Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17.05.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)w Ł. stwierdził, że, z tytułu posiadania statusu wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością , B. M. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 1.04.2019 r. do nadal oraz określił miesięczne podstawy wymiaru składek z w.wym. tytułu na:

- ubezpieczenia społeczne:

04-12/2019 2859,00 zł

01-12/2020 3136,20 zł

01-12/2021 3155,40 zł

01-12/2022 3553,20 zł

01-12/2023 4161,00 zł

01-04/2024 4694,40 zł

- ubezpieczenie zdrowotne:

04-12/2019 3803,56 zł

01-12/2020 4026,01 zł

01-12/2021 4242,38 zł

01-12/2022 6221,04 zł

01-12/2023 6965,94 zł

01-04/2024 7767,85 zł

- Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy:

04-12/2019 2859,00 zł

01-12/2020 3136,20 zł

01-12/2021 3155,40 zł

01-12/2022 3553,20 zł

01-12/2023 4161,00 zł

01-04/2024 4694,40 zł.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że z informacji uzyskanych z Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że B. M. (1) jest wspólnikiem spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, od 12.05.2014 r., posiadającym 99 udziałów o łącznej wartości 4950 zł. Wysokość całego kapitału zakładowego wynosiła 5000,00 zł.

W dniu 25.05.2023r. ZUS wydał dla ubezpieczonego decyzję numer (...) w sprawie ustalenia podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 01.02.2017 r. do 31.03.2019 r. z tytułu posiadania przez ubezpieczonego statusu wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...).

W dniu ubezpieczony 4.07.2023 r. , złożył odwołanie do Sądu od ww. decyzji.

Zdaniem ZUS, z uwagi na posiadanie przez ubezpieczonego 99 udziałów w spółce (...) SP. Z O.O. należało traktować go w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jak jednoosobowego wspólnika sp. z o.o., natomiast drugi wspólnik B. M. (2) posiadający 1 udział w spółce ma charakter "iluzoryczny".

W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczony jest niemal jedynym wspólnikiem spółki, a posiadanie przez drugiego udziałowca zaledwie 1 % udziałów spółki, ma jedynie na celu upozorowanie spółki wieloosobowej oraz obejście przepisów prawa i uniknięcie obowiązku ubezpieczeń społecznych, a tym samym obowiązku opłacania składek jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. Stanowisko to jak wskazał organ rentowy potwierdza m.in. Wyrok SN z dnia 03 sierpnia 2011 r. sygn. akt I UK 8/11 oraz wyrok SN z dnia 07 kwietnia 2010 r., sygn. akt II UK 177/09, zgodnie z którymi w sytuacji posiadania przez jednego wspólnika większości udziałów, a przez drugiego 1/100 tych udziałów (wspólnik iluzoryczny), z perspektywy norm prawa ubezpieczeń społecznych tego rodzaju spółkę należy traktować jako spółkę jednoosobową.

Z analizy dokumentów zapisanych w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS jak argumentował ZUS wynika nadto, że od 1.04.2019 r. ubezpieczony nie złożył dokumentów ubezpieczeniowych z tytułu bycia wspólnikiem sp. z o.o. (...). z o.o. dlatego w decyzji z dnia 17.05.2024 r. ZUS ustalił dla ubezpieczonego podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy za miesiące, za które nie złożono dokumentów rozliczeniowych tj. za okres od 04/2019 r. do 04/2024 r.

(decyzja – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniósł B. M. (1), reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie:

a) art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 4 § 1 pkt 3

k.s.h., poprzez jego wadliwą wykładnię i przyjęcie, iż skarżący jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, poprzez zastosowanie fikcji prawnej "udziałowca iluzorycznego" względem drugiego udziałowca spółki posiadającego w tym czasie 1% udziałów, co skutkowało zastosowaniem art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 13 pkt 4a ustawy o s.u.s. i uznaniem, iż skarżący podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu posiadania statusu wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...), podczas gdy prawidłowe zastosowanie powołanych przepisów nie pozostawia wątpliwości, iż: odwołujący dysponując 99% udziałem w kapitale zakładowym spółki, przekładającym się na 99 udziałów, był więc wspólnikiem w spółce wieloosobowej, co de iure uniemożliwia przyporządkowanie udziałowca większościowego do kategorii podmiotów objętych kognicją art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 13 pkt. 4a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;

b) z daleko posuniętej ostrożności procesowej: art. 83 k.c. w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że zawarcie umowy spółki kapitałowej, w której udziały wspólników przypadają w proporcji 99 do 1 było iluzoryczne, zaś wspólnik większościowy winien być traktowany jako jedyny wspólnik spółki, podczas gdy wspólnik mniejszościowy wykonywała w spółce czynności odpowiadające czynnościom wspólnika poprzez uczestniczenie w zgromadzeniach, podejmując się czynności zarządczych oraz wykonując pracę na rzecz spółki, w tym poprzez udzielenie spółce pożyczki w celu poprawy jej efektywności gospodarczej co wskazuje, że posiadany udział nie ma charakteru iluzorycznego;

c) z daleko posuniętej ostrożności procesowej: art. 58 k.c. w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że zawarcie umowy spółki kapitałowej, w której udziały wspólników przypadają w proporcji 99 do 1 miało na celu obejście prawa w sytuacji gdy wspólnik mniejszościowy wykonywała w spółce czynności odpowiadające czynnościom wspólnika poprzez uczestniczenie w zgromadzeniach, podejmując się czynności zarządczych oraz wykonując pracę na rzecz spółki, w tym poprzez udzielenie spółce pożyczki w celu poprawy jej efektywności gospodarczej co wskazuje, że posiadany udział nie ma charakteru iluzorycznego, zaś zawarcie umowy spółki z udziałami w proporcji 99 do 1 jest dopuszczalne przepisami obowiązującego prawa i nie może prowadzić do obejścia przepisów prawa.

W złożonym odwołaniu ubezpieczony zarzucił błędne przyjęcie przez ZUS, że jest jedynym wspólnikiem. Zdaniem odwołującego w realiach niniejszej sprawy brak jest podstaw do przyjęcia, że drugi mniejszościowy wspólnik jest wspólnikiem pozornym, bowiem wykonywał on czynności na rzecz spółki. Podkreślił, iż jego stanowisko znajduje oparcie w orzeczeniu SN z 21.02.2024 III UZP 8/23.

Mając na uwadze powyższe wniesiono o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że B. M. (1) nie jest zobowiązany do uiszczenia składek z tytułu posiadania statusu wspólnika (...) Sp. z o.o. w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji; zasądzenie od organu na rzecz odwołującego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych;

(odwołanie - k. 3-6)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując, jak w zaskarżonej decyzji. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ rentowy stał na stanowisku, że powołana w odwołaniu uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2024 roku nie jest wiążąca w innych sprawach. Zakład przyjął pozorność w zakresie drugiego wspólnika, posiadającego 1 % udziałów - B. M. (2) kierował się jego zakresem obowiązków uznając, że nie wystarczają one do przyjęcia, że jest to wspólnik rzeczywisty. W ocenie ZUS, dokumenty dołączone do odwołania na potwierdzenie wykonywania czynności przez wspólnika mniejszościowego dotyczą zbyt małej ilości czynności, dodatkowo o prostym charakterze. Tego rodzaju aktywność jak argumentował ZUS nie pozwala na przyjęcie rzeczywistego charakteru wspólnika mniejszościowego.

(odpowiedź na odwołanie – k. 50)

Postanowieniem z dnia 16.09.2024 r. tutejszy sąd na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. zawiesił postępowanie w sprawie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o sygn. VIII U 1242/23 z odwołania B. M. (1) od decyzji ZUS z dnia 25.05.2023 r.

(postanowienie – k. 67-67 verte)

Postanowieniem z dnia 30.01.2025 r. tutejszy sąd na podstawie art. 180 § 1 pkt 4 k.p.c. podjął zawieszone postępowanie sprawie.

(postanowienie – k. 75)

Na rozprawie w dniu 28.05.2025 r. pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie – poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

(rozprawa z dnia 28.05.2025 r. e-protokół 00:56:10-00:58:13 – płyta CD – k. 109)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., została wpisana w dn. 16.05.2011 r do rejestru przedsiębiorców w KRS pod nr (...). Przedmiotem działalności spółki jest m.in. działalność związana z oprogramowaniem. Kapitał zakładowy spółki wynosi 5000 zł. Początkowo wspólnikami spółki byli M. M. posiadający 99 udziałów o łącznej wartości 4950 zł oraz B. M. (2) posiadająca 1 udział o wartości 50 zł. B. M. (2) w dniu 20.02.2014 r. nabyła całość udziałów w spółce od drugiego wspólnika większościowego M. M., z którym wspólnie założyli spółkę, i stała się w ten sposób jedynym wspólnikiem, a następnie na mocy umowy darowizny z 21.02.2014 r. opatrzonej podpisami potwierdzonymi notarialnie, B. M. (2) darowała wnioskodawcy B. M. (1) 99 udziałów, stanowiących 99% wszystkich udziałów w spółce, a sama pozostała wspólnikiem mniejszościowym posiadającym 1 udział w spółce i nie została ujawniona w KRS. Wnioskodawca B. M. (1) jest od 12.05.2014 r. jedynym ujawnionym w KRS wspólnikiem ww. spółki, posiadającym 99 udziałów o wartości 4950 zł, a zarazem jedynym członkiem zarządu i Prezesem Zarządu.

(protokoły nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników z załącznikami – k. 26-33, k. 36-37 verte, wyciągi z rachunku bankowego – k. 40-42 verte, umowa darowizny udziałów z 21.02.2014 r. – k. 44-44 verte, akt notarialny umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - k. 45-49 verte, odpis KRS - k. 58-61, k. 83-84, w kopercie – k. 91, dokumentacja w aktach ZUS załączonych do sprawy, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 28.05.2025 r. e-protokół 00:04:31-00:10:45 – płyta CD – k. 109, zeznania świadka B. M. (2) na rozprawie w dniu 28.05.2025 r. e-protokół 00:40:24 – 00:49:25 – płyta CD – k. 109)

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., od 2019 r. nie osiąga żadnych dochodów, notuje straty. Co roku, spółka składa sprawozdania z działalności. Opłaca faktury za działalność biura księgowego oraz biuro wirtualne wynajmowane od spółki (...) Sp. z o.o. W dniu 2.11.2020 r. ubezpieczony wyjechał za granicę. Sprawami administracyjnymi, rachunkowymi zajmowała się wspólniczka mniejszościowa - B. M. (2). B. M. (2) prowadziła korespondencję z ZUS-em, przygotowywała dokumenty – sprawozdania finansowe, które następnie składała do U. M. B. M. (2) udzielała spółce pożyczek przed 2019 rokiem na obsługę biura księgowego.

(wyciągi z rachunku bankowego – k. 40-42 verte, pismo Naczelnika(...) w aktach ZUS załączonych do sprawy, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 28.05.2025 r. e-protokół 00:13:38 – 00:30:48 – płyta CD – k. 109, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 28.05.2025 r. e-protokół 00:13:38-00:37:51 – płyta CD – k. 109, zeznania świadka B. M. (2) na rozprawie w dniu 28.05.2025 r. e-protokół 00:40:24 – 00:49:25 – płyta CD – k. 109)

Odwołujący się był zgłoszony się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jako pracownik ww. (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością , w związku zatrudnieniem w tej spółce na podstawie umowy o pracę z dnia 4.08.2014 r. Umowa o pracę, łącząca wnioskodawcę ze spółką, została rozwiązana na mocy porozumienia z 20.03.2019 r., z dniem 31.03.2019 r.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 28.05.2025 r. e-protokół 00:30:48 – 00:37:51 – płyta CD – k. 109)

Decyzją z 25.05.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w Ł. stwierdził, że B. M. (1) z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, jako wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający udziały w ilości 99, podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu od lutego do grudnia 2017 r., od stycznia do grudnia 2018 r., od stycznia do marca 2019 r. i określił podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne w tych miesiącach.

Od w/w decyzji w dniu 4.07.2023 r. B. M. (1) złożył odwołanie do sądu.

(okoliczności znane Sądowi notoryjnie , na podstawie danych ustalonych z systemu Sędzia – 2)

Postępowanie w przedmiocie zasadności w/w decyzji ZUS toczyło się przed Sądem Okręgowym w Łodzi pod sygn. akt VIII U 1242/23. Prawomocnym wyrokiem z dnia 30.07.2024 r. Sąd Okręgowy w (...) (...) po rozpoznaniu sprawy B. M. (1) przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)w Ł. z odwołania B. M. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w Ł. z dnia 25 maja 2023 roku nr (...) o podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu i podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w pkt 1 zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił ,że wnioskodawca B. M. (1) nie jest zobowiązany do uiszczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od dnia 1 lutego 2017 roku do 31 marca 2019 roku z tytułu posiadania statusu jednoosobowego wspólnika w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł..

Apelację od w/w wyroku Sądu Okręgowego wniósł organ rentowy.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, po rozpoznaniu sprawy III AUa 809/24, wyrokiem z 16.01.2025 r. oddalił apelację organu rentowego od wyroku SO z dnia 30.07.2024 r. w sprawie o sygn. akt VIII U 1242/23.

(wyrok – k. 57, k.73 verte, uzasadnienie – k. 79-82)

Powyższy stan faktyczny był między stronami – w zakresie koniecznym dla rozstrzygnięcia sprawy – w całości bezsporny, natomiast strony wywodziły z niego odmienne skutki prawne, ta zaś kwestia należy do oceny prawnej, czego Sąd dokona poniżej w ramach rozważań prawnych.

S ąd Okręgowy w Ł. zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 497), za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba prowadząca pozarolniczą działalność obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

W myśl art. 13 pkt 4a ustawy systemowej wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością – podlegają ubezpieczeniom społecznym od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego albo od dnia nabycia udziałów w spółce do dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego albo zbycia wszystkich udziałów w spółce, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności przez spółkę zostało zawieszone na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców;

W przypadku wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązek ubezpieczeń społecznych powstaje od dnia uzyskania statusu wspólnika tej spółki i istnieje do dnia utraty tego statusu, o ile nie zachodzą przesłanki, z których wynikałoby ustanie obowiązku podlegania z tego tytułu. Bez znaczenia pozostaje w tej sytuacji okoliczność, że po zarejestrowaniu jej w KRS nie prowadzi działalności, do której prowadzenia została powołana. Podobnie, na obowiązek ubezpieczeń osoby prowadzącej pozarolniczą działalność nie ma również wpływu okoliczność braku osiągania przychodów z tej działalności. Nieistotne jest też ewentualne pełnienie w spółce określonych funkcji, wykonywanie czynności, pracy na rzecz spółki.

Wysokość należności na ubezpieczenia społeczne, reguluje art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe, stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ( art. 20 ust.1 ww. ustawy)

Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt l c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2024.146), obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą.

Wysokość należności na ubezpieczenie zdrowotne w brzmieniu obowiązującym do 31.12.2021 reguluje art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zgodnie z którym podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 litera "c" stanowi zadeklarowana kwota nie niższa jednak niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do 31 grudnia danego roku, jest miesięczna i niepodzielna. Oznacza to, że również w sytuacji, gdy ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu przez część miesiąca, składka jest opłacona od podstawy wymiaru w pełnej wysokości.

Na podstawie ustawy z dnia 29.10.2021 o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych , ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105) od 1.01.2022 składka na ubezpieczenie zdrowotne jest uzależniona od formy opodatkowania.

Zgodnie ze zmienionymi przepisami płatnik składek zobowiązany jest przekazywać dokumenty rozliczeniowe do ZUS za każdy miesiąc w którym ma obowiązek opłacać składki

Zgodnie z art.79, 81 ust.2 za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146) podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla os prowadzących pozarolniczą działalność, które nie osiągnęły przychodów kwalifikowanych dla celów podatkowych jako przychodu z działalności gospodarczej jest kwota 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego , łącznie z wypłatami z zysku. Stopa procentowa składki wynosi 9 %.

Ponadto zgodnie z art. 82 ust 3 ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego (w brzmieniu obowiązującym do 31.12.2021) jeżeli ubezpieczony prowadzący działalność pozarolniczą uzyskuje przychody z więcej niż jednego rodzaju działalności określnych w ust. 5 składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana odrębnie od każdego rodzaju działalności z zastrzeżeniem ust. 4.

Od 01.01.2022 według art. 82 ust 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego jeżeli ubezpieczony , o którym mowa w art. 81 ust. 2za, uzyskuje przychody z więcej niż jednego z rodzajów działalności określonych w ust. 5 składka ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana odrębnie od każdego rodzaju działalności z zastrzeżeniem ust 4.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o Funduszu Solidarnościowym od 1 stycznia 2019 r. do obowiązkowych składek na ten Fundusz stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące obowiązkowych składek na Fundusz Pracy.

Podkreślić, w tym miejscu, należy, że, w przedmiotowym postępowaniu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych dla uzasadnienia swego stanowiska powołał się m.in. na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2011 r., w sprawie I UK 8/11, w orzecznictwie podkreśla się, że jedyny (lub niemal jedyny) wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie powinien uzyskać statutu pracowniczego. Nie może być uznane za zatrudnienie pracownicze zatrudnienie dominującego wspólnika w sytuacji, gdy udział innych wspólników w kapitale zakładowym spółki jest tak mały, że pozostaje iluzoryczny. Z perspektywy prawa ubezpieczeń społecznych tego rodzaju spółkę należy traktować jak spółkę jednoosobową / por też wyrok SN z dnia 3 lipca 2019 roku, sygn. akt II UK 24/18 Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 kwietnia 2019 r. III UK 237/18 oraz wyrok SN z 7.04.2010 II UK 177/09/

Pierwszym odstępstwem od przyjętej linii orzeczniczej było postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2023 r., sygn. akt: I USK 176/23, LEX nr 3610466, w którym to postanowieniu podkreślona została przez sąd konieczność weryfikacji faktycznej roli wspólnika mniejszościowego (marginalnego) w funkcjonowaniu spółki. Sąd Najwyższy uznał, że jeżeli w konkretnym stanie faktycznym nie można przyjąć, że mniejszościowy udziałowiec jest udziałowcem fikcyjnym (figurantem), ponieważ bierze rzeczywisty udział w prowadzeniu spraw spółki (choćby nawet nie był członkiem jej zarządu a na zgromadzeniu wspólników mógłby być przegłosowany w każdej sprawie przez wspólnika większościowego), to nie ma miejsca na stosowanie art. 8 ust. 6 pkt 4 u.s.u.s.

Następnie Sąd Apelacyjny w (...) zwrócił się z pytaniem do SN, czy wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99% udziałów zapewniających mu możliwość swobodnego kształtowania treści uchwał na zgromadzeniu wspólników i podejmowania decyzji dotyczących działalności spółki podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

SN w odpowiedzi wydał uchwałę negatywną. W dniu 21 lutego 2024 roku Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego w składzie 3 sędziów podjęła uchwałę w sprawie o sygn. akt III UZP 8/23, LEX nr 3686847 uznając stosowaną dotychczas przez ZUS wykładnię za contra legem wskazując, że powyższy przepis ustawy o obowiązku ubezpieczeniowym nie znajduje w ogóle zastosowania w przypadku, w którym sp. z o.o. ma więcej niż jednego wspólnika. W uchwale tej bowiem Sąd Najwyższy całkowicie odszedł od dotychczasowego stanowiska i przyjął literalną wykładnię art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W ustnych motywach uchwały wskazano, że art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych odwołuje się do jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, co oznacza, że w przypadku gdy spółka posiada 2 wspólników, a jeden z nich jest właścicielem 99% udziałów, to w myśl ww. przepisu nie jest to spółka jednoosobowa.

Uchwała Sądu Najwyższego z 21 lutego 2024 roku stwierdza, że obecność dwóch wspólników wyklucza możliwość traktowania spółki jako jednoosobowej działalności gospodarczej, niezależnie od rozkładu udziałów. Tym samym, wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99% udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Sąd Najwyższy wskazał też, że aby określić, którą spółkę należy uznać za jednoosobową, należy sięgnąć do przepisów Kodeksu spółek handlowych. KSH wskazuje, że spółka jednoosobowa to taka, w której wszystkie udziały albo akcje należą do jednego wspólnika albo akcjonariusza (art. 4 § 1 pkt 3 KSH).

W/w definicja powinna być uwzględniona, zatem, przy dokonywaniu wykładni prawa. Odnośnie samej definicji zawartej w art. 4 § 1 pkt 3 k.s.h. jednoosobowej spółki kapitałowej, Sąd zważył, że w uchwale składu siedmiu sędziów z 1 marca 2007 r., III CZP 94/06 (OSNC 2007 nr 7-8, poz. 95) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że odstępstwo od jasnego i oczywistego sensu przepisu wyznaczonego jego jednoznacznym brzmieniem mogą uzasadniać tylko szczególnie istotne i doniosłe racje prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne; jeśli takie racje nie zachodzą, należy oprzeć się na wykładni językowej (por. uzasadnienie uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 14 października 2004 r., III CZP 37/04, OSNC 2005, Nr 3, poz. 42, wyrok Sądu Najwyższego z 21 lipca 2004 r., V CK 21/04, OSNC 2005, nr 7-8, poz. 137 oraz uchwała Sądu Najwyższego z 20 lipca 2005 r., IKZP 18/05, OSNKW 2005, Nr 9, poz. 74). Zastosowanie wykładni, w której interpretator odchodzi od sensu językowego przepisu, może być uzasadnione tylko w wyjątkowych okolicznościach, ponieważ adresaci norm prawnych mają prawo polegać na tym, co ustawodawca w przepisie rzeczywiście wyraził, a nie na tym, co chciał uczynić lub co uczyniłby, gdyby znał nowe lub inne okoliczności. Reguły odstępstwa od jasnego i oczywistego sensu językowego, wynikającego z brzmienia przepisu , wymagają szczególnej ostrożności, przy ich stosowaniu, i zobowiązują do wskazania ważnych racji mających uzasadniać odstępstwo od wyniku poprawnie przeprowadzonej wykładni językowej. W konsekwencji, odejście od jasnego, jednoznacznego sensu przepisu z naruszeniem wskazanych reguł powoduje dokonanie wykładni prawotwórczej, będącej przykładem wykładni contra legem. Wątpliwości nie upoważniają do odrzucenia wyników wykładni językowej, bowiem na straży jej pierwszeństwa stoi fundamentalny argument odwołujący się do państwa prawa. Obywatele mają bowiem prawo działać w zaufaniu przede wszystkim do tego, co zostało w tekstach prawnych napisane, a nie do tego, co prawodawca zamierzał czy chciał osiągnąć. Z tych względów odrzucenie rezultatu wykładni językowej nie może nastąpić tylko z tego powodu, że interpretator uznaje, iż bardziej celowe i sensowne byłoby inne rozwiązanie danej kwestii, ale dopiero wtedy, gdy zostanie wykazane, iż sens językowy przepisu prowadzi do absurdu, jest ewidentnie sprzeczny z wartościami konstytucyjnymi lub innymi powszechnie akceptowanymi wartościami, dając efekt rażąco niesłuszny, niesprawiedliwy, nieracjonalny lub niweczący ratio legis przepisu, albo w sytuacji oczywistego błędu legislacyjnego.

Podkreślić należy, również, iż wykładnia ta została utrwalona. W postanowieniu Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 marca 2024 r., III USK 22/23 wskazano, że objęcie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, choćby w nieznacznej części, przez innych udziałowców uznać należy za okoliczność wyłączającą zastosowanie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Natomiast w wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 maja 2024 r., III USKP 72/22 przyjęto, że wspólnik dwuosobowej spółki z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., choćby był wspólnikiem większościowym, „niemal, prawie jedynym”.

Co prawda wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 sierpnia 2024 r., II USKP 49/23 wskazano, że w takim stanie rzeczy pojawia się wprawdzie problem spółek jednoosobowych pozornych (w których jeden wspólnik ma pozycję dominującą, a drugi udział marginalny), ale Sąd Najwyższy posługuje się w takim przypadku terminem „niemal jedynego” lub „prawie” jedynego wspólnika, która to konstrukcja nie jest jednak konstrukcją prawną ani nawet pojęciem prawniczym, a opisuje tylko pewną szczególną sytuację faktyczną. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej jednakże podlega tylko jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a nie wspólnik większościowy spółek wieloosobowych (także dwuosobowych). Jeżeli wspólnik wieloosobowej (nawet tylko dwuosobowej) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie spełnia warunków podlegania ubezpieczeniom społecznym, to znajdzie się poza systemem. We własnym interesie powinien dążyć do objęcia go ubezpieczeniami społecznymi i może takimi ubezpieczeniami być objęty, ponieważ prawo ubezpieczeń społecznych mu to umożliwia. Jeżeli jednak świadomie decyduje się prowadzić działalność zarobkową w takiej formie prawnej, która nie pozwala na objęcie go tymi ubezpieczeniami, to nie można wbrew treści jednoznacznie brzmiącego przepisu (art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej), dokonując wykładni contra legem, przyjmować, że tym ubezpieczeniom podlega.

Nadto Sąd Najwyższy uznał, że w każdej sytuacji sąd powszechny ma prawo badać, czy określone czynności były rzeczywiste i wygenerowały sytuację prawną w takiej postaci, jaka została zadeklarowana w tej czynności. Inaczej mówiąc, sąd nadal jest uprawniony do weryfikacji, czy dana czynność nie była pozorna, a tym samym tak zwany mniejszościowy udziałowiec jest udziałowcem fikcyjnym (figurantem). Akceptowalne pozostaje nadal zweryfikowanie (wyjątkowo, gdy okoliczności sprawy na to wskazują), czy utworzenie dwuosobowej spółki kapitałowej nie miało na celu obejścia prawa albo było pozorne (bo ten drugi wspólnik faktycznie nie wypełnia swych zadań, jest wspólnikiem „na papierze”) i ten wątek nie kłóci się z odejściem, w ostatnim czasie, od koncepcji odwoływania się do pozajęzykowych dyrektyw wykładni, w związku z treścią art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej.

Niemniej jednak, w ocenie Sądu Okręgowego, powyższe, w świetle tych wskazań, ma zasadę wyjątku i dotyczy tylko przypadku nadużyć praw podmiotowych.

Kierując się powyższymi rozważaniami Sąd uznał, że jeżeli spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. przez okres jej funkcjonowania posiada dwóch wspólników, to spółka nie jest jednoosobowa. Skoro, więc, w spółce jest dwóch wspólników, nawet, jeżeli jeden jest wspólnikiem dominującym, posiadającym 99 udziałów o wartości 4950 zł, a 1% udziałów posiadała - B. M. (2), to nie można takiej spółki określić jako jednoosobowej. Tym samym, przepisy ustawy systemowej, w zakresie obowiązku ubezpieczenia, nie mają tu zastosowania, a powyższe wpływa na zakres należnych od wnioskodawcy składek.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w sposób, że stwierdził, że B. M. (1) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to jest emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu posiadania statusu jednoosobowego wspólnika w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i nie jest zobowiązany do uiszczenia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne z tego tytułu za okres od 1 kwietnia 2019 roku – punkt 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2. sentencji wyroku, stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 k.p.c., Sąd zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w Ł. na rzecz B. M. (1) kwotę 360 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika odwołującego ustalono na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (tekst jedn. Dz.U. 2023 poz. 1935). Zaś zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek, Sąd orzeka z urzędu.