Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z 27.06.2022 r., nr (...) o odmowie ponownego ustalenia wysokości emerytury policyjnej Dyrektor Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji odmówił ponownego ustalenia wysokości ww. świadczenia przysługującego J. L. po rozpoznaniu jej wniosku z dnia 9.05.2022 r., gdyż nie zawiera on nowych dowodów lub nowych okoliczności, które miałyby wpływ na wysokość świadczenia wnioskodawczyni, argumentując, że: organ emerytalny nie ma ustawowych uprawnień do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawie służby na rzecz totalitarnego państwa, ani nie jest instytucją właściwą w zakresie zdefiniowania takiej służby; organ emerytalny nie dysponuje aktami funkcjonariuszy; podał też, że decyzją z 31.05.2017 r. ponownie ustalono dla wnioskodawczyni wysokość emerytury od dnia 1.10.2017 r. w związku z informacją z I. (...) z 29.03.2017 r. wskazującą na to, że pełniła ona służbę na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 16.01.1981 r. do 30.11.1982 r., od której to decyzji ubezpieczona nie wniosła odwołania do Sądu Okręgowego w Warszawie, konkludując, że tym samym brak jest faktycznych i prawnych podstaw do zweryfikowania przez organ emerytalny pełnionej przez wnioskodawczynię służby na rzecz totalitarnego państwa. Jako podstawę prawną decyzji organ emerytalny podał art. 33 ust.1 pkt 1 oraz art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 18.02.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723). /decyzje w aktach rentowych/

Od powyższej decyzji odwołała się J. L. , będąc reprezentowaną przez adwokata, wnosząc o jej zmianę w całości poprzez ponowne przeliczenie przysługujących skarżącej świadczeń z pominięciem art. 15 c i art. 22 a ustawy zaopatrzeniowej od dnia 9.05.2022 r., a także o zasądzenie na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych. Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie: art. 1 ustawy z 16.12.2016 r. o zmianie ustawy zaopatrzeniowej, art. 2, art. 10, art. 30, art. 32 ust.1 i 2, art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 42, art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, a także art. 6, art. 8 i art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (dalej EKPC), art. 1 Protokołu Nr (...) do EKPC, co powoduje oczywistą niezgodność z ww. przepisami zaskarżonych decyzji. /odwołanie – k. 4-6/

W odpowiedzi na odwołanie Dyrektor Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od odwołującej się na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnej stawki minimalnej, podtrzymując dotychczasowe stanowisko. /odpowiedź na odwołanie k. 10-12/

W piśmie procesowym z 24.03.2023 r. pełnomocnik odwołującej poparł odwołanie i wskazał, że akta I. (...) są nowym dowodem o jakim mowa w art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej, a także, że uchwałą SN w sprawie III UZP 1/20 SN wskazał na konieczność wykładni służby na rzecz totalitarnego państwa z uwzględnieniem przebiegu służby konkretnych ubezpieczonych, tym samym ww. akta stanowią nowe dowody o jakich mowa w podstawie prawnej do ponownego ustalenia świadczeń, konkludując, że oznacza to, iż są to okoliczności i dowody, które istniały w dacie wydania decyzji przyznającej prawo do świadczenia z ubezpieczenia emerytalnego, lecz nie zostały uwzględnione przez organ rentowy. Argumentował, że brak uwzględnienia okoliczności i dowodów wynikających z akt I. (...) a koniecznych dla oceny zaistnienia przesłanki służby na rzecz totalitarnego państwa stanowi błąd o jakim mowa w art. 33 ust.1 pkt 6. Zaakcentował, że wnioskodawczyni w złożonym do organu emerytalnego wniosku o ponowne przeliczenie jej świadczenia podniosła, że nie pełniła służby na rzecz totalitarnego państwa i przywołała wytyczne SN z ww. uchwały. Podał też, że odwołująca nie wystąpiła do ministra właściwego ds. wewnętrznych z wnioskiem w trybie art. 8 a ustawy zaopatrzeniowej. /pismo k. 26/

Postanowieniem z dnia 8.07.2024 roku Sąd Okręgowy w Warszawie, XIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych podjął postępowanie w sprawie i na podstawie art. 461 § 3 k.p.c. sprawę przekazał do rozpoznania i rozstrzygnięcia Sądowi Okręgowemu w Łodzi, Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. /postanowienie – k. 69/

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały zajęte stanowiska.

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni J. L. urodziła się (...) /bezsporne/

Wnioskodawczyni pełniła służbę w organach M. (...) jako sekretarka - maszynistka od 1.09.1975 r. do 31.07.1990 r. Od 1.09.1975 r. została przyjęta do służby w M. (...) na okres służby przygotowawczej i mianowana na stanowisko sekretarki – maszynistki W. (...). Z dniem 1.09.1978 r. została mianowana funkcjonariuszem stałym M. (...). W okresie od 16.01.1981 r. do 31.07.1982 r. pełniła służbę w Wydziale W S. (...) Komendy Wojewódzkiej M. (...) w S. wykonując pracę na stanowisku sekretarza - maszynistki, gdzie została przeniesiona na własną prośbę, a następnie pełniła służbę jako funkcjonariusz M. (...) od 1.08.1982 r. do 30.11.1982 r. w W. (...) M. (...) w S. wykonując pracę na stanowisku sekretarza – maszynistki. Do jej zadań ww. wydziałach S. (...) należało przeglądanie korespondencji, której nie otwierała tylko przekazywała naczelnikowi wydziału. Następnie od 2.12.1982 r. przeniesiona została służbowo do (...) w S. na stanowisko sekretarki maszynistki. Potem 4.07.1983 r. została przeniesiona służbowo i mianowana na stanowisko sekretarki maszynistki W. (...) (...) w S.. Z dniem 15.07.1989 r. została przeniesiona do dyspozycji Szefa WUSW S.. Po lipcu 1990 r. służyła tylko przez miesiąc. Służbę zakończyła 31.08.1990 r. W trakcie służby w M. (...) była awansowana z dniem 1.09.1975 r. na szeregowego M. (...), a z dniem 7.10.1985 r. na starszego sierżanta M. (...). W trakcie służby wnioskodawczyni nie była nigdy karany. Odwołująca się, w trakcie służby, nigdy nie naruszyła praw, ani wolności innej osoby. /przebieg służby k. 23, dokumenty w aktach osobowych załączonych do akt sprawy oraz na płycie CD k. 24, zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 18.11.2024 r.: 00:01:58/

Z treści dokumentów osobowych odwołującej nie wynika, aby podjęła ona w ww. okresie bez wiedzy i zgody przełożonych czynną współpracę z osobami lub organizacjami działającymi na rzecz niepodległości Państwa Polskiego. /dokumenty w aktach osobowych załączonych do akt sprawy oraz na płycie CD k. 24, informacja o przebiegu służby k. 23/

Decyzją z dnia 13.09.1990 r., przyznano wnioskodawczyni od 1.08.1990 r. prawo do milicyjnej renty inwalidzkiej, a decyzją z dnia 7.01.1991 r. przyznano jej prawo do emerytury milicyjnej. /decyzje z 13.09.1990 r. i z 7.01.1991 r. w załączonych aktach rentowych/

Z informacji Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w W., sporządzonej dla organu rentowego w dniu 29.03.2017 r. wynika, iż wnioskodawczyni, w okresie od dnia 16.01.1981 r. do dnia 30.11.1982 r. pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm.). /informacja o przebiegu służby w załączonych akt rentowych/

Z informacji Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w W., sporządzonej dla organu rentowego wynika, iż wnioskodawczyni w okresie od dnia 16.01.1981 r. do dnia 31.07.1982 r. pełniła służbę w Wydziale W (...) w S. na stanowisku sekretarz- maszynistka, od dnia 1.08.1982 r. do dnia 30.11.1982 r. pełniła służbę w W. O. (...) w S. na stanowisku sekretarz – maszynistka, tj. pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm.). /informacja o przebiegu służby – k. 23/

Decyzją z dnia 31.05.2017 r., o ponownym ustaleniu wysokości emerytury policyjnej, Dyrektor Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w związku z informacją o przebiegu służby z I. (...) z dnia 29.03.2017 r. ponownie ustalił wysokość świadczenia emerytalnego przysługującego J. L. od dnia 1 października 2017 roku. W decyzji wskazano, że podstawę wymiaru świadczenia emerytalnego stanowi kwota 2657,51 zł. Emerytura wynosi 42,47% podstawy wymiaru, a jej łączna wysokość wynosi 1128,64 zł. Jako podstawę prawną decyzji wskazano przepisy - art. 15c w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, ze zm., dalej: ustawa zaopatrzeniowa) oraz otrzymaną z I. (...) informację z dnia 29.03.2017 r. /decyzja w aktach emerytalnych/

Decyzją z dnia 31.05.2017 roku, o ponownym ustaleniu wysokości renty policyjnej, Dyrektor Zakładu Emerytalno – Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w związku z informacją o przebiegu służby z I. (...) z dnia 29.03.2017 r. ponownie ustalił wysokość renty inwalidzkiej przysługującej J. L. od dnia 1 października 2017 roku. W decyzji wskazano, że podstawę wymiaru świadczenia rentowego stanowi kwota 2624,33 zł. Renta wynosi 51,67% podstawy wymiaru, a jej łączna wysokość wynosi 1355,99 zł. Jako podstawę prawną decyzji wskazano przepisy - art. 22a w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, ze zm., dalej: ustawa zaopatrzeniowa) oraz otrzymaną z I. (...) informację z dnia 29.03.2017 r. /decyzja w aktach emerytalnych/

Wnioskodawczyni nie odwołała się od żadnej z ww. decyzji z dnia 31.05.2017 r. /niesporne/

W dniu 9.05.2022 r. ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne przeliczenie świadczeń w związku z uchwałą SN składu 7 sędziów SN z dnia 16.09.2020 r. III UZP 1/20 przy przyjęciu, że nie pełniła służby na rzecz totalitarnego państwa. /wniosek w aktach emerytalnych/

Decyzjami z tego samego dnia, tj. z dnia 27.06.2022 r. organ emerytalno – rentowy odmówił wnioskodawczyni ponownego ustalenia wysokości emerytury i ponownego ustalenia wysokości renty inwalidzkiej, argumentując, że organ emerytalny nie ma ustawowych uprawnień do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawie służby na rzecz totalitarnego państwa, ani nie jest instytucją właściwą w zakresie zdefiniowania takiej służby; organ emerytalny nie dysponuje aktami funkcjonariuszy; podał, że decyzją z 31.05.2017 r. ponownie ustalono dla wnioskodawczyni wysokość emerytury od dnia 1.10.2017 r. a także decyzją z 31.05.2017 r. ponownie ustalono dla wnioskodawczyni wysokość renty inwalidzkiej w związku z informacją z I. (...) z 29.03.2017 r. wskazującą na to, że pełniła ona służbę na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 16.01.1981 r. do 30.11.1982 r., od których to decyzji ubezpieczona nie wniosła odwołania do Sądu Okręgowego w Warszawie, konkludując, że brak jest zatem faktycznych i prawnych podstaw do zweryfikowania przez organ emerytalny pełnionej przez wnioskodawczynię służby na rzecz totalitarnego państwa. /decyzje z 27.06.2022 r. w aktach emerytalno – rentowych/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na postawie powołanych dowodów.

Strony postępowania nie zakwestionowały zebranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie zgromadzonej dokumentacji, dlatego należało przyjąć wiarygodność zawartych w niej treści.

Koniecznym staje się również podkreślenie, że organ rentowy nie przedstawił w toku procesu żadnych rzetelnych dowodów na okoliczność przestępczej działalności wnioskodawczyni w spornym okresie jej służby w jednostkach wymienionych w treści ustawy zaopatrzeniowej.

Analiza akt osobowych oraz przekonujące zeznania odwołującej się wskazują, że wnioskodawczyni nie dopuściła się żadnych czynów, które mogłyby dać podstawę do obniżenia mu świadczenia emerytalnego i rentowego.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 18.02.1994 r o zaopatrzenie emerytalnym funkcjonariuszy policji (Dz.U.2020 r., poz. 723 t.j) decyzja organu emerytalnego ustalająca prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia ulega uchyleniu lub zmianie na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli:

1) zostaną przedstawione nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności faktyczne, które mają wpływ na prawo do zaopatrzenia emerytalnego lub wysokość świadczeń pieniężnych z tytułu tego zaopatrzenia;

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu emerytalnego przez osobę pobierającą świadczenie;

5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu emerytalnego.

Wnioskodawczyni, jako podstawę wniosku wskazała art. 33 ust. 1 pkt 1 i 6 cytowanej ustawy, a nowymi okolicznościami i dowodami według niej są akta osobowe z okresu pełnionej przez nią służby w M. (...), które nie były wzięte pod uwagę przez organ emerytalny przy wydawaniu decyzji z 31.05.2017 r.

Argumentację na uzasadnienie odwołania strona skarżąca wsparła powołując się na uchwałę SN z dnia 16.09.2020 roku w sprawie III UZP 1/20. Według tej uchwały kryterium służby na rzecz totalitarnego państwa określone w art. 13b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka. Oznacza to, że należy wykazać, że funkcjonariusz w swojej służbie w czasach PRL naruszył podstawowe prawa i wolności innych osób, zwłaszcza osób walczących o niepodległość, suwerenność i wolną Polskę. Jeśli nie zostanie to dowiedzione, a ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na organie emerytalnym, wówczas były funkcjonariusz nie będzie miał automatycznie obniżonego świadczenia. Przy czym sąd nie jest związany treścią informacji o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa przedstawionej przez I. (...) zarówno co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegi służby), jak i co do kwalifikacji prawnej tych faktów). Informacja o przebiegu służby nie jest władczym przejawem woli organu administracji publicznej, jest oświadczeniem wiedzy i nie rozstrzyga konkretnej sprawy administracyjnej w stosunku do konkretnej osoby. (por. w tym zakresie postanowienie SN z dnia 9.12.2011 , II UZP 10/11, postanowienie NSA z dnia 12.01.2018, I OSK (...)).

„Nowe okoliczności i nowe dowody”, o których mowa w artykule 33 ustawy z 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (…)to okoliczności i dowody, które istniały w dacie wydania decyzji przyznającej prawo do świadczeń z ubezpieczenia (zabezpieczenia) emerytalnego, lecz nie zostały uwzględnione przez organ rentowy./wyrok SA w Warszawie z dnia 5.11.2015 r, III AUa 1889/14, wyrok SN z dnia 4 października 2006 r., II UK 30/06 (OSNP 2007 nr 19-20, poz. 289). Przyjmuje się, że zwrot „przedstawienie nowych dowodów” oznacza zgłoszenie każdego prawnie dopuszczalnego środka dowodowego, stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokości, zaś użyty w tym przepisie termin „nowe okoliczności” oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnoprawnych związanych z ustalaniem przez organ emerytalny prawa do emerytur lub ich wysokości. Są to więc określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokości, a także uchybienia norm prawa procesowego lub materialnego przez organ emerytalny, wpływające na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną z mocy prawa sytuacją ubezpieczonego. (zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 8 lipca 2015 r., II UK 309/14, Legalis nr 1312301).

W realiach niniejszej sprawy Sąd ocenił jako słuszne stanowisko strony odwołującej, że wobec tego, że wcześniejsze decyzje z 31.05.2017 r. o ponownym przeliczeniu emerytury policyjnej i policyjnej renty inwalidzkiej wnioskodawczyni zostały wydane wyłącznie w oparciu o informację z I. (...) z dnia 29.03.2017 r., bez zbadania przez pozwanego akt osobowych skarżącej z okresu pełnienia przez nią służby w Milicji Obywatelskiej, mimo, że jest to konieczne do odtworzenia faktycznego przebiegu służby skarżącej i ustalenia jakie konkretnie czynności i zadania były przez nią wykonywane, celem weryfikacji, czy została spełniona w przypadku wnioskodawczyni przesłanka „służby na rzecz totalitarnego państwa”, to powołanie przez odwołującą jako nowych okoliczności i dowodów jej akt osobowych, które istniały w dacie wydania w/w decyzji z 31.05.2017 r., a które nie zostały wówczas uwzględnione przez organ rentowy, oznacza spełnienie przesłanki z art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym.

Przechodząc do merytorycznego zbadanie zasadności odwołania na wstępie wskazać należy, że Sąd rozpoznający niniejszą sprawę uważa za obowiązującą i wiążącą go zasadę domniemania zgodności z Konstytucją przepisów prawa. Oznacza to, że Sąd nie będzie odnosił się do kwestii konstytucyjności art. 15c oraz art. 22 a w związku z art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm.).

Sąd, również, nie stracił z pola widzenia okoliczności, że postanowieniem z dnia 24.01.2018 roku Sąd Okręgowy w Warszawie wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym, dotyczącym zgodności z Konstytucją przywołanych powyżej przepisów. Na dzień wyrokowania w tej sprawie Trybunał Konstytucyjny nie zajął stanowiska.

Niemniej jednak, w przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż rozpoznając odwołanie ma obowiązek samodzielnie dokonać oceny zgodności zastosowanych przez organ rentowy przepisów z prawem unijnym co jest wystarczające dla wydania wyroku.

Podstawą prawną pierwotnych decyzji z 31.05.2017 r. organu rentowego o przeliczeniu emerytury policyjnej i renty inwalidzkiej odwołującej, skutkujących obniżeniem tych świadczenia- był przepis art. 15c i art. 22 a w zw. z art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 708) – zwanej dalej „ustawą zaopatrzeniową”, wprowadzone ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. poz. 2270), zwaną dalej „drugą ustawą dezubekizacyjną”.

Zgodnie z art. 15c ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej: w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi 0% podstawy wymiaru – za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b i 2,6% podstawy wymiaru – za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz 2-4. Zgodnie zaś z art. 15c ust. 3 ustawy zaopatrzeniowej, wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Przepis art. 15c ustawy zaopatrzeniowej wyłącza możliwość uwzględnienia przy ustalaniu wysokości świadczenia okresów służby na rzecz totalitarnego państwa, jednocześnie ustawowo ustanawia górną, nieprzekraczalną granicę wysokości świadczenia niezależnie od długości okresu „służby na rzecz totalitarnego państwa.”

Natomiast rentę inwalidzką ustaloną zmniejsza się o 10% podstawy wymiaru za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b (art. 22a). Ustawodawca zobowiązał też organ rentowy do wszczynania z urzędu postępowania w przedmiocie ponownego ustalenia prawa do świadczeń i wysokości świadczeń stosownie do wyżej wymienionych przepisów (art. 2).

Wnioskodawczyni na mocy ww. przepisów i decyzji z dnia 31.05.2017 r. wydanych w wykonaniu zacytowanych przepisów, została ograniczona w prawach emerytalnych i rentowych.

Należy podkreślić, że wnioskodawczyni nie odwołała się od w/w decyzji obniżającej jego świadczenie emerytalne i rentowe, a zatem stały się one prawomocne.

Przepis art. 15c ustawy zaopatrzeniowej dotyczy „osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b”. Z treści przepis art. 13b ustawy zaopatrzeniowej wynika, iż za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje służbę od dnia 22 lipca 1944 roku do dnia 31 lipca 1990 roku w wymienionych następnie cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach:

1)  Resort (...) Komitetu (...);

2)  Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego;

3)  Komitet do (...);

4)  jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3,
a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r.;

5)  służby i jednostki organizacyjne Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, i ich poprzedniczki, oraz ich odpowiedniki terenowe:

a)  nadzorujące prace jednostek wypełniających zadania: wywiadowcze, kontrwywiadowcze, Służby Bezpieczeństwa, czynności operacyjno-techniczne niezbędne w działalności Służby Bezpieczeństwa, odpowiedzialne za szkolnictwo, dyscyplinę, kadry i ideowo-wychowawcze aspekty pracy w służbie bezpieczeństwa:



Gabinet Ministra Spraw Wewnętrznych,



Główny Inspektorat Ministra Spraw Wewnętrznych, z wyłączeniem Zespołu do spraw Milicji Obywatelskiej w wojewódzkich komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich urzędach spraw wewnętrznych,



W. (...) Jednostek Wojskowych MSW,



Zarząd Ochrony Funkcjonariuszy,

b)  wypełniające zadania wywiadowcze i kontrwywiadowcze:



Departament I,



Departament II,



Biuro Paszportów, od dnia 1 kwietnia 1964 r.,



Biuro A,



Biuro Szyfrów,



Biuro (...),



wydziały paszportów, od dnia 15 lipca 1964 r.,



Z. O. P.,



Inspektorat I,



samodzielne grupy specjalne,

c)  wypełniające zadania Służby Bezpieczeństwa:



Departament Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa,



Departament Ochrony (...),



Departament Studiów i (...),



Departament III,



Departament IV,



Departament V,



Departament VI,



Główny Inspektorat Ochrony (...), od dnia 27 listopada 1981 r.,



Biuro Śledcze,



Departament Społeczno-Administracyjny,



Biuro Studiów Służby Bezpieczeństwa,



Biuro Rejestracji Cudzoziemców,



Zarząd Kontroli (...) G.,



Biuro Ochrony Rządu,



Samodzielna Sekcja Operacyjno-Ochronna,



Inspektorat Operacyjnej Ochrony Elektrowni (...) w Ż.,

d)  wykonujące czynności operacyjno-techniczne niezbędne w działalności Służby Bezpieczeństwa:



Biuro (...),



Biuro (...),



Biuro C,



Biuro (...), w tym Zakład (...),



Departament (...), w tym Zakład (...),



Biuro W,



Departament PESEL,



Zarząd Łączności, od dnia 1 stycznia 1984 r.,



Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego,



Samodzielna (...) P,



Inspektorat A.-Informacyjny,

e)  odpowiedzialne za szkolnictwo, dyscyplinę, kadry i ideowo-wychowawcze aspekty pracy w Służbie Bezpieczeństwa:



Departament Kadr, z wyłączeniem terenowych odpowiedników jako całości w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych,



Departament (...) i (...), z wyłączeniem terenowych odpowiedników jako całości w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych,



Zarząd (...)Wychowawczy,



Biuro Historyczne,



Akademia Spraw Wewnętrznych, a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa i naukowo-techniczna pełniąca służbę w Wydziale (...) Państwa Akademii Spraw Wewnętrznych oraz na etatach Służby Bezpieczeństwa, a także słuchacze i studenci, którzy przed skierowaniem do Akademii Spraw Wewnętrznych pełnili służbę, o której mowa w pkt 5 i 6 oraz ust. 2 pkt 1,



Centrum Wyszkolenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L., a w jego ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,



Wyższa Szkoła (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L., a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,



S. C. Biura (...), a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,



S. C. Milicji Obywatelskiej z siedzibą w W., a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,



Wydział Pracy Operacyjnej w Ośrodku (...) w Ł., a w jego ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa oraz naukowo-techniczna,



Samodzielna Sekcja Kadr,



Samodzielna Sekcja Kadr i (...),



Samodzielna Sekcja (...) i Sprawozdawczości,



Samodzielna Sekcja O.-Organizacyjna;

6)  jednostki organizacyjne Ministerstwa Obrony Narodowej i ich poprzedniczki:

a)  Informacja Wojskowa oraz podległe jej jednostki terenowe, w tym Organa informacji (...) Organizacji (...) oraz Organa informacji Wojskowego Korpusu Górniczego,

b)  W. (...), w tym Z. (...) (...) Wewnętrznego i Wojsk Ochrony P. i jego poprzedniczki,

c)  Zarząd (...) S. G. (...),

d)  inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych.

Zgodnie z art. 13b ust. 2 ustawy, za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się również:

1)  służbę na etacie:

a)  Ministra Spraw Wewnętrznych,

b)  funkcjonariusza nadzorującego służby i jednostki organizacyjne wymienione w ust. 1 pkt 5,

c)  komendanta wojewódzkiego, zastępcy komendanta wojewódzkiego, powiatowego, miejskiego lub dzielnicowego do spraw bezpieczeństwa, zastępcy komendanta wojewódzkiego, powiatowego, miejskiego lub dzielnicowego do spraw Służby Bezpieczeństwa, zastępcy szefa wojewódzkiego, rejonowego, miejskiego lub dzielnicowego urzędu spraw wewnętrznych do spraw Służby Bezpieczeństwa,

d)  zastępcy komendanta wojewódzkiego, powiatowego lub miejskiego do spraw polityczno-wychowawczych, zastępcy szefa wojewódzkiego, rejonowego lub miejskiego urzędu spraw wewnętrznych do spraw polityczno-wychowawczych,

e)  oficera szkolenia operacyjnego Służby Bezpieczeństwa w wydziałach kadr i szkolenia komend wojewódzkich Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich urzędach spraw wewnętrznych,

f)  funkcjonariusza w referacie do spraw bezpieczeństwa w wydziale kadr komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej,

g)  starszego inspektora przy zastępcy komendanta wojewódzkiego do spraw Służby Bezpieczeństwa,

h)  słuchacza na kursach Służby Bezpieczeństwa, organizowanych przez jednostki i szkoły wchodzące w skład Ministerstwa Spraw Wewnętrznych;

2)  okres odbywania szkolenia zawodowego w szkołach i na kursach Służby Bezpieczeństwa przez funkcjonariuszy pełniących służbę, o której mowa w pkt 1 i ust. 1;

3)  okres oddelegowania funkcjonariuszy pełniących służbę, o której mowa w pkt 1 i ust. 1, do innych instytucji państwowych, w tym przeniesienia na etaty niejawne w kraju lub poza granicami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Zgodnie z art. 13c ustawy zaopatrzeniowej, za służbę na rzecz totalitarnego państwa nie uznaje się służby w rozumieniu art. 13b, która rozpoczęła się po raz pierwszy nie wcześniej niż w dniu 12 września 1989 r. (pkt 1) oraz której obowiązek wynikał z przepisów o powszechnym obowiązku obrony (pkt 2).

Zasadniczą kwestią do rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie było ustalenie zatem, czy odwołująca w okresie od 16.01.1981 r. do 30.11.1982 r. „pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa”.

W celu ustalenia wysokości emerytury i renty inwalidzkiej od 1.10.2017 r., organ emerytalny został zobowiązany do wystąpienia do Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z wnioskiem o sporządzenie informacji, o której mowa w art. 13a ust. 1. (art.15c ust. 4 i 22 ust. 4) ustawy zaopatrzeniowej. Z treści art. 13 a ust. 4 ustawy zaopatrzeniowej wynika, iż Informacja o przebiegu służby, o której mowa w ust. 1, zawiera:

1) dane osobowe funkcjonariusza, o których mowa w ust. 2;

2) wskazanie okresów służby na rzecz totalitarnego państwa, o których mowa w art. 13b;

3) informację, czy z dokumentów zgromadzonych w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wynika, że funkcjonariusz w tym okresie, bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

Przedmiotowa informacja o przebiegu służby, jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, o których mowa w art. 12. (art. 13a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej). Organ rentowy, będąc związanym informacją z I. (...) z 29.03.2017 r., w której wskazano, że w okresie od 16.01.1981 r. do 30.11.1982 r. odwołująca pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej, ustalił ponownie odwołującej od dnia 1 października 2017 r. wysokość emerytury policyjnej i renty inwalidzkiej policyjnej. Tymczasem, postępowanie przed sądem nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 k.p.c., zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dla dowodzenia przed organami rentowymi. Okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1999 r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439).

Informacja o przebiegu służby jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. i mogą być przeprowadzone przeciwko niej przeciwdowody. „Sąd ubezpieczeń społecznych, rozpoznający sprawę w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. w sprawie ponownego ustalenia (obniżenia) wysokości emerytury policyjnej byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa, nie jest związany treścią informacji o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa przedstawionej przez Instytut Pamięci Narodowej, zarówno co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegu służby), jak i co do kwalifikacji prawnej tych faktów (zakwalifikowania określonego okresu służby jako służby w organach bezpieczeństwa państwa) – vide: postanowienie SN z 9.12.2011 r., II UZP 10/11, OSNP 2012, nr 23-24, poz. 298.

Ustawa zmieniająca z 2016 r. ustawę zaopatrzeniową jest tzw. drugą ustawą dezubekizacyjną. Pierwsza ustawa dezubekizacyjna tj. ustawa z 23.01.2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2009 r. Nr 24, poz. 145) wprowadziła do ustawy zaopatrzeniowej art. 15b, którego przepis ust. 1 stanowił, że w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, i która pozostawała w służbie przed dniem 2.01.1999 r., emerytura wynosi:

1) 0,7% podstawy wymiaru – za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990;

2) 2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz pkt 2-4.

Organami bezpieczeństwa państwa, w których służba skutkowała zastosowaniem mniej korzystnego wskaźnika w wysokości 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok służby – zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2141), do której odwołał się ustawodawca były:

1/ Resort (...) Komitetu (...);

2/ Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego;

3/ Komitet do (...);

4/ jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3,
a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14.12.1954 r.;

5/ instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych;

6/ Akademia Spraw Wewnętrznych;

7/ Z. O. P.;

8/ Zarząd Główny (...) Wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki;

9/ Informacja Wojskowa;

10/ W. (...);

11/ Zarząd (...) S. G. (...);

12/ inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych.

Zgodnie z art. 2 ust. 3 ww. ustawy, jednostkami Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami.

Ówczesna nowelizacja skutkowała obniżeniem emerytury funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa począwszy od dnia 1.01.2010 r.

W orzecznictwie jednoznacznie stwierdzono, że tak obniżone świadczenie może być niższe od 40% podstawy jego wymiaru, uznając równocześnie, że art. 15b ustawy nowelizującej z 2009 r. nie naruszył zasady równości lub proporcjonalności świadczeń, bowiem tak uzyskane przywileje nie podlegają ochronie z racji działań ukierunkowanych na zwalczanie przyrodzonych praw człowieka i tym samym funkcjonariusze nie mają prawa podmiotowego ani tytułu moralnego domagania się utrzymania przywilejów zaopatrzeniowych za okresy zniewalania dążeń niepodległościowych (zob. uchwałę SN z 3.03.2011 r., II UZP 2/11, OSN 2011/15-16/210).

W pierwszej ustawie dezubekizacyjnej, w celu wskazania kręgu podmiotowego, do którego odnosi się nowelizacja ustawy zaopatrzeniowej ustawodawca użył zwrotu „osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa”, dalej odwołując się do przepisu art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, który wymieniał określone instytucje i formacje. Zwrot „osoba, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa” wyraźnie wskazuje, że dotyczy on każdego funkcjonariusza, który pełnił służbę w wyszczególnionych w art. 2 ww. ustawy instytucjach i formacjach. W drugiej ustawie dezubekizacyjnej ustawodawca wprowadził pojęcie „osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa”. Mając na uwadze jedną z zasad techniki prawodawczej, zawartą w § 10 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 20.06.2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 283) wg której: do oznaczenia jednakowych pojęć używa się jednakowych określeń, a różnych pojęć nie oznacza się tymi samymi określeniami, stwierdzić należy, iż pojęcie „osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa” nie jest pojęciem tożsamym z pojęciem „osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa”. Nie obowiązuje także zasada wskazująca, iż osoba, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa pełniła jednocześnie służbę na rzecz totalitarnego państwa”, aczkolwiek nie jest wykluczony oczywiście zbieg tych pojęć w stosunku do danej osoby.

W niniejszym postępowaniu należało ustalić, czy odwołująca była funkcjonariuszem, który pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy: „kryterium "służby na rzecz totalitarnego państwa" określone w art. 13b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka” – vide: uchwała SN z 16.09.2020 r., III UZP 1/20, LEX nr 3051750. Sam fakt przynależności funkcjonariusza do wymienionych w przepisie art. 13b ustawy zaopatrzeniowej instytucji lub formacji (kryterium formalne) nie jest zatem wystarczający do uznania, iż dany funkcjonariusz taką służbę pełnił.

W uzasadnieniu uchwały z 16.09.2020 r., III UZP 1/20, SN wskazał na pojęcie "służby na rzecz totalitarnego państwa" sensu stricto i largo i wyjaśnił, że „ pojęcie sensu stricto powinno objąć lata 1944-1956 i wiązać się wyłącznie z miejscem pełnienia służby, o ile oczywiście nie zostaną wykazane przez zainteresowanego przesłanki z art. 15c ust. 5 ustawy z 1994 roku lub w informacji o przebiegu służby, wskazane zostaną okoliczności z art. 13a ust. 4 pkt 3 ustawy z 1994 roku.

Pojęcie sensu largo obejmie zaś okres wskazany w art. 13b, czyli łączy w sobie cechy okresu totalitarnego i posttotalitarnego (autorytarnego) oraz pierwszego okresu po transformacji, to jest od utworzenia rządu T. M.. W tym ujęciu zakres podmiotowy ustawy jest szeroki, gdyż odnosi się przede wszystkim do funkcjonariuszy, którzy pozytywnie zostali zweryfikowani 30 lat temu i dziś są beneficjentami systemu emerytalnego. Tak interpretowane pojęcie zostanie ukierunkowane na funkcje, jakie pełnił i zadania, jakie podczas służby wykonywał funkcjonariusz. Z uzasadnienia uchwały SN z 16.09.2020 r., III UZP 1/20 wynika jednoznacznie, iż „stwierdzenie pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 22.07.1944 r. do 31.07.1990 r. nie może być dokonane wyłącznie na podstawie informacji Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (kryterium formalnej przynależności do służb), lecz na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka służących reżimowi komunistycznemu (art. 13b ust. 1 w związku z art. 13a ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej). Nie bez znaczenia pozostaje także długość okresu pełnienia służby, jej historyczne umiejscowienia w okresie od 22.07.1944 r. do 31.07.1990 r., miejsce pełnienia służby, zajmowane stanowiska czy stopień służbowy.”

Służbą na rzecz totalitarnego państwa będzie więc taka służba, która polega na realizowaniu i wdrażaniu totalitarnej funkcji państwa. Będzie to więc służba w określonych formacjach, ale tylko taka, która w wymiarze faktycznym będzie polegała na zwalczaniu wszelkich przejawów sprzeciwu wobec rządzącej wówczas klasy politycznej, realizująca jej cele polityczne i naruszająca podstawowe prawa i wolności człowieka. Nie będzie więc taką służbą służba polegająca na zwalczaniu pospolitej przestępczości kryminalnej (nie politycznej), która choć także jest służbą na rzecz państwa, to jednak nie ma na celu umacniania totalitarnej funkcji państwa lecz tylko (aż) zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa w zakresie, np. ochrony życia, zdrowia lub mienia. Taka służba nie jest służbą na rzecz totalitarnego państwa.

W okresie od 16.01.1981 r. do 30.11.1982r. wnioskodawczyni pełniła służbę jako sekretarz maszynistka w Wydziale W (...) w S., a następnie w W. O. (...) w S.. Kryterium formalne przynależności do określonej w ustawie zaopatrzeniowej jednostki, o której mowa w art. 13 b ustawy zaopatrzeniowej - odwołująca więc spełniła. Do rozważenia pozostaje, czy służba odwołującej w formacjach była służbą „na rzecz totalitarnego państwa”.

W niniejszej sprawie nie przedstawiono - poza samą informacją I. (...) o przebiegu służby - jakichkolwiek dowodów (przy czym ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na organie rentowym) na przestępczą działalność odwołującej, ani nie dokonano oceny jej indywidualnych czynów przez ich weryfikację pod kątem naruszania podstawowych praw i wolności człowieka służących reżimowi komunistycznemu, wobec czego obniżenie należnego jej świadczenia emerytalnego i rentowego nie było uzasadnione. Nie można się zgodzić z założeniem, że sam fakt pełnienia służby od 16.01.1981 r. do 30.11.1982 r. w instytucjach i formacjach wskazanych przez ustawę oznacza działalność na rzecz totalitarnego państwa, gdyż oznaczałoby to stosowanie mechanizmu odpowiedzialności zbiorowej.

Nie należy zatem apriorycznie zakładać, że każdy funkcjonariusz służb bezpieczeństwa działał na rzecz państwa totalitarnego, gdyż kłóci się to z ideą sprawowania sądowego wymiaru sprawiedliwości, opierającą się na indywidualnej winie i pozostającą w opozycji wobec przyjętej w omawianej ustawie koncepcji odpowiedzialności zbiorowej.

W stanie faktycznym sprawy nie ujawniono dowodów przestępczych zachowań wnioskodawczyni, które przyjmuje ustawa zaopatrzeniowa w stosunku do każdego funkcjonariusza pełniącego służbę na rzecz totalitarnego państwa (art. 13b). Organ emerytalno - rentowy nie zarzucił ubezpieczonej działania sprzecznego z zasadami współżycia społecznego, czy chociażby z rzetelnością obywatelską. Wnioskodawczyni w ramach służby w wydziale S. (...) zajmującym się zdobywaniem istotnych informacji wywiadowczych, nie inwigilowała kościoła związków wyznaniowych, ani też związkowców, nie prześladowała osób. Organ emerytalno – rentowy nie zgłaszał żadnych wniosków dowodowych, mających na celu wykazać okoliczności przeciwne. Organ nie udowodnił, że wnioskodawczyni dopuszczała się czynów naruszających podstawowe prawa i wolności człowieka, nie przedstawił konkretnych osób pokrzywdzonych bezprawnie przez danego funkcjonariusza, nie przedłożył dowodów, że wnioskodawczyni w sposób oczywisty wspierała, propagowała, utożsamiała się z zasadami państwa totalitarnego. W ocenie Sądu, pełnienie służby w tych konkretnych jednostkach nie przesądziło w tym indywidualnym przypadku, że wnioskodawczyni dopuściła się przestępczej działalności.

Na marginesie trzeba jednak podkreślić, iż niniejsze rozstrzygnięcie nie powinno w żaden sposób być odczytywane jako przejaw ochrony byłych funkcjonariuszy służb szeroko rozumianych organów państwa komunistycznego, działającej na rzecz ówczesnego reżimu komunistycznego, jako formacji dopuszczającej się łamania podstawowych praw i wolności obywateli, a jest tylko wynikiem realizacji prawa konkretnego obywatela demokratycznego państwa prawnego do rzetelnego rozpoznania jego zindywidualizowanej, kontradyktoryjnej sprawy, z zachowaniem jego podstawowych gwarancji procesowych i materialnych, w zakresie ochrony jego świadczeń - przyznanych w prawie krajowym i w wiążących Państwo Polskie umowach międzynarodowych.

A zatem rozpatrując zasadność odwołania na gruncie powoływanej ustawy, należy stwierdzić, że wskazane wyżej okoliczności nie dają żadnych podstaw do przyjęcia, aby wnioskodawczyni faktycznie podejmowała jakiekolwiek zadania w zakresie zwalczania opozycji demokratycznej, związków zawodowych, stowarzyszeń, kościołów i związków wyznaniowych, łamaniu prawa do wolności słowa i zgromadzeń, gwałceniu prawa do życia, wolności, własności i bezpieczeństwa obywateli.

Nie można zatem apriorycznie zakładać, że każdy funkcjonariusz służb bezpieczeństwa działał na rzecz państwa totalitarnego, gdyż kłóci się to z ideą sprawowania sądowego wymiaru sprawiedliwości, opierającą się na indywidualnej winie i pozostającą w opozycji wobec przyjętej w omawianej ustawie koncepcji odpowiedzialności zbiorowej.

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził, iż przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało, aby mąż ubezpieczonej w spornym okresie pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej.

Tym samym już w dacie wydania pierwotnych decyzji z dnia 31.05.2017 r. nie było podstaw do przeliczenia należnej wnioskodawczyni renty i emerytury policyjnej na podstawie wspomnianych przepisów, bowiem nie mają one bowiem w ogóle zastosowania do przedmiotowej sytuacji faktycznej.

Dlatego też słuszna okazała się teza skarżącej wyrażona w odwołaniu, potwierdzona poglądem wyrażonym w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi wydanym w sprawie o sygn. akt III AUa 285/23, że w niniejszej sprawie spełniona została przesłanka z art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej - wskazane przez wnioskującą okoliczności spełniały warunek "nowości", o której mowa w tym przepisie - chodziło w jej wniosku o wykładnię normy art. 13b tejże ustawy, zgodnie z którą dla zastosowania normy art. 22a i art. 15 c nie można poprzestać na treści zaświadczenia z I. (...) i samej formalnej przynależności do danej struktury, lecz konieczna jest indywidualna ocena służby.

W konsekwencji Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i nakazał pominięcie art. 15 c ust. 1, 2 i 3 oraz art. 22a ustawy z 2016 r., co oznacza konieczność przeliczenia policyjnej emerytury należnej wnioskodawczyni według zasad uprzednio obowiązujących, ale od daty złożenia wniosku o ponowne przeliczenie świadczenia - czyli od 9.05.2022 r., o czym orzeczono jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1, § 1 [1] i § 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 z późn. zm.) zasądzając na rzecz odwołującej od pozwanego kwotę 180 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.