Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 sierpnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 28 lipca 2021 roku odmówił L. K. prawa do uwzględnienia w wysokości emerytury rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ podniósł, że na podstawie przedłożonych przez ubezpieczoną dokumentów brak jest możliwości ustalenia faktycznego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdyż nie zawierają one niezbędnych informacji.

ZUS wskazał, że w celu ustalenia emerytury wraz z rekompensatą ubezpieczona winna przedłożyć świadectwa pracy lub zaświadczenia zawierające informacje o przypadających do 31 grudnia 2008 r.:

1. okresach niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 25 lipca 1992 r. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy lub zasiłek: chorobowy, macierzyński, opiekuńczy bądź świadczenie rehabilitacyjne

2. okresach, w których na mocy przepisów szczególnych pracownik został zwolniony ze świadczenia pracy, w tym okresów:

- urlopu wychowawczego,

- urlopu bezpłatnego,

- urlopu dla poratowania zdrowia,

- urlopu szkoleniowego,

- służby wojskowej.

- przebywania na urlopie na dalsze dokształcanie się,

- pozostawianie w stanie nieczynnym,

- usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za które w okresie od 15.11.1991 r. do 24.07.1992 r. wypłacono na podstawie Karty Nauczyciela wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Ponadto jak wskazał ZUS, dokumenty powinny zawierać informację o wymiarze czasu pracy, w jakim była zatrudniona ubezpieczona jako nauczyciel od początku zatrudnienia do 31.12 2008 r.

(decyzja – k. 15 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. (uchylającą decyzję z dnia 25 sierpnia 2021 roku), po rozpatrzeniu wniosku z dnia
6 czerwca 2022 r. odmówił L. K. prawa do ustalenia emerytury z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze. ZUS odmówił ustalenia ubezpieczonej emerytury z uwzględnieniem rekompensaty, ponieważ nie udowodniła ona 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Z przedłożonych przez nią dokumentów na dzień 31.12.2008r. wynika, że udokumentowała: 13 lat, 7 m-cy i 12 dni okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Nie zaliczono okresów : 01.09.1985 - 14.09.1986; 01.09.1987 - 31.08.1988 ; 01.09.1989 - 14.03.1990, ponieważ zgodnie z potwierdzeniem Wydz. (...) i Składek ubezpieczona została zgłoszona do ubezpieczeń emerytalno-rentowych przez płatnika składek w wymiarze 3/4 etatu.

(decyzja – k. 46 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od decyzji z dnia 25 sierpnia 2021 roku wniosła L. K..

(odwołanie – k. 3-4)

Odwołanie od decyzji z dnia 31 sierpnia 2022 roku wniosła L. K. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika.

Zaskarżonej decyzji zarzucono obrazę przepisu art. 77 k.p.a. w zw. z art. 80 k.p.a. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności świadectwa pracy z dnia 01 września 1990 roku wystawionego przez Rzymskokatolicką Parafię Niepokalanego Poczęcia (...) w K. oraz oświadczenia ww. podmiotu z dnia 13 kwietnia 2022 roku potwierdzających świadczenie przez skarżącą pracy w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od dnia 01 września 1985 roku do dnia
30 sierpnia 1988 roku, co z kolei skutkowało obrazą art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych i odmówieniem skarżącej prawa do ustalenia emerytury z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze.

W uzasadnieniu wskazano, że w okresie kwestionowanym przez organ skarżąca pozostawała zatrudniona w Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K. (od dnia 01 września 1985 roku do dnia 30 sierpnia 1988 roku) oraz w Rzymskokatolickiej Parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Ł. (od dnia 01 września 1989 roku do dnia 31 sierpnia 1990 roku). Skarżąca nie kwestionuje nieuwzględnienia przez organ okresu zatrudnienia w Rzymskokatolickiej Parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Ł., bowiem rzeczywiście w podmiocie tym pozostawała zatrudniona w wymiarze 3/4 etatu, co powoduje, iż okres ten nie może zostać zaliczony na poczet okresu, od którego ustawa uzależnia przyznanie świadczenia. Zaznaczenia jednak wymaga, iż organowi przedstawione zostało zarówno świadectwo pracy z Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K., jak również zaświadczenie uzupełniające do świadectwa pracy z dnia 13 kwietnia 2022 roku. Z obu tych dokumentów wynika, że skarżąca pozostawała zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy. Mimo tej okoliczności, organ nie wziął pod uwagę przedstawionych dokumentów i uznał, że skarżąca wykazała fakt pozostawania w stosunku pracy na potrzeby przyznania przedmiotowego świadczenia przez okres 13 lat 7 miesięcy i 12 dni podczas gdy, wobec treści wyżej opisanych dokumentów, organ winien był dodatkowo uwzględnić okres
3 lat, kiedy skarżąca pozostawała zatrudniona w Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K..

Stąd też wniesiono o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że skarżącej przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze oraz zasądzenie na rzecz skarżącej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odwołanie – k. 3-5 verte w aktach o sygn. VIII U 2005/22 załączonych do sprawy)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie. Organ rentowy wskazał, że do dnia 31 grudnia 2008 roku ubezpieczona nie udowodniła 15 lat pracy w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze, dlatego też nie ma podstaw do przyznania jej rekompensaty.

(odpowiedź na odwołanie – k. 15-15 verte, k. 7-8 w aktach o sygn. U 2005/22 załączonych do sprawy)

Postanowieniem z dnia 13 października 2022 roku Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 2005/22 ze sprawą o sygn. akt VIII U 2482/21 i obie sprawy rozpoznał łącznie pod numerem sprawy VIII U 2482/21.

(postanowienie – k. 10 w aktach o sygn. U 2005/22 załączonych do sprawy)

Na rozprawie w dniu 21 września 2022 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł złożone przez nią odwołania i wniósł o uwzględnienie do okresu jej pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K. w okresie od dnia 1 września 1985 roku do dnia 30 sierpnia 1988 roku.

(oświadczenie – rozprawa z dnia 21 września 2022 roku e-protokół (...):02:17 – 00:08:23 – płyta CD – k. 68)

Na rozprawie w dniu 27 marca 2023 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł złożone odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 27 marca 2023 roku e-protokół (...):08:31 – 00:10:19 – płyta CD – k. 125)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

L. K. urodziła się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawczyni zatrudniona była w okresie od dnia 1 września 1985 roku do dnia
30 sierpnia 1988 roku w Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K. na stanowisku nauczyciel religii.

(świadectwo pracy z dn. 01.09.1990 r. – k. 30 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 27 marca 2023 roku e-protokół (...):02:29 – 00:08:31 – płyta CD – k. 125 w związku z rozprawą z dnia 23 marca 2022 roku e-protokół (...):07:47 – 00:11:20 – płyta CD – k. 34 oraz rozprawą z dnia 21 września 2022 roku e-protokół (...):08:23 – 00:13:08 – płyta CD – k. 68, zeznania świadka M. K. (1) na rozprawie w dniu 21 września 2022 roku e-protokół (...):17:18-00:23:59 – płyta CD – k. 68)

W okresie zatrudnienia w w/w parafii wnioskodawczyni nie korzystała z urlopu dla poratowania zdrowia, urlopu szkoleniowego, urlopu na dalsze dokształcanie się, nie pozostawała też w stanie nieczynnym.

(zaświadczenie – k. 36)

Zgodnie z poświadczeniem wydziału (...), skarżąca zatrudniona była w Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K. w wymiarze ¾ etatu.

(pismo – k. 43)

Rzymskokatolicka Parafia Niepokalanego Poczęcia (...) w K. nie wystawiła wnioskodawczyni świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność bezsporna)

Zajęcia religii odbywały się w salkach katechetycznych przy parafii w godzinach popołudniowych.

(zeznania świadka M. K. (1) na rozprawie w dniu 21 września 2022 roku e-protokół (...):17:18-00:23:59 – płyta CD – k. 68, zeznania świadka A. Ś. na rozprawie w dniu 13 lutego 2023 roku e-protokół (...):04:11 – 00:13:15 – płyta CD – k. 108)

Katecheza odbywała się od poniedziałku do piątku.

(zeznania świadka A. Ś. na rozprawie w dniu 13 lutego 2023 roku e-protokół (...):04:11 – 00:13:15 – płyta CD – k. 108)

Wnioskodawczyni zatrudniona była w Rzymskokatolickiej Parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Ł. od dnia 1 września 1989 roku do dnia 31 sierpnia 1990 roku na stanowisku nauczyciel religii w wymiarze ¾ etatu.

(kopia rozwiązania umowy o pracę – k. 9 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, świadectwo pracy – k 34-34 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 14)

W okresie zatrudnienia w w/w parafii wnioskodawczyni nie korzystała z urlopu dla poratowania zdrowia, urlopu szkoleniowego, urlopu na dalsze dokształcanie się, urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego i nie pozostawała w stanie nieczynnym ani nie odbywała służby wojskowej.

(zaświadczenie – k. 38)

W dniu 28 lipca 2021 roku wnioskodawczyni złożyła do ZUS wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą.

(wniosek – k. 1-6 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Zaskarżoną decyzją z dnia 25 sierpnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił L. K. prawa do uwzględnienia w wysokości emerytury rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(decyzja – k. 15 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 6 czerwca 2022 roku wnioskodawczyni złożyła do ZUS wniosek o wyliczenie rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskazując, że w okresie 1985-1989 pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy.

(wniosek – k. 29 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Zaskarżoną decyzją z dnia 31 sierpnia 2022 roku uchylającą decyzję z dnia 25 sierpnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił L. K. prawa do ustalenia emerytury z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze.

ZUS wskazał, że wnioskodawczyni bezspornie udowodniła 13 lat, 7 miesięcy i 12 dni pracy w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze.

(decyzja – k. 46 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów, na które składały się dokumentacja znajdująca się w aktach sprawy i organu rentowego, a nadto zeznania skarżącej oraz świadka M. K. (1) (męża wnioskodawczyni), również zatrudnionego w Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K. na stanowisku nauczyciela religii w tożsamym co ona okresie, w takim jedynie zakresie w jakim zeznania te znalazły potwierdzenie w pozostałym wiarygodnym materiale dowodowym, a także na podstawie zeznań świadka A. Ś. (wikariusza Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K. w okresie od lutego do sierpnia 1986 r.).

Oceniając wartość zeznań M. K. (1) Sąd miał na uwadze, że jest on mężem skarżącej i uwzględnił przy ocenie zeznań tego świadka jego zainteresowanie wynikiem sprawy, co oczywiście a priori nie oznacza, że będzie zeznawał nieprawdę na korzyść żony, jednakże ze względu na bliskie powiązania rodzinne między skarżąca, a M. K. (1), do zeznań tego świadka Sąd musiał podejść z daleko posuniętą ostrożnością i zweryfikować, czy znajdują one potwierdzenie w jakimkolwiek innym obiektywnym dowodzie.

W ocenie Sądu na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, nie sposób przyjąć, że ubezpieczona w spornym okresie zatrudnienia, tj. w Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K. od dnia 1 września 1985 roku do dnia
30 sierpnia 1988 roku pracowała w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Szerzej jednak na ten temat sąd wypowie się w dalszej części uzasadnienia, na gruncie rozważań prawnych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy wnioskodawczyni przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Według art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r., poz. 164) ustawa określa warunki nabywania prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zwanych „emeryturami pomostowymi”, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U z 2022 r., poz. 504, 1504 i 2461).

Stosownie do treści art. 2 pkt 5 w/w ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata jest to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanka negatywna została zawarta w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Jest nią nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

A zatem należy wskazać, prawo do rekompensaty, zgodnie z w/w ustawą, mają osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołująca się nie nabyła prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Z kolei spór sprowadzał się do ustalenia, czy skarżąca legitymuje się 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w : przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Jednakże, zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199).

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawczyni nie dysponowała świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Na gruncie rozpoznawanego przypadku organ rentowy wskazywał na brak możliwości wykonywania przez wnioskodawczynię pracy w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu pracy w trakcie zatrudnienia w Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K. od dnia 1 września 1985 roku do dnia 30 sierpnia 1988 roku argumentując, że wymiar czasu pracy wskazywany przez płatnika składek (pełny wymiar) nie odpowiadał informacji z poświadczenia wydziału (...) ¾ etatu. Na ubezpieczonej spoczywał zatem ciężar wykazania, że taką pracę rzeczywiście wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w spornym okresie od dnia 1 września 1985 roku do dnia 30 sierpnia 1988 roku w Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K.. Ubezpieczona nie sprostała temu obowiązkowi.

Jednocześnie bezspornym było, iż organ rentowy uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia odwołującej w wymiarze: 13 lat, 7 m-cy i 12 dni.

Brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne /tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869 /.

Zgodnie z art. 32 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze uważa się: nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych wykonujących pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 ustawy Karta Nauczyciela. Z kolei brzmienie art. 32 ust. 1 ww. ustawy nie pozostawia wątpliwości, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego przysługuje jedynie osobom wykonującym owe prace w ramach pracowniczego zatrudnienia. Potwierdza to również § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), z którego wynika, że rozporządzenie to stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia. Z kolei po myśli § 15 tego rozporządzenia Nauczyciel wykonujący pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 Karty Nauczyciela, nabywa prawo do emerytury na zasadach określonych w § 4 i jest uważany za wykonującego pracę w szczególnym charakterze.

Z uchwały Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 13 czerwca 2001 r., sygn. akt III ZP 32/00 wynika, że nie ma podstaw prawnych, ani aksjologicznych, do różnego traktowania katechizacji (nauki religii), ani w zależności od tego, kto był jej nauczycielem, ani od miejsca, gdzie się odbywała, w szkole, czy też w parafii, wobec czego okres nauczania religii w katechizacji parafialnej w ramach stosunku pracy, przed dniem 25 października 1990 r. jest okresem pracy nauczycielskiej.

Niemniej jednak, rekompensata przysługuje tylko wtedy, gdy praca w szczególnych warunkach/w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS) była wykonywana przez minimum 15 lat stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Jeszcze raz należało podkreślić, że zgodnie z § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia praca w szczególnym charakterze musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, aby nabyć prawo do emerytury w wieku obniżonym. Uzasadnione to jest tym, że praca ta przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/2007 OSNP 2009/5-6 poz. 75, z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/2007, z dnia 4 października 2007 r., I UK 111/2007, Lex nr 375689, z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/2007 OSNP 2008/21-22 poz. 329, z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/2007 OSNP 2008/21-22 poz. 325).

Według innego orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 16.06.2009 r. (I UK 20/09) praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki, co wynika wprost z treści art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wskazać trzeba, że wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 2011-10-17, I UK 174/11). Wymaganie wykonywania pracy w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy należy przy tym odnosić do pracowników, których czas pracy nie jest w żaden sposób umniejszony czy skracany, chyba że świadczenie pracy wiąże się z zagrożeniami na danym stanowisku pracy lub norma czasu pracy inna od powszechnie przyjętej wynika z dużego natężenia lub nagromadzenia czynników szkodliwych.

Nawet gdyby jednak uznać, że norma czasu pracy w rozmiarze odbiegającym od powszechnie obowiązującego, stanowiła pełny wymiar czasu pracy, to jak powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie, nie można pominąć konieczności wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przewidzianym dla stanowiska, na którym takie warunki występowały (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2009 r., II UK 169/10, niepublikowany oraz z dnia 23 stycznia 2012 r., II UK 96/11, Lex nr 1215433).

Przenosząc powyższe na realia niniejszej sprawy, podnieść należy, że próbując wykazać zasadność złożonego odwołania pełnomocnik skarżącej co prawda wskazywał, że w treści zaświadczenia uzupełniającego do świadectwa pracy skarżącej z dnia 1.09.1990 r. opatrzonego datą 13 kwietnia 2022 roku i wystawionego przez Rzymskokatolicką Parafię Niepokalanego Poczęcia (...) w K. wskazano, że wnioskodawczyni będąc zatrudniona we wskazanej parafii w okresie od dnia 1 września 1985 roku do dnia 30 sierpnia 1988 roku na stanowisku nauczyciela religii pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy, nie sposób jednak pominąć, a co wynika z kolejnego pisma z dnia 28 września 2022 roku podpisanego przez proboszcza Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K., że owe zaświadczenie, na które powoływał się pełnomocnik ubezpieczonej rzeczywiście zostało wystawione, jednak jedynie w oparciu o dokumenty przedstawione przez L. K.. W tym względzie, Sąd Okręgowy podziela zapatrywanie wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r, w sprawie o sygn. akt III AUa 41/16 (LEX nr 2151525), w sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością, co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego.

W toku postępowania pełnomocnik wnioskodawczyni wnosił o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka J. M. – proboszcza przedmiotowej parafii w latach 1976-1990 na okoliczności dotyczące czasookresu zatrudnienia wnioskodawczyni w tejże parafii, wymiaru czasu pracy w spornym okresie oraz miejsca przechowywania akt osobowych wnioskodawczyni. Przesłuchanie jednak tego świadka przez sąd na potrzeby niniejszego procesu okazało się być niemożliwe, biorąc pod uwagę aktualny stan jego zdrowia (zaawansowaną demencję, brak możliwości samodzielnego przemieszczania się, utrudniony kontakt) – pisma (...) Księży Emerytów Archidiecezji (...) – k. 84, k. 118, zaświadczenie lekarskie – k. 103.

Stąd też, sąd ograniczył się (oprócz M. K. (2)) do przesłuchania w charakterze świadka A. Ś.. Świadek ten jest osobą obcą dla stron, niewątpliwie osobą niezainteresowaną rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek ze stron, nie potrafił precyzyjnie w żaden sposób wskazać, w jakim konkretnie wymiarze czasu pracy, w trakcie spornego okresu zatrudnienia wnioskodawczyni pracowała. Świadek jedynie ogólnikowo nakreślił, że katecheci, w tym odwołująca pracowali w godzinach popołudniowych, konkretnych godzin jej pracy nie umiał jednak podać.

Zdaniem sądu, same zeznania wnioskodawczyni i jej męża M. K. (2) w sprawie, przy braku jakichkolwiek innych miarodajnych i weryfikowalnych dowodów, to za mało do wykazania spornej kwestii.

Wobec powyższych okoliczności, uznać należało że nie zostało udowodnione, że okres pracy skarżącej w Rzymskokatolickiej Parafii Niepokalanego Poczęcia (...) w K. na stanowisku nauczyciel religii od dnia 1 września 1985 roku do dnia 30 sierpnia 1988 roku był okresem pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, bowiem nie zostało wykazane, że pracę tą wykonywała w pełnym wymiarze czasu pracy. Zatem do dnia 31 grudnia 2008 roku ubezpieczona nie udowodniła 15 lat pracy w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze, dlatego też nie ma podstaw do przyznania jej rekompensaty.

Dlatego też, Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania.