Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.08.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. na podstawie art. 26 c ustawy z dnia 17.12.1998 r o emeryturach i rentach z FUS z urzędu ponownie obliczył J. S. emeryturę z FUS od 3.07.2024 r., tj. od daty osiągnięcia wieku 65 lat.

Podstawę obliczenia emerytury z FUS stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury w nowej wysokości, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwota środków zaewidencjonowanych na subkoncie. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku 65 lat obowiązujące w dniu osiągnięcia tego wieku. Wysokość emerytury obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 c ustawy emerytalnej wyniosła 1568,79 zł.

Emerytura nie podlegała podwyższeniu do kwoty najniższej emerytury, ponieważ nie został udokumentowany okres składkowy i nieskładkowy (po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych) wynoszący co najmniej 20 lat.

Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygasało z dniem 2.07.2024 r. - zgodnie z art. 9 pkt 2 ustawy o emeryturach kapitałowych, wobec czego wypłata okresowej emerytury kapitałowej została wstrzymana. J. S. zachowała nadal prawo do emerytury z FUS.

Jednocześnie ZUS wskazał, iż wypłata emerytury z FUS zostaje zawieszona, ponieważ wnioskodawczyni pobiera świadczenie pielęgnacyjne.

Organ wskazał, iż koniecznym jest dokonanie wyboru co do świadczenia, które ubezpieczona chce pobierać.

/decyzja k. 87-90 akt ZUS/

Odwołanie od w/w decyzji w części, w jakiej zawieszono jej prawo do świadczenia emerytalnego w związku z pobieraniem przez nią świadczenia pielęgnacyjnego na dziecko A. S. złożyła J. S.. Odwołująca podniosła, iż według nowej ustawy z dnia 7.07.2023 r. może pobierać świadczenie pielęgnacyjne wraz z należną jej emeryturą.

/odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie – k.4/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny

J. S. (ur. (...)) złożyła wniosek o emeryturę w dniu
15.07.2019 r.

/bezsporne, a nadto wniosek o emeryturę k. 1-6 akt ZUS/

Decyzją z dnia 24.09.2019 r. ZUS (...) Oddział w Ł. przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od 03.07.2019 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Od 03.07.2019 r. przyznano jej również prawo do emerytury kapitałowej.

/decyzja k. 48 - 50 akt ZUS/

Decyzją z dnia 14.10.2022 r. organ rentowy zawiesił wypłatę świadczenia od 01.11.2022 r.-zgodnie z wnioskiem J. S. z dnia 06.10.2022 r. Ubezpieczona wniosła o zawieszenie prawa do świadczenia ze względu na fakt ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne.

/wniosek k. 62 akt ZUS, decyzja o wstrzymaniu wypłaty emerytury k. 63-64 akt ZUS/

Z uwagi na wniosek wnioskodawczyni z dnia 03.01.2024 r. o podjęcie wypłaty świadczenia, decyzją z dnia 08.01.2024 r. organ rentowy wznowił wypłatę emerytury i okresowej emerytury kapitałowej od 01.01.2024 r.

/wniosek o podjęcie wypłaty świadczenia k. 47, decyzja k. 48 akt ZUS, zaświadczenie z 8.01.2024 r. koperta k. 22 akt ZUS/

W dniu 08.08.2024 r. wnioskodawczyni złożyła oświadczenie, że pobiera świadczenie pielęgnacyjne, do którego dołączyła decyzję Prezydenta Miasta Ł. z dnia 18.01.2024 r. o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem A. S. w wysokości 2988,00 zł miesięcznie, na okres od 01.01.2024 r. do 31.12.2024 r.

/oświadczenie k. 85 akt ZUS, decyzja k. 86 akt ZUS/

A. S. niepełnoletni wnuk wnioskodawczyni - dla którego ubezpieczona została ustanowiona rodziną zastępczą jest osobą niepełnosprawną od urodzenia, ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

/postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 20.03.2023 r. o ustanowieniu rodziny zastępczej k. 12 , orzeczenie o stopniu niepełnosprawności A. S. k. 14/

J. S. pobrała na dziecko A. S. świadczenie pielęgnacyjne (zasady obowiązujące od 1.01.2024 r.)

- w okresie od 1/2024 do 12/2024 w kwocie 2988,00 zł miesięcznie,

- w okresie od 1/2025 do 2/2025 w kwocie (...),00 miesięcznie.

Świadczenie pielęgnacyjne na ww. dziecko zostało przyznane na okres od 1.01.2024 do 30.06.2025 r.

/zaświadczenie wystawione przez Prezydenta Miasta Ł. z dnia 3.03.2025, koperta k. 22/

Zaskarżoną decyzją z dnia 12.08.2024 r. organ rentowy z urzędu ponownie obliczył emeryturę z FUS od 03.07.2024 r., tj. od daty osiągnięcia wieku 65 lat. Prawo do emerytury kapitałowej wygasło z dniem 02.07.2024 r. - zgodnie z art. 9 pkt 2 ustawy o emeryturach kapitałowych, wobec czego wypłata okresowej emerytury kapitałowej została wstrzymana. Wypłata emerytury z FUS została zawieszona w oparciu o art. 12 ustawy z dnia 29.10.2021 r. o świadczeniu wyrównawczym dla osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. poz. 2314 ).

/decyzja k. 87 akt ZUS/

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Od 1 stycznia 2024 r. obowiązują nowe przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujące warunki przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, które wprowadziła ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym.

Zmienione przepisy rozszerzyły m.in. krąg osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego – od 1 stycznia 2024 r. zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2024.poz. 323), świadczenie pielęgnacyjne przysługuje:

1) matce albo ojcu,

2) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,

3) opiekunowi faktycznemu dziecka,

4) rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego

– jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18 roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Na podstawie art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2023 r., świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym, lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia.

Od 1.01.2024 r. został zatem zniesiony wymóg niepodejmowania lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Świadczenie pielęgnacyjne na nowych, obowiązujących od 1 stycznia 2024 r. zasadach, przysługuje również w sytuacji gdy opiekun dziecka w wieku do ukończenia 18 r. życia ma ustalone prawo do własnej emerytury lub renty lub innego świadczenia emerytalno-rentowego, co wynika z uchylenia art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Nie jest zatem jedynie możliwe pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego na tzw. starych zasadach i pobieranie od 1.01.2024 r. emerytury, ponieważ zgodnie z art. 63 ust. 1 ustawy o świadczeniu wspierającym w sprawach o świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy o których mowa w ustawie zmienianej w art. 43 w brzmieniu dotychczasowym, do których prawo powstało do dnia 31.12.2023 r. stosuje się przepisy dotychczasowe. Jednakże w przypadku ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne wyłącznie na nowych zasadach, co wiąże się z rezygnacją z dotychczasowego świadczenia pielęgnacyjnego, takie ograniczenia już nie zachodzą. Przypomnieć w tym miejscu należy, co było w sprawie niesporne i wynikało z przedłożonych w postępowaniu dokumentów, że w chwili wydania zaskarżonej decyzji wnioskodawczyni była uprawniona do świadczenia pielęgnacyjnego na wnuka A. S. na nowych zasadach - obowiązujących od 1.01.2024 r. na okres właśnie od
1.01.2024 r. do 30.06.2025 r.

Kwestią sporną pozostawało jednak nadal, czy w okolicznościach badanej sprawy organ rentowy miał podstawy do żądania od skarżącej wyboru korzystniejszego świadczenia.

Skarżącej w niniejszej sprawie zawieszono wypłatę emerytury przeliczonej z urzędu w związku z ukończeniem przez ubezpieczoną 65 roku życia z tego powodu, że w dniu 08.08.2024 r. oświadczyła, że pobiera świadczenie pielęgnacyjne, na podstawie decyzji Prezydenta Miasta Ł. z dnia 18.01.2024 r. o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem A. S. o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Jednocześnie ZUS argumentował, że podjęcie wypłaty może nastąpić na wniosek ubezpieczonej, po wybraniu świadczenia korzystniejszego.

Uzasadniając decyzję o zawieszeniu wypłaty emerytury, ZUS powołał się na wprowadzony z dniem 1 stycznia 2022 r. ustawą z dnia 29 października 2021 r. o świadczeniu wyrównawczym dla osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U.2021.2314) przepis szczególny do ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie warunków przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, tj., art. 12, zgodnie z którym, osobie pobierającej już świadczenie pielęgnacyjne, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, która po dniu 1 stycznia 2022 r. złożyła wniosek o:

1) emeryturę lub

2) rentę, lub

3) rentę rodzinną z tytułu śmierci małżonka przyznaną w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, lub

4) nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, lub

5) rodzicielskie świadczenie uzupełniające, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym

- przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, jeśli jest korzystniejsze, przy czym art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych nie stosuje się.

Powyższe rozumowanie ZUS jest jednak niewłaściwe. Należy bowiem zauważyć, że powyższa norma prawna nie stanowi podstawy ani do ograniczania prawa do przyznania emerytury ani do zawieszenia prawa do wypłaty emerytury dla osoby, której przysługuje świadczenie pielęgnacyjne przyznane na zasadach obowiązujących od 1 stycznia 2024 roku. Norma ta mogłaby mieć ewentualnie zastosowanie w przypadku kolizji świadczeń emerytalno-rentowych ze świadczeniem pielęgnacyjnym, przyznanym na zasadach obowiązujących przed 2024 rokiem. Zastosowanie art. 12 ustawy z dnia 29 października 2021 r. o świadczeniu wyrównawczym dla osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki w odniesieniu do świadczenia pielęgnacyjnego przyznawanego na nowych zasadach - od 1 stycznia 2024 r. jest sprzeczne z celem i funkcją znowelizowanego świadczenia. Świadczenie pielęgnacyjne przyznawane na starych zasadach (przed 1 stycznia 2024 roku), wprost uniemożliwiało opiekunom uzyskiwanie dochodów z pracy zarobkowej lub innych źródeł. Stosowanie przepisu stanowiącego o kolizji świadczeń emerytalno-rentowych ze świadczeniem pielęgnacyjnym było więc uzasadnione i wciąż jest zasadne, lecz tylko co do świadczeń przyznanych na starych zasadach /por wyrok NSA z 27.10.023 sygn akt (...) OSK 1797/22, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we W. z 12.06.2024 r. IV SA/Wr 685/23, wyrok Wojewódzkiego sadu administracyjnego w S. z dnia10.05.2024 (...) SA (...). Obecnie stosowanie normy kolizyjnej z art. 12 między świadczeniem emerytalno-rentowym a świadczeniem pielęgnacyjnym przyznanym na nowych zasadach jest oczywiście nieuzasadnione i sprzeczne z celem nowelizacji przepisu. Stosowanie art. 12 do świadczeń pielęgnacyjnych przyznawanych na nowych zasadach miałoby taki skutek, że osoby zdrowe mogłyby uzyskiwać dochody z tytułu pracy i bez żadnych ograniczeń łączyć je ze świadczeniem pielęgnacyjnym, natomiast opiekunowie niepełnosprawni, którzy zamiast wynagrodzenia za pracę otrzymują dochód w związku z niezdolnością do pracy, już nie mogliby łączyć świadczeń emerytalno-rentowych ze świadczeniem pielęgnacyjnym. W takiej samej, bardzo niekorzystnej sytuacji byliby opiekunowie, którzy pobierają emeryturę i równocześnie chcieliby podjąć aktywność zawodową celem uzyskania dochodu, który nie wpływa na prawo do emerytury. Tutejszy sąd nie widzi powodu, dla którego osoby z ograniczoną zdolnością do pracy (pracujące bądź niepracujące) mające uprawnienia do emerytury ( także pracujące bądź nie), miałyby być potraktowane gorzej niż osoby zdrowe, a uzyskujące dochód z tytułu pracy.

Nie należy też pomijać iż wnioskodawczyni wniosek o emeryturę niewątpliwie złożyła przed 1 stycznia 2022 r. - uprawniona do świadczenia była od 03.07.2019 r., nie nabyła prawa do emerytury w toku pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, a tym samym już z tego względu wskazany przepis nie miał do niej zastosowania.

Skoro tak, to należy przyznać skarżącej rację, iż nie ma podstaw prawnych do żądania od niej rezygnacji z pobierania jednego świadczenia i dokonania wyboru pomiędzy emeryturą i świadczeniem pielęgnacyjnym.

Stosownie do treści art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, w razie ustania przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty świadczenia, wypłatę wznawia się od miesiąca ustania tej przyczyny, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano z urzędu decyzję o jej wznowieniu.

W związku z powyższym na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. do podjęcia wypłaty emerytury J. S. od dnia 3.07.2024 roku.