Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 sierpnia 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił wznowienia postępowania w sprawie emerytury T. W..

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że 4 czerwca 2024 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie dotyczącej obliczenia emerytury poprzez pomniejszenie podstawy obliczenia emerytur w wieku powszechnego o kwotę pobranych wcześniej emerytur. Trybunał uznał, że przepis ustawy na to pozwalający, w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z przepisami Konstytucji. Organ rentowy podniósł, że w przypadku, gdy Trybunał orzekł o niezgodności z Konstytucją ustawy, na podstawie której została wykazana decyzja, skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału. Orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Orzeczenie Trybunału dotyczące ustawy ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Dniem ogłoszenia orzeczeniem Trybunału jest dzień ogłoszenia tego orzeczenia w postaci elektronicznej na stronie internetowej organu wydającego dziennik urzędowy.

W konkluzji ZUS stwierdził, że w związku z tym, że wyrok Trybunału z 4 czerwca 2024 r. nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw, brak jest podstaw do wznowienia postępowania zakończonego decyzją z 2 grudnia 2019 r.

(decyzja z dnia 12 sierpnia 2024 r. – k. 117 pliku I akt ZUS)

Odwołanie od przedmiotowej decyzji złożyła T. W.. Ubezpieczona, powołując się na wyrok z dnia 3 lipca 2024 r. o sygn. akt VI U 528/24 wskazała, że nieogłoszenie wyroku TK w Dzienniku Ustaw nie może wpływać na brak możliwości jego zastosowania. Skarżąca wyjaśniła, że odchodząc na wcześniejszą emeryturę nie była świadoma, że dochodząc do wieku powszechnego będzie wprowadzony przepis dotyczący pomniejszenia emerytury o sumę kwot pobranych emerytur. Mając na względzie wyrok TK z dnia 4 czerwca 2024 r. odwołująca wniosła o ponowne przeliczenie emerytury. Dodatkowo ubezpieczona podniosła, że jej zakład pracy był w restrukturyzacji i rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.

(odwołanie – k. 3-3 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 7-7 verte)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. W. urodziła się (...)

(bezsporne)

W dniu 20 października 2014 r. ubezpieczona złożyła wniosek o wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach.

(wniosek z dnia 20 października 2014 r. – k. 1-6 pliku I akt ZUS)

Decyzją z dnia 24 listopada 2014 r., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20 października 2014 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał skarżącej emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym od 1 października 2014 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

(decyzja z dnia 24 listopada 2014 r. – k. 69-70 pliku I akt ZUS)

W dniu 28 października 2019 r. odwołująca złożyła wniosek o przyznanie emerytury z powszechnego wieku emerytalnego.

(wniosek z dnia 28 października 2019 r. – k. 109-111 verte pliku I akt ZUS)

Decyzją z dnia 2 grudnia 2019 r., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 28 października 2019 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury ubezpieczonej od 1 października 2019 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Jednocześnie organ wyjaśnił, że w związku z przyznaniem emerytury zawiesza wypłatę dotychczasowej emerytury od 1 października 2019 r.

(decyzja z dnia 2 grudnia 2019 r. – k. 113-113 verte pliku I akt ZUS)

Trybunał Konstytucyjny, wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 r., w sprawie o sygn. akt SK 140/20, orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r. (przed ogłoszeniem ustawy wprowadzającej), jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji. W uzasadnieniu wskazano, że wyrok wpłynie wyłącznie na sytuację osób, które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 roku – uposażeni mieli świadomość zmian oraz możliwość uniknięcia ich konsekwencji.

(informacja na stronie TK pod adresem https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art (...)-obliczenie-naleznego-swiadczenia-emerytalnego-poprzez-pomniejszenie-emerytury-z-wieku-powszechnego-o-kwote-pobranych-wczesniej-emerytur, (...) poz. 67 )

W dniu 5 sierpnia 2024 r. wnioskodawczyni złożyła do organu rentowego wniosek o przeliczenie emerytury i wypłatę wyrównania ze względu na orzeczenie TK z dnia 4 czerwca 2024 r.

(wniosek z dnia 5 sierpnia 2024 r. – k. 116 pliku I akt ZUS)

W dniu 12 sierpnia 2024 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja z dnia 12 sierpnia 2024 r. – k. 117-117 verte pliku I akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Na wstępie zauważenia wymaga, że żądanie wnioskodawczyni wznowienia postępowania oparte było na treści niepublikowanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r. (SK 120/40).

Ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 poz. 637 z dnia 6 czerwca 2012 r.), dokonano m.in. nowelizacji przepisu art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez dodanie w art. 25 ustępu 1b w brzmieniu: Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Organ rentowy obliczając wysokość emerytury ubezpieczonej w wieku powszechnym zastosował ten przepis, pomniejszając podstawę obliczenia jej emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranej dotychczas emerytury w wieku obniżonym.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20), podtrzymał wcześniejszą linię orzecznictwa wyrażoną w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16), przyjmując, że regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, w stosunku do osób, które wniosek o przyznanie emerytury w wieku obniżonym złożyły do dnia ogłoszenia ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, jest niezgodna z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

W toku trwania przedmiotowego postępowania ubezpieczona podnosiła, że jest adresatem w/w wyroku Trybunału Konstytucyjnego. W związku z powyższym organ rentowy powinien ponownie ustalić wysokość przysługującej jej emerytury i wypłacić stosowne wyrównanie.

Z twierdzeniem tym nie sposób się zgodzić. Należy bowiem zauważyć, że ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w dniu 20 października 2014 r. Natomiast orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego odnosi się do jedynie do osób, które złożyły wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 6 czerwca 2012 r.

Z opublikowanego na stronie internetowej Trybunału Konstytucyjnego uzasadnienia w/w wyroku jednoznacznie wynika, że jednym z powodów, dla których Trybunał uznał cytowany przepis za niekonstytucyjny jest to, że osoby, które złożyły wniosek przed 6 czerwca 2012 r. zostały „zaskoczone” wprowadzanymi zmianami w trakcie pobierania świadczenia, a jednocześnie nie miały one możliwości podjąć skutecznej interwencję w celu ochrony swoich interesów z uwagi na treść art. 116 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Z w/w przepisu wynika bowiem, że cofnięcie wniosku o przyznanie świadczenia jest dopuszczalne tylko do czasu uprawomocnienia się decyzji o jego przyznaniu.

Zauważenia zatem wymaga, że odwołująca nie mogła zostać „zaskoczona” wprowadzeniem art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS w trakcie pobierania emerytury wcześniejszej, ponieważ w dniu 6 czerwca 2012 r. nie pobierała jeszcze tego świadczenia.

Na marginesie zauważenia również wymaga, iż zgodnie z art. 190 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. nr 76 poz. 483 ze zmianami), orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny – dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych
w Dzienniku Ustaw ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej .

Natomiast w myśl z art. 21 powyższej ustawy z 2000 r., Dziennik Ustaw wydaje Prezes Rady Ministrów przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji, przy czym Rządowe Centrum Legislacji może zlecić wyspecjalizowanym podmiotom niektóre czynności związane
z wydawaniem tych dzienników w sposób, o którym mowa w art. 2a ust. 2.

Tymczasem na dzień wydania decyzji przez organ rentowy, a nawet na dzień zamknięcia rozprawy przez Sąd, wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie został ogłoszony Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Przy czym mając na względzie powyższe przepisy ustawy z 2000 r., trzeba zaznaczyć, że publikacja wyroku TK na stronie internetowej Trybunału czy w publikatorze „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór (...) nie jest ogłoszeniem w rozumieniu art. 190 Konstytucji.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 Konstytucji RP z dnia z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.