Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 lipca 2015 roku zmienionej decyzją z dnia 26 sierpnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił Z. P. prawa do emerytury, gdyż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku na wymagane 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze udokumentował jedynie 12 lat, 4 miesiące i 16 dni pracy w takich warunkach. Organ rentowy wskazał, że wnioskodawca udokumentował ogólny staż pracy w wymiarze 27 lat, 8 miesięcy i 19 dni (w tym 27 lat, 7 miesięcy i 13 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąc i 6 dni okresów nieskładkowych) / decyzje - k. 24 i 28 akt emerytalnych ZUS/.

Z. P. decyzje organu rentowego uznał za krzywdzące i złożył odwołania, wnosząc o zaliczenie okresu zatrudnienia w Fabryce (...) Zakład (...) w Ł..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Odnosząc się do argumentów z odwołania Zakład podniósł, że ze świadectwo pracy potwierdzające zatrudnienie wnioskodawcy w w Fabryce (...) Zakład (...) w Ł. zostało wystawione przez archiwum a nie pracodawcę i nie może stanowić wiarygodnego dowodu w sprawie.

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca – Z. P., urodzony w dniu (...), ukończył 60 rok życia w dniu 25 lutego 2014 roku / bezsporne, wniosek o emeryturę– k. 1 akt emerytalnych ZUS/.

W dniu 13 października 2015 roku wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę / wniosek - k. 1 – 2 akt emerytalnych ZUS/.

Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego / bezsporne, wniosek - k. 1 verte akt emerytalnych ZUS/.

Organ rentowy po rozpoznaniu w/w wniosku o emeryturę w dniu 24 lipca 2015 roku wydał decyzję, którą odmówił Z. P. prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15 lat pracy w warunkach szczególnych wskazując za udowodnione 6 lat, 2 miesiące i 25 dni okresów pracy w szczególnych warunkach / decyzja – k.24 akt emerytalnych ZUS/.

Po złożeniu dodatkowych dokumentów uzupełniających pozwany ZUS wydał w dniu 26 sierpnia 2015r. kolejną decyzję zmieniającą decyzję z dnia 24 lipca 2015r. ponownie odmawiając prawa do emerytury przyjmując jednak za udowodniony okres pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 12 lat 4 miesiące i 16 dni / decyzja – k.28 akt emerytalnych ZUS/.

Wnioskodawca udokumentował przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych ogólny staż pracy w wymiarze 27 lat, 8 miesięcy i 19 dni - a w tym 27 lat, 7 miesięcy i 13 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąc i 6 dni okresów nieskładkowych /bezsporne, karta przebiegu zatrudnienia –k.27 akt emerytalnych ZUS, decyzja k. 28 akt emerytalnych ZUS/.

Z. P. został zatrudniony w Fabryce (...) Zakład (...) w Ł. od dnia 1 lutego 1971 r. początkowo jako uczeń szkoły przyzakładowej a od 1 lutego 1973r. na etacie pracowniczym do 31 sierpnia 1973r. na wydziale hydrauliki siłowej jako ślusarz a od 1 września 1973r. jako wiertacz przy obsłudze wiertarki promieniowej do metalu do czasu odbywania służby wojskowej. W okresie od 6 maja 1974r. do 1 maja 1977r. odbywał zasadniczą służbę wojskową po odbyciu, której powrócił do tego samego zakładu pracy gdzie od 2 maja 1977r. do 31 lipca 1977r. pracował jako blacharz, przy obsłudze noży wibrujących, gilotyny do cięcia blach, prasy ciśnieniowej, zajmował się cięciem i gięciem blach, spawaniem elektrycznym i gazowym, wytłaczaniem i lutowaniem Praca wykonywana była w pełnym wymiarze czasu pracy (zeznania świadka W. K. k.26, zeznania wnioskodawcy w charakterze strony k.26-27, akta osobowe wnioskodawcy k.21, kserokopia książeczki wojskowej k.6-11 akt emerytalnych).

Wnioskodawca nie dysponuje ze spornego okresu zatrudnienia świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych a jedynie takie świadectwo wystawiło mu archiwum /bezsporne, świadectwo k.8 akt emerytalnych/.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów złożonych do akt sprawy, których część znajduje się również w załączonych aktach organu rentowego oraz w aktach osobowych wnioskodawcy, a także na podstawie osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy oraz zeznań świadka W. K..

Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom wymienionego świadka, oraz wnioskodawcy których to zeznań organ rentowy nie zakwestionował.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 roku (t.j. Dz. U. z 2009 roku Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W wyniku nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych treść art. 184 ust. 2 od dnia 1 stycznia 2013 roku uległa zmianie. W poprzednim brzmieniu cytowanego przepisu jedną z przesłanek powodujących brak prawa do emerytury było pozostawanie przez wnioskodawcę w stosunku pracy. Po wejściu w życie nowelizacji fakt zatrudnienia osoby wnioskującej o prawo do emerytury nie ma znaczenia na wydanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzji w sprawie.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok SN z 15 grudnia 1997 roku II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok SN z 15 listopada 2000 roku II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

Stosownie do § 2 ust. 2 okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

W przedmiotowej sprawie nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe, co do wieku, okresów składkowych i nieskładkowych oraz nie przystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego. W ocenie Sądu wnioskodawca spełnia również warunek co do posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku sygn. III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84).

Podkreślić należy, że organ rentowy trafnie wskazywał, że na etapie postępowania przed Zakładem wnioskodawca wobec braku świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych ze spornego okresu nie mógł za pomocą innych dowodów wykazać owej okoliczności. W tym miejscu wskazać wypada, że jeżeli pracownik nie otrzymał odpowiedniego dokumentu, poświadczającego jego pracę w szczególnych warunkach, może okoliczność tą udowadniać przed Sądem, wykorzystując do tego przewidziane w kodeksie postępowania cywilnego środki dowodowe. Podkreślić należy, że postępowanie wyjaśniające prowadzone przez instytucję ubezpieczenia społecznego przy aktywnym współudziale ubezpieczonego w celu ustalenia zakresu przysługujących mu uprawnień i ich konkretyzacji, podlega następnie, w razie negatywnej decyzji, rozpoznaniu w ramach pełnej sądowej procedury spornej toczącej się przed kolejnymi instancjami. W związku z tym postępowaniem powstają jednak niekiedy - tak jak w niniejszej sprawie - trudności dowodowe. W orzecznictwie przyjmuje się, że pracownik nie może wystąpić przeciwko zakładowi pracy z roszczeniem (ze stosunku pracy) o ustalenie, dla celów ubezpieczeniowych, wykonywania zatrudnienia w szczególnych warunkach. Roszczenie takie podlega oddaleniu z powodu braku interesu prawnego. Natomiast zainteresowany może wykazać zatrudnienie w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym o ustalenie prawa do emerytury, ponieważ całokształt spraw związanych z prawem do emerytury, także dotyczących tej kwestii, należy do właściwości sądów pracy i ubezpieczeń społecznych. Występujące w sprawie wątpliwości co do charakteru wykonywanej przez odwołującego pracy w badanych okresach zatrudnienia zostały usunięte za pomocą innych środków dowodowych, a w szczególności załączonej dokumentacji pracowniczej, zeznań świadków i samego wnioskodawcy. Podkreślić należy, że Sąd orzekający w postępowaniu dowodowym, którego celem jest wyjaśnienie wszystkich spornych okoliczności, może i powinien, w sytuacji niemożności przedstawienia przez stronę postępowania dowodu określonego przez prawo, podjąć wszelkie inne niezbędne działania mające na celu ustalenie stanu faktycznego. Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy orzekając w niniejszej sprawie wykorzystał omawianą kompetencję dla podstawowej wartości postępowania spornego, jaką jest dążenie do ustalenia prawdy.

Podkreślić należy, iż istotnym jest jakie prace realnie w toku swojego zatrudnienia wykonywał skarżący oraz czy prace te są wymienione w cytowanym wyżej Rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 roku, gdyż właśnie to Rozporządzenie jest aktem prawnym, w oparciu o który należy orzekać, czy dana praca była pracą w warunkach szczególnych. Sama natomiast nazwa stanowiska (lub brak tej nazwy) nie może dyskwalifikować faktycznie wykonywanych prac w spornym okresie zatrudnienia.

W przeprowadzonym postępowaniu ubezpieczony udowodnił własnymi zeznaniami, zeznaniami powołanego świadka oraz dokumentami znajdującymi się w zachowanej dokumentacji pracowniczej ze spornego okresu, iż wykonywał od 1 lutego 1973r. na etacie pracowniczym na wydziale hydrauliki siłowej jako ślusarz oraz jako wiertacz prace przy obsłudze wiertarki promieniowej do metalu do czasu odbywania służby wojskowej. W okresie od 6 maja 1974r. do 1 maja 1977r. odbywał zasadniczą służbę wojskową po odbyciu, której powrócił do tego samego zakładu pracy gdzie od 2 maja 1977r. do 31 lipca 1977r. pracował jako blacharz, przy obsłudze noży wibrujących, gilotyny do cięcia blach, prasy ciśnieniowej, zajmował się cięciem i gięciem blach, spawaniem elektrycznym i gazowym, wytłaczaniem i lutowaniem czyli wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako ślusarz i blacharz.

Z wyżej dowodów w ocenie Sądu Okręgowego w sposób jednoznaczny można wywieść wniosek, że praca skarżącego w badanym okresie była pracę określoną w wykazie A, dziale III, poz. 83 załącznika do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985r, stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia - jako praca blacharza pkt1, i ślusarza pk.4 – przy lutowaniu płyt, blach i przewodów ołowianych oraz metali nieżelaznych.

Problem w sprawie sprowadzał się – wobec braku świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach ze spornego okresu zatrudnienia - do ustalenia czy wnioskodawca zatrudniony w badanym okresie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, świadczył pracę w szczególnych warunkach przy lutowaniu płyt, blach i przewodów ołowianych oraz metali nieżelaznych. Dodać należy, że wobec zaliczenia przez ZUS do stażu pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy 12 lat, 4 miesięcy i 16 dni, w/w odcinek spornego okresu zatrudnienia byłby w przypadku jego zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych wystarczający dla osiągnięcia przez odwołującego celu niniejszego postępowania, a mianowicie wykazania ostatniej brakującej przesłanki posiadania przez skarżącego co najmniej 15 lat stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze tym bardzie, iż przez trzy lata odbywał zasadniczą służbę wojskową, który to okres podlega również zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach w sytuacji pracy w tym charakterze przed odbywaniem służby wojskowej jak i po powrocie do tej samej pracy z wojska.

W uznaniu Sądu wnioskodawcy należy także do stażu pracy w warunkach szczególnych zaliczyć 3 lat kiedy pełnił czynną służbę wojskową od dnia 5 maja 1974r. do dnia 1 maja 1977 roku. Sąd Okręgowy w całości podzielił stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2006 roku, w sprawie III UK 5/2006 (OSNP 2007/7-8 poz. 108), zgodnie z którym żołnierzowi zatrudnionemu przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych (I kategorii zatrudnienia), który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem przed powołaniem do służby wojskowej oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie z zebranego materiału dowodowego wynika bezsprzecznie, że w okresie 15 lat, wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności zaliczane do pracy w warunkach szczególnych.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu prawo do emerytury poczynając od dnia 1 lutego lipca 2015 roku.

O kosztach Sąd orzekł stosownie do treści art.98 k.p.c.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć organowi rentowemu, wypożyczając akta emerytalne wnioskodawcy.