Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 05.09.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury G. B..

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na wniosek osoby zainteresowanej, w sprawie zakończonej prawomocną decyzją, ZUS uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala wysokość świadczenia, jeżeli zaszła do tego przesłanka wymieniona w art. 114 ustawy emerytalnej.

4 czerwca 2024 r., Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie dotyczącej obliczenia emerytury poprzez pomniejszenie podstawy obliczenia emerytur z wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur. Trybunał uznał, że przepis ustawy na to pozwalający, w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z przepisami Konstytucji.

Organ rentowy podniósł, że wydanie wyroku przez Trybunał nie jest przesłanką do uchylenia lub zmiany decyzji wskazaną w art. 114 ustawy emerytalnej.

W związku z powyższym odmówił ubezpieczonej ponownego ustalenia wysokości emerytury.

(decyzja - k. 37 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawczyni G. B. odwołała się od w/w decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmawiającej ponownego ustalenia wysokości emerytury. W uzasadnieniu wnioskodawczyni powołała się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wydanego dnia 04.06.2024 r. pod sygn. akt SK 140/20, w którym orzeczono, że przepis art. 25 ust. 1b ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który pozwala na pomniejszenie świadczenia emerytalnego, gdy dana osoba skorzystała z przejścia na wcześniejszą emeryturę jest niekonstytucyjne i wobec czego wniosła o zastosowanie art. 133 ust 1 pkt 2 ustawy emerytalnej.

(odwołanie - k. 3-7)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

(odpowiedź na odwołanie - k. 9-10)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

G. B. urodziła się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 04.06.2009 r. ZUS przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury wcześniejszej od 01.05.2009 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

(decyzja – k. 60 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 25.07.2016 roku organ rentowy przyznał ubezpieczonej od dnia 01.07.2016 roku emeryturę powszechną, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Podstawa obliczenia emerytury została pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. ZUS wskazał, że emerytura ustalona niniejszą decyzją została zawieszona ponieważ jest świadczeniem mniej korzystnym.

(decyzja – k. 19-20 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 12.01.2021 roku organ rentowy wydał decyzję z urzędu o ponownym ustaleniu wysokości emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W decyzji tej podstawa obliczenia emerytury nie podlegała pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur. Jednocześnie przy ponownym ustalaniu wysokości świadczenia organ rentowy uwzględnił wszystkie zmiany wysokości świadczenia, jakie miały miejsce od dnia jego przyznania do dnia 31.12.2020 roku w tym zmiany wynikające z waloryzacji, jakimi emerytura była objęta oraz zmiany wynikające z załatwienia zgłoszonych wniosków.

Tak ustalona na nowo wysokość emerytury nadal jest świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury przyznanej decyzją z dnia 4.06.2009 roku, wobec tego Zakład kontynuuje wypłatę korzystniejszego świadczenia.

(decyzja k 27 akt rentowych – plik założony w 2016 roku)

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 r., w sprawie o sygn. akt SK 140/20, orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r (przed ogłoszeniem ustawy wprowadzającej)., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji. W uzasadnieniu wskazano, że wyrok wpłynie wyłącznie na sytuację osób , które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 roku – uposażeni mieli świadomość zmian oraz możliwość uniknięcia ich konsekwencji. (bezsporne, a nadto informacja na stronie TK pod adresem https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art (...)-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur, (...) poz. 67 )

W dniu 02.09.2024 r. ubezpieczona zwróciła się do ZUS z wnioskiem o przeliczenie emerytury w wieku powszechnym zgodnie z art. 114 ustawy emerytalnej w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 4.06.2024 r. SK 140/20 oraz o wypłatę wyrównania w związku z wadliwym wyliczeniem emerytury.

(wniosek - k. nieponumerowane strony plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Przede wszystkim należy z całą mocą podkreślić, że wnioskodawczyni nie jest adresatką przywołanego wyroku TK.

Wnioskodawczyni, urodzona w (...) roku była adresatem wcześniejszego wyroku TK z 06.03.2019 r. wydanym w sprawie sygn. akt P 20/16. Trybunał Konstytucyjny orzekł wówczas, że art. 25 ust. 1 b ustawy z dnia 17 12 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 poz. 39 ) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r. w zakresie w jakim dotyczy urodzonych w (...) r. kobiet, które przed 01 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponieważ orzeczenie to doprowadziło do uchylenia niekonstytucyjnego przepisu dla kobiet z rocznika 1953, to w dniu 12 stycznia 2021 roku ZUS wydał decyzję z urzędu o ponownym ustaleniu wysokości emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W decyzji tej podstawa obliczenia emerytury nie podlegała pomniejszeniu o kwoty pobranych wcześniejszych emerytur. Jednocześnie przy ponownym ustalaniu wysokości świadczenia organ rentowy uwzględnił wszystkie zmiany wysokości świadczenia, jakie miały miejsce od dnia jego przyznania do dnia 31.12.2020 roku w tym zmiany wynikające z waloryzacji, jakimi emerytura była objęta oraz zmiany wynikające z załatwienia zgłoszonych wniosków.

Tak ustalona na nowo wysokość emerytury nadal jest świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas pobieranej wcześniejszej emerytury przyznanej decyzją z dnia 4.06.2009 roku, wobec tego Zakład kontynuuje wypłatę korzystniejszego świadczenia.

W myśl art. 114 ustawy z dnia 17.12.1998 o emeryturach i rentach z FUS w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1) po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 poz. 637), dokonano m.in. nowelizacji przepisu art. 25 ustawy emerytalno-rentowej poprzez dodanie w art. 25 ustępu 1b w brzmieniu: Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20), podtrzymał wcześniejszą linię orzecznictwa wyrażoną w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16), przyjmując, że regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w stosunku do osób, które wniosek o przyznanie emerytury w wieku obniżonym złożyły do dnia ogłoszenia ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, jest niezgodna z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Ubezpieczona wniosła, w oparciu o powyższy wyrok o przeliczenie emerytury przyznanej w wieku powszechnym na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej. Organ rentowy odmówił wnioskodawczyni na tej podstawie uwzględnienia wniosku.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż wniosek o ponowne ustalenie prawa do świadczeń lub ich wysokości jest jednym z elementów - uprawnień zainteresowanego - postępowania w sprawach emerytalno-rentowych (wyrok SA w Katowicach z dnia 19 marca 1996 r., III AUr 1346/95, OSA 1998, z. 3, poz. 10). Ponowne ustalanie prawa do emerytur i rent nie jest wznowieniem postępowania sądowego (według k.p.c.), nie posiada też charakteru wznowienia postępowania przewidzianego w art. 145 § 1 k.p.a., a wniesienie wniosku nie jest ograniczone czasowo; instytucja ta dotyczy postępowania przed organem rentowym (zob. uzasadnienie uchwały SN z dnia 3 października 1996 r., II UZP 18/96, OSNAPiUS 1997, nr 7, poz. 117). Instytucję przewidzianą w art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach należy traktować jako "swoiste wznowienie postępowania" (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2003 r., III UZP 5/03, OSNP 2003 Nr 18, poz. 442

Ubezpieczona, jako podstawy ponownego przeliczenia świadczenia upatrywała w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4.06.2024 roku nie dostrzegając, że takie przeliczenie było w jej sprawie już wykonane w decyzji z 12.01.2021 roku.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawczyni, jako bezzasadne.