Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 lipca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. B. (1) nie podlega od 23 stycznia 2015 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek M. (...) S. Z..

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w dniu 4 lutego 2015 r. płatnik składek od dnia 23 stycznia 2015 r. zgłosił M. B. (1) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych : emerytalnego, rentowego, chorobowego i wypadkowego jako pracownika, a już od dnia 3 marca 2015 r. M. B. (1) stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił, że z przedłożonej umowy o pracę wynika, iż została zawarta w dniu 23 stycznia 2015 r. na czas określony od 23 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2019 r. na stanowisku specjalista ds. obsługi prawno – administracyjnej (utworzonym specjalnie dla niej), na ½ etatu z wynagrodzeniem w kwocie 2.800 zł.

W ocenie organu rentowego trudno uznać istnienie potrzeby gospodarczej zatrudnienia pracownika, któremu powierzono by wykonywanie obowiązków skoro podczas jego długotrwałej nieobecności w pracy nie powierzono nikomu jego obowiązków. Praca takiego pracownika nie przynosi bezpośrednio przychodów dla firmy, a wypłacane wynagrodzenie stanowiłoby jedynie dodatkowe koszty.

Jednocześnie w trakcie postępowania płatnik składek oprócz dokumentacji kadrowo - płacowej płatnik składek nie przedłożył żadnych dokumentów świadczących o faktycznym wykonywaniu przez Panią M. B. (1) pracy w firmie (...).

Jednocześnie z akt sprawy wynika, że wynagrodzenia innych pracowników zatrudnionych w firmie (...) były znacznie niższe od przyznanego Pani M. B. (1) wynagrodzenia od 23.01.2015r.

Z akt sprawy wynika też, iż podpisując umowę o pracę z firmą (...) była równocześnie zatrudniona w innej firmie w wymiarze czasu pracy 1/2 etatu oraz prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą. Tym samym zdaniem organu rentowego wynikałoby, iż w krótkim okresie przed wystawieniem zaświadczeń o niezdolności do pracy w związku z ciążą Pani M. B. (1) miałaby być zatrudniona w dwóch firmach w wymiarze czasu pracy 1/2 etatu oraz prowadzić działalność gospodarczą.

Ponadto z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej wynika, że Pani M. B. (1) prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą od 06.05.2014r. do 30.05.2017r. w zakresie: działalność prawnicza. W ocenie Oddziału przedmiot prowadzonej przez Panią M. B. (1) działalności pokrywał się z zakresem obowiązków wykonywanych w ramach zatrudnienia na umowę o pracę w firmie (...) od 23.01.2015r.

Tym samym budzi wątpliwość potrzeba zawarcia z Panią M. B. umowy o pracę z uwagi na fakt, iż Pani M. B. (1) mogłaby świadczyć usługi dla firmy (...) w ramach wykonywanej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Ponadto z dokumentów zaewidencjonowanych w systemie informatycznym Zakładu wynika, że adres podany przez Panią M. B. (1) na zwolnieniu lekarskim jest taki sam jak adres siedziby płatnika składek i zamieszkania Pana S. Z..

W ocenie organu rentowego zawarta umowa o pracę ma więc charakter czynności pozornej, której celem było obejście przepisów prawa i dzięki temu uzyskanie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

/decyzja k.166 – 168/

W dniu 17 sierpnia 2017 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie M. B. (1) od powyższej decyzji. W treści odwołania skarżąca wskazała, że nie zgadza się ze stanowiskiem organu rentowego, gdyż faktycznie świadczyła pracę. Podniosła, iż podczas jej nieobecności brak było pracownika na zastępstwo z uwagi na trudności z jego znalezieniem z uwagi na specyfikę pracy. Podniosła też, iż równoczesne prowadzenie działalności gospodarczej z zatrudnieniem wynikało z wymogu firmy ubezpieczeniowej, z którą zamierzała współpracować i fakt rozliczania w systemie rocznym. Wnioskodawczyni wskazała, iż prowadzona przez nią działalność – tylko i wyłącznie usługi ubezpieczeniowe - nie pozostaje w żadnym konflikcie z czynnościami wykonywanymi w ramach zatrudnienia tj. czynnościami o charakterze obsługi prawnej. Podała też, że z synem mieszka u S. Z. dopiero od października 2016 r.

/odwołanie k.2-4/

W dniu 17 sierpnia 2017 r. do organu rentowego wpłynęło również odwołanie płatnika składek od powyższej decyzji. W treści odwołania wskazano, że stanowisko organu rentowego jest niezasadne, gdyż w dniu 23 stycznia 2015 r. płatnik składek zawarł z M. B. umowę o pracę, która była realizowana. Płatnik wskazał, iż prowadząc przedsiębiorstwo i korzystając z form obsługi prawnej miał prawo zatrudnić w tym celu pracownika. W jego ocenie było to uzasadnione potrzebą gospodarczą i warunkami prowadzenia firmy. Podkreślił, iż prowadzenie działalności gospodarczej przez M. B. (1) takiej możliwości nie wykluczało. Wskazał, iż jej wynagrodzenie nie było relatywnie zawyżone a fakt zamieszkiwania pracownika w siedzibie przedsiębiorstwa nie jest niczym niespotykanym. Nadto płatnik podkreślił, że ZUS zakwestionował zawartą umowę po 4 latach od jej zawarcia (9 czerwca 2017 r. data wszczęcia postępowania), a kwestia pozorności zatrudnienia pojawiła się dopiero w sytuacji gdy M. B. (1) wystąpiła z roszczeniem o wypłatę należnych jej świadczeń związku z ciążą i urodzeniem dziecka w dniu 6 września 2015 r.

/odwołanie k.2-4 akt VIII U 1742/17/

W odpowiedzi na odwołania pełnomocnik organu rentowego wniósł o ich oddalenie. Organ rentowy przytoczył argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.6 – 7 odwrót , odpowiedź na odwołanie k.5-6 akt akt VIII U 1742/17/

Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2017 r. Sąd połączył sprawę o sygnaturze akt VIII U 1742/17 ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 1741/17 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz zarządził ich prowadzenie pod sygnaturą VIII U 1741/17.

/postanowienie k.133 akt VIII U 1742/17/

Na rozprawie w dniu 12 lipca 2018 r. poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik wnioskodawców poparł odwołanie, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego od obu wnioskodawców, precyzując wartość przedmiotu sporu na kwotę 10.675 zł.

/e – prot. z dnia 12.07.18 00:13:31-00:23:00 i 00:23:00 – 00:44:06 /

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. B. (1) ma wykształcenie wyższe – ukończyła studia magisterskie na kierunku prawo.

/okoliczność bezsporna/

W okresie od maja 2014 r. do maja 2017 r. M. B. (1) prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...) w jej ramach, w oparciu o umowę agencyjną z firmą (...), zajmowała się sprzedażą polis ubezpieczeniowych. Jednocześnie w ramach prowadzonej działalności nie wykonywała usług doradztwa prawnego.

/wyciąg z (...) k.28, zeznania M. B. (1) min.00:06:33 – 00:11:54 rozprawy z dnia 12 lipca 2018 r., płyta CD k.1082 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:35:29 – 00:54:44 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151 kopia zaświadczenia Naczelnika Urzędu Skarbowego Ł. z dnia 25 lipca 2017 r.k.26 akt ZUS, k. 5, kopia oświadczenia o niewykonywaniu doradztwa prawnego z 30 lipca 2017 r. k. 2 akt ZUS/.

Z tego tytułu wnioskodawczyni zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Wnioskodawczyni korzystała z preferencyjnych możliwości opłacania składek tj. rozliczała miesięczne składki od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Z tytułu działalności gospodarczej wnioskodawczyni wyrejestrowała się z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego chorobowego od 23 stycznia 2015 r. od tej daty zgłosiła się do ubezpieczenia zdrowotnego. Czynności tych dokonała w dniu 2 marca 2015 r.

/dane ubezpieczonego o podstawie wymiaru składek , druk ZUS ZZA i zrzut z ekranu konta k. 935- 938/

Działalność gospodarczą M. B. (1) wykonywała u klienta choć była ona zarejestrowana na adres jej mieszkania lub w siedzibie A., do której dojeżdżała. Było to w dawnym U. przy pl. (...). Spotkań było ok. 8 miesięcznie.

/zeznania M. B. (1) min.00:06:33 – 00:11:54 rozprawy z dnia 12 lipca 2018 r. , płyta CD k.1082 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:55:41 – 01:08:22 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151/

Z prowadzonej działalności gospodarczej osiągała następujące dochody:

- w maju 2014 r. – dochód 1.147,80 zł

- w czerwcu 2014 r. strata - 347,21 zł

- w lipcu 2014 r. strata -258,56 zł

- sierpniu 2014 r. dochód 1.037,52

- we wrześniu 2014 r. dochód 5.996,57 zł

- w październiku 2014 r. strata -290,17 zł

- w listopadzie 1.182,03 zł

- w grudniu dochód 5.868,26 zł

- w styczniu 2015 r. strata -1.196,30 zł,

- w lutym 2015 dochód 81,79 zł,

-w marcu2015 r. dochód 2.790 zł,

- w kwietniu 2015 r. strata -1.035 zł

/dochody M. B. (1) z prowadzonej działalności gospodarczej wykaz k. 945, kserokopia księgi rozchodów i dochodów k. 728- 764; k. 1070- 1079/

Płatnik składek S. Z. od dnia 20 grudnia 1996 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...)-s” Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo –Usługowe (...)”, w ramach której mieści się m.in. produkcja pieców, palenisk i palników piecowych, naprawa i konserwacja maszyn oraz naprawa i konserwacja metalowych wyrobów gotowych, wykonywanie instalacji wodno - kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych, i klimatyzacyjnych, prowadzenie restauracji i innych placówek gastronomicznych, hoteli i podobnych obiektów zakwaterowania, wynajmem i zarządzanie nieruchomościami własnymi.

/zaświadczenie o zmianie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej k. 120 -122 akt ZUS/, zeznania S. Z. min.00:11:54 – 00:13:00 rozprawy z dnia 12 lipca 2018 r., płyta CD k.1082 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:02:29 – 00:35:29 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151/

Przychody płatnika kształtowały się następująco:

- w 2013 r. strata - 6 515,12 zł,

- w 2014 r. dochód 15.808,17 zł,

- w. 2015 r. strata -8.533,76 zł,

- w 2016 r. dochód 9.113,87 zł,

- w 2018 r. dochód 15 974,37 zł

/ księgi przychodów M. (...) za lata 2013-2017 k. 175 -346/

Informacje o miejscu pracy i możliwości zatrudnienia wnioskodawcy otrzymali drogą pantoflową przez wspólnych znajomych. Decyzje o zatrudnieniu mieli podjąć wspólnie po potwierdzeniu kwalifikacji M. B. (1) jako pracownika i przedłożeniu wszystkich stosownych dokumentów.

/ zeznania S. Z. min.00:11:54 – 00:13:00 rozprawy z dnia 12 lipca 2018 r., płyta CD k.1082 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:02:29 – 00:35:29 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151, zeznania M. B. (1) min.00:06:33 – 00:11:54 rozprawy z dnia 12 lipca 2018 r. , płyta CD k.1082 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:35:29 – 01:11.50 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151, pismo z wyjaśnieniami z dnia 14 czerwca 2017 k. 156 akt ZUS, pismo z wyjaśnieniami z dnia 27 czerwca 2017 k. 133 akt ZUS., zeznania świadka M. Z. min. 01:42:13 – 01:59;24 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151.,

Pomiędzy firmą ,,PPHU (...)-s S. Z.”, a M. B. zawarto umowę o pracę na czas określony od dnia 23 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. Jako datę zawaricia umowy podano 23 stycznia 2015 r. M. B. (1) została zatrudniona na stanowisku specjalisty ds. obsługi prawno – administracyjnej w wymiarze czasu pracy wynoszącym ½ etatu i miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 2 800,00 zł brutto. Zgodnie z treścią umowy, M. B. (1) powierzono następujące obowiązki pracownicze: sporządzanie opinii prawnych i pism procesowych, tworzenie umów handlowych i wzorów dokumentów, wsparcie w obsłudze windykacyjnej dłużników, reprezentowanie pracodawcy przed urzędami i kontrahentami, bieżąca obsługa administracyjna.

/umowa o pracę w aktach osobowych k.162/

Ww. płatnik składek zgłosił M. B. (1) do ubezpieczeń społecznych w dniu 4 lutego 2015 r.

/bezsporne/

Zaświadczenie o braku przeciwwskazań do zajmowania ww. stanowiska wystawiono w dniu 10 lutego 2015 r.

/zaświadczenie w aktach osobowych k.162/

Z karty szkolenia wstępnego BHP wynika, że w dniach od 23 do 26 stycznia 2015 r. M. B. (1) odbyła szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – instruktarz ogólny i stanowiskowy.

/karta szkolenia BHP w aktach osobowych k.162 /

W trakcie przeprowadzania kontroli płatnika przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, S. Z. składając pisemne wyjaśnienia w dniu 27 czerwca 2017 r. przedstawił następujące potwierdzone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów osobowych dotyczących M. B. (1):

- umowę o pracę z dnia 23 stycznia 2015 r.

- kwestionariusz osobowy

- skierowanie pracownika na wstępne badania lekarskie z dnia 3 lutego 2015 r.

- zaświadczenie lekarskie z dnia 10 lutego 2015 r. stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku specjalisty ds. prawnych.

-kartę szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP w dniach od 23 do 26 stycznia 2015 r.

- zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy od dnia 5 kwietnia 2017 r. z dnia 11 kwietnia 2017 r. z adresem zamieszkania M. B. (1) ul (...),

- świadectwo ukończenia studiów podyplomowych z dnia 14 czerwca 2014 r.

- dyplom ukończenia studiów z dnia 12 kwietnia 2007 r.

- świadectwa pracy z poprzednich miejsc zatrudnienia,

- szczegółowe listy płac,

- skrócone karty czasu pracy,

- zestawienia zaliczek miesięcznych na podatek dochodowy

/ załączniki do pisma z dnia 27 czerwca 2017 r. akta ZUS k. 128-106, k. 91-1 /.

S. Z. oprócz wnioskodawczyni zatrudniał następujące osoby :

- Ł. S. za wynagrodzeniem 875 zł miesięcznie w okresie, 17 listopada 2015 r. do 10 grudnia 2015 na stanowisku pomocnika kucharza

- L. P. za wynagrodzeniem 1386 zł miesięcznie od 27 września 2000 do 31 maja 2015 r.

- L. S. za wynagrodzeniem 1000 zł w okresie od 12 października 2016 r. do 11 stycznia 2017 r. na stanowisku pomocnika kucharza

/wykaz osób zatrudnionych k. 347, zeznania S. Z. min.00:11:54 – 00:13:00 rozprawy z dnia 12 lipca 2018 r., płyta CD k.1082 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:02:29 – 00:21:13 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151,
zeznania świadka M. Z. min. 01:48:47 – 01:59;24 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151/.

W okresie zatrudnienia w ramach powierzonych obowiązków M. B. (1) miała zajmować się obsługą prawną i administracyjną. Wcześniej w ramach obsługi prawnej płatnik korzystał pomocy mecenas E. L., obsługą administracyjną zajmowała się jego matka M. Z..

/zeznania S. Z. min.00:11:54 – 00:13:00 rozprawy z dnia 12 lipca 2018 r., płyta CD k.1082 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:02:29 – 00:21:13 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151 zeznania świadka M. Z. 01:42:13 -01:59:24 , zeznania świadka M. Z. min. 01:48:47 – 01:59;24 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151 /.

Przed zatrudnieniem M. B. (1) za pomoc prawną S. Z. płacił od kilkuset do około tysiąca złotych.

/zeznania S. Z. min.00:11:54 – 00:13:00 rozprawy z dnia 12 lipca 2018 r., płyta CD k.1082 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:21:23 – 00:24:53 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151/

W świetle książki kontroli M. (...) S. Z. kontrole u płatnika w dniu 2 października 2012 r. oraz od 6 września 2013r. do 17 września 2013 r. przeprowadził Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej a w okresie od 16 października 2013 r. do 22 października 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

/kopia książki kontroli k.164-166. k.719-721/

W dniu 23 stycznia 2015 r. M. B. (1) odbyła konsultację ginekologiczną celem potwierdzenia ciąży w przychodni (...). zo.o. zgłosiła zatrzymaną miesiączkę

/dokumentacja medyczna M. B. (1) k. 464/

W dniu 28 stycznia 2015 r. wykonała badania we wskazanej placówce potwierdzające ten stan rzeczy.

/dokumentacja medyczna M. B. (1) k.466/

Podczas pobytu w szpitalu (...) od 3 do 5 lutego 2015 r. , u M. B. (1) stwierdzono ciążę – 7 tydzień. Rozpoznano poronienie zagrażające. Ostatnią miesiączkę M. B. miała w dniu 5 grudnia 2014 r.

/dokumentacja medyczna M. B. (1) k. 770-776, k. 787-/.

Będąc przyjęta do szpitala (...) upoważnia S. Z. do otrzymywania informacji o jej stanie zdrowia i udzielonych świadczeniach zdrowotnych.

/dokumentacja medyczna M. B. (1) k. 778/.

W dniu 3 marca 2015 r. wnioskodawczyni zgłosiła się na konsultacje ginekologiczne w przychodni (...). zo.o. celem nadzoru nad ciążą. Podała, iż pozostaje pod opieka dr. J. R..

/dokumentacja medyczna M. B. (1) k. 467, 697/.

M. B. (1) stała się niezdolna do pracy z dniem 3 marca 2015 r. W tym dniu – podczas kolejnej hospitalizacji - założono kartę ciąży.

/okoliczność bezsporna. dokumentacja medyczna – k. 892 – 896, 954-956/

Podczas nieobecności M. B. (1) w pracy, S. Z. nie zatrudnił pracownika na jej miejsce, a wykonywaniem powierzonych M. B. (1) obowiązków zajmował się osobiście, korzystał z pomocy matki i mecenas L. zasiegał też rady M. B. (1).

/zeznania S. Z. min.00:11:54 – 00:13:00 rozprawy z dnia 12 lipca 2018 r., płyta CD k.1082 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:21:23 – 00:24:53 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151, zeznania świadka M. Z. min. 01:48:47 – 01:59;24 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151 /

M. B. (1) urodziła dziecko w dniu 6 września 2015 r. Ojcem dziecka jest S. Z..

/okoliczności bezsporne/

Pod koniec października 2016 r. M. B. (1) przeprowadziła się do wnioskodawcy i mieszka tam do chwili obecnej.

/okoliczności bezsporne, zeznania M. B. (1) min.00:06:33 – 00:11:54 rozprawy z dnia 12 lipca 2018 r. , płyta CD k.1082 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min. 01:08:22 – 01:11:50 rozprawy z dnia 21 grudnia 2018 r. płyta CD k.151/

W dniu 22 stycznia 2015 r. pomiędzy D. C., prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...), a M. B. zawarto umowę o pracę na czas określony od dnia 26 stycznia 2015 r. do dnia 30 stycznia 2020 r. M. B. (1) została zatrudniona na stanowisku specjalisty ds. prawnych w wymiarze czasu pracy wynoszącym ½ etatu i miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 2 650,00 zł brutto. Jako miejsce świadczenia pracy wskazano siedzibę pracodawcy oraz inne miejsca świadczenia pracy przez pracodawcę. Jako datę rozpoczęcia pracy wskazano dzień 26 stycznia 2015 r.

/okoliczności bezsporne, ustalenia poczynione w sprawie VIII U 2147/17 k.1086/

W dniu 9 lutego 2015 r. M. B. (1) została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zatrudnienia u D. C.. Jako datę powstania obowiązku ubezpieczenia wskazano dzień 26 stycznia 2015 r.

/okoliczności bezsporne, ustalenia poczynione w sprawie w sprawie VIII U 2147/17 k.1086 v/

Zaświadczenie lekarskie z dnia 10 lutego 2015 r. wskazuje, że M. B. (1) jest zdolna do wykonywania obowiązków pracowniczych na stanowisku specjalisty ds. prawnych. Z karty szkolenia BHP wynika, że w dniach od 26 do 27 stycznia 2015 r. M. B. (1) odbyła szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

/okoliczności bezsporne, uzasadnienie wyroku z dnia 15 czerwca 2018 r. VIII U 2147/17 k.1086 v/

Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2018 r. Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie M. B. (1) i D. C. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Oddział w Ł. stwierdzającej, ze M. B. (1) nie podlega od 26 stycznia 2015 r. ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek D. C..

/okoliczności bezsporne, uzasadnienie wyrok i uzasadnienie wyroku z dnia 15 czerwca 2018 r. w sprawie VIII U 2147/17 k.1084 -1094v/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów Podkreślić należy, że żadna ze stron postępowania ich nie kwestionowała pod względem autentyczności, ani treści merytorycznej.

W odniesieniu do dowodów z dokumentów w postaci: listy obecności w pracy zawartej w dokumentacji osobowej M. B. (1), zakresu obowiązków na stanowisku specjalisty ds. obsługi prawno – administracyjnej z dnia 26 stycznia 2015 r. , Sąd uznał je za całkowicie niewiarygodne. Nie ulega bowiem wątpliwości, że dokumenty te nie istniały w trakcie przeprowadzania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontroli płatnika w dniach od 9 do 22 czerwca 2017 r. Wynika to wprost z treści pisemnych wyjaśnień składanych wówczas przez płatnika i załączonych przez niego dokumentów dotyczących stosunku pracy. Wskazane dokumenty nie zostały wówczas przedstawione. Ponadto skrócone karty czasu pracy przedłożone w postępowaniu przed organem rentowym są całkowicie odmienne od list obecności zawartych w aktach osobowych i wskazują na czas pracy po 4 godziny dzienne w każdym dniu tygodnia, zaś powołane listy - na pracę w poszczególnych dniach tygodnia, jak należy domniemywać, w pełnym wymiarze czasu pracy. Zasadnym zatem jest stwierdzenie, że listy obecności zostały sporządzone dopiero w trakcie niniejszego postępowania w celu uwiarygodnienia stanowiska strony. Ponadto, co wynika z uzasadnienia wyroku w sprawie VIII U 2147/17 oraz kopi list obecności M. B. (1) u D. C. /k. 939- 944/, dnia 26 stycznia 2015 r. wnioskodawczyni miała świadczyć pracę u innego pracodawcy. Tego dnia miała rozpocząć świadczenie pracy a także odbyć szkolenie BHP u D. C.. Nie sposób więc uznać w oparciu o listę obecności przedłożoną w niniejszym postępowaniu, że w tym dniu miała być obecna u S. Z., odbyć analogiczne szkolenie, co tłumaczyłoby wystawienie zakresu obowiązków czy zaświadczenia o przebytym szkoleniu BHP. Tym samym wskazane dokumenty również zostały wystawione wyłącznie celem poparcia stanowiska wnioskodawców.

Dane zawarte w treści list obecności wnioskodawczyni w pracy pozostają nadto w oczywistej sprzeczności ze zgromadzoną w niniejszej sprawie pozostałą dokumentacją. Ze złożonych list obecności wynika bowiem, że M. B. (1) miała być obecna w pracy w dniach od 2 do 4 lutego 2015 r., pomimo faktu, że w okresie od 3 lutego wieczorem do 5 lutego 2015 r. przebywała w szpitalu. Z list obecności oraz karty szkolenia wstępnego BHP wynika, że w dniach od 23 do 26 stycznia 2015 r. M. B. (1) miała być obecna w pracy, gdyż odbyła szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – instruktarz ogólny i stanowiskowy. Tymczasem 24 i 25 stycznia to sobota i niedziela, dni harmonogramowo dla wnioskodawczyni wolne od pracy. Ponadto, co już podnoszono, skoro 26 stycznia 2015 r. M. B. (1) miała być u innego pracodawcy w pełnym zakresie to trudno przyjąć, że pełniła też równolegle w tym czasie swe obowiązki u S. Z..

Sąd nie dał wiary złożonym w sprawie przez M. B. (1) oraz S. Z. zeznaniom, w zakresie, w jakim twierdzili, że zgodnym zamiarem stron było zawarcie umowy o pracę w dniu 23 stycznia 2015 r. Wprawdzie M. B. (1), jak i S. Z. zgodnie podnosili, iż byli zainteresowani współpracą bowiem S. Z. nie radził sobie z kwestiami administracyjnymi i prawnymi oraz licznymi kontrolami, to w świetle zachowań i zeznań wnioskodawców oraz świadków trudno uznać, iż współpraca ta bezwzględnie miała mieć przymioty zatrudnienia pracowniczego.

Oceniając zeznania M. B. (1) oraz S. Z. trzeba wskazać, że są one zgodne co tych okoliczności, które mają wskazywać, że praca była świadczona na podstawie umowy o pracę – czyli że praca była świadczona pod kierownictwem i pod nadzorem pracodawcy, za wynagrodzeniem. Co do innych okoliczności tj. czasu pracy, zeznania stron są niespójne i tym samym niewiarygodne. Podkreślić należy, że o ile podczas przeprowadzania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontroli płatnika S. Z. pisemnie wyjaśniał, że M. B. (1) świadczyła pracę po 4 godziny dziennie, o tyle w trakcie niniejszego postępowania wskazywał, że wnioskodawczyni miała świadczyć prace od 8 do 16 w jednym tygodniu 3 a w drugim 2 dni. Również zeznania M. B. (1) pozostają w oczywistej sprzeczności. O ile w niniejszym postępowaniu wnioskodawczyni wskazała, że świadczyła pracę na rzecz S. Z. w poniedziałek i wtorek albo w poniedziałek wtorek i środę, o tyle w analogicznym postępowaniu toczącym się przed tutejszym Sądem w sprawie VIII U 2174/17 M. B. (1) wskazała, że pracę na rzecz D. C. świadczyła 2 – 3 razy w tygodniu od poniedziałku do środy, a w następnym tygodniu od środy do piątku.

W odniesieniu zaś do złożonych w niniejszej sprawie zeznań świadków: J. B., P. N. wskazać należy, że o ile z zeznań tych wynika częściowo, że wnioskodawczyni zajmowała się wykonywaniem określonych czynności o tyle nie sposób uznać, aby posiadali oni wiedzę na temat stosunku prawnego łączącego wnioskodawczynię z płatnikiem. Co więcej, ww. świadkowie nie umieli sprecyzować sposobu w jaki wnioskodawczyni miała wykonywać powierzone jej obowiązki pracownicze. Świadkowie J. B. i P. N. wskazywali, iż bywając u płatnika widywali wnioskodawczynię. Nie umieli jednak sprecyzować co dokładnie robiła. J. B. wskazał, iż płatnik przedstawił mu wnioskodawczynię jako swoją dziewczynę w zakładzie pracy. Wyłącznie słyszał, że wnioskodawczyni pomaga S. Z. w odzyskaniu należności od klientów. Nie wiedział nic na temat działalności biurowej wnioskodawczyni. Świadek N. wskazał, iż wnioskodawczyni była w biurze, nie wie co tam robiła, przychodziła z papierami do szefa. Nie wie gdzie wnioskodawczyni mała miejsce w firmie. Nie rozmawia na temat tego co robi wyłącznie ją widywał. Tym samym zeznania wskazanych świadków nie mogły posłużyć za podstawę ustalenia pracowniczego charakteru zatrudnienia wnioskodawczyni a co najwyżej wskazywały na pewien rodzaj współpracy.

Okoliczności podnoszonych przez wnioskodawców nie dowodzą też zeznania świadka M. W.. Świadek M. W. prowadząca działalność księgową dla wnioskodawczyni nie wiedziała czy wnioskodawczyni współpracuje z jedną firmą czy kilkoma dla niej istotne było czy ma wynagrodzenie powyżej minimalnego bo dzięki temu mogła ja przerejestrować w ZUSie. Nie wiedziała nic na temat faktycznych warunków wykonywania pracy wskazała jedynie na formalną okoliczność zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę. Tym samym i te zeznania nie były w pełni miarodajne dla ustalenia spornej okoliczności.

Natomiast zeznania świadka M. Z. Sąd uznał za wiarygodne jedynie w zakresie w jakim wskazywała na sposób funkcjonowania firmy płatnika przed rzekomym zatrudnieniem M. B. (1) i w czasie jej nieobecności oraz sposobu w jaki wnioskodawcy się poznali. Co prawa świadek M. Z. podkreśliła, iż syn zatrudnił wnioskodawczynię na pół etatu oraz na ciągłą potrzebę współpracy z nią przy odzyskiwaniu długów od klientów, pisaniu pism do klientów komorników i sądu, jednakże w tym zakresie Sąd uznał jej zeznania za niewiarygodne. Podnieść bowiem należy, iż świadek podkreśliła, że sama wcześniej te czynności wykonywała przy współpracy z mecenas L.. Także zeznania świadka co do pracowniczego charakteru zatrudnienia wnioskodawczyni nie są wiarygodne. Nie korespondują one w tym zakresie z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Ponadto świadek jest matką płatnika, a co za tym idzie osobą zainteresowaną wynikiem rozstrzygnięcia z uwagi na istotne interesy syna.

Pracodawca nie przedstawił także żadnych wiarygodnych dokumentów na potwierdzenie wykonywania przez ubezpieczoną pracy w ramach pracowniczego podporządkowania. W ocenie Sądu przymiotu takiego nie ma ani dokumentacja załączona w czasie kontroli przed ZUS/ k. 92-103/ ani w niniejszym postępowaniu. /k. 30-99/ Co do dokumentacji znajdującej się w aktach ZUS podkreślenia wymaga, iż z jej treści nie wynika nawet kto i kiedy ją sporządził. Nie jest opatrzona żadnym podpisem. Z tych względów przyjęcie, iż została utworzona w spornym okresie przez M. B. (1) nie jest uprawnione. Także wydruk świadczący o wymianie mailowej zawarty na k.104-105 w aktach ZUS tej okoliczności nie przesądza. Przede wszystkim nie wiadomo przez kogo został on sporządzony i jakiego okresu pochodzi. Fakt, iż wymieniona w nim korespondencja dotyczy m.in. Wigilii 2016, S. 2016, płatności gotówką w 2017 r. nakazuje zaś przyjąć, iż wymiana wskazanych informacji mailowych nie miała miejsca w na początku 2015 r. kiedy to zawarto sporną umowę.

Również dokumentacja złożona w przedmiotowym postępowaniu nie przesądza pracowniczego charakteru zatrudnienia. Co prawda opatrzono ją adnotacja, iż przygotowała ją M. B. (1) i w większości datą, jednakże brak dowodów potwierdzających tę okoliczność. Nie wiadomym jest czy istocie dokumenty zostały w tym czasie wygenerowane i czy faktycznie sporządziła je wnioskodawczyni. Przykładowo podkreślić należy, iż umowę serwisową k.36 M. B. (1) miała sporządzić w dniu 5 lutego 2015r. Tymczasem co bezsprzecznie wynika ze zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej nie mogła tego zrobić w tym czasie, gdyż w tym czasie była w szpitalu. W aktach znajdują się też polisy ubezpieczeniowe A. przygotowane dla M. Z. z dnia 23 i 24 lutego 2015 r. Jednakże w ocenie Sądu dokumenty te świadczą co najwyżej o wykonywaniu działalności gospodarczej przez M. B. (1), gdyż taki właśnie był jej przedmiot. Ponadto wskazać należy, iż większość przedłożonych dokumentów ma charakter ogólnych formularzy (wymiany reklamacji), warunków gwarancji, oświadczeń, wzorów umów czy ofert a także wzoru pism procesowych, bez których nie sposób prowadzić działalności. Firma wnioskodawcy działa od 1996 r. nie można więc w sposób logiczny uznać, iż wszystkie te dokumenty zostały wygenerowane przez M. B. (1) dopiero w spornym okresie.

S. Z. w toku postępowania przed Sądem i do akt ZUS przedstawił listy płac – bez swojego podpisu i z podpisem. Brak jest dowodu kiedy faktycznie zostały podpisane przez wnioskodawcę ani kiedy podpisała je M. B. (1). To zaś w ocenie Sądu podważa wiarygodność także tych dokumentów.

Sąd nie dał wiary M. B., że o ciąży dowiedziała się w marcu 2015 r, bowiem, co innego wynika z załączonej dokumentacji medycznej.

Sąd pominął w części załączoną dokumentację lekarską jako zbędną przy ustalaniu stanu faktycznego.

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 roku, poz.1778) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art.8 ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Pojęcie stosunku pracy o jakim mowa w art.8 ust.1 ww. ustawy jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanym przez art. 22 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

Stosownie do treści art.22§1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosunek pracy posiada szczególne cechy, które pozwalają na jego odróżnienie od innych stosunków prawnych do niego zbliżonych.

Stosunek pracy wyróżnia się:

1)  koniecznością osobistego wykonania pracy,

2)  podporządkowaniem pracownika pracodawcy,

3)  wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy

4)  i na jego ryzyko,

5)  a ponadto odpłatnością pracy.

W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy nie jest możliwa ocena, że zawarta została umowa o pracę.

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie - pierwszy na co dzień, drugi na wypadek zdarzeń losowych. Stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne nie może bowiem istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Legalis nr 88987). Sam fakt, że oświadczenia stron umowy o pracę zawierają określone w art.22 k.p. formalne elementy umowy o pracę nie oznacza, że umowa taka jest ważna.

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 stycznia 2005 roku (II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym stwierdzono, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art.58§1 k.c. w zw. z art.300 k.p.). Ocena taka nie odnosi się jednak do sytuacji gdy podejmowane czynności w ramach zawartej umowy o pracę nie mają na celu rzeczywistej realizacji tej umowy, a jedynie uwiarygodnienie jej świadczenia – innymi słowy są czynnościami pozornymi, fikcyjnymi - pracownik udaje, że wykonuje jakieś czynności jedynie po to, aby stworzyć dowody jej świadczenia. Nawiązanie umowy o pracę może bowiem wynikać z czynności faktycznych wyrażających się z jednej strony zobowiązaniem pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, z drugiej zobowiązaniem pracodawcy do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art.22§1 k.p.).

W niniejszej sprawie płatnik składek S. Z. zawarł z M. B. umowę o pracę, która z formalnego punktu widzenia stanowiła stosowną podstawę do objęcia wnioskodawczyni ubezpieczeniem społecznym. Ważność tej umowy została jednak – słusznie – zakwestionowana przez organ rentowy.

Zdaniem Sądu, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że wnioskodawczyni pewne czynności w spornym okresie wykonywała. Należało jednak zważyć, czy, przy uwzględnieniu całokształtu treści stosunku prawnego realizowanego przez strony, czynności były świadczone w ramach zatrudnienia pracowniczego, w tym na rzecz i ryzyko pracodawcy.

Przede wszystkim w toku niniejszego postępowania nie zostały złożone żadne dokumenty (poza dokumentacją osobową) z których wynikałoby, że wnioskodawczyni świadczyła pracę w ramach stosunku pracy. O ile bowiem z zebranego materiału dowodowego wynika, że wnioskodawczyni zajmowała się wyjaśnianiem pewnych kwestii prawnych związanych prowadzoną przez S. Z. działalnością, o tyle nie sposób stwierdzić, że czynności te wykonywała w ramach obowiązującego ją stosunku pracy. Podkreślić należy, iż wnioskodawczyni była partnerką życiową S. Z. sam przedstawiał ją świadkowi J. B. jako własną (...). Wnioskodawczyni będąc w szpitalu upoważniła S. Z. do wglądu we własną dokumentację medyczną jako osobę bliską, nadto mieszka z płatnikiem do chwili obecnej. Dlatego zaangażowanie wnioskodawczyni w sprawy firmy należy tłumaczyć również ich relacją osobistą.

W ocenie Sądu brak jest dowodu na rzeczywisty czas pracy wnioskodawczyni, a w związku z prowadzoną przez M. B. (1) w spornym okresie działalnością gospodarczą polegającą na sprzedaży polis ubezpieczeniowych z dojazdem do klienta lub siedziby firmy (...) i rzekome świadczenie pracy u jeszcze innego pracodawcy, nie sposób stwierdzić w jakich konkretnie godzinach miałaby świadczyć stosunek pracy. Co więcej, brak dowodu na to, iż pracodawca prowadził na bieżąco listy obecności, tym samym trudno mówić w tym przypadku o podporządkowaniu pracownika co do miejsca, czasu pracy i wykonywanych obowiązków oraz rozliczania go z powyższego. Zatem brak możliwości kontroli pracodawcy nad tym, czy wnioskodawczyni wykonywała swoje obowiązki wynikające z zawartej umowy wyklucza zakwalifikowanie spornej umowy jako umowy o pracę. Strony umowy nie wykazały, by taka kontrola miała miejsce.

W ocenie Sądu płatnik w ogóle nie miał potrzeby zatrudniania pracownika. Przede wszystkim nie był do tego, jak twierdzi, przymuszony ani faktem licznych kontroli ani koniecznością bieżącego zajęcia się kwestiami prawno – administracyjnymi. Jak wskazuje zgromadzona w sprawie dokumentacja kontrole urzędów państwowych nie były liczne a fakt nawet ich kilkukrotnego wystąpienia nierozerwalnie wiąże się z ryzykiem prowadzenia działalności gospodarczej. Ponadto jak wynika z zeznań samego wnioskodawcy jak i jego matki, oni oboje zajmowali się kwestiami administracyjnymi. Ponadto S. Z. mógł liczyć na wsparcie podmiotu zewnętrznego – mecenas L.. Wnioskodawca nie był również przymuszony zatrudnić ubezpieczonej ze względów ekonomicznych, ponieważ zlecenie tych czynności podmiotowi zewnętrznemu wychodziło zdecydowanie taniej niż zatrudnienie ubezpieczonej. Zatem nie da się obronić stanowiska o wysokich kwalifikacjach ubezpieczonej uzasadniających wynagrodzenie na poziomie 2.800 zł brutto, w przypadku gdy wskazane usługi prawne kosztowały płatnika znacznie mniej i były wykonywane przez profesjonalny podmiot za kwotę ok. 1000 złotych miesięcznie. Ponadto wnioskodawca osiągając niewielkie dochody a niejednokrotnie stratę dotychczas zatrudniał u siebie nielicznych pracowników na zupełnie innych stanowiskach za nieporównywalnie niższym wynagrodzeniem. Ponadto o braku potrzeby zatrudnienia M. B. (1) świadczy brak zatrudnienia pracownika w czasie nieobecności wnioskodawczyni w pracy. Podkreślić także należy, że fakt braku zatrudnienia pracownika na miejsce wnioskodawczyni w czasie jej nieobecności utwierdza Sąd w przekonaniu, że zatrudnienie wnioskodawczyni przez płatnika było fikcyjne.

Podkreślić także należy, że zawierając umowę o pracę pracodawca nie dopełnił obowiązków wynikających z treści art. 229 § 1 pkt 1 Kodeksu Pracy i dopuścił wnioskodawczynię do pracy bez wstępnych badań lekarskich. Zarówno przeprowadzenie wstępnych badań lekarskich, jak i zgłoszenie wnioskodawczyni do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (z naruszeniem ustawowego terminu) nastąpiło dopiero po stwierdzeniu u wnioskodawczyni ciąży. Godnym podkreślenia jest również fakt, że wnioskodawczyni z prowadzonej działalności osiągała niewielki dochód. Korzystając z preferencyjnych możliwości opłacania składek tj. rozliczając miesięczne składki od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, przy braku innego tytułu ubezpieczenia otrzymywałaby ewentualne świadczenia chorobowe naliczane od tej najniższej podstawy. W ocenie Sądu wszystkie te okoliczności jednoznacznie wskazują, że celem podjętych przez wnioskodawczynię działań było zatem uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Stosunek pracy jest bowiem stosunkiem zobowiązaniowym uzewnętrzniającym wolę umawiających się stron. W sytuacji, gdy strony nie pozostają faktycznie związane stosunkiem pracy, nie można mówić o fakcie podlegania pracowniczym ubezpieczeniom społecznym. Natomiast sam fakt wykonywania za wynagrodzeniem określonego rodzaju czynności przez jedną ze stron na rzecz drugiej w zależności od cech danego stosunku prawnego, co do zasady może zostać zakwalifikowany, jako umowa o dzieło, umowa zlecenia lub też umowa o świadczenie usług, o której mowa w art.750 k.c. wobec której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Ocena z jakim faktycznie stosunkiem prawnym mamy do czynienia na gruncie przedmiotowej sprawy pozostaje jednak poza zakresem rozważań Sądu Okręgowego, albowiem przedmiotem zaskarżonej decyzji była wyłącznie umowa o pracę.

Reasumując, zdaniem Sądu Okręgowego, elementem charakterystycznym umowy o pracę, którego analizowany stosunek pracy na pewno nie zawierał, było wykonywanie pracy w ramach podporządkowania pracowniczego. Przede wszystkim zwrócić należy uwagę na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza, aby płatnik kierował pracą wnioskodawczyni, w szczególności, aby wskazywał na konkretne zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem pracy, oraz aby zakreślał konkretne terminy wykonania poszczególnych zadań. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika także, aby polecenia co do bieżącego wykonywania pracy były wydawane przez płatnika. Brak dowodu, że płatnik stosował jakikolwiek sposób rozliczenia z wykonania zadań przez odwołującą, a z zeznań samej wnioskodawczyni nie wynika, aby na bieżąco miała wyznaczane przez płatnika skonkretyzowane zadania i czas ich wykonania. Oznacza to, że nie ma podstaw do przyjęcia, że odwołująca świadczyła pracę w warunkach kierownictwa pracodawcy.

Konstatacja ta jest ważna, gdy założy się, że pracy pod kierownictwem w myśl art. 22 § 1 k.p., jest jedną z najważniejszych cech w procesie typizacji charakteru stosunku prawnego łączącego strony(wyrok SN z dnia 20.03.1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965, nr 9, poz. 157).

Jasne przy tym jest, że cechy podporządkowania pracowniczego mogą być w określonym zakresie charakterystyczne również dla zobowiązań cywilnoprawnych, a nadto, że mogą występować z różnym nasileniem (zob. wyrok SN z dnia 10.10.2003 r., I PK 466/02 Pr. Pracy 2004, nr 3, s. 35). Zatem zasadne jest rozważenie reguły umożliwiającej rozróżnienie, czy dany stan faktyczny charakteryzuje się podporządkowaniem pracowniczym, czy też więź łącząca strony nosi znamiona innej zależności (zbliżonej do kierownictwa pracodawcy). Ma to znaczenie, gdy weźmie się pod uwagę, że umowa mająca za przedmiot świadczenie pracy nie może mieć mieszanego charakteru, łączącego elementy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej (Wyrok SN z dnia 23.01.2002 r., I PKN 786/00, OSNP 2004, nr 2, poz.23. Z. K., Rodzaje kontraktów menedżerskich, (...) 1999, nr 7, s. 12).

W konsekwencji dla oceny zobowiązania pracowniczego drugoplanowe znaczenie ma nazwa umowy oraz deklarowana w chwili jej zawarcia treść. Ważne jest, w jaki sposób strony kształtują więź prawną w trakcie jej trwania. Zważywszy, że ustawodawca nie zdecydował się na wskazanie dla stosunku pracy elementów przedmiotowo istotnych, zrozumiałe jest, że klasyfikacja doniosłości cech charakterystycznych zobowiązania pracowniczego jest problematyczna. Mimo to za prawidłowy należy uznać pogląd podkreślający konieczność występowania kierownictwa pracodawcy w stosunkach pracy. Więź tą cechuje praca pod kierownictwem, które stanowi element sine qua non każdego zatrudnienia pracowniczego. Formułując tą tezę nie można pomijać, że kierownictwo pracodawcy w procesie rozróżniania reżimów umownych ma niewątpliwie pierwszoplanowe znaczenie. Jest tak dlatego, że nie występuje ono przy umowach cywilnoprawnych. Słuszne jest zatem stanowisko, zgodnie z którym kierownictwo pracodawcy jest jedyną cechą rzeczywiście odróżniającą stosunek pracy od umów cywilnoprawnych (Z. Hajn, glosa do wyroku SN z dnia 16.12.1998 r.,, II UKN 394/98, OSP 2000, nr 12, poz. 177).

Zdaniem Sądu Okręgowego nie ma wątpliwości, że umowa o pracę sporządzona przez wnioskodawczynię i płatnika składek miała charakter fikcyjny. Stanowisko takie uzasadniają ustalone okoliczności faktyczne. Wnioskodawczyni nie wykazała, że w ramach zawartej spornej umowy o pracę doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w ramach podporządkowania pracowniczego.

Wskazać należy, że zgodnie z art.83§1 k.c. w zw. z art.300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie przez strony na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art.58§1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

W wyroku z dnia 2 lipca 2008 roku (II UK 334/07, Lex nr 531865) Sąd Najwyższy wskazał, iż w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa. Ocena taka nie odnosi się jednak do sytuacji gdy podejmowane czynności w ramach zawartej umowy o pracę nie mają na celu rzeczywistej realizacji tej umowy, a jedynie uwiarygodnienie jej świadczenia – innymi słowy są czynnościami pozornymi, fikcyjnymi - pracownik udaje, że wykonuje jakieś czynności jedynie po to, aby stworzyć dowody jej świadczenia.

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, miało być w przedmiotowej sprawie zatrudnienie, jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy a przez pracodawcę do przyjmowania tego świadczenia i wypłacania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany. Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a jego uzewnętrznieniem. Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru.

Ocena realizacji zwartej przez wnioskodawczynię i płatnika umowy o pracę wskazuje na to, że strony zawarły umowę o pracę, której nie miały zamiaru realizować. O pozorności umowy o pracę wnioskować należy z całokształtu okoliczności dotyczących momentu zawarcia umowy, jak i przez pryzmat zdarzeń późniejszych.

W ocenie Sądu nie ma żadnych dowodów potwierdzających wykonywanie przez wnioskodawczynię pracy na podstawie umowy o pracę.

Należy przypomnieć, że pozorność umowy o pracę zachodzi także wówczas, gdy praca jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. /por. wyrok SN z dnia 8 lipca 2009 r, I UK 43/09, z dnia 12 maja 2011 r, II UK 20/11/

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych należy stwierdzić, że mamy do czynienia z pozornością oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę przez płatnika, a M. B.. Celem działania stron nie było, bowiem świadczenie pracy w ramach stosunku pracy i uzyskiwanie z tego tytułu wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy.

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Wprawdzie płatnik składek założył wnioskodawczyni akta osobowe, to jednak w ocenie Sądu dokumenty te nie świadczą o wykonywaniu pracy. Stworzenie tej dokumentacji miało jedynie uprawdopodobnić świadczenie pracy. Dokumentacja kadrowa potwierdza jedynie fakt formalnego jej sporządzenia, a nie jest dowodem faktycznego istnienia pomiędzy stronami stosunku pracy. Do ustalenia, że doszło do powstania między stronami stosunku pracy nie jest wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy, wynikające z umowy o pracę i to czyniły.

W ocenie Sądu strony umowy musiały mieć świadomość tego, że umowa nie będzie ich obowiązywać, a ich ewentualne zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne będą krótkotrwałe. Nawiązanie stosunku pracy, którego elementami są zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia, nie było rzeczywistym celem stron. Stronom chodziło o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i temu celowi podporządkowały skonstruowanie określonej sytuacji prawnej, a umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników.

Wobec powyższego Sąd uznał, że zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustalająca niepodleganie przez M. B. (1) od 23 stycznia 2015 r. ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę jako pracownik u płatnika składek M. (...) S. Z. odpowiada prawu i na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołania.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. , a wysokość wynagrodzenia pełnomocnika ustalił zgodnie z § 2 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz.265).

Jednocześnie biorąc pod uwagę treść art.105 §1 k.p.c. , który to przepis określa sposób ponoszenia kosztów przez współuczestników występujących po jednej stronie procesowej (czynnej lub biernej), gdy strona ta zostaje w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji zobowiązana do zapłaty kosztów na rzecz przeciwnika. Sąd zasądził od obu odwołujących się zwrot przyznanej kwoty w częściach równych, po 3.600 zł.

Zgodnie bowiem z art. 105 § 1 kpc współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych. Sąd może jednak nakazać zwrot kosztów odpowiednio do udziału każdego ze współuczestników w sprawie, jeżeli pod tym względem zachodzą znaczne różnice.

W myśl zasady odpowiedzialności za wynik sporu w postępowaniu procesowym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu - art. 98 § 1 k. p. c.). Ta sama reguła z odpowiednią modyfikacją co do rozdziału kosztów (art.105 k. p. c.) ma zastosowanie w wypadku istnienia współuczestników sporu składających się na stronę zobowiązaną do zwrotu kosztów procesu. Chodzi tu jednak o wzajemne relacje jednej ze stron procesowych względem drugiej./ Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1965 r. PZ 26/65 /.

W sprawie doszło do złożenia odwołania od spornej decyzji zarówno przez ubezpieczonego, jak również przez płatnika składek, a sąd połączył sprawy do łącznego rozpoznania i wyrokowania kierując się ekonomiką procesową. W sprawie po stronie ubezpieczonego i płatnika składek wystąpiło współuczestnictwo materialne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2011 r., I UZ 37/11, LEX nr 1489226).

Wobec powyższego należało orzec o kosztach zastępstwa procesowego na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 105 § 1 zd. 1 kpc./ por. w tym zakresie Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 8 lutego 2018 r. III AUa 822/16/.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punkcie 2 sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wioskodawców.

17 IX 2018 roku.

J.L.