Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z 29 czerwca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na podstawie art. 15zx ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1842, z późno zm.) w związku z art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423, z późno zm.) oraz art. 105 kpa:

1)  zobowiązał P. D. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń postojowych w łącznej kwocie 6240 zł w terminie miesiąca od otrzymania decyzji wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, naliczonymi od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczenia postojowego do dnia zwrotu tj. odpowiednio:

• od dnia 1 czerwca 2020 r. - dla kwoty świadczenia w wysokości: 2.080,00 zł, wypłaconego 21.05.2020 r. na podstawie wniosku, który wpłynął do Zakładu 23 kwietnia 2020 r., do dnia zwrotu,

• od dnia 1 lipca 2020 r. - dla kwoty świadczenia w wysokości 2.080,00 zł, wypłaconego 2 czerwca 2020 r. na podstawie wniosku, który wpłynął do Zakładu 22 maja 2020 r., do dnia zwrotu,

• od dnia 1 sierpnia 2020 r. - dla kwoty świadczenia w wysokości 2.080,00 zł wypłaconego 2.07.2020 r. na podstawie wniosku, który wpłynął do Zakładu 4 czerwca 2020 r., do dnia zwrotu,

przy czym wskazano, że wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie od 29 maja 2020 r. wynosi 5,6% w stosunku rocznym.

2)  umorzył postępowanie w sprawie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych P. D. z tytułu zawarcia umowy agencyjnej/zlecenia z płatnikiem (...) Sp. z o.o. SK.

W uzasadnieniu organ rentowy podał, że ze zgromadzonych w sprawie dowodów wynika, że D. J., który złożył do organu rentowego wnioski o świadczenie postojowe na rzecz ubezpieczonego, działał bez zgody i pełnomocnictwa spółki (...) spółki z o.o. SK, ale nie był on umocowany przez spółkę do podpisania i przekazania tego dokumentu do ZUS, wywodząc z powyższego, że pobrane przez P. D. świadczenie postojowe, którego wypłata nastąpiła na podstawie tego wniosku jest świadczeniem nienależnym. W konsekwencji pozwany uznał, że świadczenia postojowe wypłacone na podstawie dalszych wniosków (...) z 22 maja 2020 r. oraz 4 czerwca 2020 r. przekazanych przez P. D. poprzez jego (...) również są świadczeniami nienależnymi.

(decyzja k. 123-126 akt ZUS)

P. D. odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej poprzez ustalenie, że nie jest zobowiązany do zwrotu pobranych świadczeń postojowych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz o uchylenie decyzji w pozostałym zakresie, a nadto o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Zakwestionowanej decyzji odwołujący zarzucił:

1)  naruszenie art. 8 § 1 k.p.a., art. 10 § 1 k.p.a., art. 42 § 1 k.p.a, art. 44 § 4 k.p.a., art. 81 k.p.a. poprzez brak skutecznego zawiadomienia odwołującego o wszczęciu postępowania, przez co skarżący nie mógł wypowiedzieć się w zakresie zebranego materiału dowodowego i złożyć własnych wniosków dowodowych (brak czynnego udziału strony w postępowaniu);

2)  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez wadliwe przyjęcie, że D. J. nie był upoważniony do złożenia wniosków w imieniu spółki o świadczenie postojowe, ewentualnie, że czynność ta nie została zaakceptowana przez właściwy organ spółki;

3)  naruszenie art. 15 zx ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, poprzez jego zastosowanie, podczas gdy nie wystąpiły przesłanki nienależnie pobranych świadczeń postojowych.

Skarżący argumentował, że spóźnione dokonanie jego zgłoszenia do ubezpieczeń z opóźnieniem nie jest jego błędem i nie miał na to wpływu, wobec czego nie powinien z powodu zaniedbań innych osób ponosić konsekwencji. Podniósł, że od 1 lutego 2020 r. faktycznie wykonywał pracę i miał wypłacane wynagrodzenie. Podkreślił, że osobą upoważnioną do reprezentowania spółki (...) spółki z o.o. SK. był D. J., który wykonywał bieżące czynności faktyczne i prawne w Barze (...), co było akceptowane przez jego ojca – S. J. oraz księgową spółki. Argumentował, że nawet jeśli D. J. nie był wpisany do KRS jako prokurent czy pełnomocnik spółki to działał z pełną aprobatą swojego ojca – formalnego właściciela (...) spółki z o.o. SK do tego stopnia, że określał się jako właściciel baru, z czego S. J. doskonale zdawał sobie sprawę. Odwołujący wyjaśnił, że wykonując pracę podlegał D. J., który wydawał mu polecenia i nadzorował czynności oraz wyznaczał grafik. Skarżący podniósł, że w § 3 ust. 1 jego umowy zlecenia z 1 lutego 2020 r. mowa jest o kierowniku Zleceniodawcy lub osobie upoważnionej, wskazując, że był nim D. J. nie tylko w sprawach pracowniczych, ale i wszelkich innych handlowych dotyczących baru.

Ponadto odwołujący podniósł, że we wniosku do ZUS o świadczenie postojowe były podane jego pełne dane, wywodząc, że także i to potwierdza, że D. J. posiadał te dane, gdyż faktycznie pełnił funkcję osoby zarządzającej barem i wszelkimi sprawami pracowniczymi, konkludując, że musiał być on zatem osobą do tego upoważnioną przez zarząd spółki, czyli swojego ojca.

Podniósł także, że o wnioskach dotyczących świadczenia postojowego złożonych do ZUS i wypłatach na ich podstawie świadczeń wiedziała księgowa spółki i (...) i zostało to uwzględniane w księgowości spółki, zaś dopóki nie przeprowadzono kontroli ZUS, było to akceptowane przez spółkę i potwierdzane.

Wnioskodawca wskazał także, że w aktach sprawy znajduje się aneks do umowy obniżający jego wynagrodzenie do 14 zł netto na godzinę, którego nie podpisywał i na niego nie wyrażał zgody, akcentując, że dla sprawy ważne jest to, że złożyła go (...) Sp. z o.o. SK., a podpisał się być może D. J..

Odwołujący zaprzeczył twierdzeniom S. J., że spółka (...) Sp. z o.o. SK nie miała przestoju, gdyż pozostaje to w oczywistej sprzeczności z przepisami powszechnie obowiązującymi, na mocy których bary były zamknięte, a tym samym przestój w zakresie tej działalności (...) spółki z o.o. SK był niewątpliwy i niepodważalny.

Wnioskodawca wyjaśnił, że jako barman nie miał wówczas pracy i nie wykonywał innych czynności na rzecz (...) spółki z o.o. SK albo innego podmiotu, dodając, że gdyby miał świadomość, że świadczenie postojowe mu się nie należy - szukałby innej pracy.

Skarżący argumentował, że bar po ogłoszeniu stanu epidemii (...)19, jak każda inna placówka gastronomiczna, nie mógł dalej działać, w spornym okresie nie posiadał innego źródła dochodu, niż to wskazane we wniosku o świadczenie, zaś D. J. będąc komandytariuszem nigdy nie poinformował pracowników, że nie jest upoważniony do działania w imieniu Spółki (...) oraz utwierdzał ich w przekonaniu, że ma zgodę komplementariuszy na działanie w imieniu spółki.

Odwołujący stwierdził, że w świetle obowiązującego porządku prawnego, świadczenie postojowe przysługuje osobom, które musiały przestać pracować ze względu na sytuację związaną z pandemią koronawirusa.

(odwołanie k. 3 – 4)

Odpowiadając na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych, tj. w kwocie 1800 zł zgodnie z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 265), podając wartość przedmiotu sporu na kwotę 6240 zł. (odpowiedź na odwołanie k. 14 – 18 )

Płatnik składek w piśmie procesowym z 12 października 2021 r. przyłączył się do odwołania ( k. 24-26).

W piśmie procesowym z 5 listopada 2021 r. pozwany organ rentowy, odnosząc się do stanowiska płatnika, podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie . (pismo k. 50-53)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. D. zamieszkuje na terytorium Polski i posiada obywatelstwo RP. (okoliczności bezsporne)

(...) S spółka z o.o. (...) 4 sp. k. z siedzibą w W. została zawiązana w dniu 14 października 2019 r. i przedmiotem jej działalności jest działalność usługowa, prowadzenie restauracji i innych stałych placówek gastronomicznych. Komandytariuszem tej spółki był D. J.. Spółka ta była reprezentowana przez (...) S spółkę z o.o., w skład której jako wspólnicy wchodzili: J. B., S. J., B. J. i A. J..

(...) spółka z o.o. SK z siedzibą w S. została zawiązana w dniu 21 czerwca 2016 r. i przedmiotem jej przeważającej działalności była działalność ochroniarska. Komandytariuszem tej spółki był S. J.. Spółka ta była reprezentowana przez (...) S spółkę z o.o., w skład której jako wspólnicy wchodzili: J. B., S. J., B. J. i A. J..

(odpisy z KRS k. 29-40 )

D. J. jest synem S. J.. (okoliczności bezsporne)

(...) S spółka z o.o. (...) 4 sp. k. była właścicielem lokalu gastronomicznego – Baru (...) położonego w S.. (okoliczności bezsporne)

W dniu 27 stycznia 2020 r. została zawarta ramowa umowa o współpracy pomiędzy (...) spółką z o.o. SK zwanym wykonawcą, a (...) S spółką z o.o. (...) 4 sp. k. zwanym zamawiającym. Na mocy § 1 umowy wykonawca zobowiązał się do świadczenia w lokalu gastronomicznym Bar (...) w S. na rzecz zamawiającego usług polegających na bieżącej obsłudze baru. Wykonawca zobowiązał się do zatrudnienia osób wykonujących te usługi we własnym imieniu. (umowa o współpracy k. 48-49 akt ZUS)

W dniu 1 lutego 2020 r. (...) spółka z o.o. sp. k. reprezentowana przez S. J. zawarła z P. D. umowę zlecenia, której przedmiotem było wykonywanie przez P. D. usług barmańskich polegających na obsłudze klientów w lokalu wskazanym przez zleceniodawcę za wynagrodzeniem 22,00 zł brutto za godz. Na podstawie sporządzonego zestawienia zleceniobiorca miał sporządzić rachunek lub zlecić jego wykonanie zleceniodawcy (§7). Umowa została zawarta na okres jednego roku. (§5) . (umowa zlecenia k. 38-39 akt ZUS)

W aneksie do umowy zlecenia z dnia 1 lutego 2020 r. postanowiono, że od 1 marca 2020 r. wynagrodzenie P. D. wyniesie 14,00 zł netto za godz., a pozostałe warunki umowy zlecenia pozostały bez zmian. (aneks k. 85 akt ZUS)

Płatnik składek (...) spółka z o.o. SK zgłosił P. D. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od 1 lutego 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. z tytułu umowy zlecenia . Dokument (...) płatnik przekazał 11 maja 2020 r. tj. z opóźnieniem. (okoliczności bezsporne)

Wnioskodawca nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, niż wyżej wskazana umowa zlecenia oraz nie był on wpisana do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. (okoliczności bezsporne)

D. J., działając na podstawie ustnego upoważnienia udzielonego mu przez Prezesa zarządu (...) sp. z o.o. SK, a swojego ojca, S. J., za jego wiedzą i zgodą, przeprowadzał w imieniu płatnika składek rekrutację na stanowisko barmańskie i kelnerskie do Baru (...) w S.. D. J. podczas tej rekrutacji przedstawiał się jako właściciel baru.

Od 1 lutego 2020 r. P. D. rozpoczął wykonywanie czynności w ramach umowy zlecenia. Ubezpieczony wykonywał usługi barmańskie w Barze (...) w S. przy ul. (...). (...) spółka z o.o. SK z siedzibą w S. prowadziła ewidencję czasu pracy ubezpieczonego. D. J. był obecny w barze i bezpośrednio nadzorował czynności ubezpieczonego i innych osób zaangażowanych na podstawie umów zlecenia, a także prowadził z nim spotkania służbowe.

(ewidencja czasu pracy k. 86-92 akt ZUS, zeznania działającego w imieniu płatnika prezes zarządu S. J. e-prot. z 26.04.2022 r.: 00:23:41- 00:35:22 w zw. z e-prot. z 13.10.2022 r.: 00:42:53, zeznania świadka Z. B. e-prot. z 26.04.2022 r.: 00:45:08- 00:53:52, zeznania świadka D. J. e-prot. z 13.10.2022 r.: 00:12:49-00:36:29, wydruk zrzutu konta osób obsługujących bar wraz z ewidencją obrotu k. 11-12)

Od dnia 20 marca 2020 r. w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązywał stan epidemii w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 wywołującego chorobę (...) 19. . (okoliczności bezsporne)

Bar (...) w S. prowadził działalność gastronomiczną i ze względu na ogłoszony stan epidemii nie mógł funkcjonować. Bar był nieczynny od połowy marca do 21 czerwca 2020 r. W okresie tym wnioskodawca nie wykonywał żadnych czynności na rzecz płatnika, nie stawiał się w pracy i nie otrzymał żadnego wynagrodzenia za powyższy okres, gdyż umowa zlecenia nie była realizowana . (ewidencja czasu pracy k. 86-92 akt ZUS, zeznania działającego w imieniu płatnika prezes zarządu S. J. e-prot. z 26.04.2022 r.: 00:23:41- 00:35:22 w zw. z e-prot. z 13.10.2022 r.: 00:42:53, zeznania świadka Z. B. e-prot. z 26.04.2022 r.: 00:45:08- 00:53:52, zeznania świadka D. J. e-prot. z 13.10.2022 r.: 00:12:49-00:36:29)

Nie było natomiast w badanym okresie przestoju w ramach działalności płatnika składek polegającej na świadczeniu usług portierskich. (zeznania działającego w imieniu płatnika prezes zarządu S. J. e-prot. z 26.04.2022 r.: 00:23:41- 00:35:22 w zw. z e-prot. z 13.10.2022 r.: 00:42:53)

Wnioskodawca z tytułu zawartej umowy zlecenia w miesiącu marcu 2020 r. otrzymał wynagrodzenie za miesiąc luty w kwocie 1018,25 zł, w kwietniu 2020 r. kwotę 504,00 zł za miesiąc marzec, a za kwiecień i maj 2020 r. nie otrzymał żadnego wynagrodzenia z tego tytułu. Następnie otrzymał wynagrodzenie za miesiące czerwiec 2020 r. - 420,00 zł, lipiec 2020 r. - 819,00 zł, sierpień 2020 r. - 784,00 zł, wrzesień 2020 r. - 150,19 zł, październik 2020 r. - 777,00 zł. (rachunki k. 59 – 65 akt ZUS, przelewy k. 74-78 akt ZUS, wykaz podstawy wymiaru składek k. 125)

Zleceniobiorcy wykonujący czynności w Barze (...) byli przez cały czas przeświadczeni, że ich przełożonym jest D. J., który od początku przedstawiał się im jako właściciel baru, a także posługiwał się wizytówką, z której to wynikało. Wnioskodawca w związku z tym złożył wniosek o świadczenie postojowe do D. J. jako nadzorującego jego pracę w Barze (...). (zeznania świadka Z. B. e-prot. z 26.04.2022 r.: 00:45:08- 00:53:52, zeznania świadka D. J. e-prot. z 13.10.2022 r.: 00:12:49-00:36:29, kopia wizytówki k. 10, zeznania działającego w imieniu płatnika prezes zarządu S. J. e-prot. z 26.04.2022 r.: 00:23:41- 00:35:22 w zw. z e-prot. z 13.10.2022 r.: 00:42:53)

W dniu 23 kwietnia 2020 r. ubezpieczony P. D. za pośrednictwem D. J. złożył w formie papierowej w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o przyznanie świadczenia postojowego w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym (...) 19 dla umów cywilonoprawnych.

Kolejne wnioski o świadczenie postojowe do ZUS ubezpieczony złożył 22 maja 2020 r. i 4 czerwca 2020 r. w formie elektronicznej poprzez (...) ze swojego konta .

(okoliczności bezsporne, a nadto wnioski o świadczenie postojowe k. 19-25, 105-106 akt ZUS, zeznania świadka D. J. e-prot. z 13.10.2022 r.: 00:12:49-00:36:29,)

Na podstawie powyższych wniosków Zakład przyznał ubezpieczonemu P. D. prawo do świadczenia postojowego za miesiące kwiecień – czerwiec 2020 r. w wysokości po 2080,00 zł, co łącznie stanowiło 6.240 zł, które zostały wypłacone w dniach 21 maja, 2 czerwca i 2 lipca 2020 r . (okoliczności bezsporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów zalegających w załączonych aktach rentowych i aktach sprawy, a nadto na podstawie zeznań działającego w imieniu płatnika prezes zarządu S. J. oraz świadków Z. B. i D. J..

Powód prawidłowo powiadomiony o terminie rozprawy z 13 października 2022 r., pomimo pouczenia go o rygorze pominięcia dowodu z jego zeznań w razie niestawiennictwa, nie wziął udziału w tej rozprawie, nie podał żadnych okoliczności usprawiedliwiających swoją absencję i nie wnosił o odroczenie rozprawy w tym dniu, wobec czego Sąd przeprowadził dowód z zeznań stron ograniczając go zeznań działającego w imieniu płatnika prezes zarządu S. J..

Zeznania działającego w imieniu płatnika prezesa zarządu S. J. i wskazanych świadków były logiczne i spójne w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Nie zostały przy tym skutecznie zakwestionowane przez organ rentowy.

W szczególności Sąd zważył, że S. J. wyjaśnił przekonująco w swoich zeznaniach dlaczego na etapie postępowania przed organem rentowym twierdził, że w badanym okresie u płatnika składek nie było przestoju, podając, że miał na myśli główną działalność polegająca na świadczeniu usług portierskich. W sposób logiczny także S. J. zeznał o wzajemnych powiązaniach między spółkami, a także o roli D. J. jaką odegrał w badanym okresie, zeznając, że działał on będąc upoważnionym ustnie zarówno do rekrutacji celem zatrudniania w imieniu płatnika składek wnioskodawcy i świadka Z. B., jak i do nadzorowania ich pracą w Barze (...), co w całości korelowało z zeznaniami świadka D. J., tworząc spójną logiczną całość i potwierdzało od początku konsekwentną wersję wnioskodawcy oraz świadka Z. B..

Dokładny okres, w którym nastąpił przestój w Barze (...), gdzie czynności na podstawie umowy zlecenia wykonywał wnioskodawca, Sąd przyjął na podstawie dokumentu w postaci ewidencji czasu pracy, gdyż zawierał on precyzyjniejsze dane w zakresie szczegółowych godzin faktycznie świadczonej pracy.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt. 2 i 5 k.p.c. Sąd pominął dowód zeznań świadka E. M., ponieważ fakty, o których miała zeznawać świadek zostały już udowodnione zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy i dalsze prowadzenie postępowania dowodowego w tym zakresie mogłoby jedynie skutkować przewlekłością postępowania w n/n sprawie.

Zdaniem Sądu zebrany materiał dowodowy nie nasuwa wątpliwości i pozwala tym samym na wydanie rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych
na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie jest zasadne i podlega uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 15zq ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 1842 ze zm.), świadczenie postojowe przysługuje osobie wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowę o dzieło, zwane dalej "umową cywilnoprawną".

Świadczenie postojowe przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:

1)  obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub

2)  posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3)  cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. (ust. 2 art. 15zq)

Świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia (...)19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna. (ust. 3)

Na podstawie art. 15zq ust. 5 ww. ustawy, osobie wykonującej umowę cywilnoprawną świadczenie postojowe przysługuje jeżeli:

1)  umowa cywilnoprawna została zawarta przed dniem 1 kwietnia 2020 r.;

2)  przychód z umowy cywilnoprawnej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku;

3)  nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

Ochrona zatrudnienia oraz zmniejszenie obciążeń i zachowanie płynności finansowej przedsiębiorców to główne zadania pakietu regulacji, które składają się na tarczę antykryzysową. Rozwiązania tam zawarte obejmują nie tylko przedsiębiorców zatrudniających pracowników, a więc zapewniających miejsca pracy, ale również osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą oraz wykonują pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Wśród rozwiązań, które mają zapobiegać skutkom epidemii (...)19 w Polsce, jest wsparcie realizowane przez ZUS w postaci wypłacania świadczeń postojowych.

Stosownie do treści art.15 zs ust. 1 cytowanej ustawy ustalenie prawa do świadczenia postojowego następuje na wniosek osoby, o której mowa w art. 15zq ust. 1, zwanej dalej "osobą uprawnioną", składany do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

2. W przypadku osoby wykonującej umowę cywilnoprawną wniosek, o którym mowa w ust. 1, składany jest za pośrednictwem odpowiednio zleceniodawcy lub zamawiającego.

Zgodnie zaś z art. 15zx ust. 1 omawianej ustawy osoba, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.

Przepis art.15zx ust.2 za nienależnie pobrane świadczenie postojowe uważa świadczenie:

1) przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenie lub odpowiednio zleceniodawcę lub zamawiającego;

2) wypłacone osobie innej niż osoba uprawniona;

3) wypłacone w kwocie wyższej niż należna.

Zgodnie zaś z treścią art. 15zx ust. 3 odsetki, o których mowa w ust. 1, są naliczane od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczenia postojowego do dnia zwrotu.

Zgodnie natomiast z dyspozycją art. 6 k.c. to na odwołującym ciążył ciężar dowodowy w przedmiotowej sprawie, zatem powinien udowodnić okoliczności, z których wywodzi skutki prawne.

W niniejszym postępowaniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, iż wniosek o świadczenia postojowe został złożony przez osobę nieuprawnioną, tj. D. J. – (...) S sp. z o.o. (...) 4 sp. k. z siedzibą w W..

Jak bezsprzecznie ustalono w dniu 1 lutego 2020 r. (...) spółka z o.o. sp. k. reprezentowana przez S. J. zawarła z P. D. umowę zlecenia, której przedmiotem było wykonywanie usług barmańskich w lokalu wskazanym przez zleceniodawcę i płatnik ten zgłosił ubezpieczonego do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia.

Na podstawie przedmiotowej umowy zlecenia, a także w oparciu o ramową umowę o współpracy pomiędzy (...) S sp. z o.o. (...) 4 sp. k. a (...) sp. z o.o. sp. k., wnioskodawca faktycznie wykonywał czynności w lokalu gastronomicznym B. 17 w S.. Lokal ten stanowił własność (...) S sp. z o.o. (...) 4 sp. k. z siedzibą w W., a pracę ubezpieczonego nadzorował bezpośrednio D. J. jako komandytariusz tej spółki.

Ustalenia Sądu dokonane w sprawie wskazują, że w okresie od połowy marca do 21 czerwca 2020 r. opisana placówka gastronomiczna doznała przestoju, bo została zamknięta z powodu ogłoszonego stanu epidemii, w związku z czym wnioskodawca nie wykonywał żadnych czynności jako zleceniobiorca.

Dlatego też ubezpieczony jako osoba wykonująca wcześniej umowę cywilnoprawną złożył wniosek o świadczenie postojowe za pośrednictwem D. J., gdyż identyfikował, podobnie zresztą jak i świadek Z. B., wyżej wymienionego jako swego bezpośredniego przełożonego.

Należy w tym miejscu podkreślić, że już z literalnego brzmienia przepisów cytowanej wyżej ustawy wynika jednoznacznie, że osobą uprawnioną do świadczenia postojowego był sam P. D., zaś inne osoby (czy to faktyczny płatnik reprezentowany przez S. J., czy też faktyczny przełożony – D. J.) miały tylko i wyłącznie jednie pośredniczyć przy składaniu wniosku do organu rentowego. Ustawodawca przewidział bowiem taką procedurę złożenia wniosku dla osób wykonujących umowę cywilnoprawną (brak możliwości jego osobistego wniesienia), co w żaden sposób nie zmienia jednak faktu, że to właśnie ubezpieczony P. D. jako osoba wykonująca umowę zlecenia był uprawniony do świadczenia postojowego w świetle treści art. 15zq ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji.

Dodatkowo podkreślić trzeba, że okoliczność pośrednictwa właściwiej osoby przy składaniu wniosku za uprawnionego zleceniodawcę nie stanowi koniecznej przesłanki warunkującej przyznanie prawa do świadczenia postojowego.

Jak już wyżej przytoczono w przypadku zleceniodawców prawo do świadczenia warunkuje jedynie: niepodleganie ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu, zawarcie umowy przed 1 kwietnia 2020 r., przestój w prowadzeniu działalności i nieprzekroczenie granicznej kwoty przychodu z umowy, o której mowa wart. l5zq ust. 5 pkt 2 cytowanej ustawy.

Ustawodawca nie nadaje natomiast doniosłego znaczenia prawnego okoliczności dotyczącej pośrednictwa przy formalnym złożeniu wniosku do ZUS przez ten a nie inny podmiot, szczególnie w sytuacji, gdy jak w przypadku ubezpieczonego faktycznie świadczył on czynności zlecenia na rzecz podmiotu, u którego następnie doszło do przestoju.

Co prawda wniosek o przedmiotowe świadczenie stosownie do brzmienia art. 15zs ust. 2 tej ustawy należy złożyć za pośrednictwem odpowiednio zleceniodawcy lub zamawiającego, jednakże - jak już wskazano - nie stanowi to koniecznej przesłanki do uzyskania świadczenia.

Przepisy określające treść oświadczenia zawartego we wniosku a także i sposób jego złożenia powinny zaś być wykładane łącznie z przepisami określającymi przesłanki do uzyskania świadczenia postojowego, gdyż oświadczenie to i co za tym idzie sam wniosek składany jest w celu wykazania tych przesłanek.

W realiach sprawy niniejszej faktycznie wniosek o świadczenie postojowe został złożony przez uprawnioną osobę - zleceniobiorcę. Poza tym należy zauważyć, że D. J. działał w zakresie czynności dotyczących zatrudnionych u płatnika składek zleceniobiorców na podstawie ustnego upoważnienia udzielonego mu przez Prezesa Zarządu spółki będącej płatnikiem - S. J., za jego wiedzą i przyzwoleniem. Sam S. J. zeznał, że działalność płatnika dotyczy różnych branży bo m.in. usług portierskich, w których nie było przestoju, ale także usług gastronomicznych, w ramach których zatrudniał zleceniobiorców, którzy wykonywali swoje zlecenia w Barze (...) w S. na zasadzie współpracy pomiędzy (...) S spółką z o.o. (...) 4 sp. k. a (...) spółką z o.o. sp. k., i gdyby wnioskodawca zwrócił się do niego z wnioskiem o świadczenie postojowe, to oczywiście jako płatnik składek – zleceniodawca wystąpiłby o to świadczenie, bo bar, w którym powód wykonywał świadczenie na podstawie umowy zlecenia faktycznie doznał w badanym okresie przestoju.

W ocenie Sądu nawet jeśli przyjąć, że wystąpiły nieprawidłowości po stronie podmiotu pośredniczącego jedynie w jego złożeniu do ZUS, to i tak nie mogą one obciążać samego ubezpieczonego, szczególnie w sytuacji, gdy ustalono bezsprzecznie, że to D. J. nadzorował bezpośrednio jego pracę w Barze (...), a powód i świadek Z. B. byli przekonani, że jest on osobą upoważnioną do działania w imieniu płatnika składek. Tymczasem to płatnik jest podmiotem prowadzącym określoną działalność i ryzyko jej prawidłowego prowadzenia w pełni spoczywa na nim.

Dlatego też ubezpieczony - jako jego zleceniobiorca - nie może ponosić żadnych ujemnych konsekwencji z tym związanych, a w szczególności wynikających z wzajemnych wewnętrznych powiązań płatnika z innymi podmiotami.

To samo należy odnieść do spóźnionego zgłoszenia wnioskodawcy do ubezpieczeń przez płatnika składek, albowiem ubezpieczony nie może być obarczony niekorzystnymi konsekwencjami nieprawidłowego wywiązania się z obowiązków jakie spoczywały na płatniku, co słusznie zostało podniesione w odwołaniu przez powoda.

Dodatkowo też należy odwołać się do interpretacji omawianych przepisów zgodnej nie tylko z jej literalnym brzmieniem, ale także i celem w jakim zostały wprowadzone, bowiem, jak już wyżej wskazano, w założeniu wprowadzenie świadczenia postojowego miało na celu zminimalizowanie negatywnych skutków ekonomicznych rozprzestrzeniania się (...)19 występujących między innymi u osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą poprzez rekompensatę utraty przychodów z wykonywanej działalności.

Przysługuje ono, gdy w następstwie (...)19 doszło do przestoju, obniżenia przychodów z działalności gospodarczej. W ten sposób ustawodawca zaproponował możliwość pomocy publicznej dla osób najbardziej dotkniętych epidemią (a więc niestabilnością gospodarczą). W oczywisty sposób przepisy te miał niejako „ratować” osoby wymienione w ustawie przed bankructwem, co z jednej strony miało chronić ich zabezpieczenie socjalne, a z drugiej strony też ochraniać gospodarkę przed zapaścią. Sąd mając więc na uwadze fakt, iż podstawową regułą obowiązującą w demokratycznym państwie prawnym jest koncepcja racjonalnego ustawodawcy, uznał, że właściwą formą wykładni prawa w niniejszym wypadku będzie poza wykładnią literalną także i wykładnia funkcjonalna uwzględniająca cel wprowadzenia omawianych regulacji. Szczególnie pomocny charakter tejże wykładni, polega na ustalaniu znaczenia przepisu w oparciu o przesłanki, które decydują o funkcji danego przepisu. W toku tej wykładni należy odwołać się do celu jaki ma spełnić przepis. Szczególnym rodzajem wykładni funkcjonalnej jest wykładnia celowościowa, odwołująca się do skutku, jaki zgodnie z zamierzeniem ustawodawcy ma osiągnąć interpretowana norma. W ocenie Sądu jednoznacznym zamiarem ustawodawcy w ramach przedstawionego powyższej sporu prawnego było przyznanie pomocy publicznej (finansowej) dla osób wykonujących umowę zlecenia, które na skutek przestoju zostały faktycznie pozbawione środków utrzymania. Ogłoszony od dnia 20 marca 2020 r. do 16 maja 2022 r. w RP stan epidemii w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 wywołującego chorobę (...) 19, bez wątpienia ograniczył możliwość prowadzenia działalności i także wykonywania czynności przez osoby realizujące umowy cywilnoprawne, a więc de facto uniemożliwił wnioskodawcy oraz innym podmiotom osiąganie przychodów i ostatecznie zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych.

W tym miejscu koniecznym jest także przypomnienie treści elementarnych przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, wyznaczających podstawowe zasady postępowania administracyjnego, którymi kierować się musi także Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

I tak, art. 6 k.p.a. stanowi, że organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Art. 7 wskazuje, iż w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.

Z kolei w art. 8 wskazano, że organy administracji publicznej prowadzą postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, zaś w art. 9, że organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

Podkreślić dodatkowo trzeba, że organ rentowy nie może zapominać o obowiązku każdego organu rozstrzygania na korzyść strony wątpliwości interpretacyjnych, nałożonym przez ustawodawcę nowelizacją procedury administracyjnej od 1 czerwca 2017 (Dz.U. z 2017 r. poz. 935, zm.).

Zgodnie bowiem z art. 7a § 1 kpa jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ.

Z powyższego jasno wynika, że ustawodawca ukształtował postępowanie administracyjne w taki sposób, aby w jego toku nie doszło do naruszania konstytucyjnej zasady praworządności i zaufania do państwa. Obowiązkiem każdego organu administracji publicznej, w tym Zakładu Ubezpieczeń Społecznym jest więc bezwzględne przestrzeganie tych zasad.

W tym stanie rzeczy uznać trzeba, iż wniosek o świadczenie nie zawierał braków a wnioskodawca (uprawniony jako wykonujący umowę zlecenia) spełnił wszystkie z wymaganych przez ustawodawcę warunków do uzyskania prawa do świadczenia postojowego, określonych w cytowanym art. 15zq ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Uznać zatem należy, że wnioskodawca:

- zawarł umowę cywilnoprawną przed dniem 1 kwietnia 2020 r.,

- nie posiadał innego tytułu do ubezpieczeń społecznych,

- zamieszkiwał na terytorium Polski i posiadał obywatelstwo RP,

- w miesiącach: kwiecień – czerwiec 2020 r. nie miał możliwości wykonywania umowy cywilnoprawnej z powodu przestoju w prowadzeniu działalności ( restauracja (...), którą w ramach umowy ramowej prowadziła spółka – płatnik – zleceniodawca ubezpieczonego była zamknięta, a więc płatnik pozostawał w przestoju w tym zakresie, bowiem nie mógł wykonywać czynności objętych umową i otrzymywać wynagrodzenia z tytułu zawartej umowy o współpracy)

- ubezpieczony nie przekroczył granicznej kwoty przychodu z umowy, o której mowa wart. l5zq ust. 5 pkt 2 cyt. ustawy.

Mając na względzie wszystkie wskazane okoliczności - w ocenie Sądu - nie zostały spełnione przesłanki, aby wypłacone wnioskodawcy świadczenia postojowe, należało uznać za nienależnie pobrane.

W niniejszym postępowaniu bowiem nie sposób przyjąć, że wnioskodawca wprowadził świadomie w błąd organ rentowy i nie można mu przypisać złej wiary, a nadto świadczenia zostały wypłacone osobie uprawnionej tj. zleceniobiorcy.

W judykaturze przyjmuje się, że świadome wprowadzenie w błąd organu rentowego może przybierać rozmaite formy, do których zalicza się nie tylko bezpośrednie podanie nieprawdy we wniosku o świadczenie lub jego złożenie w sytuacji nieuzasadniającej powstanie lub brak prawa do świadczeń, ale także przemilczenie lub zatajenie okoliczności o istotnym znaczeniu dla ustania lub utraty pobranych świadczeń (por. wyroki Sądu Najwyższego z: 27 stycznia 2011r., II UK 194/10, 26 lipca 2017r., I UK 287/16, LEX nr 2382448, 12 września 2018r. )

Jednakże żadna z powyższych sytuacji, w przedmiotowym postępowaniu nie zachodzi, gdyż wniosek został złożony w sytuacji uzasadniającej powstanie prawa do świadczeń postojowych (spełnienie wszystkich przesłanek ustawowych).

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję, uznając odwołanie wnioskodawcy za zasadne.

A.P.