Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z 17 stycznia 2022 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723 z późn. zm.), w związku z prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 9 kwietnia 2021 r., sygn. akt VIII U 286/21 ustalił ponownie wysokość należnej M. P. (1) emerytury. W treści decyzji wskazano, że podstawę wymiaru świadczenia stanowiła kwota 4 508 zł. Emerytura wynosi 54,48 % podstawy wymiaru. Emeryturę podwyższono o 15% podstawy wymiaru z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy. Łączna wysokość emerytury stanowi 69,48 % podstawy wymiaru i wynosi kwotę 3 132,16 zł. Organ rentowy jednocześnie zaznaczył, że wyrównanie świadczenia za okres od 1 października 2017 r. do 31 stycznia 2022 r. zostanie naliczone odrębną decyzją. /decyzja w aktach MSWiA/

M. P. (1) odwołał się od powyższej decyzji, zarzucając naruszenie prawa materialnego tj. art. 13 ust. 1 pkt lb ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin poprzez jego zastosowanie i przyjęcie, iż do okresu 16 maja 1982 r. do 31 października 1989 r. zastosowanie ma wskaźnik 0,7% w sytuacji gdy przepis art. 13 ust. 1 pkt lb ustawy został uchylony przez art. 1 ust. 2 lit. a ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin zatem do wyżej wskazanego okresu winien mieć zastosowanie wskaźnik 2,6%.

Skarżący wniósł o uwzględnienie odwołania poprzez zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie emerytury policyjnej w wysokości 40 % podstawy jej wymiaru za 15 lat służby i 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok tej służby, z uwzględnieniem okresów składkowych i nieskładkowych oraz przysługujących podwyższeń i dodatków, zasiłków i świadczeń pieniężnych.

/odwołanie k.13 – 14/

Decyzją z 16 lutego 2022 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723 z późn. zm.) , w związku z naliczeniem wyrównania świadczenia za okres od 1 października 2017 r. do 31 stycznia 2022 r. ustalił ponownie wysokość należnej M. P. (1) emerytury wskazując, że od 1 marca 2022 r. wynosi ona 2 743,27 zł. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że wyrównanie za okres od 1 października 2017 r. do 31 stycznia 2022 r. wynosi 43 771,03 zł, a po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne, przekaże na konto M. P. (1) kwotę 32 390,64 zł. /decyzja w aktach MSWiA/

M. P. (1) odwołał się od powyższej decyzji, której zarzucił:

I. naruszenie prawa materialnego tj.:

- art. 18 f ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin poprzez nieprawidłowe ustalenie kwoty stanowiącej podstawę wymiaru świadczenia emerytalnego.

- art.11 w zw. z art. 49 a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin w zw. z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2021.423 t.j. z dnia 2021.03.08) , poprzez jego niezastosowanie i orzeczenie o obowiązku wypłaty wyrównania w związku z niewypłaconym przez Organ w okresie 01 października 2017 r. do 31 stycznia 2022 r. świadczeniem bez uwzględnienia obowiązku wypłacenia odsetek, mimo iż orzeczenie odsetek w przedmiotowej sprawie stanowi obowiązek organu wynikający wprost z Ustawy.

- art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.1997.78.483 z dnia 1997.07.16), zwanej dalej Konstytucją oraz art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej poprzez jego niezastosowanie i pozbawienie Odwołującego prawa do odsetek od niewypłaconego w terminie z winy Organu świadczenia emerytalnego uzyskanego zgodnie z przepisami prawa, co godzi w zasadę ochrony praw nabytych, zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa;

- art. 32 Konstytucji poprzez jego niezastosowanie i naruszenie zasady równości wobec prawa poprzez niewypłacanie Odwołującemu w okresie od 01 października 2017 r. do 31 stycznia 2022 r. świadczenia emerytalnego w pełnej wysokości, a następnie wypłatę wyrównania bez uwzględnienia obowiązku wypłaty odsetek od należnej , a niewypłaconej emerytury w ww. okresie od daty wymagalności każdego z miesięcznych świadczeń do dnia zapłaty.

II. naruszenie przepisów postępowania tj.

- art.107 § 1 kpa i 107 §3 kpa polegające na sporządzeniu uzasadnienia w sposób uniemożliwiający kontrolę instancyjną tj. weryfikację wyliczonego świadczenia emerytalnego poprzez a) brak jasnego i jednoznacznego wyjaśnienia metody i sposobu wyliczenia podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego; b) poprzez brak sprecyzowania w jaki sposób została wyliczona kwota podstawy wymiaru świadczenia i na jakiej podstawie uległa ona zmniejszeniu w stosunku do decyzji z dnia 01 marca 2021 r.

W konsekwencji skarżący wniósł o:

- uwzględnienie odwołania poprzez zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie emerytury policyjnej w wysokości 40 % podstawy jej wymiaru za 15 lat służby i 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok tej służby, z uwzględnieniem okresów składkowych i nieskładkowych oraz przysługujących podwyższeń i dodatków, zasiłków i świadczeń pieniężnych oraz prawidłowe ustalenie podstawy wymiaru świadczenia.

- zasądzenie obowiązku wypłaty odsetek od należnej a niewypłaconej emerytury w okresie od 01 października 2017 r. do 31 stycznia 2022 r. od daty wymagalności każdego z miesięcznych świadczeń do dnia zapłaty.

/odwołanie k.7 – 11/

Decyzją z 12 maja 2022 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723 z późn. zm.), w związku z zaliczeniem do wysługi emerytalnej okresu pracy wykonywanej po zwolnieniu ze służby w Policji, ustalił ponownie wysokość należnej M. P. (1) emerytury. W treści decyzji wskazano, że podstawę wymiaru świadczenia stanowiła kwota 4 823,55 zł. Emerytura wynosi 55,78 % podstawy wymiaru. Emeryturę podwyższono o 15% podstawy wymiaru z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy. Łączna wysokość emerytury stanowi 70,78 % podstawy wymiaru i wynosi kwotę 3 414,11 zł. /decyzja w aktach MSWiA/

M. P. (1) złożył odwołanie od powyższej decyzji, której zarzucił naruszenie prawa materialnego tj. art. 13 ust. 1 pkt lb ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin poprzez jego zastosowanie i przyjęcie, iż do okresu 16 maja 1982 r. do 31 października 1989 r. zastosowanie ma wskaźnik 0,7% w sytuacji gdy przepis art. 13 ust. 1 pkt lb ustawy został uchylony przez art. 1 ust. 2 lit. a ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin zatem do wyżej wskazanego okresu winien mieć zastosowanie wskaźnik 2,6%.

W konsekwencji skarżący wniósł o uwzględnienie odwołania poprzez zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu emerytury policyjnej w wysokości 40 % podstawy jej wymiaru za 15 lat służby i 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok tej służby, z uwzględnieniem okresów składkowych i nieskładkowych oraz przysługujących podwyższeń i dodatków, zasiłków i świadczeń pieniężnych.

/odwołanie k.4 – 5/

Odpowiadając na odwołania organ rentowy wniósł o odrzucenie odwołań w zakresie roszczenia o zastosowanie wskaźnika 2,6% w stosunku do okresu od dnia 16 maja 1982 r. do 31 października 1989 r. oraz o oddalenie odwołań w pozostałym zakresie, ewentualnie o oddalenie odwołań w całości. /odpowiedź na odwołanie k.16 – 20/

Na rozprawie w dniu 14 marca 2023 r. pełnomocnicy stron podtrzymali swoje stanowiska w sprawie , a nadto wnieśli o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. /protokół rozprawy z dnia 14 marca 2023 r. , płyta CD k.48/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. P. (1) urodził się (...)

Decyzją z dnia 26 czerwca 1998 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych przyznał M. P. (1) emeryturę policyjną. Podstawa wymiaru wynosząca 55,17% została zwiększona o 15% podstawy wymiaru z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą.

Prawomocną decyzją z dnia 16 listopada 2009 r., która wydana została na podstawie art.15 b i art. 13 a ust.1 w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej, okres służby wnioskodawcy od 16 maja 1982 r. do 31 października 1989 r. został przeliczony wskaźnikiem 0,7%. Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 23 stycznia 2013 r. sygn. VIII U 3549/12 oddalono odwołanie wnioskodawcy od powyższej decyzji.

/okoliczności bezsporne/

Decyzjami z dnia 8 sierpnia 2017 r. o ponownym ustaleniu wysokości policyjnej emerytury oraz o ponownym ustaleniu wysokości policyjnej renty inwalidzkiej, Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ponownie ustalił wysokość świadczeń M. P. (1) od 1 października 2017 r.

W decyzji dotyczącej emerytury wskazano, że podstawę wymiaru świadczenia stanowi kwota 3.942,38 zł. Emerytura wynosi 44,20 % podstawy wymiaru, a jej łączna wysokość wynosi 1.742,53 zł. Po potrąceniach do wypłaty pozostaje kwota 1.453,70 zł. Jako podstawę prawna decyzji wskazano przepisy - art. 15c w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm. dalej jako ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy) oraz otrzymaną z IPN informację z dnia 12 maja 2017 r. /decyzja k. 8-9 akta MSWiA/

W decyzji dotyczącej renty inwalidzkiej wskazano, że podstawę wymiaru świadczenia stanowi kwota 3.966,18 zł. Renta stanowi 0,00 % podstawy wymiaru, a jej łączna wysokość wynosi 0,00 zł. Jednocześnie podwyższono jej wysokość do 750,00 zł, to jest do najniższej wysokości renty. Jako podstawę prawna decyzji wskazano przepisy - art. 22a w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm. dalej jako ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy) oraz otrzymaną z IPN informację z dnia 12 maja 2017 r. /okoliczność bezsporna/

M. P. (1) odwołał się od powyższych decyzji wnosząc o przyznanie świadczenia w dotychczasowej wysokości. /okoliczność bezsporna/

Prawomocnym wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2021 r. Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił powyższe decyzje z 8 sierpnia 2017 r. i zobowiązał Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji do przeliczenia emerytury policyjnej i policyjnej renty inwalidzkiej M. P. (2) z pominięciem art. 15c i 22a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, od 1 października 2017 roku ( apelacja od wyroku z dnia 9 kwietnia 2021 r. została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 13 grudnia 2021 r. , sygn. akt III AUa 820/21). /okoliczności bezsporne/

W dniu 21 grudnia 2021 r. pełnomocnik M. P. (1) złożył wniosek o przeliczenie emerytury policyjnej , a także wniósł o wypłacenie należnego świadczenia wraz z odsetkami. /wniosek w aktach MSWiA/

W treściach zaskarżonych decyzji Dyrektor Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych nie odniósł się do kwestii wypłaty odsetek. /decyzje w aktach MSWiA/

Powyższy stan faktyczny był w całości niesporny i nie budził wątpliwości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania podlegały oddaleniu.

Zgodnie bowiem z brzmieniem art.15 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, co do zasady emerytura dla funkcjonariusza, który pozostawał w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., wynosi 40% podstawy jej wymiaru za 15 lat służby i wzrasta min. o 2,6% podstawy wymiaru - za każdy dalszy rok tej służby.

Jednakże obowiązujący do 30 września 2017 r. przepis art. 15b cytowanej ustawy przewidywał, że w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi 0,7% podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990, przy czym ust. 2 nakazuje stosować odpowiednio art. 15.

Przepis art. 15b ustawy zaopatrzeniowej został uchylony z dniem 1 października 2017r. przez przepis art.1 pkt 5 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. poz. 2270 dalej: ustawa zmieniająca).

Jednocześnie ustawa zmieniająca wprowadziła do ustawy zaopatrzeniowej art. 15c.

Adresatem norm prawnych wynikających z treści art.15 b oraz art.15 c ustawy zaopatrzeniowej jest organ emerytalno-rentowy, który ustala świadczenie.

W niniejszej sprawie zasadnicze znaczenie ma treść prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 9 kwietnia 2021 r. wydanego w sprawie o sygn. akt VIII U 286/21, albowiem wysokość należnego wnioskodawcy świadczenia została ustalona w wyniku wykonania tego wyroku.

Wskazać zatem należy, że wyrok ten jest prawomocny i wiąże nie tylko strony i sąd, który go wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej (art. 365 § 1 k.p.c.)

Wyrok ten nie może być zatem ignorowany przez sąd rozpoznający sprawę o wysokość świadczenia w niniejszej sprawie.

Treść tego wyroku i jego pisemnego uzasadnienia jednoznacznie wskazuje, że Sąd zmienił zaskarżone decyzje z 8 sierpnia 2017 r. i nakazał pominięcie art. 15c ust 1, 2, 3 i art.22a ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (tekst jednolity Dz.U. z 2020 roku pozycja 723), w brzmieniu z 2016 roku zaznaczając, że oznacza to konieczność przeliczenia zarówno emerytury policyjnej jak i policyjnej renty inwalidzkiej wnioskodawcy według zasad uprzednio obowiązujących od daty wskazanej w zaskarżonych decyzjach, tj. od 1 października 2017 r.

Co więcej, z odwołania wnioskodawcy od decyzji z 8 sierpnia 2017 r. wynika, że skarżący także wnosił wprost o zmianę zaskarżonych decyzji i przyznanie świadczenia w dotychczasowej wysokości.

Dodać należy, że z ugruntowanego orzecznictwa sądów, jak i doktryny wynika, że w sprawach z odwołania od decyzji organu rentowego, jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. W postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, zgodnie z systemem orzekania w sprawach z tego zakresu, rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji. W sprawie, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego, przedmiot sporu nie może więc wykraczać poza treść tej decyzji. Zgodnie z treścią art. 477 ¹⁴ § 2 K.P.C. w przypadku uwzględnienia odwołania sąd zmienia w całości lub w części zaskarżoną decyzję organu rentowego lub zaskarżone orzeczenie wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności i orzeka co do istoty sprawy. Orzeczenie co do istoty sprawy, o którym mowa w art. 477 § 2 K.P.C. polega na sformułowaniu sentencji wyroku w taki sposób, aby zastępowała decyzję organu rentowego. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 25 kwietnia 2018 r., III AUa 199/17, Legalis nr 2242317).

W niniejszej sprawie opisany prawomocny wyrok Sądu Okręgowego nakazał ponowne przeliczenie emerytury policyjnej oraz policyjnej renty inwalidzkiej według zasad uprzednio obowiązujących od daty wskazanej w zaskarżonej decyzji, tj. od 1 października 2017 r., przy czym nie było sporne, a odwołujący przyznał to wprost, że do 30 września 2017 r. pobierał emeryturę policyjną do wyliczenia, której organ emerytalny stosował art. 15 b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Innymi słowy - powyższy prawomocny wyrok zmienił o tyle zaskarżone decyzje z 8 sierpnia 2017 r., że nakazał przeliczenie policyjnej emerytury oraz policyjnej renty inwalidzkiej odwołującego nie według zasad obowiązujących od 1 października 2017 r., gdy art. 15 b został uchylony, ale według stanu prawnego obowiązującego do tej daty – czyli według stanu prawnego obowiązującego do 30 września 2017 r., kiedy to art. 15 b ustawy obowiązywał - tak by przywrócić skarżącemu na dzień 1 października 2017 r. świadczenie w jego dotychczasowej wysokości, tzn. sprzed jej obniżenia od dnia 1 października 2017 r. - na podstawie art. 15 c, decyzjami z 8 sierpnia 2017 r. , o co zresztą w postępowaniu VIII U 286/21 sam wnioskodawca wprost wnosił, żądając zmiany zaskarżonych decyzji w taki sposób by od 1 października 2017 r. pobierał w dotychczasowej kwocie emeryturę policyjną.

Należy w tym miejscu przypomnieć, że decyzja z dnia 16 listopada 2009 r., na mocy której organ emerytalny dokonał ustalenia wysokości emerytury na podstawie art. 15 b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy policji była przedmiotem rozpoznania przez Sąd. W wyniku odwołania wnioskodawcy został wydany prawomocny wyrok przez Sąd Okręgowy w Łodzi z 23 stycznia 2013 r. sygn. VIII U 3549/12 zgodnie z którym oddalono odwołania wnioskodawcy od powyższych decyzji.

Skoro zatem Sąd Okręgowy w Łodzi prawomocnym wyrokiem nakazał przeliczyć policyjną emeryturę oraz rentę odwołującego według zasad obowiązujących do 30 września 2017 r. na dzień 1 października 2017 r. – przeto należy uznać, że pozwany w sposób prawidłowy wykonał ten wyrok zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją.

Przy interpretacji przestawionej przez wnioskodawcę doszłoby do nieuprawnionej zmiany wysokości świadczenia ustalonego prawomocną decyzją z 2009 r. i wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi.

W odniesieniu zaś do wniosku o wypłacenie odsetek od niewypłaconego świadczenia wskazać należy, że jakkolwiek w treści zaskarżonych decyzji organ rentowy nie odniósł się do tej kwestii, to jednak stosownie do treści art.477 ⁹ § 4 k.p.c. w zw. z art.477 ¹⁴ § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy władny był zająć w tym zakresie stanowisko.

Z kolei art. 49a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin wskazuje, że jeżeli organ emerytalny nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia w terminach określonych w ustawie, jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia na zasadach określonych w art. 85 ust. 1, 1a i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z tym przepisem, jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności- za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 maja 2012 r., sygn. I UK 398/11 (LEX nr 1297816) wyprowadził pogląd, iż art. 85 ust. 1 powoływanej ustawy systemowej stanowi regulację szczególną względem przepisów kodeksu cywilnego, a jej odrębność polega przede wszystkim na ustaleniu obowiązku zapłaty odsetek tylko w wypadku zwłoki. Zwłoka w spełnieniu świadczenia, zwana także opóźnieniem kwalifikowanym, ma miejsce, gdy zobowiązany, pomimo istniejącego obowiązku, nie spełnia świadczenia w terminie, przy czym niedotrzymanie terminu jest następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność.

Z kolei w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2009 r., sygn. II UK 191/08 (LEX nr 736735) wskazano że przewidziane w art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wyłączenie obowiązku organu rentowego wypłaty odsetek nie jest zależne od wykazania, że organ rentowy nie ponosi winy w powstaniu opóźnienia. Zawarte w tym przepisie określenie: „okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności” jest bardziej zbliżone znaczeniowo do używanego w przepisach prawa określenia: „przyczyn niezależnych od organu”, co oznacza, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest obowiązany do wypłaty odsetek nie tylko wtedy, gdy nie ponosi winy w opóźnieniu, lecz także wtedy, gdy opóźnienie w ustaleniu i wypłacie prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego jest skutkiem innych przyczyn niezależnych od Zakładu.

W odwołaniu wnioskodawca podnosił, że organ emerytalny wydając decyzję o obniżeniu mu policyjnej emerytury i renty inwalidzkiej uczynił to bez podstawy prawnej i faktycznej wyrządzając mu w ten sposób oczywistą krzywdę i szkodę. Należne skarżącemu świadczenie wypłacił naliczając je od 2017 roku. Z powyższych okoliczności odwołujący wywiódł, że skoro organ emerytalny jest odpowiedzialny za wydawane przez siebie decyzje to jest obowiązany do wypłacenia należnej mu kwoty odsetek.

Należy przypomnieć, że w dniu 1 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz.), na mocy której wprowadzono art. 13b ustalający katalog cywilnych i wojskowych instytucji i formacji, w których służba od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. jest uznawana za służbę na rzecz totalitarnego państwa. Ustawa zmieniająca wprowadziła także zasady ustalania wysokości policyjnej emerytury nakazując stosowanie art.15c i art.22a ustawy. Przepisy te stanowią, iż w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi 0% podstawy wymiaru - za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b i 2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz 2-4. Wysokość emerytury ustalonej zgodnie z tymi przepisami nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 15c).

Natomiast rentę inwalidzką ustaloną zgodnie z art.22 zmniejsza się o 10% podstawy wymiaru za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b (art. 22a). Ustawodawca zobowiązał też organ rentowy do wszczynania z urzędu postępowania w przedmiocie ponownego ustalenia prawa do świadczeń i wysokości świadczeń stosownie do wyżej wymienionych przepisów (art. 2).

Przepis art. 2 ust 1 ustawy zmieniającej nakłada na organ rentowy obowiązek wszczęcia z urzędu postepowania w przedmiocie ponownego ustalenia wysokości świadczeń, o których mowa w art. 15c lub 22a ustawy w stosunku do osób, co do których z (...) Instytutu Pamięci narodowej wynika, że pełniły one służbę na rzecz totalitarnego państwa i które w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej maja przyznane świadczenia na podstawie ustawy zaopatrzeniowej. Przepis ten jest przepisem szczególnym, co oznacza że wyłącza on stosowanie przepisu art. 33 ustawy.

Zasady i tryb ujawniania informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa oraz treści tych dokumentów, znajdujących się w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, tryb składania oraz oceny zgodności z prawdą oświadczeń dotyczących pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z tymi organami w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. określa ustawa z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (art. 1 ustawy) (Dz.U. z 2021r., poz.1633).

W tym kontekście oraz mając na uwadze, że decyzje z dnia 30 maja 2017 roku zostały wydane na podstawie art. 15c, art. 22a w zw. z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy warto podkreślić, że Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ustalając okres służby wnioskodawcy w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 wskazanej ustawy, czyni to na podstawie informacji otrzymywanych od Instytutu Pamięci Narodowej, a mianowicie w oparciu o informację o przebiegu służby. Oznacza to, że organ rentowy może jedynie zwrócić się do Instytutu Pamięci Narodowej z wnioskiem o udzielenie informacji na temat przebiegu służby funkcjonariusza, nie posiada on natomiast możliwości kontroli lub oceny informacji przekazywanych przez IPN.

Jak stanowi art. 13a ust 5 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, informacja o przebiegu służby, jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, o których mowa w art. 12 prawo do emerytury policyjnej.

Również przepisy powołanej powyżej ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów również nie dają Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji uprawnień do weryfikowania otrzymywanych z Instytutu Pamięci Narodowej (...) o przebiegu służby funkcjonariuszy.

W uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 stycznia 2012 r. ( K 36/09, OTK-A 2012 nr 1, poz. 3) podkreślono, że jeśli decyzja organu emerytalnego zostanie zaskarżona, to o ostatecznym ukształtowaniu praw emerytalnych byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL można dopiero mówić po przeprowadzeniu stosownego postępowania przed sądem powszechnym. Sąd powszechny nie ogranicza się w takim wypadku do kontroli decyzji organu emerytalnego z punktu widzenia jej legalności, jak ma to miejsce w przypadku kontroli dokonywanej przez sąd administracyjny. Wręcz przeciwnie - sąd powszechny rozstrzyga merytorycznie co do istoty sprawy. Dla oceny przez sąd zasadności obniżenia świadczenia emerytalnego byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL nieodzowne jest ustalenie stanu faktycznego mającego bezpośredni wpływ na ponowne ustalenie przez organ emerytalny świadczeń w tym zakresie.

Zatem to Sąd powszechny ma obowiązek oceny całego materiału dowodowego łącznie z treścią informacji IPN. Taka właśnie sytuacja jak powyżej zaistniała w życiu ubezpieczonego. Organ rentowy wydał decyzje z dnia 30 maja 2017 roku w oparciu o treść otrzymanej z IPN Informacji z dnia 15 marca 2017 r., do czego był zobowiązany na mocy obowiązujących przepisów prawa. Organ rentowy informacją o przebiegu służby był związany, a zatem informacja ta nie podlega zaskarżeniu w trybie administracyjnym. Tym samym w toku postępowania przed organem rentowym, organ ten nie miał żadnych możliwości dokonywania ustaleń faktycznych ani wyjaśniania okoliczności związanych z wydaną przez Instytut Pamięci Narodowej informacją o przebiegu służby. Informacja o przebiegu służby wydana na podstawie akt osobowych wnioskodawcy będąca jednym ze środków dowodowych mogła być wyłącznie weryfikowana w toku postępowania przed sądem co zaowocowało w konsekwencji wydaniem przez Sąd Okręgowy prawomocnego wyroku z dnia 4 marca 2020 roku, sygn. akt V U 758/19, uwzględniającego odwołania wnioskodawcy.

Powyższe rozważania prowadzą zatem do wniosku, iż nie sposób uznać, że opóźnienie w przyznaniu świadczenia emerytalnego jest następstwem okoliczności, za które Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ponosi odpowiedzialność (art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). To w istocie IPN jako wystawca informacji o przebiegu służby, nie zaś organ emerytalny odpowiada za treść tego dokumentu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. , a wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego ustalił zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz.265).

SSO Paulina Kuźma

S.B.