Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 października 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - I Oddział w Ł. stwierdził, że A. D. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 1 września 2022 r. do 30 czerwca 2023 r.

W uzasadnieniu organ wskazał, że na podstawie danych zapisanych w systemie informatycznym ZUS ustalono, że A. D. została zgłoszona przez płatnika składek (...) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych tj. emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 1 listopada 2021 r. do 31 lipca 2022 r. oraz od 1 września 2022 r. do 30 czerwca 2023 r. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, natomiast w dniu 4 sierpnia 2023 r. – w związku z przekroczeniem przez ubezpieczoną rok wcześniej - w sierpniu 2022 r. limitu wynagrodzenia minimalnego z innego tytułu ubezpieczeń - płatnik skorygował zapisy w tym zakresie, dokonał również ponownego zgłoszenia wnioskodawczyni do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 1 września 2022 r.

(decyzja k. 41-42 odwrót akt ZUS)

A. D. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika złożyła odwołanie od powyższej decyzji – zaskarżając ją w całości.

Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie przepisów:

1.  art. 11 ust. 2 i art. 14 ust. 1, 1a i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez stwierdzenie, że ubezpieczona jako osoba wykonująca świadczenie na podstawie umowy zlecenia na rzecz płatnika składek K. (...) (...) nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu za okres od 1 września 2022 r. do 30 czerwca 2023 r., podczas gdy ubezpieczona podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu we wskazanym okresie z tego tytułu,

2.  art. 7 w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. poprzez nieprzeprowadzenie postępowania dowodowego w sposób wyczerpujący, kompletny i pełny, naruszenie zasady praworządności i słusznego interesu społecznego oraz słusznego interesu obywateli, a w konsekwencji stwierdzenie, że ubezpieczona jako osoba wykonująca świadczenie na podstawie umowy zlecenia na rzecz płatnika składek K. (...) (...) nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu we wskazanym okresie z tego tytułu,

3.  art. 8 k.p.a. oraz art. 9 k.p.a. poprzez naruszenie zasady zaufania do organów władzy publicznej oraz zasady informowania stron, szczególnie poprzez udzielenie informacji w sposób naruszający zaufanie uczestników do ZUS, brak pouczeń
o konsekwencjach podejmowanych na polecenie ZUS działań, nieinformowanie
o okolicznościach mających wpływ na sytuację prawną ubezpieczonej, udzielanie wskazówek, które spowodowały szkodę ubezpieczonej,

4.  art. 36 ust. 2, 5 i 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez odmowę objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym ubezpieczonej w okresie przez nią wybranym.

W konsekwencji odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że ubezpieczona jako osoba wykonująca świadczenie na podstawie umowy zlecenia na rzecz płatnika składek - K. (...) (...) podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu za okres od 1 września 2022 r. do 30 czerwca 2023 r.,
a także wniosła o zasądzenie od organu na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych.

(odwołanie k. 3-7)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz
o zasądzenie od A. D. na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ wskazał, że ponowne zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 1 września 2022 roku (po przerwie
w podleganiu temu ubezpieczeniu w miesiącu sierpniu 2022 roku) nastąpiło w dniu 4 sierpnia 2023 roku, a zatem wnioskodawczyni podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia od 1 listopada 2021 roku do 31 lipca 2022 roku oraz od 1 września 2022 roku do 30 czerwca 2023 roku, a dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegała od 1 listopada 2021 roku do 31 lipca 2022 roku. (odpowiedź na odwołanie k. 45-46)

Na rozprawie z 23 lipca 2024 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie, a pełnomocnik zainteresowanego płatnika składek przyłączył się do stanowiska organu rentowego. (e-protokół rozprawy z 23 lipca 2024 r. 00:02:10-00:03:59 – płyta CD k. 141)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni A. D. (ur. (...)) została zgłoszona
w dniu 3 listopada 2021 r. przez zleceniodawcę - Fundację Pomocy (...) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 1 listopada 2021 r. jako osoba wykonująca umowę zlecenia. (niesporne, a nadto umowy k. 16-19 odwrót, druk (...) P (...) k. 85)

Zawierając umowę zlecenia z Fundacją Pomocy (...) wnioskodawczyni wypełniła oświadczenie, w którym wskazała, że jest zatrudniona w innym zakładzie pracy na podstawie umowy o pracę, gdzie zarabia mniej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. (oświadczenie zleceniobiorcy k. 12 akt ZUS)

W badanym okresie równocześnie ubezpieczona była zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę zawartej z Uniwersytetem Medycznym
w Ł., gdzie była zatrudniona na ½ etatu i z tego tytułu uzyskiwała miesięczne wynagrodzeniem w wysokości 1748 zł, tj. nieprzekraczające wynagrodzenia minimalnego. (niesporne, a nadto umowa k. 9)

Zgodnie z Regulaminem pracy (...) w Ł. okres rozliczeniowy u pracodawcy jest miesięczny (§ 20), a wynagrodzenie za pracę w godzinach ponadwymiarowych wypłacane jest raz w roku z dołu (§ 75 ust. 3 pkt 7). (niesporne, a nadto regulamin k. 23-26 odwrót)

Wnioskodawczyni przy zawieraniu umowy o pracę z Uniwersytetem Medycznym w Ł. zapoznała z treścią tego regulaminu. (przesłuchanie wnioskodawczyni e-protokół rozprawy z 23 lipca 2024 r. 01:21:05-01:31:00 – płyta CD k. 141)

W sierpniu 2022 r. (...) Medyczny w Ł. wypłacił wnioskodawczyni wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe przepracowane przez nią w całym roku akademickim 2021/2022 w wysokości 11 520 zł brutto, tj. 8 478,30 zł netto, przez co jej wynagrodzenie w tym miesiącu przekroczyło wysokość minimalnego wynagrodzenia. (niesporne, a nadto potwierdzenie operacji bankowej k. 11, pasek płacowy k. 10)

Wnioskodawczyni mimo pisemnego pouczenia przez płatnika składek – zleceniodawcę, nie poinformowała go o tym, że jej wynagrodzenie za pracę w (...)
w Ł. w sierpniu 2022 r. przekroczyło kwotę minimalnego wynagrodzenia, przez co zleceniodawca nie dokonał żadnych korekt za sierpień 2022 r., obejmując ją nadal pełnymi składkami na ubezpieczenia społeczne i dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. (pismo płatnika k. 79, przesłuchanie wnioskodawczyni e-protokół rozprawy z 23 lipca 2024 r. 01:21:05-01:31:00 – płyta CD k. 141)

Wnioskodawczyni urodziła dziecko dniu 9 maja 2023 r. (niesporne)

Odwołująca wystąpiła z wnioskiem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres od
9 maja 2023 r. do 6 maja 2024 r. z tytułu wykonywania umowy zlecenia u zainteresowanego płatnika składek. (niesporne)

W lipcu i sierpniu 2023 r. Fundacja Pomocy (...) prowadziła z ZUS w sprawie sytuacji ubezpieczeniowej wnioskodawczyni i jej prawa do zasiłku macierzyńskiego rozmowy telefoniczne z numeru telefonu komórkowego, których nagrań nie ma w bazie infolinii ZUS i z numeru telefonu stacjonarnego poza infolinią ZUS
w zw. z czym nie były one nagrywane, a nadto prowadził w tej sprawie korespondencję mailową z ZUS.

Po powzięciu pod koniec lipca 2023 r. przez ten podmiot telefonicznej informacji od pracownika ZUS o tym, że wnioskodawczyni przekroczyła wysokość minimalnego wynagrodzenia w sierpniu 2022 r. u innego płatnika – pracodawcy, Fundacja będąca zleceniodawcą dokonała w dniu 4 sierpnia 2023 r. korekty zgłoszenia wnioskodawczyni do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w ten sposób, że wyrejestrowała ją z tego ubezpieczenia w miesiącu sierpniu 2022 r. z uwagi na przekroczenie kwoty minimalnego wynagrodzenia w tym miesiącu u innego płatnika – pracodawcy i zgłosiła ją do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 1 sierpnia 2022 r., a następnie wyrejestrowała skarżącą z obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 1 września 2022 r. i ponownie zgłosiła odwołującą do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu umowy zlecenia od 1 września 2022 r.

W momencie składania opisanych korekt wnioskodawczyni nie była o tym poinformowana przez płatnika składek, który składając przedmiotowe korekty nie zdawał sobie sprawy z negatywnych skutków ich złożenia dla wnioskodawczyni, w szczególności o niemożliwości wstecznego zgłoszenia skarżącej do dobrowolnego ubezpieczenie chorobowego od 1 września 2022 r.

Za miesiące, których dotyczyły opisane korekty zainteresowany płatnik opłacał należne składki za wnioskodawczynię.

Składając te korekty płatnik wiedział, że ubezpieczona chce podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i że nie zmieniła zdania w tej sprawie.

W dniu 4 sierpnia 2023 r. ZUS wysłał do płatnika maila, odpowiadając
na maila płatnika z 31 lipca 2023 r., w którym poinformował, że w przypadku zbiegu tytułów ubezpieczenia podstawa wymiaru zasiłku powinna zostać ustalona za wrzesień 2023 r. oraz, że zleceniobiorca ma prawo do zasiłku chorobowego i macierzyńskiego, gdyż podlega do ubezpieczenia chorobowego równolegle z dwóch tytułów. Mailem z 22 sierpnia 2023 r. ZUS poinformował płatnika – zleceniodawcę, że jeżeli przerwa w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu wynosiła powyżej 30 dni, to zasiłek należy przeliczyć na nowo uwzględniając miesiąc, od którego nastąpiło ponowne zgłoszenie do ubezpieczeń.

(pismo płatnika k. 70-71, pismo płatnika k. 79, korespondencja mailowa k. 20-22v., 72-75, druk (...) k. 85 akt ZUS, druki (...) k. 86, 88, 90, druk ZUS ZZA k. 87, zeznania świadka M. K. e-protokół rozprawy z 23 lipca 2024 r. 00:36:45-01:06:11 – płyta CD k. 141 w zw. z protokołem rozprawy z 13 czerwca 2024 r. w sprawie VIII U 2052/23 00:30:41-00:48:08, zeznania członka zarządu płatnika K. G.-protokół rozprawy z 23 lipca 2024 r.: 01:35:06-01:44:35 – płyta CD k. 141, przesłuchanie wnioskodawczyni e-protokół rozprawy z 23 lipca 2024 r. 01:17:01-01:31:00 – płyta CD k. 141, przesłuchanie prezesa zarządu płatnika I. K. 01:31:00-01:35:06 – płyta CD k. 141)

Wnioskodawczyni w sierpniu 2023 roku dowiedziała się, że M. K. wyrejestrowała ją oraz J. S. z dobrowolnego ubezpieczenia od sierpnia 2022 roku. Wnioskodawczyni nie występowała o przywrócenie terminu do zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

W związku z zaistniałą sytuacją w sprawie zasiłku macierzyńskiego wnioskodawczyni i J. S. skontaktowały się z zainteresowanym płatnikiem w sierpniu 2023 r. i dowiedziały się wtedy, że w sierpniu 2023 r.zostały wyrejestrowane przez płatnika
z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego za miesiąc sierpień 2022 r. i ponownie zgłoszone przez zleceniodawcę od 1 września 2022 roku do tego ubezpieczenia. Wnioskodawczyni i J. S. w tej sprawie same skontaktowały się z pracownikiem ZUS i dowiedziały się, że nie było możliwe w sierpniu 2023 r. wyrejestrowanie ich tylko z jednego miesiąca z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w sierpniu 2022 r. i ponowne ich zgłoszenie od 1 września 2022 r. do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Od naczelniczki ZUS otrzymały poradę, by jak najszybciej złożyły wniosek o wydanie decyzji w przedmiocie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. (przesłuchanie wnioskodawczyni e-protokół rozprawy z 23 lipca 2024 r. 01:17:01-01:31:00 – płyta CD k. 141, zeznania świadka J. S. e-protokół rozprawy z 23 lipca 2024 r. 00:07:47-00:35:19 – płyta CD k. 141, zeznania członka zarządu płatnika K. G. e-protokół rozprawy z 23 lipca 2024 r.: 01:35:06-01:44:35 – płyta CD k. 141)

Decyzją z 18 sierpnia 2023 r. ZUS odmówił ubezpieczonej prawa do wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu zawarcia umowy zlecenia z Fundacją za okres od 9 maja 2023 r. do 6 maja 2024 r. z uwagi na niepodleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, albowiem wnioskodawczyni urodziła dziecko 9 maja 2023 r. natomiast z posiadanej przez ZUS dokumentacji, wnioskodawczyni nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 sierpnia 2022 r. z tytułu umowy zlecenia. (decyzja k. 76-76 odwrót)

Pismem z 4 września 2023 r. odwołująca zwróciła się do ZUS o wydanie decyzji
w zakresie ustalenia okresu podlegania do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu wykonywania umowy zlecenia u płatnika składek Fundacji Pomocy (...). (niesporne, a nadto pismo k. 1 akt ZUS)

ZUS I Oddział w Ł. powiadomił pismem z 19 września 2023 r. płatnika
i ubezpieczoną o wszczęciu postępowania wyjaśniającego na wniosek odwołującej oraz możliwości czynnego udziału w każdym stadium postępowania. (niesporne, a nadto pismo ZUS k. 3-4, k. 6-7 ZUS)

W toku tego postępowania zainteresowany płatnik wyjaśnił w piśmie z 21 września 2023 r., że wnioskodawczyni pomimo pisemnego pouczenia przez zleceniodawcę, nie poinformowała go o tym, że jej wynagrodzenie za pracę u innego płatnika w sierpniu 2022 r. przekroczyło kwotę minimalnego wynagrodzenia, przez co zleceniodawca nie dokonał żadnych korekt za okres dotyczący miesiąca sierpnia 2022 r. obejmując ją ciągle pełnymi składkami na ubezpieczenia społeczne i dobrowolna chorobową. (pismo płatnika k. 8 akt ZUS)

Odwołująca w piśmie z 22 września 2023 r. wyjaśniła zaś, że nie była świadoma, iż
w sierpniu 2022 r. osiągnęła wyższe wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia u innego płatnika, ani też nie była świadoma, że powinna o tym poinformować zainteresowanego płatnika – zleceniodawcę, akcentując, że przez cały czas była zgodnie ze swoją wolą zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przez zleceniodawcę oraz, że były w związku z tym opłacane składki na to ubezpieczenie. Podkreśliła, że zleceniodawca dokonał w sierpniu 2023r. korekty ponieważ został pouczony dopiero po roku przez pracownika ZUS o konieczności dokonania takiej korekty jej zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego,
tj. wyrejestrowania w sierpniu 2022 r. i ponownego zarejestrowania od 1 września 2022 r. Konkludowała, że na tej podstawie ZUS uznał, że jest nieubezpieczona od 1 września 2022 r. pomimo opłacania składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe przez zleceniodawcę, co skutkowało pozbawieniem jej środków do życia. (pismo wnioskodawczyni k. 10-11 akt ZUS)

Pismem z 3 października 2023 r. ZUS I Oddział w Ł. poinformował strony
o zakończeniu postępowania wyjaśniającego. (niesporne, a nadto pismo ZUS k. 39-39v.)

Umowa zlecenia z zainteresowanym płatnikiem została zawarta przez wnioskodawczynię do 30 czerwca 2023 r., wobec czego od 1 lipca 2023 r. ubezpieczona została wyrejestrowana z ZUS przez zleceniodawcę drukiem (...) P (...) złożonym w dniu
4 sierpnia 2023 r. (niesporne, a nadto, umowa k. 14-15, korespondencja mailowa k. 72v., druk (...) P (...) k. 90)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie powołanych dokumentów,
a także zeznań świadków i przesłuchania wnioskodawczyni.

Dowody te, zdaniem Sądu, zasługują w całości na wiarę, albowiem wzajemnie ze sobą korelując, tworzą spójną, logiczną całość.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 497) osoby wykonujące umowę zlecenia i objęte obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym z tego tytułu, podlegają na swój wniosek dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

Według art. 11 ust. 1 ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 12 i 23 cytowanej ustawy, czyli między innymi pracownicy, zatrudnieni na podstawie umowy o pracę.

Zgodnie zaś z art. 14 ust. 1 ustawy, objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony,
z zastrzeżeniem art. 14 ust. 1a cytowanej ustawy.

Natomiast zgodnie z art. 14 ust. 1 a ww. ustawy objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 albo 4b.

Stosownie z kolei do treści art. 36 ust. 4 ww. ustawy, zgłoszeń, o których mowa w ust. 2 i 3, dokonuje się w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia, z zastrzeżeniem ust. 4a-5a i 9a.

Zgodnie zaś z ust. 2 art. 36 ustawy systemowej, obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1-4, 6-9b, 11, 12, 19-22, ust. 2, 2a i 2d, duchownych będących członkami zakonów lub klasztorów oraz osób współpracujących,
o których mowa w art. 8 ust. 11, należy do płatnika składek.

Jak stanowi z kolei art. 14 ust. 2 ustawy systemowej, ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają:

1)  od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony;

2)  (uchylony),

3)  od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż z przytoczonych wyżej przepisów art.14 ust. 1 i 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wynika, iż objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony i tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonany w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia.

Natomiast z art. 11 ust. 2 ustawy systemowej wynika, iż ubezpieczenie chorobowe w przypadku osób wykonujących umowę zlecenia ma charakter dobrowolny, zatem bezwzględnie wymaga odpowiedniego wyraźnego wniosku.

Zarówno przepis art. 11 ust. 2, jak i przepis art. 14 ust. 1 i 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wyraźnie uzależniają podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od złożenia wniosku, z którego będzie w sposób jednoznaczny wynikać zamiar podlegania temu ubezpieczeniu (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego
w B. z 20 lutego 2018 r., III AUa 818/17, LEX nr 2491857).

W stanie prawnym, w którym ustawodawca przyjął pierwszeństwo woli osoby posiadającej tytuł do podjęcia decyzji w przedmiocie podlegania ubezpieczeniu dobrowolnemu, określił pewne zasady czasowe, których niespełnienie nie rodzi powstania uprawnień w żądanym przez nią terminie. W każdym zatem przypadku ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego ponowne nim objęcie wymaga złożenia nowego wniosku. Nie jest przy tym możliwe objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem, w tym także chorobowym, od wcześniejszej daty, niż data w której wniosek został zgłoszony przy czym do powstania stosunku prawnego dobrowolnego ubezpieczenia niezbędny jest taki wniosek.

Przepis art. 14 ustawy o systemowej jest normą bezwzględnie obowiązującą
i jakakolwiek odmienna interpretacja nie jest w tym zakresie dopuszczalna. Literalna wykładnia przepisu art. 14 ust. 1 prowadzi do wniosku, że w sytuacji ustania tytułu podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu społecznemu, ponowne objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi i chorobowym wymaga złożenia nowego wniosku przez zainteresowanego. Natomiast samo opłacanie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po ustaniu dobrowolnego tytułu ubezpieczenia nie powoduje dalszego trwania ochrony ubezpieczeniowej z wygasłego stosunku ubezpieczenia społecznego (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 11 września 2018 r., III AUa 147/18, LEX nr 2717708).

Nie można przy tym przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych z okresem wstecznym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2018 r., I UK 90/17, LEX nr 2553859, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 13 lutego 2018 r., III AUa 225/17, LEX nr 2504689, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 28 marca 2018 r., III AUa 530/17, Biul.SAKa 2018, nr 2, poz. 40).

Nie można też przyjąć dorozumianego oświadczenia o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, gdyż brak do tego podstaw. Do stosunków ubezpieczenia społecznego – jako stosunków regulowanych prawem publicznym – nie ma zastosowania przepis art. 60 k.c., zgodnie z którym wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Przepis ten reguluje składanie oświadczeń woli per facta concludentia w stosunkach cywilnoprawnych (regulowanych prawem prywatnym). Nie ma żadnych podstaw do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego do wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym. Przystąpienie do ubezpieczenia społecznego nie jest czynnością prawną prawa cywilnego, do której można stosować wymieniony przepis, czy inne przepisy Kodeksu cywilnego. Przy tym, nie uszło uwadze Sądu, że w orzecznictwie pojawiają się niekiedy poglądy, w myśl których możliwe jest ustalenie ubezpieczenia społecznego, jeżeli wola stron podlegania określonemu ubezpieczeniu społecznym została ujawniona w dostateczny sposób. Niemniej jednak, w ocenie Sądu, nie można podzielić tego poglądu z uwagi na to, że zarówno art. 11 ust. 2, jak i art. 14 ust. 1 i 1a ustawy systemowej wyraźnie uzależniają podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od złożenia wniosku, który winien jednoznacznie potwierdzać zamiar podlegania takiemu ubezpieczeniu.

Ponadto należy zwrócić uwagę, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 lipca 2015 r. ( I UK 376/14, OSNP 2017, nr 6, poz. 72) wskazał, iż dokument o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym musi być czytelny, wyraźny i niebudzący żadnych wątpliwości, a nadto powinien być złożony na piśmie.

Przypomnieć też należy, że kwestie związane ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń regulowane są art. 9 ustawy systemowej, który rozstrzyga, z którego tytułu dana osoba podlega ubezpieczeniom, gdy jednocześnie spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom z więcej niż jednego tytułu.

W myśl art. 9 ust. 1 oraz ust. 1a pracownicy spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowani ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub
w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie; mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów.

Jednakże ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub
w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

Zatem jeżeli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia i jednocześnie osoba ta ma inny tytuł do ubezpieczeń, np. wykonuje równocześnie umowę zlecenia u innego płatnika, to obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega z obu tych tytułów.

Wyjaśnić też należy, że w sytuacji, gdy wynagrodzenie pracownika wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie za pracę, to z tytułu umowy zlecenia nie podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 9 ust. 1a ustawy systemowej).

W przeciwnym jednak razie objęcie ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym z innych rodzajów działalności następuje ex lege.

Dochodzi zatem do rozszerzenia obowiązku ubezpieczenia, co leży w interesie wszystkich ubezpieczonych i jest uzasadnione celem fiskalnym, gdyż poziom odprowadzanych składek przekłada się na poziom uzyskiwanych świadczeń emerytalnych,a taka reguła rozszerzająca obowiązek ubezpieczenia przyczynia się do partycypacji finansowej ubezpieczonych w tworzeniu funduszy ubezpieczeniowych co najmniej na poziomie minimalnego wynagrodzenia (tak T. M. w Kumulacja i rozłączność tytułów ubezpieczenia, s. 17-18).

Zgodnie też z wyrokiem Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2007 r. (III UK 123/06, OSNP 2008, Nr 3-4, poz. 44) pojęcie kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę stanowiącej przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy nie jest – w przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy – równoznaczne z wysokością minimalnego wynagrodzenia określoną w art. 8 ust. 1 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, czyli wielkością proporcjonalnie obliczaną do wielkości wymiaru etatu. Pracownik zatrudniony
w niepełnym wymiarze czasu pracy, zarabiający poniżej kwoty minimalnego wynagrodzenia
i jednocześnie wykonujący umowę zlecenia u innego płatnika podlega na skutek rozszerzenia obowiązku ubezpieczenia, także ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy zlecenia.

W realiach niniejszej sprawy nie jest sporne, że wnioskodawczyni przekroczyła minimalne wynagrodzenie u innego płatnika tj. u swojego pracodawcy – (...) w Ł. w sierpniu 2022 r. i że nie poinformowała o tym zainteresowanego płatnika – zleceniodawcy.

Nie jest też sporne, że zleceniodawca w dniu 4 sierpnia 2023 r. wyrejestrował wnioskodawczynię z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego za sierpień 2022 r., ani też, że tego samego dnia – czyli 4 sierpnia 2023 r. złożył wniosek o ponowne objęcie odwołującej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym z tytułu umowy zlecenia od
1 września 2022 r.

Zatem rację ma ZUS, że najwcześniejszym momentem, od którego możliwe było stwierdzenie, że wnioskodawczyni podlega ponownie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu u płatnika – zleceniodawcy był dzień zgłoszenia do tego ubezpieczenia, czyli
4 sierpnia 2023 r.

Bez znaczenia zaś pozostaje fakt dalszego opłacania przez zleceniodawcę składek na to ubezpieczenie, a to wobec braku możliwości wstecznego dokonania zgłoszenia.

Stąd stwierdzenie w zaskarżonej decyzji z 31 października 2023r., że odwołująca nie podlega z tytułu umowy zlecenia u płatnika składek Fundacji Pomocy (...) dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1 września 2022 r. do 30 czerwca 2023 r. - było prawidłowe.

Podsumowując, w ocenie Sądu Okręgowego nie istniały przesłanki, aby na podstawie analizowanych przepisów zawartych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych uznać, że odwołująca od 1 września 2022 r. do 30 czerwca 2023 r. podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako zleceniobiorca u płatnika składek.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał zaskarżoną decyzję za trafną, a zarzuty odwołania za nieuzasadnione. Jeszcze raz bowiem podnieść należy, iż w aktualnym stanie prawnym ustawodawca przyjął pierwszeństwo woli osoby posiadającej tytuł do podjęcia decyzji w przedmiocie podlegania ubezpieczeniu dobrowolnemu i jednocześnie określił pewne zasady czasowe, których niespełnienie nie rodzi powstania uprawnień w żądanym przez nią terminie.

W rozpoznawanej sprawie wymogi czasowe w zgłoszeniu wniosku w przedmiocie ponownego zgłoszenia wnioskodawczyni przez płatnika – zleceniodawcę do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego niewątpliwie nie zostały spełnione, skoro ponowne zgłoszenie do tego ubezpieczenia od 1 września 2022 r., po przerwie w podleganiu temu ubezpieczeniu w sierpniu 2022 r. nastąpiło dopiero w dniu 4 sierpnia 2023 r., a zatem z pewnością
z przekroczeniem ustawowego terminu 7 dni.

Tym samym prawidłowo ZUS stwierdził, że wnioskodawczyni jako osoba wykonująca umowę zlecenie u płatnika składek podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od 1 listopada 2021 r. do 31 lipca 2022 roku oraz od 1 września 2022 roku do 30 czerwca 2023 roku, a dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegała od 1 listopada 2021 roku do 31 lipca 2022 roku.

Z tych względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1935). O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

SSO Paulina Kuźma