdolności do pracy niepozostającej w związku ze służbą wojskową.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 1976 r., IV CR 481/76 (OSNC 1977/5-6/102) stwierdzono, że sąd nie może oprzeć swego przekonania o istnieniu lub braku okoliczności, których zbadanie wymaga wiadomości specjalnych, wyłącznie na podstawie konkluzji opinii biegłego, ale powinien sprawdzić poprawność poszczególnych elementów opinii, składających się na trafność jej wniosków końcowych.

Sąd Okręgowy w pełni podzielając przedstawiony pogląd i opierając się o niego uznał, że opinia biegłego lek. med. R. Ż. nie spełnia wymienionych wyżej kryteriów. Opinia ta w całym pozostałym zakresie, z wyjątkiem tej części, której Sąd dał wiarę, o czym wyżej była mowa, nie tylko została wydana wbrew decyzjom ZUS uznających już skarżącego za osobę częściowo niezdolną do pracy w związku ze służbą wojskową do 30.06.2021 r., ale przede wszystkim pozostawała w sprzeczności z treścią przytoczonych powyżej prawomocnych wyroków Sądu Okręgowego w Łodzi, o czym Sąd wspominał powyżej. Wreszcie opinia ta jest sprzeczna z pełną i jasną opinią biegłego dr n.med. Z. K., która udziela odpowiedzi na wszystkie pytania oraz została należycie uzasadniona. Biegły ten w sposób logicznie uzasadniony wyjaśnił, że częściowa niezdolność do pracy ubezpieczonego jest następstwem choroby przebytej przez niego w czasie pełnienia służby wojskowej, a zatem w związku ze służbą wojskową. Wskazywał, że w istocie u skarżącego występowały objawy z kręgu depresyjnego, lękowego oraz z kręgu zaburzeń osobowości. W zakresie tych dotyczących zaburzeń osobowości biegły wytłumaczył że polegają one na braku inicjatywny, zwiększonej męczliwości, drażliwości, impulsywności. Różnorodność objawów występujących u wnioskodawcy wynikała z tego, że uszkodzenie (...) w rezultacie zapalenia ma rozlany charakter. Nasilenie objawów w poszczególnych kręgach mogło się również zmieniać w czasie. U ubezpieczonego występowała tendencja do interpretacji ksobnych, to też należało wiązać z pozapalnym uszkodzeniem (...). Jedynie urojenia niewiary małżeńskiej, jak zaznaczał, mają zupełnie inne podłoże - poalkoholowe.

W piśmie procesowym z dnia 30.04.2024 r. organ rentowy wskazywał, że skoro każdy z powołanych w sprawie biegłych miał odmienne zapatrywanie, zarówno co do istnienia niezdolności do pracy wnioskodawcy, jak i jej ewentualnego związku ze służbą wojskową, to w takiej sytuacji należało skonfrontować opinie wszystkich występujących w niniejszej sprawie biegłych psychiatrów, co miało wiązać się z wystąpieniem o przeprowadzenie obserwacji ubezpieczonego warunkach szpitalnych w oddziale psychiatrycznym. Postępowanie to według ZUS miało ostatecznie zweryfikować rzeczywisty stopień naruszenia sprawności skarżącego.

Sąd Okręgowy nie podziela w/w stanowiska organu rentowego, nie uważa żeby zasadnym było występowanie o przeprowadzenie obserwacji ubezpieczonego warunkach szpitalnych w oddziale psychiatrycznym, po to aby uzyskać ostatecznie jednoznaczną odpowiedź na pytanie co do prawidłowości wydania przez ZUS zaskarżonej decyzji. Należy zaznaczyć, że skuteczna polemika z opinią biegłego winna obejmować wykazanie jej elementów niejasnych, nielogicznych lub wewnętrznie sprzecznych, błędów merytorycznych, braku odpowiedzi na pytanie sądu bądź uzasadnienia lub odwrotnie – przekroczenie zakresu kompetencji biegłego. Sąd Okręgowy w zakresie medycznym uznał, że zasadnym będzie oparcie się na opinii biegłego sądowego dr n.med. Z. K., w której to nie znalazł podstaw do kwestionowania merytorycznych ustaleń. Również organ rentowy nie podniósł żadnych merytorycznie istotnych zastrzeżeń do tej opinii. Sąd w pełni uznał jej wartość dowodową oraz podzielił – jako przekonujące – wnioski wypływające z treści opinii, jako dające zweryfikować się dowodowo. Opinię tę należało uznać za spójną i rzetelną, zawierającą jasne i wyczerpujące uzasadnienie. Zdaniem Sądu Okręgowego, analiza treści tak opinii biegłego dr n.med. Z. K. i zgodnej z nią w części opinii biegłego lek. med. R. Ż. – wyłącznie w zakresie jego twierdzeń o tym, że wnioskodawca jest częściowo trwale niezdolny do pracy, dawały jednoznaczne podstawy do takiej oceny. Wnioski końcowe opinii biegłego sądowego dr n.med. Z. K. stanowiły integralną część z innymi poszczególnymi elementami złożonej przez niego opinii. Analiza tych elementów wskazuje, zdaniem Sądu, na brak możliwości przyjęcia innego orzeczenia niż to, które wydał biegły – uznał ubezpieczonego za częściowo niezdolnego do pracy na stałe w związku ze służbą wojskową. Sąd nie ma tym samym powodów by odmówić opinii tego biegłego przymiotu wiarygodności, tym bardziej że koresponduje ona także z omówionymi wyżej prawomocnymi wyrokami sądów i dotychczas zapadłymi w stosunku do ubezpieczonego orzeczeniami ZUS, na podstawie których J. W. (1) ustalano prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową do 30 czerwca 2021 r.

Z kolei opinii biegłego psychiatry lek. med. G. P., uznającej wnioskodawcę za zdolnego do pracy zarobkowej, tutejszy Sąd odmówił wiarygodności w całości. W opiniach złożonych na kanwie niniejszej sprawy biegły ten stwierdził, że obecnie wnioskodawca ujawnia organiczne zaburzenia osobowości po przebytej neuroinfekcji, ZZA w fazie deklarowanej abstynencji urojenia niewiary małżeńskiej- podejrzenie zespołu (...). Stwierdzenia te są natomiast w pełni sprzeczne z wnioskami zawartymi w złożonych przez niego opiniach sądowych w latach: 2003 r. i 2005 r.

W opinii z dnia 30.06.2003 r. wydanej w sprawie o sygn. IX U 1308/03 biegły lek. med. G. P. podawał, że rozpoznał u wnioskodawcy organiczne nawracające zaburzenia depresyjno – lękowe i cechy zespołu psychoorganicznego otępiennego. Biegły ten uznał wówczas ubezpieczonego za częściowo niedolnego do pracy do marca 2005 r. przy znacznym stopniu ograniczenia zdolności w wykonywaniu pracy zarobkowej, stwierdzając też, że istnieje związek inwalidztwa ze służbą wojskową wnioskodawcy - zapaleniem mózgu w 1985 r.

W opinii z dnia 22.08.2005 r. wydanej w sprawie o sygn. akt IX U 967/05 lek. med. G. P. potwierdził u wnioskodawcy organiczne nawracające zaburzenia depresyjno – lękowe o znacznym nasileniu oraz cechy zespołu psychoorganicznego otępiennego i uznał go za częściowo niedolnego do pracy do 31.05.2007 r. przy znacznym stopniu ograniczenia zdolności w wykonywaniu pracy zarobkowej. Biegły lek. med. G. P. ponownie też stwierdził że istnieje związek inwalidztwa ze służbą wojskową wnioskodawcy.

W opiniach lek. med. G. P. różne są zatem rozpoznania poszczególnych jednostek chorobowych u ubezpieczonego. W opiniach sądowych z 2003 r. i 2005 r. biegły rozpoznał u skarżącego cechy zespołu psychoorganicznego otępiennego, którego to rozpoznania brak już w opinii złożonej przez niego do akt tej sprawy. Ponadto, mimo stwierdzenia przez biegłego, w każdej z jego opinii, występowania u wnioskodawcy organicznych zaburzeń depresyjno – lękowych, w opiniach z 2021 r. i 2022 r. uznał go za zdolnego do pracy zarobkowej, mimo że w opiniach z 2003 r. i 2005 r. przy rozpoznaniu takiej samej jednostki chorobowej zaliczył go do osób częściowo niedolnych do pracy w związku ze służbą wojskową. Zdaniem Sądu powyższych niejasności biegły lek. med. G. P. w tej sprawie w żaden sposób nie wyjaśnił. W opiniach tego biegłego brak jest wytłumaczenia dlaczego przy analogicznym rozpoznaniu – w zakresie organicznych zaburzeń osobowości skarżącego, należało zakwalifikować go obecnie do osób zdolnych do pracy zarobkowej, mimo że w 2003 r. i 2005 r. jego konkluzje w tym zakresie były całkiem odwrotne. Brak w opiniach lek. med. G. P. złożonych w niniejszej sprawie tego rodzaju fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwiał prawidłową ocenę ich mocy dowodowej. W ocenie Sądu Okręgowego opinie lek. med. G. P. nie spełniają niezbędnych kryteriów do uznania ich za w pełni wartościowy środek dowodowy. Są niejednoznaczne, niespójne, budzą wątpliwość odnośnie rzetelności i prawidłowości rozumowania. Pomimo, że od 2003 r. i 2005 r. stan psychiczny wnioskodawcy ulegał dalszemu pogorszeniu m.in. z powodu postępującego otępienia i stwierdzonych objawów urojeniowych, biegły G. P. uznał go za zdolnego do pracy. Wszystkie zatem opinie lek. med. G. P. wydane w niniejszej sprawie (podstawowa, uzupełniające) okazały się wobec powyższego być zatem nieprzydatne do czynienia na ich podstawie ustaleń w sprawie zainicjowanej odwołaniem wnioskodawcy od decyzji ZUS z dnia 15 września 2021 r.

Nadto opinie tego biegłego są całkowicie sprzeczne, w zakresie stwierdzenia zdolności do pracy skarżącego, z opiniami pozostałych dwóch biegłych psychiatrów.

Jednocześnie, złożona przez skarżącego opinia prywatna (wystawiona mu przez lekarza prowadzącego go od kilku lat), nie mogła zostać wzięta pod uwagę przy ustalaniu stanu faktycznego w niniejszej sprawie. Opinie prywatne nie stanowią dowodu zastępującego opinię biegłego sądowego wykonywaną na zlecenie sądu lub organu procesowego. Nie są więc dowodem na okoliczności wymagające wiadomości specjalnych. Wskazana opinia prywatna posiada walor dowodowy jako dokument prywatny i jedynie w tym charakterze mogła zostać zaliczona w poczet materiału postępowania.

Jednocześnie na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. Sąd pominął wniosek dowodowy zgłoszony przez pełnomocnika skarżącego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego neurologa. W ocenie Sądu wskazany wniosek zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania. Nie ulega wątpliwości, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku II CR 817/73, niepubl.). Podkreślić również należy, że opiniujący w sprawie biegli sądowi nie znaleźli podstaw, aby w stosunku do wnioskodawcy koniecznym było wydanie opinii przez biegłych innych specjalności niż psychiatria.

Sąd pominął też dowód z przesłuchania świadka R. W. na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c. Zauważyć należy, że wobec tego, że biegłym może być jedynie osoba, która posiada wiadomości specjalne potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego, do zakwestionowania jej stanowiska posłużyć nie może opinia innej osoby nie posiadającej wiedzy w tym zakresie, choćby była osobą bliską wnioskodawcy czy uczestniczącą w jego życiu codziennym. Tym samym wskazany wniosek w żadnym razie nie mógł podważyć opinii biegłych lekarzy specjalistów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2023.0.1251) prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie.

Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 29.05.1974 roku (tj. z dnia 20.12.2019 roku; Dz.U. z 2020 roku, poz. 203; dalej jako ustawa) renta inwalidzka przysługuje żołnierzowi, o którym mowa w art. 30 ust. 1 ustawy.

Prawo do renty inwalidzkiej powstaje po zwolnieniu żołnierza ze służby wojskowej. W przypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie może być na wniosek komendanta szpitala wojskowego, w którym żołnierz przebywa na leczeniu, przyznane żołnierzowi prawo do renty jeszcze przed zwolnieniem go ze służby (ust. 2).

Renta inwalidzka przysługuje również żołnierzowi zwolnionemu z czynnej służby wojskowej z powodu czasowej niezdolności do służby, jeżeli żołnierz ten nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Renta ta przysługuje przez czas trwania niezdolności do wykonywania zatrudnienia. Na czas ten zalicza się żołnierza do jednej z grup inwalidów (ust. 3).

Art. 30 ust. 1 ustawy stanowi, że inwalidą wojskowym jest żołnierz niezawodowy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, który został zaliczony do jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa powstałego:

1) w czasie odbywania czynnej służby wojskowej w okresie pokoju;

2) w ciągu 3 lat od zwolnienia z tej służby, jeżeli niezdolność do pracy jest następstwem chorób powstałych lub urazów doznanych w czasie odbywania służby wojskowej.

Nie uważa się za inwalidę wojskowego żołnierza zwolnionego z czynnej służby wojskowej podczas pierwszych 6 tygodni jej odbywania z powodu choroby, która powstała niewątpliwie przed stawieniem się żołnierza do służby wojskowej i nie uległa pogorszeniu wskutek tej służby (ust. 2).

W zależności od przyczyny powstania niezdolność do pracy może pozostawać w związku ze służbą wojskową albo bez związku z tą służbą (art. 31 ustawy).

Zważyć w tym miejscu należy, że pod pojęciem „inwalidztwo” należy obecnie rozumieć całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo całkowitą niezdolność do pracy albo częściową niezdolność do pracy, na podstawie art. 10 pkt 2 lit. a-c ustawy z dnia 11 października 2002 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych (Dz.U.2002.1515), która weszła w życie z dniem 15 listopada 2002 r.

Jednocześnie art. 32 ust. 1 pkt 3 ustawy stanowi, że za inwalidztwo pozostające w związku ze służbą wojskową uważa się inwalidztwo, które powstało na skutek chorób powstałych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej.

Stosownie do treści art. 64 powołanej ustawy, w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio art. 12-14, 70, 74-83, 88-93, 102, 107, 107a, 114, 126 - 131 i 133 - 144 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl przepisów powyższej ustawy z 17 grudnia 1998 roku, regulujących kwestię niezdolności do pracy - które na mocy odesłania ustawowego znajdują zastosowanie w niniejszej sprawie - niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (art. 12 ust. 1). Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (art. 12 ust. 2), zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 3).

Stosownie do treści art. 13 ust. 1 ustawy, przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: 1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, 2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Ust. 2. Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, z zastrzeżeniem ust. 3.

Ust. 3. Niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.

Ust. 3a. Jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.

Ust. 4 tego przepisu stanowi zaś, iż zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

Zgodnie z art. 57 ustawy, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3–8 i pkt 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11, 12 i pkt 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15–17 oraz art. 7 pkt 1–3, pkt 5 lit. a, pkt 6 i 12, oraz w okresach pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;

4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Art. 59 ust. 1 ustawy stanowi, że osobie, która spełnia warunki określone w art. 57, przysługuje:

1) renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Zgodnie zaś z art. 14 ust. 1 oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy, dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik.

Oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia:

1) daty powstania niezdolności do pracy,

2) trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy,

3) związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami,

4) trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do samodzielnej egzystencji,

5) celowości przekwalifikowania zawodowego

- dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu.

Od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej Zakładu, w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia (ust. 2a). Z kolei Prezes Zakładu, w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika, może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej. O zgłoszeniu zarzutu wadliwości orzeczenia jednostka organizacyjna Zakładu niezwłocznie zawiadamia osobę zainteresowaną (ust. 2d). W myśl zaś art. 14 ust. 3 ustawy, orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej, stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie, do których prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W rozpatrywanej sprawie istotną kwestią było ustalenie czy wnioskodawca jest osobą częściowo czy też całkowicie niezdolną do pracy, czy niezdolność ta ma charakter stały bądź długotrwały, a jeśli tak to w jakiej dacie powstała i do kiedy będzie trwała i czy niezdolność ta ma związek ze służbą wojskową. Jakie schorzenia powodują niezdolność do pracy.

Orzeczeniem z dnia 7 września 2021 r. Komisja Lekarska ZUS stwierdziła, że J. W. (1) nie jest niezdolny do pracy. Powyższe orzeczenie legło u podstaw wydania zaskarżonej decyzji, którą zakwestionował wnioskodawca wnosząc o przyznanie mu prawa do renty w związku ze służbą wojskową z tytułu niezdolności do pracy.

W celu wyjaśnienia powyższych spornych okoliczności Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych dysponujących specjalistyczną wiedzą z zakresu schorzeń, na które cierpi ubezpieczony - lekarzy psychiatrów, albowiem nie dysponując specjalistyczną wiedzą medyczną musiał posiłkować się przy rozstrzyganiu istoty sprawy opinią biegłych sądowych (art. 278 § 1 k.p.c.).

Sąd w całości dał wiarę opinii biegłego sądowego lekarza psychiatry: dr n.med. Z. K. i opinii biegłego sądowego lek. med. R. Ż. – jedynie częściowo, w zakresie jego twierdzeń o tym, że wnioskodawcę należało uznać za częściowo trwale niezdolnego do pracy. W pozostałym zakresie opinii biegłego sądowego lek. med. R. Ż. Sąd odmówił przymiotu wiarygodności z przyczyn szerzej omówionych we wcześniejszej części uzasadnienia - w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Zdaniem Sądu opinia biegłego sądowego dr n.med. Z. K. sporządzona została zgodnie ze zleceniem sądu. Biegły w sposób jasny przedstawił powody swoich twierdzeń i logicznie wyjaśnił przyczyny, dla których uznał, że wnioskodawca na skutek organicznych zaburzeń osobowości jest częściowo niezdolny do pracy na stałe. Swoją opinię wydał biorąc pod uwagę całość materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i nie miał żadnych wątpliwości, że częściowa niezdolność do pracy jest następstwem choroby przebytej przez ubezpieczonego w czasie pełnienia służby wojskowej - w związku ze służbą wojskową.

Sąd w odniesieniu do dowodu z opinii biegłego ma obowiązek ocenić, czy dowód ten ze względu na swoją treść, zakres, poziom merytoryczny, przyjętą przez biegłego metodologię, kompletność odniesienia się do zgromadzonego materiału dowodowego i zastosowane na jego podstawie założenia, jest dowodem przydatnym dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd może przy tym ocenić opinię biegłego pod względem fachowości, rzetelności, czy logiczności. Nie może jednak nie podzielać merytorycznych poglądów biegłego lub w ich miejsce wprowadzać własnych stwierdzeń i rozstrzygać kwestii wymagających wiadomości specjalnych wbrew opinii biegłego specjalisty.

W oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności powołaną wyżej przekonywującą biegłego sądowego dr n.med. Z. K., która nie pozostawiała wątpliwości, co do wpływu zdiagnozowanych u wnioskodawcy schorzeń na stopień jego zdolności do pracy Sąd przyjął, że objawy organicznego uszkodzenia (...) czynią wnioskodawcę częściowo niezdolnym do pracy głównie z uwagi na zwiększoną męczliwość, drażliwość, impulsywność, łatwość reagowania lękiem i obniżeniem nastroju, postrzeganie obojętnych zachowań otoczenia jako go dotyczących lub mu wrogich – to istotnie ogranicza zdolność do prawidłowych interakcji społecznych. Do tego dochodzi jeszcze pogorszenie uwagi i koncentracji. Zaburzenia psychiczne pozostają w związku z zapaleniem mózgu w czasie pełnienia przez wnioskodawcę służby wojskowej. Schorzenie to zatem bezpośrednio wpłynęło na pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawcy w czasie pełnienia przez niego służby wojskowej. U wnioskodawcy stwierdzono: organiczne zaburzenia osobowości, organiczne zaburzenia urojeniowe oraz uzależnienie od leków uspokajających. J. W. (1) na skutek organicznych zaburzeń osobowości jest częściowo niezdolny do pracy. Ubezpieczony wymaga stałego leczenia psychiatrycznego. Nie ma możliwości uzyskania pełnej poprawy i wątpliwe jest by ubezpieczony kiedykolwiek odzyskał pełną zdolność do pracy. Biegły sądowy dr n.med. Z. K. wyjaśnił wszelkie wątpliwości i zastrzeżenia w sprawie (w przeciwieństwie do pozostałych dwóch biegłych psychiatrów powołanych w sprawie), zatem jego opinia mogła posłużyć za podstawę rozstrzygnięcia. Biegły sądowy psychiatra jasno stwierdził, że wnioskodawca jest częściowo niezdolny do pracy na stałe. Niezdolność do pracy skarżącego pozostaje w związku ze służbą wojskową.

W opinii Sądu ZUS nie przedstawił żadnych zarzutów merytorycznych zmierzających do zakwestionowania wartości wydanej w sprawie opinii biegłego sądowego dr n.med. Z. K.. Sąd nie ma obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego dopóty, dopóki strona nie uzyska satysfakcjonującej jej opinii biegłego.

W świetle art. 286 k.p.c. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku, II CR 817/73, niepublikowany), a taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje.

Trzeba bowiem zauważyć, że w sprawach toczących się z odwołania od decyzji organów rentowych zawsze występuje rozbieżność stanowisk między stronami. Właśnie dlatego sąd powołuje bezstronnego, niezainteresowanego wynikiem postępowania biegłego lekarza odpowiedniej specjalności, którego opinia pozwala wyjaśnić zaistniałe rozbieżności (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 18 czerwca 2019 r., sygn. I UK 267/18, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 5 marca 2019 r., sygn. I ACa 449/18). Zdyskwalifikowanie w całości lub w części albo zweryfikowanie wywodów opinii biegłego nie może być dokonane bez posłużenia się wiedzą specjalistyczną. Sąd dokonuje oceny opinii biegłego w kontekście fachowości, rzetelności czy zgodności z zasadami logicznego rozumowania (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 28 marca 2019 r., sygn. I UK 120/18, wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z 14 listopada 2019 r., sygn. IX Ca 1229/18).

Wnioski wpierw powołanych dwóch biegłych sądowych: lek. med. G. P. i lek. med. R. Ż. nie dawały jasnej odpowiedzi, zarówno co do kwestii istnienia niezdolności do pracy ubezpieczonego, jak i związku ewentualnej niezdolności do pracy ze służbą wojskową, bowiem biegły sądowy lek. med. G. P. uznał ubezpieczonego za zdolnego do pracy zarobkowej, a biegły sądowy lek. med. R. Ż. twierdził, że wnioskodawcę co prawda należało uznać za trwale, częściowo niezdolnego do pracy jednak bez związku z służbą wojskową z powodu zaburzeń psychicznych. Z tego powodu Sąd dopuścił dowód z opinii trzeciego biegłego z zakresu psychiatrii dr n.med. Z. K.. Sąd nie mając wiadomości specjalnych, mógł oceniać jedynie logiczność wypowiedzi biegłego, który ustalając stan kliniczny ubezpieczonego wskazał, że zasadnym jest uznanie go za częściowo niezdolnego do pracy na stałe w związku ze służbą wojskową. Wnioski te zostały przez biegłego dr n.med. Z. K. wyciągnięte w sposób logiczny i odpowiedni do wyników przeprowadzonego badania oraz w oparciu o gruntowną analizę dostępnej dokumentacji medycznej oraz orzeczniczej. Sporządzona ekspertyza zasługuje zatem na przyjęcie za miarodajną dla wydania orzeczenia w sprawie w pełnym zakresie.

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku ze służbą wojskową od dnia 1 października 2021 r. (poprzednio wnioskodawca miał przyznaną rentę do 30 czerwca 2021 r. i przedłużono jej wypłatę do dnia 30 września 2021 r.) na stałe uznając, że odwołujący również w dacie złożenia wniosku o świadczenie, tj. 24 maja 2021 r. był nadal częściowo niezdolny do pracy w związku ze służbą wojskową.