Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19.10.2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że M. R. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą:

- nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1.01.2019r. do 31.03.2019r. oraz od 1.02.2020r. do 30.04.2020r.

- podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1.04.2019r. do 31.01.2020r. oraz 1.05.2020r. do 1.07.2022 r.

W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia podniesiono, że decyzją nr (...) z 15.03.2019 r. znak: (...) Oddział stwierdził, że M. R. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1.01.2012 r. do 31.08.2018 r. od 1.10.2018 r. do 31.10.2018 r. oraz, że nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1.09.2018 r. do 30.09.2018 r. i od 1.11.2018 r.

Wyrokiem z 24.09.2019 r. Sygn. akt VIII U 696/19 Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w skutek odwołania ubezpieczonej od wskazanej decyzji, zmienił decyzję z 15.03.2019 r. i stwierdził, że M. R. (1) podlegała we wskazanych okresach dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

Organ wskazał, że przedmiotowa decyzja wydana została w oparciu o dane dotyczące opłaconych składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe do 11/2018 r. włącznie.

M. R. (1):

- za grudzień 2018 roku przekazała zerową deklarację ZUS DRA, ponieważ cały miesiąc przebywała na zwolnieniu lekarskim i został wypłacony z tego tytułu zasiłek chorobowy,

- za styczeń 2019 roku przekazała zerową deklarację ZUS DRA, pomimo, że zaświadczenia lekarskie o niezdolności do pracy wystawione zostały dopiero od 10 stycznia 2019 roku -wynika z tego, że za styczeń 2019 roku składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie została opłacona, a co za tym idzie w momencie powstania niezdolności do pracy M. R. nie podlegała temu ubezpieczeniu, co oznacza że nie ma prawa do zasiłku chorobowego od 21 stycznia 2019 roku do 10 lutego 2019 roku i od 14 lutego 2019 roku do 14 marca 2019 roku oraz za dalsze okresy.

Oddział zakwestionował również wypłatę zasiłku chorobowego za okres od 4 lutego 2020 roku do 14 lutego 2020 roku i od 20 lutego 2020 roku do 22 marca 2020 roku z uwagi na brak roszczenia o jego wypłatę. W zaskarżonej decyzji wskazano, że M. R. nie wystąpiła z roszczeniem za okres od 4 lutego 2020 roku do 14 lutego 2020 roku,

(decyzja - k. 169- 175 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od powyższej decyzji w zakresie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1.01.2019 do 31.03.2019 oraz od 1.02.2020 do 30.04.2020 wniosła M. R. (1) domagając się jej uchylenia w całości i wydania wyroku nakazującego zapłatę zasiłku chorobowego za okresy 28.11.2018 -31.12.2018 , 21.01.2019 -14.03.2019 . 02.11.2019 -22.11.2019 , 04.02.2020 -14.02.2020, 20.02.2020 -26.04.2020, 14.04.2022 -04.06.2022.

W uzasadnieniu swego stanowiska odwołująca podniosła, że wnosząc o uchylenie decyzji z dnia 15.03.2019 domagała się również uchylenia decyzji z dnia 12.03.2019 oraz decyzji z dnia 21.03.2019 r., gdyż były konsekwencją ww. Wobec tego, skoro Sąd Okręgowy przychylił się do jej stanowiska, wskazane decyzje winny również utracić moc.

Odwołująca podniosła też, iż była informowana przez ZUS, że w związku z wniesieniem odwołania nie może dokonywać korekt dokumentów aż do chwili, gdy zapadnie orzeczenie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami przez okres 6 miesięcy może wystąpić o wypłatę zasiłku chorobowego. Wobec tego mogłaby dokonać korekty dokumentów rozliczeniowych za miesiąc styczeń 2019 i uregulować brakującą składkę. Wniosek (...) o wypłatę zasiłku chorobowego za okres 21.01.2019 -14.03.2019 złożyła w ustawowym terminie.

Za okres od 04.02.2020 do 14.02.2020 r oraz 20.02.2020 -22.03.2020 wnioskodawczyni wskazała, iż w obu przypadkach wniosła do ZUS zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3b odpowiednio w dniach 11.02.2020 oraz 1.03.2020 r., nie jest zatem prawdziwe twierdzenie, że nie wystąpiła o zapłatę zasiłku chorobowego.

Podniosła też, że dokonała później odpowiedniej korekty w czerwcu za luty 2020, bowiem w rozmowie z pracownikiem ZUS otrzymała informację, że jej wniosek za pierwszy okres wysłany w trybie roboczym, nie może zostać pozytywnie rozpatrzony. W świetle powyższego odmówiono jej również wypłaty zasiłku chorobowego za okres 14.04.,2022 - 4.06.2022 twierdząc, że na jej koncie widniało zadłużenie z tytułu składek na kwotę przekraczająca 30.10 zł.

Odwołująca podniosła również, iż po otrzymaniu decyzji, którą zaskarżyła wystąpiła w dniu 25.10.2022 r. o rozliczenie jej konta, w wyniku czego otrzymała zaświadczenie z dnia 3.11.2022 r. W zaświadczeniu nie uwidoczniono okresów obejmujących odwołanie. Nie uwidoczniono też wypłaty zasiłku chorobowego za okres 2.11.2019 -22.11.2019. Nie jest jej też znany powód, dla którego nie otrzymała zasiłku za czas choroby.

(odwołanie - k. 3-6)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie - k. 34)

Na rozprawie w dniu 21.11.2023 r., poprzedzającej wydanie wyroku częściowego, w zakresie dotyczącym podlegania przez wnioskodawczynię dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w miesiącach: styczeń 2019 roku i od lutego 2020 roku do kwietnia 2020 roku, sąd postanowieniem odroczył rozprawę w zakresie dotyczącym podlegania przez ubezpieczoną dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w miesiącach od lutego 2019 roku do marca 2019 roku.

(rozprawa z dnia 21.11.2023 roku e-protokół (...):02:35-00:03:38- płyta CD – k. 67)

Wyrokiem częściowym z dnia 12.12.2023 r. sąd w pkt 1 sentencji oddalił odwołanie od decyzji ZUS z dnia 19.10.2022 r. w zakresie ustalenia, że wnioskodawczyni nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1.01.2019 r. do 31.01.2019 r. oraz w okresie od 1.02.2020 r. do 30.04.2020 r., zaś w pkt 2 sentencji zobowiązał ZUS do nadania biegu odwołaniom ubezpieczonej z dnia 4.04.2019 r. od decyzji z dnia 12.03.2019 r. oraz z dnia 21.03.2019 r.

(wyrok – k. 70, uzasadnienie – k. 72-80)

Wyrok częściowy z dnia 12.12.2023 r. jest prawomocny od dnia 20.01.2024 r.

(bezsporne)

Na rozprawie w dniu 22.10.2024 r. wnioskodawczyni poparła swe odwołanie, pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 22.10.2024 r. e-protokół (...):04:13-00:05:41, 00:11:53-00:12:00 – płyta CD – k. 125)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni M. R. (1) prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą P.P.H.U (...) , w formie spółki cywilnej od 30.03.2001 r.

(bezsporne odpis z (...) k. 77-79 plik (...) załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją nr (...) z 15.03.2019 r. znak: (...) ZUS (...) Oddział w Ł. stwierdził, że M. R. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1.01.2012 r. do 31.08.2018 r. od 1.10.2018 r. do 31.10.2018 r. oraz, że nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1.09.2018 r. do 30.09.2018 r. i od 1.11.2018 r.

Wyrokiem z 24.09.2019 r. , sygn. akt VIII U 696/19, Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w skutek odwołania ubezpieczonej od wskazanej decyzji, zmienił decyzję z 15.03.2019 r. i stwierdził, że M. R. (1) podlegała we wskazanych okresach dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

(bezsporne - decyzja k. 27 -33 plik (...) akt ZUS nadto w pliku II akt ZUS, wyrok z 24.09.2019 k. 13 plik I akt ZUS oraz k. 34- 42 załączonych akt VIII U 696/19)

Wnosząc odwołanie od powyższej decyzji, w dniu 4.04.2019 r., wnioskodawczyni domagała się zarówno uchylenia decyzji z dnia 15.03.2019 r., jak i uchylenia decyzji w przedmiocie odmowy jej prawa do zasiłku chorobowego z dnia 12.03.2019 i 21.03.2019 r.

(odwołanie k. 3- 4 załączonych akt VIII U 696/19)

Wyrokiem z dnia 25.05.2021 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi w sprawie XU upr 360/20, z odwołania M. R. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. z dnia 14.02.2020 r., o zasiłek chorobowy i zwrot świadczeń nienależnie pobranych, zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał M. R. prawo do zasiłku chorobowego za okres 23.11.2019 do 6.12.2019 r. oraz uchylił obowiązek zwrotu zasiłku chorobowego za ten okres wraz z odsetkami.

(wyrok SR w Łodzi z 25.05.2021 r. k. 141-153 akt ZUS decyzja z dnia 14.02.2020 k. 157-160 akt ZUS)

Wnioskodawczyni pismami z dnia 17.08.2022 r. oraz 4.09.2022 r. domagała się weryfikacji okresów podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, nadto weryfikacji uprawnień do zasiłku chorobowego za okres od 21.01.2019 r. do 10.02.2019 r. i od 14.02.2019 r. do 14.03.2019 r., wskutek czego wydano zaskarżoną decyzję.

(bezsporne pisma k.95-97 plik (...) akt ZUS k. 101 plik I akt ZUS)

W dniu 19.10.2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja - k. 169- 175 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dokumentach pierwszorazowych za miesiące od 01/2019 r. do 03/2019 r. wnioskodawczyni wykazała podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne oraz dobrowolne ubezpieczenia chorobowe w wysokości 01/2019 r. - 0,00 zł, 02/2019 r. - 306,33 zł tj. za 3 dni podlegania ubezpieczeniom, za 03/2019 r. - (...).00 zł tj. w kwocie odpowiadającej pełnej podstawie wymiaru składek obowiązującej ubezpieczoną w 2019 roku.

(bezsporne, zestawienie ZUS DRA z 1.02.2019 k. 52 dane ubezpieczonego o podstawach wymiaru składek k 69-76 plik (...) akt ZUS lista wpłat na rachunek indywidualny k. 59-66 plik (...) akt ZUS raport (...) k. 111-118 plik I akt ZUS)

Za miesiąc marzec 2019 roku, w dniu 1.04.2019 r. ubezpieczona zadeklarowała (ZUS DRA) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) od kwoty 2859,00 zł tj. pełną minimalną składkę za 31 dni.

W dniu 2.04.2019 r. ubezpieczona wypełniła deklarację ZUS DRA - korektę dokumentów rozliczeniowych za 03/2019 r. (wpływ do ZUS w dniu 11.05.2019 r.), w której zadeklarowała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od kwoty 1567,84 zł, czyli minimalna składka za 17 dni.

Następnie w dniu 9.04.2019 r. wnioskodawczyni wpłaciła kwotę 876,79 zł na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) – od podstawy wymiaru składek (1567,84 zł) za 17 dni.

(deklaracje ZUS DRA za miesiąc marzec 2019 z dnia 1.04.2019 r., deklaracje ZUS DRA za miesiąc marzec 2019 z dnia 11.05.2019 r., korekta deklaracji ZUS DRA za miesiąc marzec 2019 z dnia 8.08.2019 r, korekta deklaracji ZUS DRA za miesiąc marzec 2019 z dnia 9.08.2019 r, lista wpłat na (...), rozliczenie wpłat na (...) w okresie 01.04.2019 r. (stan na dzień 29.10.2024 r.), rozliczenie należności w (...) w pliku (...) załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzjami z 12.03.2019 r. znak: 210000/CW/861094 oraz z 21.03.2019 r. znak: 210000/CW/873744 ZUS odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okresy od 21.01.2019 r. do 10.02.2019 r. i od 14.02.2019 r. do 14.03.2019 r.

(decyzja z 12.03.2019 k. 135 plik (...) akt ZUS nadto w pliku II akt ZUS oraz k. 8, decyzja z 21.03.2019 k. 133 plik I akt ZUS oraz k. 9)

Decyzją z 20.11.2019 r. znak: 21000000/CW/00873744/2 organ rentowy zmienił treść uzasadnienia powołanych decyzji, w ten sposób, że wnioskodawczyni nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1.01.2019 r. Od tej decyzji ubezpieczona nie wniosła odwołania do sądu.

(bezsporne decyzja k. 131 plik (...) akt ZUS nadto w pliku II akt ZUS)

Pomimo wydania wskazanej decyzji dotyczącej ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego wnioskodawczyni nie złożyła prawidłowych dokumentów ubezpieczeniowych za miesiące od 01/2019 r. do 03/2019 r.

(bezsporne)

Wnioskodawczyni odwołaniem z dnia 1.04.2019 r. od decyzji z dnia 15.03.2019 r. nr (...) odwołała się także od decyzji ZUS z dnia 12.03.2019 r. oraz z dnia 21.03.2019 r.

(odwołania – k. 4-5 w aktach o sygn. X U 65/24 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Odwołania wnioskodawczyni z dnia 4.04.2019 r. (wpływ do ZUS) od decyzji ZUS z dnia 12.03.2019 r. i z dnia 21.03.2019 r. zostały zarejestrowane pod sygn. akt X U 65/24 w Sądzie Rejonowym dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi.

(pismo ZUS – k. 94)

Prawomocnym wyrokiem z dnia 12.06.2024 r., w sprawie o sygn. akt X U 65/24, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu spraw M. R. (1) o zasiłek chorobowy na skutek odwołań wnioskodawczyni od decyzji ZUS z dnia 12.03.2019 r. zmienionej decyzją ZUS z dnia 20.11.2019 r. oraz z dnia 21.03.2019 r. zmienionej decyzją ZUS z dnia 20.11.2019 r. oddalił odwołania.

(wyrok z uzasadnieniem – k. 76, k. 91-95, postanowienie o uzupełnieniu wyroku z uzasadnieniem – k. 82-82 verte, k. 109-109 verte, zarządzenie – k. 117 w aktach o sygn. X U 65/24 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Wznowienie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu powstało od 1.04.2019 r„ bowiem za miesiące od 04/2019 r. do 08/2019 r. składki wnioskodawczyni opłaciła w obowiązującym terminie płatności oraz prawidłowej wysokości.

(bezsporne, lista wpłat na rachunek indywidualny k. 59-66 plik (...) akt ZUS dane ubezpieczonego o podstawach wymiaru składek k 69 -75plik (...) akt ZUS raport (...) k. 111-118 plik I akt ZUS)

Za okres od 30.08.2019 r. do 31.12.2019 r. wnioskodawczyni nabyła prawo do zasiłku chorobowego, który został wypłacony. Za miesiąc 01/2020 r. ubezpieczona również opłaciła składki w terminie i w prawidłowej wysokości.

(bezsporne, lista wpłat na rachunek indywidualny k. 59-66 plik (...) akt ZUS dane ubezpieczonego o podstawach wymiaru składek k 69-75 plik (...) akt ZUS, zestawienie wypłaconych świadczeń k. 103-107 plik I akt ZUS raport (...) k. 111-118 plik I akt ZUS zestawienie zaświadczeń ubezpieczonego k. 121-123 plik I akt ZUS zaświadczenia lekarskie ubezpieczonych płatnika k. 13-16 zaświadczenie o wypłaconych zasiłkach k. 17)

Pomimo wydania prawomocnego wyroku z dnia 12.06.2024 r. wnioskodawczyni nie złożyła prawidłowych dokumentów ubezpieczeniowych za miesiące 02/2019 r. i 03/2019 r.

(bezsporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dokumentów, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała i które również w Sądzie nie wzbudziły żadnych wątpliwości odnośnie ich autentyczności.

Dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego, obejmujące decyzje uprzednio wydane w sprawie ubezpieczonej, raporty rozliczeń z należności z tytułu składek oraz inne dokumenty, korzystały z domniemania prawdziwości wynikającej z art. 244 i nast. k.p.c., a ich wiarygodność nie została zakwestionowana ani obalona przez żadną ze stron.

Podstawą ustaleń Sądu były także akta powołanych spraw tj. tut. Sądu o sygn. VIII U 696/19 oraz przede wszystkim Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi tj. X U 65/24, a w szczególności zapadły w tej sprawie prawomocny wyrok wraz z uzasadnieniem.

Zebrane dowody, w ocenie Sądu, nie nasuwają wątpliwości i pozwalają na wydanie rozstrzygnięcia w zakresie pozostałego kwestionowanego przez organ rentowy faktu podlegania przez M. R. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od lutego 2019 roku do marca 2019 roku.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Na wstępie należy zaznaczyć, że w dniu 12.12.2023 r. tutejszy Sąd wydał wyrok częściowy rozstrzygający o części okoliczności spornych, a mianowicie ustalił, że wnioskodawczyni nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1.01.2019 r. do 31.01.2019 r. oraz w okresie od 1.02.2020 r. do 30.04.2020 r., jak również zobowiązał ZUS do nadania biegu odwołaniom ubezpieczonej z dnia 4.04.2019 r. od decyzji z dnia 12.03.2019 r. oraz z dnia 21.03.2019 r. odmawiających ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okresy od 21.01.2019r. do 10.02.2019 r. i od 14.02.2019 r. do 14.03.2019 r., stwierdzając jednocześnie, postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 21.11.2023 r., że postępowanie będzie się nadal toczyło się w zakresie dotyczącym podlegania przez ubezpieczoną dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w miesiącach od lutego 2019 roku do marca 2019 roku.

Zdaniem tutejszego Sądu, odwołanie, co do stwierdzonej zaskarżoną decyzją okoliczności nie podlegania przez M. R. (1) dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1.02.2019 r. do 31.03.2019 r., nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z brzmieniem art.6 ust.1 pkt 5 i art.12 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku (Dz.U.2024.0.497) osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

Stosownie zaś do art. 11 tej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 12 i 23. (ust. 1), natomiast dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4–5a, 7b, 8 i 10 (ust. 2).

W myśl art. 14 ust. 1 i ust. la ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym do 31.12.2021 r., objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje:

-

od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony,

-

od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tj. w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Od 1 stycznia 2022r. brzmienie przepisu art. 14 ust. 1 i la zakłada, że objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi albo chorobowym następuje od dnia wskazanego odpowiednio w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 36 ust. 10 albo 14, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w ZUS, z zastrzeżeniem ust. la. Według art. 14 ust. la objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 albo 4b.

Art. 14 ust. 2 pkt 2 powołanej ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31.12.2021 r., określa, że dobrowolne ubezpieczenie chorobowe osób prowadzących pozarolniczą działalność ustaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie. Na wniosek ubezpieczonego, w uzasadnionych przypadkach, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, może wyrazić zgodę na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po obowiązującym terminie płatności.

Stosownie do art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym do 31.12.2021 r., dobrowolne ubezpieczenie chorobowe osób prowadzących pozarolniczą działalność ustawało więc od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie.

W dniu 3 września 2021 r. ogłoszona została ustawa z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1621), która weszła w życie 18 września 2021 r.

Ustawa ta wprowadziła zmiany m.in. w zakresie zasad obejmowania dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, które weszły w życie od 1 stycznia 2022 r. Zasadniczą częścią zmian jest uchylenie art. 14 ust. 2 pkt 2, co oznacza uchylenie instytucji ustawania dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z mocy ustawy na skutek nieopłacenia składek w terminie.

W myśl art. 14 ustawy z dnia 24.06.2021r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021, poz. 1621) wnioski o przywrócenie terminu opłacenia składki dotyczące okresu sprzed dnia 1 stycznia 2022 r., mogą być składane nie później niż do dnia 30 czerwca 2022 r. i mogły dotyczyć okresów do (...) włącznie.

W niniejszym postępowaniu Sąd ocenił kwestię podlegania przez ubezpieczoną dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1.02.2019 r. do 31.03.2019 r., w związku z czym zasady, które dotyczyły okoliczności ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przed styczniem 2022 r. mają nadal do wnioskodawczyni zastosowanie.

W myśl art. 47 ust. 1 cyt. ustawy płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż:

1) do 5 dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;

2) do 15 dnia następnego miesiąca – dla płatników składek posiadających osobowość prawną;

3) do 20 dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników składek

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe osoby prowadzącej pozarolniczą działalność ustaje w przypadku opłacenia składki w terminie, ale w wysokości niższej niż należna (art. 14 ust 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – tj. Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm. w brzmieniu obowiązującym przed 2.01.2022 r. (Uchwała Składu Siedmiu Sędziów SN – Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10.02.2022 r. III UZP 10/21, L.).

Na tle tego przepisu powstał spór interpretacyjny dotyczący tego jaki skutek ma opłacenie w wymaganym terminie jedynie części należnej składki. Zaprezentowane w tej kwestii poglądy doktryny różniły się. (...) tak, w uzasadnieniu do wyroku dnia 8 sierpnia 2001 r. (sygn. II UKN 518/00) Sąd Najwyższy stwierdził, że opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenia społeczne w niepełnej wysokości (zaniżonej wskutek błędu wnioskodawcy w obliczeniu wysokości należnej składki spowodowanego uwzględnieniem dalszego okresu niezdolności do pracy, za który nie przysługiwał już zasiłek chorobowy wobec wyczerpania maksymalnego 270 dniowego okresu zasiłkowego z poprzedniego tytułu obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego) nie jest równoznaczne z jej nieopłaceniem za jeden pełny miesiąc, gdyż opłacenie składki w zaniżonej wysokości nie kwalifikuje się jako jej nieopłacenie za jeden pełny miesiąc.

Odmienny pogląd Sąd Najwyższy wyraził w wyroku z dnia 18 kwietnia 2012 r. (II UK 188/11), zgodnie z którym składka należna, która warunkuje podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w rozumieniu art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, to składka opłacona w terminie w pełnej wysokości. W ocenie tego składu decydujące znaczenia ma, zgodnie z treścią przepisu, składka „należna”, co oznacza, że dla zachowania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nie wystarcza część składki. Sąd Najwyższy wskazał, że określenie „składki należnej” nie jest przypadkowe, gdyż odnoszący się do składki przymiotnik oznacza, że chodzi o należną składkę, czyli pełną składkę a więc nie wystarcza jej część. Należna składka to ta, która powinna być zapłacona, tak jak wartość należna czy należna opłata od pisma. Jeżeli składka nie była należna, a więc mniejsza niż należna, to dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje z mocy ustawy.

Ponadto, przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, jest obwarowane określonym formalizmem, a ochrona ryzyka związana z prowadzeniem działalności gospodarczej rozumianej jako aktywność profesjonalna jest dobrowolna. Podstawowym warunkiem uzyskania tej ochrony jest terminowe opłacanie składek należnych na to ubezpieczenie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 czerwca 2018 r. III AUa 1858/17 LEX nr 2609031).

Co do okresu od 21.01.2019 r. do 10.02.2019 r. i od 14.02.2019 r. do 14.03.2019 r., ubezpieczona ubiegała się o ustalenie prawa do zasiłku chorobowego. Prawo to nie przysługiwało jej, co zostało potwierdzone decyzjami z dnia 12.03.2019 r. oraz z dnia 21.03.2019 r. Podstawą faktyczną decyzji było wskazanie, że wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy z powodu choroby w okresach, kiedy to nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu. Zaznaczyć należy, że Sąd rozpoznający niniejszą sprawę jest związany ostatecznymi decyzji organu rentowego w zakresie prawa do zasiłku chorobowego, a więc także decyzją z dnia 12.03.2019 r., jak i z dnia 21.03.2019 r.

Godzi się w tym miejscu podkreślić, iż Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych prawomocnym wyrokiem z dnia z dnia 12.06.2024 r. w sprawie X U 65/24, rozpoznając odwołania wnioskodawczyni od decyzji ZUS z dnia 12.03.2019 r. zmienionej decyzją ZUS z dnia 20.11.2019 r. oraz z dnia 21.03.2019 r. zmienionej decyzją ZUS z dnia 20.11.2019 r. odmówił jej przyznania prawa do zasiłku chorobowego za okresy od 21.01.2019 r. do 10.02.2019 r. i od 14.02.2019 r. do 14.03.2019 r.

Kolejno podnieść trzeba, że zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. W piśmiennictwie i judykaturze podkreślono, że moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu charakteryzuje się dwoma aspektami. Pierwszy z nich odnosi się tylko do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia. Ten aspekt występuje, gdy w poprzednim postępowaniu, w którym zapadło prawomocne orzeczenie, nie brała udziału choćby jedna ze stron nowego postępowania, a nie jest ona objęta prawomocnością rozszerzoną. Nie można bowiem takiej strony obciążać dalszymi skutkami wynikającymi z prawomocnego orzeczenia. Drugi aspekt mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia jest określony jako walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia. Pozostaje on ściśle związany z powagą rzeczy osądzonej (art. 366 § 1 k.p.c.) i występuje w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W nowej sprawie nie może być wówczas zastosowany negatywny (procesowy) skutek powagi rzeczy osądzonej polegający na niedopuszczalności ponownego rozstrzygania tej samej sprawy. Występuje natomiast skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej przejawiający się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2014 r., (...) UK 329/13, LEX nr 1444404; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2013 r., (...) UK 29/13, L.).

Związanie stron, o którym mowa w art. 365 k.p.c. stanowi związanie dyspozycją zawartej w sentencji wyroku normy prawnej wywiedzionej przez sąd z norm generalnych i abstrakcyjnych zawartych w przepisach prawnych. Inne sądy, organy państwowe oraz organy administracji publicznej, rozstrzygające w sprawach innych niż karne, są związane prejudycjalnie, co oznacza że nie mogą dokonać odmiennej oceny prawnej roszczenia niż zawarta w prejudykacie, ale także nie mogą dokonać odmiennych ustaleń faktycznych.

Moc wiążąca orzeczenia merytorycznego może być brana pod uwagę w zasadzie tylko w innym postępowaniu niż to, w którym je wydano. Orzeczenie takie uzyskuje moc wiążącą z chwilą uprawomocnienia się, a zatem z chwilą definitywnego zakończenia postępowania. W kolejnym postępowaniu sąd ma obowiązek przyjąć, że istotna z punktu widzenia zasadności żądania kwestia kształtowała się tak, jak to zostało ustalone w prawomocnym wyroku. Związanie stron, o którym mowa w art. 365 k.p.c. oznacza, że inne sądy są związane prejudycjalnie, czyli nie mogą dokonać odmiennej oceny prawnej roszczenia, niż zawarta w prejudykacie, ale także nie mogą dokonać odmiennych ustaleń faktycznych. Jest to tzw. pozytywny aspekt prawomocności materialnej.

Tak więc niewątpliwie powołany wyżej wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi wiąże także Sąd orzekający w niniejszej sprawie. Co także istotne powyższych okoliczności wnioskodawczyni nie kwestionowała.

Wobec tego, mając na względzie powyższe prawomocne orzeczenia, zgodzić należało się ze stanowiskiem organu rentowego, że wnioskodawczyni nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu również w okresie od 1.02.2019 r. do 31.03.2019 r. Wnioskodawczyni wprawdzie wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego od 21.01.2019 r. do 10.02.2019 r. i od 14.02.2019 r. do 14.03.2019 r., ale jednocześnie, w złożonych dokumentach rozliczeniowych, wykazała podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w wysokości za 02/2019 r. – 306,33 zł tj. za 3 dni podlegania i ostatecznie za 03/2019 r. w wysokości 1567,84 zł tj. za 17 dni podlegania - z uwagi na zasiłki chorobowe. Z powyższego wynika zatem, że ubezpieczona opłaciła składki za miesiące: luty i marzec 2019 roku, przy uwzględnieniu okresów zwolnień lekarskich, za jakie ostatecznie nie otrzymała prawa do zasiłku chorobowego, o czym orzekł Sąd Rejonowy w sprawie X U 65/24.

Podkreślić należało w nawiązaniu do podnoszonych kwestii, że czym innym jest brak prawa do zasiłku, a czym innym okoliczność nieprawidłowego opłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. W sytuacji jaka zaistniała po wydaniu przez Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w dniu 12.06.2024 r. prawomocnego wyroku, którym to ustalono, że ubezpieczona w okresie od 21.01.2019 r. do 10.02.2019 r. i od 14.02.2019 r. do 14.03.2019 r. nie była uprawniona do jakiegokolwiek zasiłku z ubezpieczenia chorobowego, zatem winna złożyć za luty 2019 r. i marzec 2019 r. prawidłowe dokumenty rozliczeniowe, czego dobrowolnie nie uczyniła. Bezspornym jest przy tym, że składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe ZUS może egzekwować. Oczywiste jest jednak, w świetle przytoczonych wyżej przepisów, że ten sposób zapłaty nie wchodzi w grę w przypadku składek na ubezpieczenie chorobowe, skoro w przypadku ubezpieczonej miały one charakter dobrowolny.

Znamiennym źródłem informacji z punktu widzenia przedmiotu niniejszego sporu jest również pismo procesowe ZUS (k.126), w którym wyjaśniono że wnioskodawczyni wprawdzie za miesiąc marzec 2019 roku, w dniu 1.04.2019 r. zadeklarowała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) od kwoty 2859,00 zł tj. pełną minimalną składkę za 31 dni, jednakże w dniu 2.04.2019 r. ubezpieczona złożyła korektę deklaracji rozliczeniowych za 03/2019 r., pomniejszając podstawę wymiaru składek do kwoty 1567,84 zł - z uwagi na zasiłki chorobowe - czyli minimalną składkę za 17 dni. Odwołująca w dniu 9.04.2019 r. wpłaciła kwotę 876,79 zł tytułem składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) – odpowiadającą zadeklarowanej składce, lecz jedynie od podstawy wymiaru w wysokości 1567,84 zł, a nie zaś od kwoty 2859,00 zł (tj. 60 % przeciętnego wynagrodzenia) stanowiącej pełną minimalną składkę za 31 dni.

Wobec czego na takiej podstawie nie można uznać, że składka za marzec 2019 r. została opłacona we właściwej wysokości, bowiem została uiszczona w wysokości zaniżonej od podstawy wymiaru składek za 17 dni. Uiszczona przez ubezpieczoną kwota 876,79 zł tytułem składek na ubezpieczenia społeczne była kwotą niewystarczającą na pokrycie należności składek na ubezpieczenia społeczne, w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w całości za marzec 2019 roku. Wobec braku uiszczenia wymaganej składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w odpowiedniej wysokości w przypadku lutego 2019 r. i marca 2019 r., nastąpiło wyłączenie odwołującej z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w spornym okresie z mocy prawa (w świetle przytoczonych okoliczności miało ono niewątpliwie zarówno podstawy prawne, jak i faktyczne).

Ponownie należy podkreślić, że Sąd miał na względzie, iż osoba składająca wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym i oczekująca świadczeń od organu rentowego, zobowiązana jest do opłacania składki na to ubezpieczenie w terminie i we właściwej wysokości (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 października 2000 r. III AUa 1514/99).

Tym samym na odwołującej, jako uczestniczce dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, ciążył obowiązek dopełnienia starań w zakresie prawidłowego ustalenia wysokości składek na to ubezpieczenie oraz dokonania ich opłaty w stosownym terminie.

Słusznie zatem ZUS stwierdził, zaskarżoną decyzją, że wnioskodawczyni nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu również w miesiącach od lutego 2019 roku do marca 2019 roku.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy uznał odwołanie za niezasadne. Odwołująca nie wykazała podstaw do zmiany decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w w/w zakresie, ta zaś, jak wynika z ustalonych przez Sąd okoliczności prawnych i faktycznych, była prawidłowa i zgodna z prawem. Względem powyższego przedmiotowe odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., o czym Sąd orzekł w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zasądzając od wnioskodawczyni (jako strony przegrywającej proces) na rzecz ZUS kwotę 180 złotych – stosownie do treści § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radcy prawnego (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1935). Zaś zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek Sąd orzeka z urzędu.