Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 listopada 2019 r. , znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał B. F. emeryturę od 31 sierpnia 2019 r. tj. od dnia nabycia uprawnień i podjął jej wypłatę od 1 września 2019 r. tj. od miesiąca , w którym zgłoszono wniosek o podjęcie wypłaty emerytury. W treści decyzji wskazano, że do obliczenia emerytury przyjęto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 434 020,09 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 475 104,93 zł , średnie dalsze trwanie życia tj.260,70 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 3 487,25 zł [( 434 020,09 + 475 104,93) /260,70]. W treści decyzji organ rentowy wskazał ,że emerytura została naliczona bez rekompensaty ponieważ B. F. nie udowodniła 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy zaznaczył ,że wnioskodawczyni udowodniła staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 10 lat , 5 miesięcy i 27 dni oraz ,że do okresów pracy w szczególnych warunkach nie uwzględniono następujących okresów:

- od 7 października 1999 r. do 31 grudnia 2000 r. na stanowisku Kierownika Pracowni Organizacji i (...);

- od 1 stycznia 2001 r. do 31 sierpnia 2003 r. na stanowisku Kierownika Pracowni (...) Metodycznego i Kadry Kierowniczej;

- od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia 2008 r. na stanowisku Kierownika Pracowni (...) Oświatą i (...) Metodycznego , gdyż nie były to prace w charakterze nauczyciela.

/decyzja k.20 - 22 plik I akt ZUS/

B. F. uznała powyższą decyzję organu rentowego za krzywdzącą i w dniu 21 listopada 2019 r. złożyła odwołanie wnosząc o jej zmianę.W uzasadnieniu złożonego odwołania B. F. wskazała ,że w okresach zakwestionowanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykonywała prace w charakterze nauczyciela , a sprowadzały się one do prowadzenia zajęć dydaktycznych dla kadry kierowniczej i nauczycieli wszystkich typów szkół i placówek oświatowych.

/odwołanie k.3 - 4/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.13 – 13 odwrót/

Wyrokiem z dnia 8 lipca 2020 r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie B. F. od ww. decyzji.

/wyrok k.28/

Na skutek apelacji B. F. wyrokiem z dnia 18 marca 2021 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę winien poczynić ustalenia faktyczne , co do ilości czasu jaki w spornym okresie wnioskodawczyni poświęcała na wykonywanie obowiązków kierownika oraz czasu jaki poświęcała na wykonywanie obowiązków nauczyciela oraz nauczyciela – konsultanta.

/wyrok wraz z uzasadnieniem k.79 – 81 odwrót/

Sąd Okręgowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni B. F. urodziła się (...) B. F. legitymuje się wykształceniem wyższym magisterskim z przygotowaniem pedagogicznym oraz posiada stopień zawodowy nauczyciela dyplomowanego.

/okoliczności bezsporne/

W dniu 2 sierpnia 2019 r. B. F. złożyła wniosek o emeryturę , po którego rozpatrzeniu wydano zaskarżoną decyzję.

/wniosek k.1 - 4 plik I akt ZUS , decyzja k.20 - 22 plik I akt ZUS/

Do stażu pracy w warunkach szczególnych Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył B. F. następujące okresy zatrudnienia:

- od 1 maja 1989 r. do 30 czerwca 1989 r. na stanowisku nauczyciela w Szkole Podstawowej nr (...) w S..

- od 1 września 1989 r. do 6 października 1999 r. na stanowisku nauczyciela - wizytatora w Delegaturze Kuratorium (...) w Ł. z siedzibą w S..

- od 1 września 2008 r. do 31 grudnia 2008 r. na stanowisku nauczyciela - konsultanta ds. organizacji i zarządzania w Wojewódzkim Ośrodku (...) w S.. Łącznie 10 lat , 5 miesięcy i 27 dni.

/okoliczności bezsporne/

W okresie od 7 października 1999 r. do 1 września 2019 r. B. F. była zatrudniona w Wojewódzkim Ośrodku (...) w S. , a przed 1 stycznia 2009 r. wykonywała pracę na następujących stanowiskach pracy:

- Nauczyciel - konsultant ds. organizacji i zarządzania - od 7 października 1999 r. do 31 grudnia 2000 r. z powierzonymi zadaniami kierowniczymi.

- Kierownik Pracowni Organizacji i (...) - od 7 października 1999 r. do 31 grudnia 2000 r.

- Nauczyciel - konsultant ds. wspierania doradztwa metodycznego i kadry kierowniczej od 1 stycznia 2001 r. do 31 sierpnia 2008 r.

- Kierownik Pracowni (...) Metodycznego i Kadry Kierowniczej od 1 stycznia 2001 r. do 31 sierpnia 2003 r.

- Kierownik Pracowni (...) Oświatą i (...) Metodycznego od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia 2008 r.

/świadectwo pracy k.6 - 6 odwrót plik I akt ZUS , dokumentacja k.5 – 12/

W spornym okresie wnioskodawczynię obowiązywała tygodniowa norma czasu pracy wynosząca 40 godzin, przy czym 35 godzin zajmowało jej prowadzenie zajęć dydaktycznych W ramach zajęć dydaktycznych B. F. prowadziła szkolenia dla kadry kierowniczej , dyrektorów , czy też kadry nadzorczej takie jak: kursy , warsztaty , seminaria , konferencje. Prowadzenie zajęć dydaktycznych zajmowało jej 7 godzin dziennie, a pozostała godzina dobowej normy czasu pracy była przez wnioskodawczynię przeznaczona na wykonywanie czynności kierowniczych , czy też przygotowanie się do zajęć. W związku z zajmowanym stanowiskiem, wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie stosownie do przepisów regulujących wynagrodzenie nauczycieli oraz dodatek funkcyjny w związku z pełnieniem obowiązków kierownika ( stosownie do uchwał samorządu województwa (...)).Funkcję kierownika wnioskodawczyni pełniła do dnia 31 sierpnia 2008 r.

/zeznania świadka U. K. min.00:02:25 – 00:08:07 , zeznania wnioskodawczyni min.00:09:04 – 00:16:41 rozprawy z dnia 26 stycznia 2022 r. , płyta CD k.127 , dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k. 129 , zaświadczenie 98 – 99/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy, w tym w aktach ZUS oraz załączonych aktach osobowych wnioskodawczyni ze spornego okresu, a także zeznań samej wnioskodawczyni i świadka, którzy zgodnie zeznali na czym konkretnie polegała praca skarżącej w badanym okresie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy wnioskodawczyni przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z dyspozycją art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 664) określa warunki nabywania prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zwanych „emeryturami pomostowymi”, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.).

Stosownie do treści art. 2 ust. 5 w/w ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata jest to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

W myśl art. 21 ust. 1 w/w ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Ust. 2 art. 21 stanowi, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przesłanka negatywna została zawarta w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Jest nią nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Treść art. 21 ust. 2 w/w ustawy może budzić wątpliwości i jego interpretacji należy dokonywać przy uwzględnieniu uregulowania zawartego w art. 2 ust. 5 ustawy zgodnie, z którym użyte w ustawie określenie rekompensata oznacza odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Rekompensata jest zatem odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed 1 stycznia 1999 r. i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej, w zamian za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (analogiczne stanowisko zajął Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 25 listopada 2010 r. (K 27/09, OTK-A 2010, Nr 9, poz. 109).

Skoro, jak wynika z powyższego, celem rekompensaty jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, to przesłanka negatywna, o której mowa w art. 21 ust. 2 ustawy, na co wskazuje wykładnia funkcjonalna tego przepisu, zachodzi w przypadku pobierania emerytury przyznanej w obniżonym wieku emerytalnym np. na podstawie art. 46 w zw. z art. 32 lub 39 czy tez art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 14 grudnia 2015 r., lex nr 1979477).

Art. 23 ust. 1 w/w ustawy stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.

Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o których mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 23 ust. 2 w/w ustawy). Jako dodatek do kapitału początkowego, razem z kapitałem początkowym podlega waloryzacjom.

Zgodnie z §15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik pedagogiczny wykonujący pracę nauczycielską wymienioną w art.1 pkt 1-7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1982 roku, nr 3, poz. 19 ze zm.), określoną w tej ustawie jako praca zaliczona do I kategorii zatrudnienia, nabywa prawo do emerytury na zasadach określonych w §4 i jest uważany za wykonującego prace w szczególnym charakterze.

Bezspornym jest w rozpoznawanej sprawie, że wnioskodawczyni nie nabyła prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. ZUS zakwestionował, że praca wykonywana przez wnioskodawczynię w okresach od 7 października 1999 r. do 31 grudnia 2000 r. na stanowisku Kierownika Pracowni Organizacji i (...) , od 1 stycznia 2001 r. do 31 sierpnia 2003 r. na stanowisku Kierownika Pracowni (...) Metodycznego i Kadry Kierowniczej oraz od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia 2008 r. na stanowisku Kierownika Pracowni (...) Oświatą i (...) Metodycznego była pracą w szczególnych warunkach, z uwagi na to, że wnioskodaczyni nie pracowała wówczas w charakterze nauczyciela. Pozostałe przesłanki nabycia prawa do rekompensaty nie były kwestionowane przez organ rentowy.

W rozpoznawanej sprawie nie budziło wątpliwości, że wnioskodawczyni w spornych okresach był zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w Wojewódzkim Ośrodku (...) w S. i obowiązywała ją tygodniowa norma czasu pracy wynosząca 40 godzin, przy czym 35 godzin zajmowało jej prowadzenie zajęć dydaktycznych W ramach zajęć dydaktycznych B. F. prowadziła szkolenia dla kadry kierowniczej , dyrektorów , czy też kadry nadzorczej takie jak: kursy , warsztaty , seminaria , konferencje. Prowadzenie zajęć dydaktycznych zajmowało jej 7 godzin dziennie, a pozostała godzina dobowej normy czasu pracy była przez wnioskodawczynię przeznaczona na wykonywanie czynności kierowniczych , czy też przygotowanie się do zajęć. W związku z zajmowanym stanowiskiem wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie stosownie do przepisów regulujących wynagrodzenie nauczycieli oraz dodatek funkcyjny w związku z pełnieniem obowiązków kierownika ( stosownie do uchwał samorządu województwa (...)).

W tym miejscu wskazać należy ,że w treści art. 42 Karty Nauczyciela uregulowane są zasady dotyczące ustalania obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć dla poszczególnych stanowisk i typów szkół. Skoro zatem wnioskodawczyni wykonywała powierzone jej obowiązki nauczyciela – konsultanta w przewidzianej dla jej stanowiska normie czasu pracy , to okoliczność pełnienia przez nią dodatkowej funkcji kierownika nie ma żadnego znaczenia dla oceny , czy jej praca była pracą wykoywaną w szczególnym charakterze. Nawet zaś gdyby hipotetycznie przyjąć ,że powierzenie funkcji kierownika skutkowało zmniejszeniem obowiazującej wnioskodawczynię normy czasu pracy na stanowisku nauczyciela , to wskazać należy ,że obniżenie tygodniowego wymiaru zajęć bądź zwolnienie od obowiązku realizacji zajęć przez organ prowadzący placówkę (art. 42 ust. 7 KN) nie powoduje, że zmianie ulega podstawa wymiaru czasu pracy, będącego kryterium istnienia prawa do rekompensaty z art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych. Zgodnie z art. 42 ust. 5 Karty Nauczyciela, praca wykonywana w oparciu o ustalenia z ust. 7 powyższej ustawy jest traktowana, w zakresie uprawnień pracowniczych, jako wykonywana w pełnym wymiarze zajęć (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 13 października 2016 r., III AUa 810/16).

Reasumując , zgromadzony materiał dowodowy świadczy o tym, iż B. F.

również w okresach nieuwzględnionych przez organ rentowy, tj. od 7 października 1999 r. do 31 grudnia 2000 r., od 1 stycznia 2001 r. do 31 sierpnia 2003 r. oraz od 1 września 2003 r. do 31 sierpnia 2008 r. wykonywała pracę w szczególnym charakterze w rozumieniu § 15 i 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983.8.43) świadcząc pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przy czym w spornym okresie pracę nauczycielska łączyła z pełnieniem obowiązków kierownika - co jednak nie pozbawia jej prawa do rekompensaty na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2018 r. 1924 z późn. zm.).Mając na uwadze powyższe nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach przez ponad 15 lat oraz, że spełnione zostały wszystkie pozostałe przesłanki do nabycia prawa do rekompensaty przewidzianej w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

A zatem Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał B. F. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem

doręczyć wnioskodawczyni.

S.B.