Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

W ZAKRESIE PUNKTU 3. POSTANOWIENIA Z DNIA 10 MAJA 2024 R.

Decyzją z dnia 23.06.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. B. podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego u płatnika składek będącego jej pracodawcą tj. (...) Sp. z o.o. z tytułu umowy zlecenia zawartej z E. A.-S. w okresie kwiecień – grudzień 2018 r.

W odwołaniu od ww. decyzji płatnik składek wniósł o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że (...) Sp. z o.o. nie ma obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne za ubezpieczoną od wynagrodzeń wypłaconych z tytułu umów zlecenia zawartych z E. A.-S., ewentualnie zaś o uchylenie ww. decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez ZUS z uwagi na wydanie decyzji z rażącym naruszeniem przepisów o postępowaniu przed organem rentowym, a nadto wniósł o zawieszenie postępowania w n/n sprawie do czasu zakończenia spawy VIII U 403/23 przed Sądem Okręgowym w Łodzi dotyczącej odwołania od decyzji z 6.12.2022 r., którą Zakład co do tej samej ubezpieczonej stwierdził, że nie podlega ona obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umowy zlecenie u E. A.-S., gdyż rozstrzygnięcie n/n sprawy zależy od wyniku ww. sprawy, a ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o oddalenie odwołania, również wniósł o zawieszenie postępowania w n/n sprawie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania wywołanego odwołaniem T. A.-S. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...), od decyzji z dnia 6.12.2022 r. ustalającej, że wysokość składek na ubezpieczenie zdrowotne M. B. z tytułu wykonywania umowy zlecenia w miesiącach kwiecień – grudzień 2022 r. wynosi 0,00 zł, tj. sprawy prowadzonej przed Sądem Okręgowym w Łodzi za sygn. VIII U 403/23, oraz wniósł o zasądzenie od płatnika składek kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych w kwocie 270 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Postanowieniem z dnia 22.11.2023 r. Sąd Okręgowy w Łodzi postanowił zawiesić postępowanie w n/n sprawie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.

W dniu 14.02.2024 r. Sąd Okręgowy w Łodzi wydał wyrok w sprawie VIII U 403/23.

Pismem procesowym z dnia 8.05.2024 r. pełnomocnik odwołującego się płatnika składek cofnął odwołanie w n/n sprawie i wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 355 k.p.c. oraz o nieobciążanie płatnika składek kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego w oparciu o art. 102 k.p.c.

Pozwany w piśmie procesowym z dnia 16.05.2024 r. wyraził zgodę na cofnięcie odwołanie, wniósł o podjęcie postępowania i o jego umorzenie, a na podstawie art. 203 par. 2 k.p.c. wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych w kwocie 270 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, negując temu, że w sprawie zachodzą przesłanki uzasadniające zastosowanie wobec płatnika art. 102 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wobec zgłoszonego przez odwołującego się wraz z cofnięciem odwołania wniosku o nieobciążanie go kosztami procesu, Sąd miał na uwadze, że zgodnie z treścią przepisów art. 203 § 2 zd. 2 k.p.c. i art. 203 § 2 zd. 1 k.p.c., na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, a jeżeli cofnięcie nastąpiło poza rozprawą, przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego, który może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów.

Z przytoczonych wyższej przepisów wynika, że zasadą jest, że przy cofnięciu pozwu obowiązek zwrotu kosztów procesu obciąża powoda. Wyjątkowo tylko obowiązek zwrotu kosztów może nie obciążać strony cofającej pozew. Odstępstwo od zasady wynikającej z art. 203 § 2 i 3 k.p.c., że to powód cofający pozew ponosi koszty procesu, może przybrać formę rozstrzygnięcia właściwego dla art. 102 k.p.c. (por. postanowienie SN z 24 sierpnia 2011 r. IV CZ 34/11, LEX nr 1147783). Zgodnie z tym ostatnim przepisem w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Warto podkreślić, że przepis art. 102 k.p.c. daje sądom swobodę przy rozstrzyganiu o zwrocie kosztów procesu w tym kosztach sądowych, gdy stosowanie zasady wyrażonej w art. 98 k.p.c. (odpowiedzialności za wynik procesu) nie można by pogodzić z zasadą słuszności. Przyjęcie za podstawę orzeczenia wyłącznie zasady odpowiedzialności za wynik sporu i obciążenie strony przegrywającej całością, czy nawet częścią kosztów procesu, może w konkretnej sprawie, kolidować z poczuciem sprawiedliwości (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 22 sierpnia 1997 r., I ACz 323/97, OSP 1998, z. 1, poz. 9).

Zauważyć też należy, iż ustawa nie konkretyzuje pojęcia "wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawiając tym samym ich kwalifikację, oczywiście przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, Sądowi orzekającemu. Jak bowiem trafnie wyjaśnił Sąd Najwyższy: "zastosowanie przez Sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego" (postanowienie SN z 14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73, L.). Należy także podkreślić, iż "art. 102 k.p.c. nie wymaga, żeby strona wygrywająca sprawę, na rzecz której nie został zasądzony zwrot kosztów procesu, postępowała niewłaściwie lub żeby można jej było przypisać jakąkolwiek inną postać winy" (zob. postanowienie SN z 7 stycznia 1982 r., CZ 191/81, L.).

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że w realiach niniejszej sprawy istnieją okoliczności przemawiające za zastosowaniem wobec skarżącego dobrodziejstwa przewidzianego w treści art. 102 k.p.c.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca skutecznie cofnął odwołanie pismem procesowym z dnia 8.05.2024 r. jeszcze przed wyznaczeniem pierwszego terminu rozprawy, co zminimalizowało udział strony przeciwnej w sporze przed sądem. Do tego czasu postępowanie było zawieszone, o co wnioskowały obie strony sporu z uwagi na toczące się postępowanie w sprawie VIII U 403/23. Warto też dodać, że nie była przedmiotem sporu w n/n sprawie wysokość zobowiązania. Cofnięcie odwołania nastąpiło na etapie postępowania, w którym co prawda uczestniczył profesjonalny pełnomocnik organu rentowego w osobie radcy prawnego, ale działanie tego pełnomocnika w sprawie ograniczyło się wyłącznie do złożenia odpowiedzi na odwołanie. Płatnik zaś po tym jak w sprawie VIII U 402/23 zapadł wyrok oraz jak w innej analogicznej sprawie o sygn. III AUa 780/23 Sąd Apelacyjny w Łodzi wydał wyrok z dnia 23.04.2024 r., cofnął przedmiotowe odwołanie. Świadczy to o tym, że płatnik niezwłocznie po uzyskaniu w/w informacji istotnej z punktu widzenia prowadzenia n/n postępowania, podjął decyzję o cofnięciu odwołania, czym bez wątpienia zminimalizował nakład pracy tak Sądu, jak i pełnomocnika organu rentowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, obciążanie wnioskodawcy kosztami zastępstwa procesowego w niniejszej sprawie, i to nawet w ograniczonym zakresie, byłoby niesłuszne i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Za taką oceną przemawia nie tylko charakter n/n sprawy, opisany wyżej przebieg postępowania, w tym w szczególności brak przejawów działania merytorycznego profesjonalnego pełnomocnika ZUS, ale też sytuacja majątkowa odwołującego się. Co prawda sama sytuacja majątkowa płatnika w istocie nie jest okolicznością, która sama w sobie usprawiedliwiałaby odstąpienie od kosztów procesu, jednakże, zdaniem Sądu, należało wziąć też pod uwagę, że płatnik jest stroną kilkudziesięciu (ok. 30) analogicznych spraw, co w połączeniu z innymi szczególnymi okolicznościami, tj. dotyczącymi charakteru n/n sprawy i przebiegu postępowania odwoławczego, dawało podstawę do zastosowania względem odwołującego art. 102 k.p.c. z uwagi na zasadę słuszności.

Z powyższych względów, na podstawie art. 102 k.p.c. orzeczono, jak w punkcie 3 sentencji postanowienia.

/Jacek Chrostek/