Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17.05.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił przyznania A. M. prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu decyzji Zakład wskazał, że odmówił przyznania emerytury zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ ubezpieczona nie udowodniła okresów pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w ilości co najmniej 15 lat, a także nie wykazał, że wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po dniu 31.12.2008 r. w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

ZUS podał, że do stażu pracy w warunkach szczególnych został zaliczony okres zatrudnienia od 1.09.2004 r. do 31.12.2008 r., tj. po odliczeniu okresów zwolnień lekarskich 4 lata, 3 miesiące, 3 dni.

Zakład nie uwzględnił do stażu pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust.1 i 3 ww. ustawy po 31.12.2008 r. okresu zatrudnienia od 28.01.1991 r. do 28.02.2003 r. ponieważ pracodawca w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 23.11.2003 r. nie wymienił charakteru pracy ściśle wg wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. Ponadto ZUS wskazał, że ubezpieczona przedłożyła kserokopię świadectwa pracy, która nie stanowi środka dowodowego w sprawie, zaznaczając, że dokumenty należy przedłożyć w oryginale, a kserokopie można przedłożyć za potwierdzeniem zgodności z oryginałem przez upoważnione podmioty.

Zakład poinformował, że wnioskodawczyni od 1.01.2009 r. nie została zgłoszona do ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych.

Za udowodniony sumaryczny staż pracy Zakład przyjął 40 lat i 10 dni, w tym okresy nieskładkowe 7 miesięcy i 18 dni, okresy składkowe 39 lat, 4 miesiące, 22 dni, a także staż pracy szczególnych warunkach szczególnym charakterze w ilości 4 lat, 3 miesięcy i 3 dni. /decyzja w aktach ZUS k. 12/

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczona wniosła o zmianę skarżonej decyzji i przyznanie jej prawa do emerytury pomostowej argumentując, że posiada znacznie większy staż pracy wykonywanej w warunkach szczególnych niż wymagane prawem minimum 15 lat takiej pracy. Odwołująca wyjaśniła, że pracodawca w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych podał, że od 28.01.1991 r. do 28.03.2003 r. wykonywał pracę wymienioną w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. tj. Wykazie A dział VII poz. IV, załączając poświadczoną przez pracownika ZUS za zgodność z oryginałem kopię tego świadectwa. Podkreśliła, że pracowała w warunkach szczególnych już jako uczennica zasadniczej szkoły włókienniczej na tkalni jako tkacz w okresie od 11.05.1982 r. do 14.02.1984 r., a potem od 15.02.1984 r. do 30.04.1984 r. jako pomoc oddziału tkalni i od 1.05.1984 r. do 10.01.1991 r. jako tkacz (...) co potwierdza świadectwo pracy z (...) w Z.. Jednocześnie wyjaśniła, że ww. zakład zlikwidowano, dodając, że nie otrzymała wcześniej świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez ten zakład pracy, mimo że taką pracę wykonywała. Podała, że w archiwum także nie odnaleziono takiego świadectwa. /odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując zajęte stanowisko. /odpowiedź na odwołanie k.9-10/

Na rozprawie z dnia 14.11.2024 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku w n/n sprawie – wnioskodawczyni poparła odwołanie, wnosząc o zaliczenie do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w firmie (...) i oświadczając, że przez cały czas wykonywała prace jako tkacz i nawijacz, także po 1.01.2009 r., natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania. /e-prot. z 14.11.2024 r.: 00:00:35, 00:10:38/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny

Ubezpieczona A. M. urodziła się (...) Posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe w zawodzie tkaczki. / niesporne/

W dniu 1.03.2024 r. ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę pomostową.

/wniosek - k. 1-4 akt ZUS/

W toku postępowania przed ZUS ustalono, że ogólny staż pracy ubezpieczonej wynosi 40 40 lat i 10 dni, w tym okresy nieskładkowe 7 miesięcy i 18 dni, okresy składkowe 39 lat, 4 miesiące, 22 dni, a także staż pracy szczególnych warunkach szczególnym charakterze w ilości 4 lat, 3 miesięcy i 3 dni, tj. okres od 1.09.2004 r. do 31.12.2008 r. zatrudnienia w (...) SA Fabryka (...) w Ł. na stanowisku przewijacza.

/bezsporne, a nadto decyzja w aktach ZUS k. 12/

Zgodnie ze świadectwem pracy wystawionym przez (...) SA w upadłości w Ł. wnioskodawczyni była zatrudniona na stanowisku asenizator od 28.01.1991 r. do 23.11.2003 r. w pełnym wymiarze czasu pracy i w okresie pracy w tym zakładzie pracy wykonywała pracę na stanowiskach tkacz od 28.01.1991 r., asenizator od 1.03.2003 r.

/świadectwo pracy k. 10 akt ZUS/

Ubezpieczona posiada świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach potwierdzające, że w okresie od 28.01.1991 r. do 23.11.2003 r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) SA w Ł. i w tym czasie od 28.01.1991 r. do 28.02.2003 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie na stanowisku tkacz wymienionym w Wykazie A dział VII poz. IV pkt 7 wykazu stanowiącego załącznik nr 4 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7.07.1987 r. w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu (...) Chemicznego i Lekkiego.

/świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 4 akt ZUS/

Ubezpieczona posiada świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach potwierdzające, że w okresie od 1.09.2004 r. do nadal jest zatrudniona w firmie (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy i w okresie od 1.09.2004 r. do 31.12.2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie Wykaz A dział VII poz. 1 na stanowiskach pomoc nawijaczek, stanowisko tożsame co przewijacz, od 1.09.2004 r. do 30.04.2006 r. i nawijaczka plecionkarek, stanowisko tożsame co przewijacz, od 1.05.2006 r. do 31.12.2008 r. wymienionym w Wykazie A dział VII poz. 1 pkt 35 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7.07.1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu (...) Chemicznego i Lekkiego praca w wydziale produkcyjnym, w którym jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

/świadectwo pracy wykonywanej w warunkach szczególnych k. 5 akt ZUS/

Wnioskodawczyni nie była zgłoszona od 1.01.2009 r. do ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych.

/niesporne, świadectwo pracy w warunkach szczególnych k. 5 akt ZUS/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy przypomnieć, iż zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 r. (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 164 z późn. zm., dalej: ustawa o emeryturach pomostowych), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:



urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;



ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;



osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;



ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5 - 9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;



po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Należy zaznaczyć, iż ustawą z dnia 9 marca 2022 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022.755), która weszła w życie z dniem 20 kwietnia 2022 r. (z wyjątkiem art. 1 pkt 5 i art. 5 ustawy – wchodzących w życie z dniem 1 stycznia 2023 roku), na podstawie art. 1 pkt 1 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 7 artykułu 4 ustawy pomostowej tzn., że od dnia 20 kwietnia 2022 r. ustawodawca nie przewiduje już, że jednym z warunków nabycia uprawnień do emerytury pomostowej jest rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy.

Nadto należy wskazać, iż ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1667), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. (z wyjątkiem art. 2, 6, 8-11 w/w ustawy), na podstawie art. 1 pkt 2 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 5 artykułu 4 ustawy o emeryturach pomostowych, a tym samym usunięto z ustawy o emeryturach pomostowych wymaganie dotyczące wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r. Dzięki tej zmianie prawo do emerytury pomostowej będą nabywały kolejne roczniki pracowników zatrudnionych przy pracach z ustawy o emeryturach pomostowych bez ryzyka, że nie nabędą prawa do wcześniejszego świadczenia tylko dlatego, że nie pracowały w określonych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Jednocześnie w/w ustawą zmieniającą nie zmieniono tego, że za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych uważa się również osoby wykonujące przed dniem 1 stycznia 2009 r. prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.). Ponieważ jednak jedną z przesłanek nabycia prawa do emerytury pomostowej jest to, aby pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych po 31 grudnia 2008 r., okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przebyte przed 1 stycznia 2009 r. mogą być uwzględnione przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej tylko w przypadku takich pracowników, którzy po 31 grudnia 2008 r. wykonywali pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

Innymi słowy - przepis art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych do nabycia prawa do emerytury pomostowej wymaga łącznego spełnienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek, a jedną z nich jest wymóg, aby pracownik także po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Od 1 stycznia 2024 r. nie jest już natomiast wymagane, aby pracownik także przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej, przez osoby, niespełniające warunku z art. 4 pkt 6, przewiduje art. 49 ustawy, według którego prawo do emerytury pomostowej, przysługuje również, osobie, która:

1)  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 i art. 5-12;

3)  w dniu wejścia w życie ustawy (to jest w dniu 1 stycznia 2009 r.) miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o przedmiotowe świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

A zatem stosownie do powołanego powyżej przepisu, prawo do emerytury pomostowej może nabyć również osoba, która po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miała okres wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z tym, że praca ta musi być pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów tej ustawy tj. art. 3 ust. 1 i 3, a nie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. min. wyrok Sądu Najwyższego z 4.12.2013 r. II UK 159/13, opubl. LEX nr 1405231, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13.03.2014 r., III AUa 1531/13, opubl. LEX nr 1441422, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27.02.2014 r., III AUa 1045/13, opubl. LEX 1439028, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14.01.2014 r. III AUa 577/13, opubl. LEX 1441543, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9.01.2014 r., III AUa 705/13, LEX 1415788, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7.11.2013 r., III AUa 343/13, LEX nr 1403681).

Należy przy tym podkreślić, że jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek, uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (por: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 roku, III AUa 252/12, LEX nr 1164689).

Prace w szczególnych warunkach w myśl art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei, prace o szczególnym charakterze w myśl art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

W wykazach prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jaki obecnie obowiązuje przy ustawie o emeryturach pomostowych, nie ma już pracy w przemyśle lekkim, tak jak było to we wcześniejszych przepisach.

Dlatego, w niniejszej sprawie, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego Sąd stwierdził, że po dniu 31 grudnia 2008 r. wnioskodawczyni nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, ani też na dzień 1 stycznia 2009 r. nie udowodniła okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.3 ust. l i 3 tej ustawy, wynoszącego co najmniej 15 lat. Wnioskodawczyni nadal jest zatrudniona w firmie (...), lecz wszelkie prace wykonywane w przemyśle lekkim nie są już zaliczane do prac wykonywanych w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż ani załącznik nr 1, ani załącznik nr 2 do ww. ustawy nie wymienia tego rodzaju prac. Charakter pracy, którą wykonywała ubezpieczona od 28.01.1991 r. także nie daje podstaw do zakwalifikowania do zatrudnienia uprawniającego do nabycia prawa do emerytury pomostowej. Tym samym słuszne jest stanowisko organu rentowego, iż ubezpieczonej nie przysługuje prawo do emerytury pomostowej, gdyż nie spełniania ona ani warunków określonych w art. 4 pkt 6, ani w art. 49 pkt. 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Na marginesie należy dodać, że wnioskodawczyni w przyszłości może wystąpić z wnioskiem o emeryturę z wieku powszechnego oraz z wnioskiem o rekompensatę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych i będzie mogła wówczas przed organem rentowym dowodzić, iż spełniła warunki do przyznania rekompensaty z uwagi na posiadany staż pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat w rozumieniu przepisów sprzed ustawy o emeryturach pomostowych.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie, jako bezzasadne.