Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 lipca 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że:

1) J. D. (1) jako prezes PPHU (...) Spółka z o. o. ponosi solidarną odpowiedzialność całym swoim majątkiem wraz z członkiem zarządu M. D. za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 753,15 zł, w tym na:

- ubezpieczenie zdrowotne za marzec 2018 r.

należność główną – 521,01 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 136,00 zł

ogółem – 657,01 zł

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za marzec 2018 r.

należność główną – 76,23 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 20,00 zł

ogółem – 96,23 zł

2) M. D. jako członek zarządu PPHU (...) Spółka z o. o. ponosi solidarną odpowiedzialność całym swoim majątkiem wraz z prezesem zarządu J. D. (2) za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 753,24 zł, w tym na:

- ubezpieczenie zdrowotne za marzec 2018 r.

należność główną – 521,01 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 136,00 zł

ogółem – 657,01 zł

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za marzec 2018 r.

należność główną – 76,23 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 20,00 zł

ogółem – 96,23 zł

3) M. D. jako członek zarządu PPHU (...) Spółka z o.o. ponosi solidarną odpowiedzialność całym swoim majątkiem wraz z prezesem zarządu A. G. (1) za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 12 433,39 zł, w tym na:

- ubezpieczenia społeczne za okres: 04-07.2018 r., 10.2018 r.

należność główną – 7 734,02 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 1 872,00 zł

ogółem – 9 606,02 zł

- ubezpieczenie zdrowotne za okres: 04.2018 r., 06-07.2018 r., 10.2018 r.

należność główną – 2 032,16 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 489,00 zł

ogółem – 2 521,16 zł

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres: 04.2018 r., 06-07.2018 r.

należność główną – 246,21 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 60,00 zł

ogółem – 306,21 zł

4) A. G. (1) jako członek zarządu PPHU (...) Spółka z o.o. ponosi solidarną odpowiedzialność całym swoim majątkiem wraz z członkiem zarządu M. D. za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 12 433,39 zł, w tym na:

- ubezpieczenia społeczne za okres: 04-07.2018 r., 10.2018 r.

należność główną – 7 734,02 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 1 872,00 zł

ogółem – 9 606,02 zł

- ubezpieczenie zdrowotne za okres: 04.2018 r., 06-07.2018 r., 10.2018 r.

należność główną – 2 032,16 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 489,00 zł

ogółem – 2 521,16 zł

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres: 04.2018 r., 06-07.2018 r.

należność główną – 246,21 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 60,00 zł

ogółem – 306,21 zł

5) A. G. (1) jako członek zarządu PPHU (...) Spółka z o.o. ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 109 393,80 zł, w tym na:

- ubezpieczenia społeczne za okres: 01.2019 r., 04-06.2019 r., 08.2019 – 01.2020 r.

należność główną – 73 815,84 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 10 662,00 zł

ogółem – 84 477,84 zł

- ubezpieczenie zdrowotne za okres: 01.2019 r., 04-06.2019 r., 08.2019 – 01.2020 r.

należność główną – 18 118,13 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 2 617,00 zł

ogółem – 20 735,13 zł

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres: 12.2018 – 01.2019 r., 04-06.2019 r., 08.2019 – 01.2020 r.

należność główną – 3 655,83 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 525,00 zł

ogółem – 4 180,83 zł

W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia podniesiono, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością PPHU (...) prowadziła działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...) i zatrudniała pracowników. Z tego tytułu była zobowiązana do opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Ponieważ Spółka nie wywiązała się z tego obowiązku w sposób prawidłowy, na jej koncie powstało zadłużenie, które na dzień wydania niniejszej decyzji wynosi łącznie 122 650,03 zł.

Postanowieniem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi XX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 8 czerwca 2017 r. jako prezesa zarządu spółki wpisano J. D. (2), a w dniu 6 września 2018 roku funkcję prezesa zarządu przejął od niej A. G. (1). Z kolei M. D. pełnił funkcję członka zarządu spółki od dnia 8 czerwca 2017 roku do dnia 1 lutego 2019 roku.

W stosunku do spółki prowadzone było postępowanie egzekucyjne przez Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł.. Prowadzone postępowanie okazało się nieskuteczne. Zgromadzona w sprawie dokumentacja wskazuje, że zostały wykorzystane wszystkie możliwości mające na celu zaspokojenie należności objętych tytułami wykonawczymi. W dniu 26 października 2020 r. Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. W aktach rejestrowych KRS brak jest wniosku o otwarcie likwidacji oraz o ogłoszenie upadłości spółki.

W konsekwencji powyższego organ rentowy uznał, że zaistniały przesłanki uzasadniające przeniesienie odpowiedzialności na członków zarządu za zobowiązania Spółki z o. o. ponieważ egzekucja wobec ww. Spółki okazała się bezskuteczna w okresie, kiedy powstało wymienione w sentencji zadłużenie, funkcje prezesa zarządu pełnili: w okresie od dnia 8 czerwca 2017 roku do dnia 6 września 2018 roku – J. D. (2), a w okresie od 6 września 2018 roku – A. G. (1). Z kolei w okresie od dnia 8 czerwca 2017 roku do dnia 1 lutego 2019 roku w spółce istniała także funkcja członka zarządu, którą sprawował M. D.. Spółka nie składała przy tym wniosku o ogłoszenie upadłości i otwarcie likwidacji. Nie wskazano także mienia którego możliwe byłoby zaspokojenie zobowiązań w znacznej części.

[decyzja organu z 16 lipca 2021 r. k. 53-55 akt ZUS, odpis pełny z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego 4-7 odwrót akt ZUS]

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 23 sierpnia 2021 roku wniosła J. D. (2) podtrzymując swoje stanowisko wyrażone w odwołaniu wniesionym w dniu 2 kwietnia 2021 roku.

[odwołania z k. 3-5 akt VIII U 2194/21]

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację jak w zaskarżonej decyzji. Organ wniósł także o wezwanie J. D. (2) do wskazania zakresu zaskarżenia oraz do sprecyzowania zarzutów wobec zaskarżonej decyzji, a ponadto do wskazania czy odwołanie składa się w imieniu własnym czy działa również w imieniu A. G. (1), jako jego pełnomocnik, a jeżeli tak do przedłożenia pełnomocnictwa dla A. G. (1).

[odpowiedź na odwołanie k. 6-7 odwrót]

Pismem procesowym wniesionym w dniu 30 grudnia 2021 r., pełnomocnik z urzędu wnioskodawczyni – radca prawna M. R. poparła złożone odwołanie w zakresie, w jakim odwołująca kwestionuje wysokość wyliczonej zaległości, jednocześnie nie poparła ona odwołania w zakresie, w jakim odwołująca wnosi o uznanie, że całość zaległości obciąża J. D. (1). Pełnomocniczka podkreśliła bowiem, że jako pełnomocnik z urzędu zobowiązana jest działać na korzyść swojej mocodawczyni.

[pismo procesowe k. 29]

Na rozprawie 14 lipca 2022 roku, pełnomocnik wnioskodawczyni oświadczył, że skarży decyzję jednie w zakresie, który dotyczy jej mocodawczyni.

[stanowisko procesowe – protokół z rozprawy z 14 lipca 2022 r. – 00:04:17]

Na rozprawie 6 grudnia 2022 roku, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie powództwa i odrzucenie odwołania w zakresie, w jakim wnioskodawczyni odwołała się także od decyzji dotyczącej A. G. (1), uwagi na brak pełnomocnictwa.

[stanowisko procesowe – protokół z rozprawy z 6 grudnia 2022 r. – 00:01:30]

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe (...) spółka z o.o. prowadziła działalność gospodarczą w zakresie m. in. naprawy i konserwacji urządzeń elektronicznych i optycznych na podstawie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...) i zatrudniała pracowników. Z tego tytułu była zobowiązana do opłacania należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

[bezsporne, a ponadto odpis pełny z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru S. k. 4-7 odwrót akt ZUS]

Postanowieniem Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi XX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 8 czerwca 2017 r. jako prezesa zarządu spółki wpisano J. D. (1).

[bezsporne, a ponadto kopia postanowienia SR dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z 8 czerwca 2017 r. k. 8-11 akt ZUS]

Uchwałą wspólników spółki nr (...) z dnia 10 maja 2018 r. J. D. (1) została odwołana z funkcji prezesa zarządu, a na jej miejsce został powołany A. G. (1), który nadal pełni tę funkcję. Postanowieniem Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi XX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 6 września 2018 r. ww. zmianę ujawniono w Rejestrze Przedsiębiorców KRS.

[bezsporne, a ponadto kopia postanowienia SR dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z 6 września 2018 r. k. 17-19 akt ZUS]

Spółka od jesieni 2017 roku miała problemy finansowe, gdyż nie była w stanie wykonywać zleceń remontów maszyn na czas. Spółka miała wówczas problemy z wypłacaniem wynagrodzeń, a także nie wpłacała składek do ZUS, czego odwołująca, będąca wówczas prezesem zarządu miała świadomość. Miała ona także świadomość, że stosowne organy spółki nie złożyły jednak wniosku o ogłoszenie upadłości, gdyż spółka miała podpisane kontrakty z kontrahentem z Francji oraz zakładami wojskowymi. Spółka od 30 czerwca 2020 roku zawiesiła działalność gospodarczą, jednak nadal nie wszczęto wobec niej postępowania upadłościowego czy restrukturyzacyjnego.

[bezsporne, wyjaśnienia wnioskodawczyni e -protokół z 14 lipca 2022 roku 00:05:00 – 00:18:46, a ponadto odpis pełny z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego k. 4-7 odwrót akt ZUS]

Wysokość zadłużenia spółki (...) z tytułu składek wynosi ogółem 122.650,03 zł w tym na:

- ubezpieczenia społeczne za okres: 04-07.2018 r., 10.2018 r., 01.2019 r., 04-06.2019, 08.2019 r. - 01.2020 r.

należność główną - 81.549,86 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 r. 49 978,00 zł – 12.534,00 zł

z tytułu kosztów upomnień – 23,20 zł

- ubezpieczenie zdrowotne za okres: 04-07.2018 r., 10.2018 r., 01.2019 r., 04-06.2019, 08.2019 r. - 01.2020 r.

należność główną 20.671,30 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 r. – 3 242,00 zł

z tytułu kosztów upomnień – 23,20 zł

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres 04-07.2018 r., 10.2018 r., 01.2019 r., 04-06.2019, 08.2019 r. - 01.2020 r.

należność główną 3 978,27 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 r. – 605,00 zł

z tytułu kosztów upomnień – 23,20 zł.

Należności z tytułu składek na rzecz ZUS za marzec 2018 roku wynoszą 753,15 zł, w tym na:

- ubezpieczenie zdrowotne – 521,01 zł;

- odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 136,00 zł;

ogółem – 657,01 zł

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – 76,23 zł;

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 20,00 zł;

ogółem – 96,23 zł

[okoliczność niesporna]

W związku z zaległościami składkowymi prowadzone było postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce (...) plus. W dniu 26 października 2020 roku Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z uwagi na jego bezskuteczność.

[postanowienie k. 51 akt ZUS]

Decyzją z dnia 25 lutego 2021 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził że:

1) J. D. (2) jako prezes PPHU (...) Spółka z o. o. ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem wraz ze spółką za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 733,24 zł, w tym na:

- ubezpieczenie zdrowotne za marzec.2018 r.

należność główną – 521,01 zł

odsetki za zwłokę liczone na 25 lutego 2021 roku – 119,00 zł

ogółem – 640,01 zł

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za marzec 2018 r.

należność główną – 76,23 zł

odsetki za zwłokę liczone na 16 lipca 2021 roku – 17,00 zł

ogółem – 93,23 zł

2) A. G. (1) jako prezes PPHU (...) Spółka z o. o. ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem wraz ze spółką za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 118 559,19 zł w tym na:

- ubezpieczenie społeczne za okres od kwietnia 2018 roku do stycznia 2020 roku

należność główną – 81 549,86 zł

odsetki za zwłokę liczone na 25 lutego 2021 roku – 10 013,00 zł

ogółem – 91 592,86 zł

- ubezpieczenie zdrowotne od kwietnia 2018 roku do stycznia 2020 roku

należności główną – 20 150,29 zł

odsetki za zwłokę liczone na 25 lutego 2021 roku – 2 485,00 zł

ogółem – 22 635,29 zł

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za od kwietnia 2018 roku do stycznia 2020 roku

należność główną – 3 902,04 zł

odsetki za zwłokę liczone na 25 lutego 2021 roku – 459,00 zł

ogółem – 4 361,04 zł

[decyzja organu z 25 lutego 2021 r. k. 39-40 odwrót akt ZUS]

Od całości powyższej decyzji, 2 kwietnia 2021 roku odwołanie wniosła J. D. (2). W treści tego odwołania wskazała ona, że spółka posiada majątek w postaci szlifierki G. B. o wartości około 18.000 zł, tokarki o wartości około 9000 zł, a także wiertarki stołowej o wartości około 2500 zł.

[odwołanie od decyzji z 25 lutego 2021 r. k. 42-43 akt ZUS]

Na skutek odwołania decyzją z 11 maja 2021 roku organ ZUS uchylił w całości decyzję z 25 lutego 2021 roku.

[decyzja organu z 11 maja 2021 r. k. 47-47 odwrót akt ZUS]

Następnie wydana została sporna decyzja.

[decyzja k.53-55 akt ZUS]

Spółka posiada majątek w postaci szlifierki do płaszczyzn G. B. z 1980 roku oraz tokarki. Urządzenia te znajdują się na terenie magazynu (...) w Ł.. Umowa najmu została wypowiedziana przez Instytut z uwagi na rosnące zadłużenie spółki.

[pismo k.79]

Powyższe urządzenia oraz frezarka znajdują się w magazynie bez żadnego zabezpieczenia, są bardzo stare. Tabliczka znamionowa na jednym z nich wskazuje rok 1949.

Wartość maszyn w chwili obecnej odpowiada cenie złomu (0,70-0,90 zł/kg), jaką ewentualnie można by za nie uzyskać, a więc ich wartość mieści się w przedziale 1000-2000 zł.

[pisemna opinia biegłego z zakresu gospodarki materiałowej A. G. wraz z opinią uzupełniającą k. 116-120 oraz 142 akt VIII U 2194/21]

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wniesione przez J. D. (1) jako bezzasadne podlega oddaleniu.

W pierwszej kolejności Sąd pragnie wyjaśnić, iż nie uwzględnił wniosku pełnomocnika ZUS o odrzucenie odwołania w zakresie dotyczącym A. G. (1) bowiem po wezwaniu do sprecyzowania zakresu odwołania, na skutek uwzględnienia wniosku pełnomocnika ZUS z odpowiedzi na odwołanie, wnioskodawczyni ostatecznie poparła odwołanie jedynie w zakresie, który jej dotyczył.

W tym zakresie natomiast odwołanie podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (Dz.U.2019.300 t.j.) składki na ubezpieczenia emerytalne:

1) pracowników,

2 ) osób wykonujących pracę nakładczą,

3) członków spółdzielni,

4) zleceniobiorców,

5) posłów i senatorów,

6) stypendystów sportowych,

7) pobierających stypendium słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

8) osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

9) osób współpracujących ze zleceniobiorcami,

10) funkcjonariuszy Służby Celnej,

11) osób odbywających służbę zastępczą

- finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek.

Stosownie do art. 17 ust. 1 przytoczonej ustawy składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5, 6 i 9-12, obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

Zgodnie z treścią art. 85 ust. 1 ustawy z dnia z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj. Dz.U z 2018, poz. 1510) za osobę pozostającą w stosunku pracy lub w stosunku służbowym składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca, a w razie wypłaty świadczeń pracowniczych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Stosownie natomiast do treści art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 roku o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (tekst jedn. z 2003 roku Dz.U. nr 58, poz. 514 ze zm.) obowiązującej do 31 maja 2004 roku oraz art. 104 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz.1265) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają pracodawcy.

W myśl art. 108 § 1 ordynacji podatkowej (tekst jedn. Dz.U z 2019 poz. 300 ze zm.) w związku z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji.

Z mocy art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio wyszczególnione w przepisie art. 31 przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Zastosowanie do należności z tytułu składek, z mocy art. 31, ma m.in. przepis art. 116 Ordynacji podatkowej.

Zgodnie z art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1. nie wykazał, że

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2016 r. poz. 1574, 1579, 1948 i 2260) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2. nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

W myśl art. 116 § 2 odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu. Przepisy § 1-3, w myśl § 4, stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Przepis opisany powyżej stanowi wyjątek od zasady, że spółka kapitałowa odpowiada za swoje zobowiązania jedynie własnym majątkiem, inne zaś podmioty, w szczególności akcjonariusze /udziałowcy czy też władze spółki takiej odpowiedzialności nie ponoszą. W tym kontekście przepisy szczególne statuujące tego rodzaju wyjątkową odpowiedzialność winny być wykładane w sposób rygorystycznie ścisły, który nie prowadzi do rozszerzenia odpowiedzialności poza ramy przesłanek ustawowych.

Odpowiedzialność członków zarządu określona w § 1, obejmuje zaległości składkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu.

Natomiast zgodnie z art. 107 §1 i 2 pkt 2 i 4 cytowanej ustawy Ordynacja podatkowa odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości z tytułu składek wynikające z prowadzenia działalności i odsetki za zwłokę oraz koszty egzekucyjne.

Z analizy treści przepisu art. 116 wynika, iż przesłankami odpowiedzialności członka zarządu za zaległości składkowe spółki z o.o. jest ustalenie, że (1) zaległości składkowe powstały w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu przez daną osobę, że (2) egzekucja do majątku spółki okazała się bezskuteczna w całości lub w części oraz że (3) nie zaistniały żadne okoliczności zwalniające tej osoby od odpowiedzialności.

Do orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu Spółki za zobowiązania składkowe organ rentowy jest obowiązany wykazać jedynie okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania składkowego, które przerodziło się w zaległość składkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, bowiem ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej odpowiedzialność, spoczywa na członku zarządu (tak m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego Wydział Zamiejscowy w B. z 6 marca 2003 r. SA (...)/03 POP (...) wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. z dnia 30 stycznia 2018 r. I SA/Bd (...) Legalis: 1741267). Tym samym ciężar wykazania dwóch pierwszych przesłanek (pozytywnych) ciąży na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, natomiast ciężar dowodu przesłanki trzeciej - w zakresie istnienia okoliczności uwalniających od tej odpowiedzialności - spoczywa na odwołującym się.

Jeszcze raz podnieść należy, iż odpowiedzialność członków zarządu określona w § 1, obejmuje zaległości składkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu.

Dla rozstrzygnięcia sprawy kluczowe jest ustalenie znaczenia pojęcia „w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu”. Według Kodeksu spółek handlowych kadencja to okres pełnienia funkcji członka zarządu w spółce, a mandat to umocowanie członka zarządu do pełnienia jego funkcji. Pojęcia te rzadko się pokrywają. Mandat może być dłuższy niż kadencja (art. 202 § 1 i § 2 KSH) albo krótszy niż kadencja (202§ 4 KSH). Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 lipca 2010 r., sygn. akt III CZP 23/10 uznał, że wykonywanie mandatu członka zarządu jest równoznaczne z pełnieniem funkcji, a wygaśnięcie mandatu z utratą tej kompetencji. Mandat oznacza kompetencję do sprawowania funkcji członka organu spółki, a kadencja oznacza okres sprawowania tej funkcji. Nie chodzi tu o faktyczny czas sprawowania funkcji, lecz o okres, na jaki członek organu został powołany (LEX nr 585107).

Fakt istnienia zaległości z tytułu nieopłaconych składek w spornym okresie nie był sporny – odwołująca na rozprawie 14 lipca 2022 roku sama bowiem przyznała, że miała świadomość, że składki nie były opłacane z uwagi na trudną sytuację spółki związaną z niewyrabianiem się przez spółkę z realizacją podejmowanych przez siebie zleceń w terminie. Odwołująca przyznała także, że spółka nie złożyła wniosku o upadłość, gdyż miała podpisane kontrakty z kontrahentem z Francji oraz zakładami wojskowymi.

Po drugie, podkreślenia wymaga, że bezskuteczność egzekucji jest wykazana, gdy egzekucja z majątku spółki w całości lub w części jest bezskuteczna. Zdaniem Sądu Okręgowego, tak samo jak przy odpowiedzialności z art. 299 kodeksu spółek handlowych (poprzednio 298 kodeksu handlowego), ustalenie przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu wskazującego, że spółka nie ma majątku, który pozwalałby na zaspokojenie wierzyciela - może to być:

- postanowienie Sądu o oddaleniu wniosku, o ogłoszeniu upadłości z tego powodu, że majątek spółki nie wystarcza nawet na koszty postępowania, (wyrok Sądu Administracyjnego w B. z dnia 5 września 2012 r. III AUa 417/12).

- bilans spółki, z którego wynika, że nie ma ona majątku wystarczającego na zaspokojenie wierzyciela,

- postanowienie o umorzeniu egzekucji z uwagi na jej bezskuteczność uzyskane przez innego wierzyciela,

- gdy Sąd oddali wniosek o ogłoszeniu upadłości wobec stwierdzenia, że przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku dłużnika są obciążone zastawem, zastawem rejestrowym lub hipoteką, a pozostały majątek oczywiście nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania,

- a także wszelkie inne dowody wskazujące, że w danej sytuacji nie jest realne uzyskanie zaspokojenia przez wierzyciela z pozostałego jeszcze majątku spółki. (tak: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 24 kwietnia 2018 r., I SA/Gd 99/18).

Uogólniając można stwierdzić, iż przesłankę bezskuteczności egzekucji można wykazać na podstawie każdego dowodu wykazującego, że spółka nie ma majątku, który pozawalałby na zaspokojenie jej wierzyciela, który dochodzi swojej należności od członka zarządu Spółki.

Bezskuteczność egzekucji w całości lub w części, o której mowa w art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa oznacza stan, gdy wierzyciel podatkowy nie uzyskał zaspokojenia mimo przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego. Będzie to, więc działanie nie przynoszące pożądanych rezultatów. Tym samym, bezskuteczność egzekucji będzie miała miejsce, gdy skierowanie egzekucji do całego majątku podatnika, zastosowanie różnych sposobów egzekucji, nie dało wyniku w postaci zaspokojenia roszczenia podatkowego. Warunkiem uznania bezskuteczności egzekucji jest jej formalne przeprowadzenie, a także stwierdzenie bezskuteczności egzekucji na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. Jeżeli natomiast członek zarządu spółki poddaje w wątpliwość zakres egzekucji skierowanej do majątku spółki, ale sam nie wskazuje mienia, z którego zaspokojenie zaległości podatkowych byłoby możliwe, to zarzut ten nie może być uwzględniony. (tak: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 października 2016 r., (...), opubl. L.).

Należy przy tym nadmienić, że zgodnie z art. 116 § 1 o.p. do uznania egzekucji za bezskuteczną wystarczający jest choćby częściowy brak możliwości zaspokojenia wierzyciela. (tak: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2018 r., I (...) 984/16).

Bezskuteczność egzekucji rozumiana być musi jako brak rezultatu w skuteczności czynności egzekucyjnych - bezskuteczność egzekucji ustala się na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. Postępowanie takie musi być wszczęte, jednak dla oceny, że egzekucja jest bezskuteczna nie musi zostać wydane formalne postanowienie o umorzeniu. (tak: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Ł. z dnia 19 kwietnia 2018 r., (...) SA/Łd 860/17).

Z istoty pojęcia bezskutecznej egzekucji w całości lub w części wynika, że może i powinno być odnoszone do całości majątku zobowiązanego (dłużnika), a nie tylko do konkretnej wierzytelności publicznoprawnej (cywilnoprawnej). Nie chodzi zatem o jakikolwiek majątek dłużnika niezależnie od jego wartości, lecz o majątek o takiej wartości, z którego co najmniej w znacznej części możliwe będzie uregulowanie zaległości. Przy ocenie tej przesłanki należy zrelatywizować wysokość zobowiązania do wartości wskazanego majątku, a następnie dokonać oceny stopnia zaspokojenia wierzytelności z tego majątku. (tak: Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 marca 2018 r., (...) 817/16).

Bezskuteczność egzekucji może być stwierdzona na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu, a nie tylko na podstawie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 o.p. oznacza, że w wyniku wszczęcia i przeprowadzenia przez organ egzekucyjny egzekucji skierowanej do majątku podmiotu nie doszło do przymusowego zaspokojenia wierzyciela. Bezskuteczność tę stwierdza się na podstawie okoliczności wynikających z czynności przeprowadzonych w postępowaniu egzekucyjnym. Wystarczy, że organ na podstawie zebranych dowodów wykaże, że kontynuowanie egzekucji nie może przynieść żadnych pozytywnych rezultatów. (tak: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. z dnia 31 stycznia 2018 r., I SA/Kr 773/17).

W ocenie Sądu Okręgowego organ rentowy przesłankę bezskuteczności egzekucji niewątpliwie wykazał. Wynika ona bowiem z postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z uwago na jego bezskuteczność.

Znamiennym jest, iż na dzień wydania zaskarżonej decyzji 16 lipca 2021 roku – w drodze przeprowadzonego uprzednio postępowania egzekucyjnego uzyskanie jakichkolwiek środków na pokrycie należności ZUS z tytułu składek okazało się niemożliwe. Podkreślić należy, iż w stosunku do spółki prowadzone było postępowanie egzekucyjne przez Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł.. Zostały wykorzystane wszystkie możliwości mające na celu zaspokojenie należności objętych tytułami wykonawczymi. W dniu 26 października 2020 roku Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.

Wnioskodawczyni opierała swoje odwołanie na przesłance wskazania mienia, z którego możliwe jest zaspokojenie się wierzyciela. W ocenie sądu, nie sprostała jednak jej wykazaniu.

Mienie spółki, którego wskazanie zwalnia członka zarządu z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki musi być realne i istnieć w dacie, gdy zostało wskazane. Okoliczności te powinien wykazać członek zarządu podając dane umożliwiające przeprowadzenie z tego mienia skutecznej egzekucji (tak: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 21 stycznia 2012 r., (...) SA/Wa (...), Lex: 1139384).

W toku tego postępowania – ani w toku postępowania wyjaśniającego poprzedzającego wydanie zaskarżonej decyzji – oprócz majątku w postaci maszyn łącznej o wartości 1000-2000 zł, wnioskodawczyni nie wskazała żadnych składników majątku spółki, do których można było skierować egzekucję. Na dzień wydania spornej decyzji nie istniały więc żadne środki wystarczające na pokrycie egzekucji w znacznej części.

Zdaniem Sądu, nie można uznać więc, że wnioskodawczyni wskazała mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części a tym samym ziściła się po jej stronie przesłanka egzoneracyjna określona w art. 116 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.

W ocenie sądu do zwolnienia się członka zarządu spółki z odpowiedzialności za jej długi składkowe konieczne jest wskazanie mienia spółki, które pozwoli na zaspokojenie w znacznej części zaległości składkowych spółki, a nie ich części przypisanej członkowi zarządu.

Podobne stanowisko zajął także Sąd Najwyższy w wyroku z 17 kwietnia 2018 roku w spawie II UK 56/17, w którym podkreślono, że do zwolnienia się członka zarządu spółki z odpowiedzialności za jej długi składkowe konieczne jest wskazanie mienia spółki, które pozwoli na zaspokojenie w znacznej części zaległości składkowych spółki, a nie ich części przypisanej członkowi zarządu (art. 116 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, tekst. jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 800 ze zm.) (tak: Wyrok Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 2018 r., II UK 56/17, OSNP 2018, nr 12, poz. 161).

Wolą ustawodawcy było bowiem zagwarantowanie zaspokojenia należności względem Skarbu Państwa nie w dowolnej części, ale w stopniu znacznym. Znaczny stopień zaspokojenia należy wiązać z taką sytuacją, gdzie spłata należności wobec Skarbu Państwa doprowadzi do zapłaty przynajmniej połowy należności. (tak: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 23 czerwca 2009 r., (...) SA/Gl (...)).

Pamiętać należy, iż zaległości spółki przekroczyły kwotę 100.000,- zł a wnioskodawczyni wskazała majątek owartości maksymalnie 2.000,- zł.

Jak wynika z opinii biegłego z zakresu gospodarki materiałowej i magazynowej, majątek należący do spółki w postaci maszyn: szlifierki G. B., wiertarki oraz tokarki, ze względu wiek i stan tych maszyn powoduje, że ich wartość odpowiada jedynie cenie złomu (od 0,70 do 0,90 zł za kg), jaką można by za nie uzyskać. Oszacowana przez biegłego wartość złomowanych maszyn mieści się w przedziale 1000-2000 zł, a więc jest znacząco niższa niż deklarowana przez odwołującą. Wartość majątku przez nią wskazanego tym bardziej nie pozwala na zaspokojenie w znacznej części zaległości w kwocie 100.000 zł.

Reasumując wobec wykazania przez organ rentowy wszystkich przesłanek odpowiedzialności wnioskodawczyni J. D. (1) jednocześnie niewykazania przez wnioskodawczynię okoliczności egzoneracyjnych, odwołanie nie może być skuteczne.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji.

Sąd zasądził od J. D. (2) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń społecznych kwotę 270 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.) – zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

O wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu, Sąd orzekł w oparciu o art. 98 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1144) w zw. z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.) wraz z podatkiem VAT.