Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 maja 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił A. K. kapitał początkowy i określił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. na kwotę 86 335,81 zł. Wyliczony z lat 1987 – 1997 wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 93,85 %. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął : podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1 145,81 zł ( pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 93,85 % przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł); okresy składkowe (8 lat , 6 miesięcy i 26 dni tj. 102 miesiące), okresy nieskładkowe (1 rok , 5 miesięcy i 18 dni); okresy sprawowania opieki na dziećmi (3 lata , 2 miesiące i 7 dni) – łączny okres nieskładkowy wyniósł 9 lat , 1 miesiąc i 25 dni tj.109 miesięcy ; współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 65,47 % ; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy ( komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn).

/decyzja k.57 - 58 plik II ZUS/

W dniu 17 czerwca 2021 r. A. K. wniosła odwołanie od powyższej decyzji zarzucając jej, że:

- jako okres bezskładkowy został zaliczony okres opieki nad dziećmi, który powinien być jej zdaniem okresem składkowym. A. K. zaznaczyła, że ma dwoje dzieci: M. (ur. (...) - urlop wychowawczy do 30.08.1990 r,), Ł. ur. (...) (w okresie urlopu wychowawczego składki płacił Skarb Państwa – do 12.1998 r. łączny czas opieki nad dziećmi : na córkę M. około 25 miesięcy, na syna Ł. około 13 miesięcy (dalszy urlop wychowawczy przypadał po 01.1999 r.) – razem na dwoje dzieci około 38 miesięcy ( na syna Ł. pobierała zasiłek pielęgnacyjny w związku z niepełnosprawnością). Łączny staż ubezpieczeniowy do 1998 r. - to 19 lat (od 1979r) =228 miesięcy. Wnioskodawczyni zaznaczyła, że ma 60 lat (a nie 62 lata), stąd dalsze trwanie życia to 247,7 miesięcy. A. K. wskazała, że jej okres składkowy (praca) 1985-1998 to 13 lat i 3m-ce =159 miesięcy, a po odliczeniu okresu bezskładkowego 17 m-cy to 142 miesiące i nawet po odliczeniu okresu opieki nad dziećmi tj. 38 miesięcy wyniesie 104 miesiące.

- przy wyliczaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego za rok 1990 r. organ rentowy powinien przyjąć wartość wynagrodzenia w wysokości 4 514 000,00 zł, a za 1995 r. – 10 039,39 zł. Skarżąca podniosła, że w 1988 r. kolejno pracowała, przebywała na urlopie macierzyńskim i bezpłatnym wychowawczym, w 1990 r. kolejno przebywała na urlopie wychowawczym i pracowała, a w 1997 r. przebywała na urlopie macierzyńskim, zasiłku chorobowym i urlopie wychowawczym bezpłatnym (z zasiłkiem pielęgnacyjnym na dziecko).

/odwołanie k.3 – 4/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.5 – 6 odwrót/

Decyzją z dnia 12 maja 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał A. K. emeryturę od 19 kwietnia 2021 r. tj. od osiągnięcia wieku. W treści decyzji wskazano, że do obliczenia emerytury przyjęto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 169 116,22 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 412 549,07 zł, średnie dalsze trwanie życia tj. 247,70 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 2 348,27 zł [(169 116,22 + 412 549,07) / 247,70].

/decyzja k.21 - 23 plik I ZUS/

W dniu 17 czerwca 2021 r. A. K. wniosła odwołanie od powyższej decyzji zarzucając jej , że mylnie ustalono kapitał początkowy , w tym nieodpowiednio ustalono zwaloryzowaną kwotę kapitału początkowego. A. K. wniosła o sprawdzenie kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie w tym , czy zostały doliczone składki z okresu od stycznia 1999 r. do listopada 2001 r. w związku z okolicznościami:

- okres zatrudnienia w p- (...) S.A. w Ł. od 05.04.1995r do 04.11.2001r umowa o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

- od 21.06.1995 r. własna pozarolnicza działalność gospodarcza-do przejścia na emeryturę

- urlop wychowawczy - nie pobierała zasiłku wychowawczego na syna Ł. w okresie 5.11.1997 r. do 04.11.2001 r. (urlop 4 lata w związku z niepełnosprawnością dziecka, na które pobierała zasiłek pielęgnacyjny najpierw za pośrednictwem przedsiębiorstwa, a od 11.2001r bezpośrednio od ZUS)

- od 1.01.1999 r. zgłoszenie się do systemu ubezpieczeń społecznych i odprowadzanie składki na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z przepisami

- od 11.2001 r. w związku z ustaniem zatrudnienia (nie wykorzystała pełnego przysługującego jej urlopu wychowawczego na dziecko niepełnosprawne) dokonała wyrejestrowania z ubezpieczenia jako pracownika i zarejestrowała się jako osoba opłacająca pełne ubezpieczenie społeczne.

- składki za matki przebywające na urlopach wychowawczych opłaca Skarb Państwa

/odwołanie k.3 – 4 akt o sygn. VIII U 1788/21/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.4 – 4 odwrót/

Zarządzeniem z dnia 19 lipca 2021 r. połączono sprawę o sygnaturze akt VIII U 1788/21 ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 1787/21 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia prowadzenia pod sygnaturą VIII U 1787/21.

/zarządzenie k.6 akt o sygn. VIII U 1788/21/

Decyzją z dnia 22 sierpnia 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił A. K. zewidencjonowania na jej koncie danych o podstawie wymiaru składek i składkach za miesiące od stycznia 1999 r. do listopada 2001 r. finansowanych z budżetu państwa z tytułu przebywania przez A. K. na urlopie wychowawczym. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 4 listopada 2001 r. A. K. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a nie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym.

/decyzja k.7 – 8 odwrót plik III akt ZUS/

W dniu 20 września 2022 r. A. K. wniosła odwołanie od powyższej decyzji zarzucając jej błędne ustalenie stanu faktycznego. Wnioskodawczyni podniosła, że w spornym okresie była ubezpieczoną i ubezpieczającą, a w 2010 r. złożyła stosowne deklaracje za okres 1999 – 2001. A. K. podniosła, że z uwagi na prowadzenie działalności gospodarczej na jej koncie powinny zostać zaewidencjonowane składki w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zdaniem wnioskodawczyni to budżet państwa finansował składki za okres prowadzenia działalności gospodarczej oraz pozostawania w stosunku pracy i przebywania na urlopie wychowawczym u innego płatnika składek.

/odwołanie k.3 – 3 odwrót akt o sygn. VIII U 2003/22/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.4 – 4 odwrót akt o sygn. VIII U 2003/22/

Zarządzeniem z dnia 19 lipca 2021 r. połączono sprawę o sygnaturze akt VIII U 2003/22 ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 1787/21 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą VIII U 1787/21.

/zarządzenie k.10 akt o sygn. VIII U 2003/22/

Ostatecznie skarżąca wniosła o:

- stwierdzenie, że jej wynagrodzenie w 1990 r. wyniosło 4 514 000,00 zł, a za 1995 r. – 10 039,39 zł ( wniosła o doliczenie okresu pobierania zasiłku chorobowego w wysokości 2 350,00 zł).

- zaliczenie do stażu pracy okresu od 1stycznia 1995 r. do 4 kwietnia 1995 r.

- uznanie, że okres urlopu wychowawczego trwał zgodnie z dokumentami na pierwsze dziecko od 3 września 1988 r. do 13 września 1990 r., a na drugie dziecko od 5 listopada 1997 r. do 31 grudnia 1998 r. ,a dalej do 4 listopada 2001 r.

- uznanie, że w okresie urlopu wychowawczego od 1 stycznia 1999 r. do 4 listopada 2001 r. składki na jej konto emerytalne zostały uzupełnione przez budżet państwa i zaliczenie tego okresu jako okresu składkowego.

/stanowisko wnioskodawczyni/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni A. K. urodziła się (...)

/okoliczność bezsporna/

Zaskarżoną decyzją z 11 maja 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił A. K. kapitał początkowy i określił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. na kwotę 86 335,81 zł. Wyliczony z lat 1987 – 1997 wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 93,85 %.

/decyzja k.57 - 58 plik II ZUS/

Do ustalenia kapitału początkowego A. K. uwzględniono okresy:

- od 01-10-1980 r. do 31-03-1985 r. - okres nauki w szkole wyższej w wymiarze określonym w programie studiów,

- od 17-09-1985 r. do 17-12-1985 r. - okres zatrudnienia w (...) Spółdzielni Mieszkaniowej,

- od 21-01-1986 r. do 02-09-1988 r. - okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...),

- od 03-09-1988 r. do 13-09-1990 r. - okres urlopu wychowawczego udzielony przez zakład

pracy,

- od 14-09-1990 r. do 30-09-1991 r. - okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) po powrocie z urlopu wychowawczego,

- od 01-10-1991 r. do 31-01-1992 r. - okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o., w tym przerwy w zatrudnieniu będące okresami choroby w trakcie zatrudnienia,

- od 01-02-1992 r. do 30-09-1994 r. - okres zatrudnienia w (...) sp. z o.o., w tym przerwy w zatrudnieniu będące okresami choroby w trakcie zatrudnienia,

- od 01-10-1994 r. do 31-12-1994 r. - okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o., w tym przerwy w zatrudnieniu będące okresami choroby w trakcie zatrudnienia,

- od 01-01-1995 r. do 04-04-1995 r. - okres choroby po ustaniu zatrudnienia,

- od 05-04-1995 r. do 04-11-1997 r. - okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o., w tym przerwy w zatrudnieniu będące okresami choroby w trakcie zatrudnienia,

- od 05-11-1997 r. do 31-12-1998 r. - okres urlopu wychowawczego udzielony przez zakład

pracy.

/decyzja k.57 - 58 plik II ZUS/

W okresie od 21 stycznia 1986 r. do 30 września 1991 r. A. K. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) (...). W okresie od 3 września 1988 r. do 13 września 1990 r. korzystała z urlopu wychowawczego.

/świadectwo pracy k.13 – 13 odwrót plik II akt ZUS, zeznania świadków: W. W. min.00:47:16 – 00:53:43 , B. T. min.00:53:43 – 01:02:53 rozprawy z dnia 22 lutego 2022 r. , płyta CD k.119/

W 1990 r. A. K. osiągnęła wynagrodzenie w wysokości 4 514 000,00 zł.

/legitymacja ubezpieczeniowa wnioskodawczyni w aktach ZUS/

Od 1 października 1994 r. do 31 grudnia 1994 r. A. K. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o.

/świadectwo pracy k.42 plik II akt ZUS/

W okresie od 1 stycznia 1995 r. do 4 kwietnia 1995 r. A. K. korzystała z zasiłku chorobowego. Kwota wypłaconych świadczeń wyniosła 2 350,00 zł.

/zaświadczenie k.45 , zaświadczenie k.46 plik II akt ZUS/

Od 5 kwietnia 1995 r. do 4 listopada 2001 r. A. K. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. W okresie od 5 listopada 1997 r. do 4 listopada 2001 r. korzystała z urlopu wychowawczego.

/świadectwo pracy k.43 – 44 plik II akt ZUS/

W okresie od 1 stycznia 1999 r. do 4 listopada 2001 r. prowadziła własną działalność gospodarczą i przebywała jednocześnie na urlopie wychowawczym.

/okoliczność bezsporna/

Natomiast od 1 stycznia 1999 r. do 4 listopada 2001 r. A. K. w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą zgłosiła się jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego.

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 14 sierpnia 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że: A. K. w okresie od 21 czerwca 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. nie podlegała ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej; podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 4 listopada 2001 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ( nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym). Zakład Ubezpieczeń Społecznych określił miesięczne podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne oraz Fundusz Pracy w okresie od stycznia 1999 r. do października 2001 r. W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że A. K. została objęta obowiązkowym ubezpieczeniami w związku z wejściem w życie 1 stycznia 1999 r. ustawy o systemie ubezpieczeń, która przewidywała, że ubezpieczeniom podlega osoba przebywająca na urlopie wychowawczym jeżeli nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie ma innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych.

/decyzja k.163 – 165 plik IV akt ZUS/

W dniu 21 stycznia 2010 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o umorzenie składek na ubezpieczenie społeczne za okres od 1 stycznia 1999 r. do 4 listopada 2001 r.

/wniosek k. 1- 2 plik V akt ZUS/

Decyzją z dnia 21 maja 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych umorzył w stosunku do wnioskodawczyni postępowanie w sprawie umorzenia składek za okres od stycznia 1999 r. do kwietnia 2000 r. z uwagi na fakt, że składki za ten okres uległy przedawnieniu.

/decyzja k.23 – 23 odwrót plik V akt ZUS/

Decyzją z dnia 21 maja 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych umorzył w stosunku do wnioskodawczyni składki na ubezpieczenia społeczne za okres od maja 2000 r. do października 2001 r. oraz odsetki za zwłokę oraz odmówił umorzenia składek za styczeń 1999 r. oraz listopad 2001 r. z uwagi na okoliczność, że zostały one opłacone w terminie.

/decyzja k.24 – 24 odwrót plik V akt ZUS/

Decyzją z dnia 28 kwietnia 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych umorzył w stosunku do wnioskodawczyni postępowanie w sprawie umorzenia należności z tytułu odsetek za zwłokę za styczeń 1999 r. od marca 1999 r. do listopada 2000 r. oraz listopad 2001 r.

/decyzja k.37 plik V akt ZUS/

Decyzją z dnia 28 kwietnia 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych umorzył w stosunku do wnioskodawczyni postępowanie w sprawie odsetek za zwłokę od opłaconych po terminie składek na Fundusz Pracy za okres od lutego do marca 1999 r. , od grudnia 2000 r. do października 2001 r. w kwocie 497,00 zł ; zaliczył nadpłatę na poczet przyszłych składek w kwocie 497,00 zł

/decyzja k.39 – 39 odwrót plik V akt ZUS/

Zważywszy na wysokość osiągniętego przez wnioskodawczynię wynagrodzenia ujawnionego w legitymacji ubezpieczeniowej za 1990 r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 99,35 % ( wyliczony z lat 1987 – 1988 , 1990 – 1997). Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniosła 89 044,45 zł, po waloryzacji 425 492,09 zł.

/wyliczenia ZUS z dnia 22 kwietnia 2022 r. k.121 – 121 odwrót/

Przy hipotetycznym założeniu jak wyżej, oraz iż składki za okres I 1999 roku do XI 2001 roku z tytułu urlopu wychowawczego zostały sfinansowane i przekazane z budżetu państwa kwota zaewidencjonowanych składek z uwzględnieniem waloryzacji wyniosłaby195.544,41 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego równałaby się 425.492,09 zł, średnie dalsze życie to 247,7 miesiąca – emerytura stanowiłaby kwotę 2.507,21 zł.

/okoliczność niesporna, wyliczenie k.223/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, a także w oparciu o zeznania świadków. Zgromadzone dokumenty oraz zeznania nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności, znajdują potwierdzenie w załączonej dokumentacji osobowej, uzupełniają się wzajemnie i stanowią tym samym wiarygodne źródło dowodowe.

Na ich podstawie organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości kapitału początkowego wnioskodawcy przy przyjęciu wynagrodzenia, jakie osiągnęła w 1990 r., a które zostało ujawnione w legitymacji ubezpieczeniowej.

Sąd jedynie w niewielkim zakresie skorzystał z dowodów w postaci zeznań świadków bowiem nie pamiętali oni dokładnych zasad wynagradzania.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Wnioskodawczyni A. K. urodziła się (...), a zatem jej emerytura musiała zostać ustalona w oparciu zasady określone w art.26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U z 2023 r. , poz.1251)

W myśl wskazanego artykułu emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 (podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art.24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art.173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art.40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust.1a i 1b oraz art.185) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust.5 i art.183.

Zgodnie zaś z treścią art. 173 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (ust.2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (ust.3).

Zgodnie art. 174 ust. 1 w/w ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Zgodnie z art. 174 ust. 2 wskazanej ustawy przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 (ust. 2a).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (ust.3).

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się zatem do ustalenia, czy możliwym jest przyjęcie do obliczenia kapitału początkowego oraz emerytury wnioskodawczyni wyższego wynagrodzenia niż przyjęte przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za sporne okresy.

Zgodnie z treścią §21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja §21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku §20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III AUr 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczonego w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że zawarty w treści legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawczyni wpis jednoznacznie wskazuje, że w 1990 r. A. K. osiągnęła wynagrodzenie w wysokości 4 514 000,00 zł i taka też kwota powinna zostać uwzględniona przez organ rentowy przy wyliczaniu należnego wnioskodawczyni świadczenia. Sąd doszedł do przekonania, że stanowisko organu rentowego jest nieuzasadnione w zakresie, w jakim odmówił on uwzględnienia danych z legitymacji w tym zakresie. Nie ulega wątpliwości, że przedłożona przez ubezpieczoną legitymacja jest autentyczna, a tym samym Sąd nie znalazł podstaw, aby zakwestionować zawarty tam wpis, a odnoszący się do wskazanego roku.

Organ rentowy kwestionował możliwość zaliczenia wynagrodzenia z uwagi na rozbieżność w datach. W legitymacji podano wynagrodzenie za okres od 1 IX do 31 XII 1990 roku, podczas gdy wnioskodawczyni powróciła z urlopu wychowawczego dopiero 14 września 1990 roku.

W ocenie sądu. rozbieżność ma charakter pozorny. Okoliczność, iż w legitymacji podano okres pełnych miesięcy nie oznacza, iż wartość wynagrodzenia jest (w jakiś sposób uzupełniona) inna niż faktycznie otrzymana. Należy przyjąć, iż osoba wypełniająca legitymację brał pod uwagę wynagrodzenie wypłacone za miesiące : wrzesień, październik i grudzień 1990 roku, zaś data początkowa miała jedynie charakter porządkowy. Wskazujący, iż w tym okresie odwołująca otrzymała takie wynagrodzenie, a nie że w tym czasie świadczyła pracę.

Brak jest natomiast podstaw do uwzględnienia do wartości kapitału początkowego kwoty zasiłku chorobowego wypłaconej wnioskodawczyni za okres po ustaniu stosunku pracy - od 1 stycznia 1995 r. do 4 kwietnia 1995 r. (A. K. korzystała wówczas z zasiłku chorobowego. Kwota wypłaconych świadczeń wyniosła 2 350,00 zł). Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne wypłacane po ustaniu stosunku pracy nie podlegają bowiem wliczeniu do podstawy wymiaru emerytury (tak też SN w uchwale z dnia 19 sierpnia 2009 roku III UZP 1/09, OSNP 2010/5-6/74).

Brak jest także podstaw do uwzględnienia wniosku ubezpieczonej o przyjęcie obowiązku opłacenia z budżetu państwa składek na ubezpieczenie należnych za okres jej urlopu wychowawczego, podczas którego jednocześnie prowadziła działalność gospodarczą i za który to okres nie zostały odprowadzone składki w związku z wątpliwościami kto powinien je uiścić (który tytuł podlegania ubezpieczeniu miał pierwszeństwo).

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.) - w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie- obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem ust. 3 oraz art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński.

W oparciu o art. 9 ust. 1 osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 18a, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Przepis art. 9 ust. 1 ustawy systemowej, przesądza, że osoby, będące między innymi pracownikami, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniem tylko z tytułu stosunku pracy (zasada pierwszeństwa ubezpieczenia pracowniczego). Osoby te mogą dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów. Warto pamiętać, że także pracownicy, mający ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (ust. 4).

Na mocy art. 9 ust. 6 cytowanej ustawy osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8 i 19, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Skoro zgodnie z art. 9 ust. 6 ustawy systemowej, osoby przebywające na urlopach wychowawczych i pobierające zasiłek macierzyński, albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych, a obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej), to w sytuacji gdy obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych przestał wypływać z zatrudnienia, a powstał z uwagi na korzystanie z urlopu wychowawczego i pobierania zasiłku macierzyńskiego, albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego - pojawia się nowy tytuł obowiązkowego ubezpieczenia ze względu na prowadzenie pozarolniczej działalności. Tytuł ten, tym samym "eliminuje" dotychczasowe ubezpieczenie z tytułu korzystania z urlopu wychowawczego i pobierania zasiłku macierzyńskiego, albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Przyjmując takie rozumowanie cytowanych przepisów Sąd Najwyższy w uchwale (7) z 23.05.2006 r., w sprawie III UZP 2/06 (OSNP 2007, nr 1-2, poz. 20) przesądził, iż osoby, które w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego pozostają w stosunku pracy i równocześnie prowadzą pozarolniczą działalność podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia tej działalności (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 9 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.).

Wobec niejednoznaczności powyższych uregulowań istniał problem składek, które nie zostały za ten okres odprowadzone przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Dotyczyło to również odwołującej. Problem składek za ten okres rozwiązany został ostatecznie zmianą ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy - Prawo bankowe (Dz. U. Nr 71, poz. 609 z późn. zm.) na wniosek płatnika składek, który w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy zgłaszał ubezpieczonego podlegającego obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy zmienianej w art. 1, i jednocześnie przebywającego na urlopie wychowawczym, Zakład Ubezpieczeń Społecznych umarza w całości lub w części należności z tytułu nieopłaconych składek na te ubezpieczenia należnych za tego ubezpieczonego w związku z prowadzeniem pozarolniczej działalności lub współpracy przy tej działalności za okres, w którym ubezpieczony przebywał na urlopie wychowawczym.

W ocenie Sądu w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego brak jest zatem podstaw do uznania, że w okresie urlopu wychowawczego od 1 stycznia 1999 r. do 4 listopada 2001 r. składki na jej konto emerytalne winny zostać uzupełnione przez budżet państwa i zaliczenie tego okresu jako okresu składkowego. Podkreślić należy, że A. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą została objęta obowiązkowym ubezpieczeniami w związku z wejściem w życie 1 stycznia 1999 r. ustawy o systemie ubezpieczeń, która przewidywała, że ubezpieczeniom podlega osoba przebywająca na urlopie wychowawczym. Co również istotne, za wskazany wyżej okres wnioskodawczyni nie zapłaciła składek, a należności te zostały ostatecznie umorzone. W tym miejscu podkreślić również należy, że z art. 5 ust. 4 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynika, że przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty dla płatników składek, zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe - nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały opłacone składki, mimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tym okresie. Tym samym możliwość zaliczenia okresów prowadzenia działalności gospodarczej do stażu pracy niezbędnego przy ustalaniu prawa do emerytury uzależniona jest od wykazania, że za okresy te zostały opłacone należne składki na ubezpieczenia społeczne. Zasadniczo chodzi o sam fakt opłacania składek, który w ubezpieczeniu wnioskodawczyni warunkował uznanie okresu jako składkowego. Wskazać w tym miejscu należy, że w postępowaniu o świadczenie emerytalne obowiązuje zasada, że to zainteresowany ma wykazać okres ubezpieczenia (art. 232 KPC), a w tym przypadku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne lub zwolnienie od ich opłacania. Prowadzenie działalności bez opłacania składek nie stanowi bowiem okresu składkowego w ubezpieczeniu emerytalno-rentowym.

Jednocześnie obowiązujące w tych przepisy w przypadku zbiegu tytułów do ubezpieczenia (zatrudnienie i działalność gospodarcza w okresie urlopu wychowawczego) rozstrzygały na korzyść tytułu związanego z działalnością gospodarczą. Nie można zatem przyjąć, iż pracodawca winien był odprowadzić składki a tego nie uczynił.

Nie ulega także wątpliwości, że okresy nieskładkowe to takie, za które nie było obowiązku opłacania składki, ale względy społeczne przemawiały za ich uwzględnieniem w stażu ubezpieczeniowym. Okresy te mogły mieć miejsce zarówno przed, jak i po 1.01.1999 r. Jednakże okres urlopu wychowawczego jest okresem nieskładkowym, jeżeli był wykorzystany przed 1.01.1999 r., natomiast po tej dacie jest okresem składkowym objętym obowiązkiem opłacania składki (art. 6 ust. 1 pkt 19 u.s.u.s.). W związku zatem z ustaleniem, że w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 4 listopada 2001 r. zarówno wnioskodawczyni , jak jej ówczesny pracodawca nie opłacili w tym czasie stosownych składek, to brak było podstawy do uwzględnienia tego okresu przy wyliczaniu należnego wnioskodawczyni świadczenia. Nadmienić również należy, że ze względu na redakcję art. 6 i 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zaliczenie danego okresu do okresów składkowych bądź nieskładkowych wymaga jednoznacznego umieszczenia go w katalogu tych okresów, brak jest argumentów przemawiających za możliwością domniemywania, że dany okres ma charakter składkowy bądź nieskładkowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2015 roku, II UK 319/14, LEX nr 1813479) , a tym samym przyjęcia, że w okresie urlopu wychowawczego od 1 stycznia 1999 r. do 4 listopada 2001 r. składki na jej konto emerytalne zostały uzupełnione przez budżet państwa i zaliczenie tego okresu jako okresu składkowego.

Jak już podniesiono powyżej wnioskodawczyni nie przedłożyła żadnych miarodajnych dowodów potwierdzających wysokość osiąganych przez nią faktycznie zarobków w zakresie innym niż przyjął ZUS w hipotetycznym wyliczeniu z dnia 22 kwietnia 2022 r. Nie należy zaś tracić z pola widzenia, iż przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalanie wynagrodzeń w sposób przybliżony lub prawdopodobny. Ustalenie rzeczywistych zarobków jest decydujące o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenia społeczne. Właściwie tylko dokumentacja własna stanowi w postępowaniu sądowym precyzyjny dowód na wysokość wynagrodzenia świadczeniobiorcy , czy też odprowadzonych za niego składek. Tym samym tylko niewątpliwe dochody w udowodnionej wysokości, od których odprowadzono składki, mogą być uwzględnione do ustalania wysokości świadczeń emerytalno-rentowych. Wobec tego brak podstaw do ustalenia innego wymiaru należnych wnioskodawczynie świadczeń niż przyjęte przez organ rentowy w hipotetycznym wyliczeniu z dnia 22 kwietnia 2022 r.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje i przeliczył od 19 kwietnia 2021 roku wysokość emerytury A. K., przyjmując do jej ustalenia wysokość kapitału początkowego, ustalonego na dzień 1 stycznia 1999 roku, w kwocie 89.044,45 zł, obliczonego przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z lat 1987-1988 i 1990-1997 w wysokości 99,35% , o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku oraz na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c., wobec braku podstaw do ustalenia wyższych wartości ponad kwoty określone w punkcie 1 sentencji wyroku , oddalił odwołanie w pozostałym zakresie , o czym orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku.