Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25.06.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku J. G. z dnia 21.05.2024 r. odmówił mu prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawcy odmówiono przyznania emerytury pomostowej ponieważ:

- nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat,

- po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art.3 ust. l i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

ZUS do pracy w warunkach szczególnych uznał okres od 1.01.1999 r. do 31.12.2008 r. (z wyłączeniem zwolnień lekarskich), tj. 9 lat, 3 miesiące i 25 dni.

ZUS do pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze nie uznał okresów:

- od 24.04.1981 r. do 22.01.1982 r„ od 30.03.1982 r. do 2.03.1983 r. oraz od 17.04.1984 r. do 30.04.1990, ponieważ ubezpieczony nie przedłożył świadectw pracy w szczególnych warunkach. Z dokumentacji zastępczej nie można ustalić przynależności resortowej zakładu pracy, charakteru pracy oraz czy praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

- od 9.07.1990 r. do 31.12.1998 r., ponieważ świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach / o szczególnym charakterze z 6.05.2024 r. nie spełnia wymogów formalnych - brak pieczątki nagłówkowej zakładu pracy;

- od 1.01.2009 r. do 17.09.2009 r., ponieważ pracodawca nie potwierdza, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, tj. nie zgłosił ubezpieczonego do ZUS na drukach (...).

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku - uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania Zakład przyjął za udowodnione okresy: 4 lata, 3 miesiące, 17 dni okresów nieskładkowych, 36 lat, 7 miesięcy, 5 dni okresów składkowych, staż sumaryczny: 40 lat, 10 miesięcy, 22 dni, staż pracy w warunkach szczególnych: 9 lat, 3 miesiące, 25 dni.

(decyzja – k. 45-45 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji złożył J. G. wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury pomostowej, ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.

Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie:

1) art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez bezpodstawne uznanie przez Organ Rentowy, że nie udowodnił pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz brak zakwalifikowania pracy Wnioskodawcy po 31.12.2008 r. jako pracy o szczególnym charakterze,

2) art. 4 ustawy z dnia z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez bezpodstawne uznanie przez Organ Rentowy, że nie udowodnił pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w sytuacji gdy faktycznie legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym co najmniej 15 lat, w tym pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze powyżej 3,5 tony, którym przewoził towary niebezpieczne co spełnia warunki pracy szczególnej zarówno na gruncie rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. jak i na gruncie art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

(odwołanie – k. 3-5 verte, k. 15-15 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji, nadto precyzując, że do prac w warunkach szczególnych zgodnie z art. 4 nie zaliczono okresów pracy wnioskodawcy:

- od 24.04.1981 r. do 22.01.1982 r. w (...) Zakładach Radiowych (...)-4 na stanowisku goniec - brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach;

- od 30.03.1982 r. do 2.03.1983 r. w Zakładach (...) - robotnik transportu wewnętrznego - brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach;

- od 17.04.1984 r. do 30.04.1990 r., w Przedsiębiorstwie (...) - na stanowisku ładowacz ponieważ nie przedłożono świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Z dokumentacji zastępczej nie można ustalić przynależności resortowej zakładu pracy, charakteru pracy oraz czy praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

- od 9.07.1990 r. do 31.12.1998 r. w Ś. (...) - Z. M. ponieważ świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach / o szczególnym charakterze z 6.05.2024 r. nie spełnia wymogów formalnych - brak pieczątki nagłówkowej zakładu pracy.

- od 1.01.2009 r. do 17.09.2009 r. w (...) Z. M., na stanowisku kierowca ponieważ pracodawca nie potwierdza, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych łub o szczególnym charakterze, tj. nie zgłosił wnioskodawcę do ZUS na drukach (...).

(odpowiedź na odwołanie – k. 16-16 verte)

Na rozprawie w dniu 11.03.2025 r. wnioskodawca poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 11.03.2025 r. e-protokół (...):09:38-00:09:49 – płyta CD – k. 87)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. G. urodził się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Ubezpieczony w dniu 21.05.2024 r. złożył do ZUS wniosek o emeryturę pomostową.

(wniosek – k. 1-2 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 25.06.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał zaskarżoną decyzję. Wnioskodawca wykazał staż pracy w warunkach szczególnych w ilości 9 lat, 3 miesięcy, 25 dni.

(decyzja – k. 45-45 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawca zatrudniony był w Zakładach (...) w okresie od 30.03.1982 r. do 02.03.1983 r.

Z dniem 13.04.1982 r. wnioskodawcy powierzono stanowisko gońca, a od dnia 15.07.1982 r. – rob. tr. - konwojenta.

(świadectwo pracy, umowa o pracę, angaże, karta obiegowa zmiany w aktach osobowych dot. zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładach (...) załączonych do sprawy, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 11.03.2025 r. e-protokół (...):02:33-00:09:37 – płyta CD – k. 87)

Wnioskodawca zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 17.04.1984 r. do 30.04.1990 r. na stanowisku ładowacza.

W tym okresie zatrudnienia wnioskodawca został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej, którą odbywał w okresie w okresie od 25.02.1987 r. do 16.02.1989 r. Wnioskodawca został zwolniony z odbycia zasadniczej służby wojskowej z dniem 24.02.1987 r. Ponownie w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. został zatrudniony z dniem 13.03.1989 r.

(kserokopia książeczki wojskowej – k. 8-13, zaświadczenie – k. 22, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 25 załączonych do sprawy akt organu rentowego, zaświadczenie – k. 11, świadectwo pracy – k. 60-60 verte, umowy o pracę – k. 61-62 verte, k. 66-67 verte, angaże – k. 63-65, k. 68, karta obiegowa zmiany – k. 69, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 72, karty wynagrodzeń – k. 73-74 )

Zgodnie aneksem z dnia 19.04.1984 r. wnioskodawca został zaliczony do I kategorii zatrudnienia.

(aneks – k. 26 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 10, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):37:42-00:46:22 – płyta CD – k. 50 w związku z rozprawą z dnia 26.11.2024 r. e-protokół (...):01:21-00:19:09- płyta CD – k. 27)

Odwołujący zajmował się ręcznym załadunkiem i rozładunkiem towarów – plastikowych skrzynek z alkoholem, cukru, mąki, przetworów w słoikach - dżemy, które następnie rozwoził po sklepach i magazynach wraz z kierowcą (siedział obok niego) samochodami: S., R. (ładowność 4,5 tony). W jednej skrzynce było 20 butelek alkoholu. Na samochód wchodziły 324 skrzynki. Ubezpieczony brał 2-3 skrzynki. Wnioskodawca chodził do pracy na 5:40 i kończył ją o 15-16.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):37:42-00:46:22 – płyta CD – k. 50 w związku z rozprawą z dnia 26.11.2024 r. e-protokół (...):01:21-00:19:09- płyta CD – k. 27 oraz na rozprawie w dniu 11.03.2025 r. e-protokół (...):02:33-00:09:37 – płyta CD – k. 87)

J. G. zatrudniony był w firmie (...) . (1) Z. R. w pełnym wymiarze czasu pracy od 9.07.1990 r. do 31.12.1998 r. w tym okresie zatrudnienia wykonywał pracę: ślusarza, blacharza, dekarza.

(zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 31-31 verte, załącznik do RP- 7 – k. 32, świadectwo pracy – k. 37-37 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego, świadectwo pracy – k. 7, wypowiedzenie warunków umowy o pracę – k. 8-8 verte, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):37:42-00:46:22 – płyta CD – k. 50 w związku z rozprawą z dnia 26.11.2024 r. e-protokół (...):01:21-00:19:09- płyta CD – k. 27, zeznania świadka W. B. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):10:57-00:22:32 – płyta CD – k. 50, zeznania świadka W. K. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):29:11-00:37:22 – płyta CD – k. 50)

Wnioskodawca wykonywał pracę przeważnie na wysokości - naprawiał dachy, wykonywał obróbki blacharskie, wylewał papę. Zdarzało się też, że wykonywał czynności ślusarsko- blacharskie –ciął materiały, wykonywał prace montażowe przy ogrodzeniach, wiatach. Wnioskodawca nie miał uprawnień spawacza.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):37:42-00:46:22 – płyta CD – k. 50 w związku z rozprawą z dnia 26.11.2024 r. e-protokół (...):01:21-00:19:09- płyta CD – k. 27, zeznania świadka W. B. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):10:57-00:22:32 – płyta CD – k. 50, zeznania świadka W. K. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):29:11-00:37:22 – płyta CD – k. 50)

Pracodawca Ś. (...) - Z. R. wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, z którego wynikało, że zatrudniony był we wskazanym zakładzie od 09.07.1990 r. do 31.12.1998 r. na stanowisku ślusarz, blacharz, dekarz w pełnym wymiarze czasu pracy i wykonywał pracę w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r., wykaz A, dział V, pkt 9.

(świadectwo pracy w szczególnych warunkach – k. 30 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 9 verte, k. 25, k. 33)

Wnioskodawca zatrudniony był w (...) Z. M. w okresie od 01.01.1999 r. do 30.04.2019 r. W spornym okresie wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy (8-12 godzin dziennie) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony- jeździł cysterną, V. z naczepą (dodatkowo oznaczonymi pomarańczowymi tablicami informującymi o przewozie materiałów niebezpiecznych) i przewoził towary niebezpieczne tj.: olej napędowy, opałowy, benzynę.

(świadectwo pracy – k. 33-34, załącznik do świadectwa pracy – k. 35 załączonych do sprawy akt organu rentowego, świadectwo pracy – k. 12-13, załącznik do świadectwa pracy – k. 14, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):37:42-00:46:22 – płyta CD – k. 50 w związku z rozprawą z dnia 26.11.2024 r. e-protokół (...):01:21-00:19:09- płyta CD – k. 27, zeznania świadka K. M. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):02:51-00:10:16 – płyta CD – k. 50, zeznania świadka W. B. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):10:57-00:22:32 – płyta CD – k. 50, zeznania świadka M. T. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):23:01-00:28:33 – płyta CD – k. 50, zeznania świadka W. K. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):29:11-00:37:22 – płyta CD – k. 50)

Zdarzało się, że jak samochód się zepsuł to wnioskodawca sam naprawiał go. Dotyczyło to drobnych usterek.

(zeznania świadka K. M. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):02:51-00:10:16 – płyta CD – k. 50, zeznania świadka W. B. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):10:57-00:22:32 – płyta CD – k. 50, zeznania świadka M. T. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):23:01-00:28:33 – płyta CD – k. 50, zeznania świadka W. K. na rozprawie w dniu 17.01.2025 r. e-protokół (...):29:11-00:37:22 – płyta CD – k. 50)

Skarżący posiadał do dnia 17.09.2009 r. uprawnienia (...) (do dokonywania przewozu towarów niebezpiecznych).

(zaświadczenia – k. 14 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 6)

W świadectwie pracy w szczególnych warunkach z dnia 06.05.2024 r. pracodawca - (...) Z. M. zaświadczył, że wnioskodawca w okresie od 01.01.1999 r. do 17.09.2009 r. świadczył pracę na stanowisku kierowcy (...) powyżej 3,5 tony, którym przewoził towary niebezpieczne zgodnie z wykazem Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r., wykaz A, dział IV, pkt 19.

(świadectwo pracy w szczególnych warunkach – k. 36 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 9-9 verte)

Sąd Okręgowy dokonał oceny materiału dowodowego i zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Warunki nabywania prawa do emerytury pomostowej określa ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1696), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku.

Podkreślić należy, że ustawa o emeryturach pomostowych zastąpiła przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS określające zasady przyznawania emerytur w niższym wieku pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze nowymi regulacjami określającymi zasady nabywania wcześniejszych emerytur z tytułu tego rodzaju pracy. Najogólniej rzecz ujmując celem tej ustawy jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w których oczekiwania osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach, na wcześniejsze przejście na emeryturę powinny zostać zaspokojone. Ustawa ma charakter przejściowy, ograniczając prawo do uzyskania emerytury pomostowej do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) rozpoczęły przed 1 stycznia 1999 r. (art. 4 pkt 5 ustawy). Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny emerytura pomostowa ma być „pomostem między dotychczasowym systemem z licznymi możliwościami przechodzenia na emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym i nowym systemem, w którym tego typu rozwiązania będą wyjątkiem” (uzasadnienie wyroku z dnia 16 marca 2010 r., K 17/09, (...) 2010 nr 3, poz. 21). Wskazany wyżej cel ustawy realizują w najbardziej widoczny sposób jej przepisy określające przesłanki nabycia emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 4 ustawy prawo do emerytury pomostowej, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) (uchylony)

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

7) (uchylony)

Zgodnie z art. 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Z art. 4 wynika, że jakkolwiek w świetle art. 4 pkt 2 w związku z art. 3 ust. 7 ustawy, do wymaganego przez ustawę stażu przypadającego przed dniem jej wejścia w życie, tj. przed 1 stycznia 2009 r., wlicza się okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu zarówno art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jak i art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to właściwego ograniczenia do zamierzonego przez ustawodawcę kręgu osób uprawnionych do emerytury pomostowej dokonuje konieczność spełnienia przesłanki z art. 4 pkt 6. Wymaganie to spełnia zasadniczą funkcję eliminacyjną, ograniczając ostatecznie prawo do emerytury pomostowej do kręgu osób wykonujących pracę kwalifikowaną jako szczególną w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawa o emeryturach pomostowych.

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej przez osoby niespełniające warunku z art. 4 pkt 6 przewiduje art. 49 ustawy według którego prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1. po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2. spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 i art. 5-12;

3. w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

Należy podkreślić, iż jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych” (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 r., sygn. akt III AUa 252/12 wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi, III AUa 1664/12). Innymi słowy nie spełnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 4 lub 49 cytowanej ustawy pozbawia ubezpieczonego prawa do emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Stosownie zaś do art. 3 ust. 3 ustawy prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy. O spełnieniu warunku wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy przesądza zatem okoliczność, czy prace są wymienione w załączniku 1 lub 2 do ustawy.

W niniejszym postępowaniu organ rentowy kwestionował fakt spełnienia poszczególnych wymogów wynikających z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych wskazując na brak wykazania przez wnioskodawcę okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat w rozumieniu art. 3 ust. 1 ww. ustawy lub art. 32 i art. 33 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nadto podnosił, iż po dniu 31.12.2008 r. ubezpieczony nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Poza sporem pozostawało natomiast, że ubezpieczony urodzony jest po 31 grudnia 1948 r., osiągnął wymagany ustawą wiek, spełnił przesłankę „ogólnego” stażu pracy, nadto przed organem rentowym wnioskodawca bezspornie wykazał staż pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w ilości 9 lat, 3 miesiące, 25 dni.

W treści zaskarżonej decyzji organ rentowy wskazywał, że brak jest podstaw do zaliczenia spornego okresu pracy tj. od 1.01.2009 r. do 17.09.2009 r., ponieważ pracodawca nie potwierdził, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, tj. nie zgłosił ubezpieczonego do ZUS na drukach (...). W tym zakresie ZUS powoływał się na art. 38 ustawy pomostowej, wskazujący, że płatnik składek jest zobowiązany złożyć druki (...) do 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok. W przypadku wystąpienia z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej, zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach w danym roku kalendarzowym, płatnik składek przekazuje do ZUS w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku. W ocenie pozwanego brak takiego zgłoszenia za wnioskodawcę za okres zatrudnienia od 1.01.2009 r. do 17.09.2009 r. przesądzać miał również o braku podstaw do zaliczenia okresu spornego do stażu pracy w warunkach szczególnych zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.

W ocenie Sądu z tego rodzaju zapatrywaniem przy jednoczesnym wykazaniu pracy w szczególnych warunkach po 31.12.2008 r. w rozumieniu art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, tj. jako kierowca pojazdu przewożącego towary niebezpieczne wymagające oznakowania pojazdu tablicą ostrzegawczą barwy pomarańczowej, zgodnie z przepisami Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) wyszczególnioną w załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych w wykazie prac o szczególnym charakterze pod poz. 10, nie sposób się zgodzić. W sprawie niespornym było to, że były pracodawca nie umieścił wnioskodawcy w ewidencji pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (choć obowiązek taki wynika z art. 41 ust. 4 pkt 2 ustawy ) jak również nie opłacił za niego składek na Fundusz Emerytur Pomostowych stosownie do treści art. 35 ustawy. Istotnym jest, że przyznanie prawa do emerytury pomostowej nie jest uzależnione od przedłożenia przez płatnika druków (...), czy też opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych, lecz od wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (vide wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 października 2015 roku I OSK 921/14 – LEX nr 2002616), a taką pracę wnioskodawca niewątpliwie od 1.01.2009 r. do 17.09.2009 r. wykonywał. Co więcej, obowiązek ten w postaci opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych spoczywa bowiem na pracodawcy – płatniku składek. Pracownik nie ma w związku z tym wpływu na wykonanie przez pracodawcę tego obowiązku, a zatem nie może z tego tytułu ponosić ujemnych konsekwencji. Nadto zgodnie z utrwalonym orzecznictwem nie jest konieczne wykazanie przez pracownika, że za okres ten faktycznie były opłacone składki na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2007r. w sprawie II UK 185/06 OSNP 2008/9-10/143).

W świetle powyższego należy zauważyć, iż z zebranego w sprawie całokształtu materiału dowodowego wynika, iż po dniu 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnym charakterze w rozumieniu ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych czyli wymienioną w pozycji 10 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Co więcej, sam organ rentowy co było bezsporne uznał okres zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Z. M. od 01.01.1999 r. do 31.12.2008 r. (z wyłączeniem zwolnień lekarskich), tj. 9 lat, 3 miesiące i 25 dni za pracę w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie kwestionował przy tym treści wystawionego wnioskodawcy przez pracodawcę (...) Z. M. świadectwa pracy w szczególnych warunkach, z którego wynikało że w okresie od 01.01.1999 r. do 17.09.2009 r. ubezpieczony świadczył pracę na stanowisku kierowcy (...) powyżej 3,5 tony, którym przewoził towary niebezpieczne zgodnie z wykazem Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r., wykaz A, dział IV, pkt 19. Skoro bez znaczenia w kontekście uwzględnienia spornego okresu pozostawał sam fakt niezgłoszenia odwołującego przez pracodawcę jako osoby wykonującej po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w warunkach szczególnych, to wobec wykonywania przez odwołującego się w rozumieniu art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych tak kwalifikowanych prac po 31 grudnia 2008 r., spełniona została przesłanka określona w art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych.

Zdaniem Sądu przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe pozwala na przyjęcie, że ubezpieczony od 1.01.2009 r. do 17.09.2009 r wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienioną w powyższym uregulowaniu jako kierowca przewożący towary niebezpieczne wymagające oznakowania pojazdu tablicą ostrzegawczą barwy pomarańczowej. Ubezpieczony prowadził samochody - jeździł cysterną, V. z naczepą (powyżej 3,5 tony), (dodatkowo oznaczonymi pomarańczowymi tablicami informującymi o przewozie materiałów niebezpiecznych) i przewoził towary niebezpieczne tj.: olej napędowy, opałowy, benzynę. Wynika to z wiarygodnych zeznań wnioskodawcy oraz świadków, bezpośrednio współpracujących z wnioskodawcą w spornym okresie w (...) Z. M.. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że wnioskodawca posiadał uprawnienia (...) (do dokonywania przewozu towarów niebezpiecznych). Dodatkowo podkreślić należy, że wnioskodawca pracował stale (nie miał żadnych przestojów) i w pełnym wymiarze czasu pracy. Świadkowie: K. M., M. T., W. K. zeznali też, że jeżeli zdarzyło się, że pojazd, który prowadził wnioskodawca uległ awarii - dotyczyło to drobnych usterek, to wówczas ubezpieczony sam się tym zajmował. W ocenie sądu takie drobne naprawy nie wpływały na ogólny czas pracy wnioskodawcy na stanowisku kierowcy pojazdów przewożących towary niebezpieczne wymagających oznakowania pojazdu tablicą ostrzegawczą barwy pomarańczowej. Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że takie czynności wchodziły w zakres obowiązków kierowcy i jako takie nie mogą wpływać negatywnie na ustalenie pracy w warunkach szczególnych. Skarżący nie wykonywał bowiem pracy mechanika, od momentu objęcia stanowiska kierowcy, nie naprawiał samochodów, a jedynie incydentalnie dokonywał drobnych napraw.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420).

Ponadto w niniejszej sprawie pozwany organ rentowy wskazywał, że wnioskodawca nie spełnił też warunku określonego w art. 4 pkt 2 powołanej ustawy, gdyż nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W ocenie sądu stanowisko organu rentowego nie jest jednak zasadne.

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2024 r. poz. 1631), ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 punkt 1. Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Dz. U. z 1983 roku nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Warunkiem skutecznego zatem ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 ustawy, jest więc legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów).

Wykaz A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku nr 8, poz. 43 z późn. zm.) wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 i 2 tegoż rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 15 grudnia 1997 roku II UKN 417/97; 15 listopada 2000 roku II UKN 39/00). Okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy (§ 2 ust. 2 ww. rozporządzenia).

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma jednak zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku, III UZP 6/84).

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych - nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne (tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869).

W przeprowadzonym postępowaniu sądowym ubezpieczony udowodnił zalegającymi w aktach sprawy dokumentami (uwierzytelniona kserokopia akt osobowych wnioskodawcy dot. zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ł.) w postaci m.in. świadectwa pracy, umowy o pracę, angaży popartymi własnymi zeznaniami, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach od 17.04.1984 r. do 30.04.1990 r. przy ciężkich pracach załadunkowych i wyładunkowych oraz przy przeładunku materiałów sypkich, pylistych, toksycznych w transporcie.

We wskazanym okresie ubezpieczony zajmował się ręcznym załadunkiem i rozładunkiem towarów – plastikowych skrzynek z alkoholem, cukru, mąki, przetworów w słoikach - dżemy, które następnie rozwoził po sklepach i magazynach wraz z kierowcą (siedział obok niego) samochodami: S., R. (ładowność 4,5 tony). Wnioskodawca precyzował, że w jednej skrzynce było 20 butelek alkoholu, zaś na samochód wchodziły 324 skrzynki. Ubezpieczony brał 2-3 skrzynki i ręcznie ładował je do pojazdu. Wnioskodawca chodził do pracy na 5:40 i kończył ją o 15-16.

Nadto z zachowanego aneksu z dnia 19.04.1984 r wynika, że praca ładowacza zaliczona była do I kategorii zatrudnienia według Zarządzenia nr 46 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 15.09.1982 r.

Sąd Okręgowy uważa, że zgodnie z § 19 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. przy ustalaniu okresów pracy uprawniających do emerytury w wieku obniżonym, uwzględnia się również okresy takiej pracy, wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia. Prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że przedmiotowe prace wykonywane przez ubezpieczonego są wymienione w dziale VIII poz. 1 (ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe).

Wykaz wymienia zatem taki rodzaj prac, jaki wedle nie budzących wątpliwości ustaleń, wykonywał ubezpieczony.

Wyżej wymienione prace były wykonywane w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy przez wnioskodawcę. Stanowiły podstawowe, zasadnicze zajęcie pracownika w spornym okresie.

W ocenie Sądu brak jest też przeszkód by zaliczyć ubezpieczonemu do stażu pracy w szczególnych warunkach okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od 25.02.1987 r. do 16.02.1989 r. którą wnioskodawca odbywał podczas zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w sytuacji, gdy zarówno przed powołaniem do jej odbycia jak i jej zakończeniu wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Ubezpieczony zarówno przed datą powołania do zasadniczej służby wojskowej jak i po jej odbyciu wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako ładowacz. Nadto, po odbyciu tej służby zgłosił powrót do zakładu pracy w terminie ustawowym.

Wskazać w tym miejscu trzeba, że okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych (dawniej I kategorii zatrudnienia), który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze.

Ubezpieczony domagał się również zaliczenia jako pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w Ś. (...) - Z. R. na stanowisku ślusarza, blacharza, dekarza od 9.07.1990 r. do 31.12.1998 r. zgodnie z przedstawionym świadectwem pracy w szczególnych warunkach.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego tj. zeznań świadków oraz samego wnioskodawcy, wnioskodawca w okresie zatrudnienia w Ś. (...) - Z. R. na stanowisku ślusarza, blacharza, dekarza przeważnie wykonywał pracę na wysokości - naprawiał dachy, wykonywał obróbki blacharskie, wylewał papę. Praca ubezpieczonego polegała też na cięciu materiałów, wykonywaniu prac montażowych przy ogrodzeniach, wiatach. Wnioskodawca nie miał uprawnień spawacza. W wykazie A załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r. w dziale V pod poz. 9 wskazano prace dekarskie. Wykaz A nie zalicza natomiast do zatrudnienia w warunkach szczególnych takich stanowisk pracy jak: ślusarz, czy blacharz. O ile więc zostało ustalone (na podstawie osobowych źródeł dowodowych), że ubezpieczony oprócz prac dekarskich wykonywał w zakresie swych obowiązków prace ślusarza, czy blacharza niemożliwym stało się uznanie, że praca na ww. stanowiskach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Nie spełniają również przesłanek uznania za wykonywane w szczególnych warunkach rodzaje prac wykonywane przez odwołującego się w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) od 30.03.1982 r. do 02.03.1983 r. na stanowiskach: gońca, a od dnia 15.07.1982 r. – rob. tr. – konwojenta jako prace nie wymienione w wykazie A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.

W konsekwencji Sąd uznał, że skarżący mimo nie uwzględnienia do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia: od 9.07.1990 r. do 31.12.1998 r. i od 30.03.1982 r. do 02.03.1983 r. wykazał, że w szczególnych warunkach pracował ponad 15 lat. Sumując bowiem sporny okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. z dotychczas uznanym przez organ rentowy - stażem w szczególnych warunkach, w wymiarze 9 lat, 3 miesięcy, 25 dni nie budzi wątpliwości, że skarżący wykazał, że w szczególnych warunkach pracował ponad 15 lat.

Reasumując, należy stwierdzić, że ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki prawa do emerytury pomostowej z art.4 ustawy o emeryturach pomostowych, czyli wykonywał po dniu 31 grudnia 2008 r. pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 oraz legitymuje się (do 1 stycznia 2009 r.) łącznym stażem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia lub art. 3 ust. 1 lub 3 ustawy wynoszącym wymagane 15 lat.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 tejże ustawy, prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Niemniej jednak przepis odsyłający zawarty art. 26 ust. 1 tej ustawy stanowi, że emeryturę pomostową wypłaca się za miesiąc kalendarzowy w terminach i na zasadach przewidzianych dla wypłaty emerytur określonych w art. 129, art. 130, art. 132-135, art. 136a ust. 2 i art. 136b ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Datę przyznania emerytury reguluje przepis art. 129 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach, który stanowi, iż świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek. Wniosek o przyznanie emerytury pomostowej odwołujący złożył w dniu 21.05.2024 natomiast wiek 60 lat życia osiągnął w dniu 06.06.2024 r., zatem należy przyjąć, że odwołujący nabył prawo do emerytury pomostowej od daty ukończenia wieku emerytalnego.

Mając powyższe na względzie, Sąd - na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oraz powołanych przepisów prawa materialnego - zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu prawo do emerytury pomostowej od dnia 06.06.2024 r.