Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 maja 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych - I Oddział w Ł. z urzędu wstrzymał B. T. wypłatę emerytury -od 1 czerwca 2024 r., tj. od najbliższego terminu płatności z tego względu, że ubezpieczony pobiera świadczenie wypłacane przez inny organ rentowy. (decyzja z dnia 24 maja 2024 r. - k. 12 pliku I akt ZUS)

Decyzją z dnia 6 czerwca 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych - I Oddział w Ł. z urzędu ponownie ustalił wysokość emerytury B. T. od 12 października 2023 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, zawieszając wypłatę świadczenia. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że z informacji uzyskanej z Wojskowego Biura Emerytalnego wynika, że ubezpieczony złożył oświadczenie, w którym wybrał świadczenie wojskowe jako korzystniejsze. Jednocześnie wcześniejsza decyzja z dnia 13 listopada 2023 r. została uchylona przez organ rentowy - jako mylnie wydana, a kwoty nadpłacone nie podlegają dochodzeniu. (decyzja z dnia 6 czerwca 2024 r. - k. 10 pliku I akt ZUS)

B. T., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika złożył odwołanie od obu powyższych decyzji zaskarżając je w części, tj. w zakresie wstrzymania z urzędu wypłaty emerytury ubezpieczonego od dnia 1 czerwca 2024 r. (w decyzji z dnia 24 maja 2024 r.) z uwagi na pobieranie świadczenia wypłacanego przez inny organ rentowy oraz zawieszenia wypłaty emerytury (w decyzji z dnia 6 czerwca 2024 r., błędnie oznaczonej jako decyzji z dnia 24 maja 2024 r.) wobec uzyskanej z (...) informacji, iż ubezpieczony wybrał świadczenie wojskowe jako korzystniejsze.

Decyzjom tym zarzucono naruszenie przepisów:

a)  art. 95 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w zw. z art. 15a ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin - poprzez ich niewłaściwe zastosowanie (art. 91 ust. 1) oraz ich niezastosowanie (art. 95 ust. 2);

b)  art. 7 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin w zw. z art. 95 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS - poprzez ich niezastosowanie;

- poprzez uznanie, że w przypadku B. T. nie zachodzi wyjątek, o którym mowa w art. 95 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i w związku z tym może być mu wypłacane tylko jedno - wyższe lub wybrane przez skarżącego świadczenie, podczas gdy w przypadku ubezpieczonego w niniejszej sprawie występuje wskazany wyżej wyjątek od tej zasady, to znaczy skarżącemu przysługuje prawo do pobierania dwóch świadczeń niezależnie od siebie, co skutkowało wydaniem zaskarżonych błędnych decyzji w części zawieszającej i wstrzymującej wypłatę emerytury z FUS przyznanej ubezpieczonemu.

W konsekwencji opisanych zarzutów skarżący wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez uchylenie ich w części zawieszającej i wstrzymującej wypłatę emerytury z FUS od 1 czerwca 2024 r. oraz zobowiązanie ZUS do podjęcia wypłaty świadczenia emerytalnego odwołującemu B. T. od dnia 1 czerwca 2024 r. Ponadto wniesiono o zasądzenie na rzecz ubezpieczonego od organu rentowego zwrotu kosztów procesu.

(odwołania - k. 3-12 akt VIII U 1581/24, k. 3-12 akt VIII U 1582/24)

W odpowiedzi na oba opisane odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonych decyzjach. (odpowiedź na odwołania - k. 17-18 verte akt VIII U 1581/24, k. 15-16 verte akt VIII U 1582/24)

Postanowieniem z dnia 17 lipca 2024 r. tut. Sąd połączył sprawy obu odwołań do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. (postanowienie - k. 18 akt VIII U 1581/24)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. T. urodził się (...) (bezsporne)

Od dnia 1 czerwca 1999 r. posiada uprawnienia do emerytury wojskowej przyznane prawomocną decyzją Dyrektora Wojskowego Biura Emerytalnego w Ł. na podstawie ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin.

Do wojskowej wysługi emerytalnej został uwzględniony okres służby wojskowej w Wojsku Polskim od 16 września 1977 r. do 31 maja 1999 r. Okres zatrudnienia od 2 grudnia 1997 r. do 27 lipca 1998 r. w Urzędzie Wojewódzkim w Ł. nie został uwzględniony do wysługi emerytalnej, z uwagi na to, iż w tym okresie ubezpieczony pełnił służbę wojskową.

Ubezpieczony od dnia 14 lutego 2001 r. posiada uprawienia do wojskowej renty inwalidzkiej na podstawie orzeczenia Nr (...) Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Ł. z dnia 18 kwietnia 2001 r., a przyznane prawomocną decyzją Dyrektora Wojskowego Biura z dnia 8 maja 2001 r.

W dniu 15 kwietnia 2024 r. do Wojskowego Biura Emerytalnego w Ł. wpłynęło oświadczenie odwołującego o wyborze pobierania przez niego świadczenia wyższego, jakim jest wojskowa renta inwalidzka wypłacana przez (...) w Ł..

(informacja Wojskowego Biura Emerytalnego z dnia 29 maja 2024 r. - k. 17 pliku I akt ZUS)

W dniu 28 września 2023 r. ubezpieczony złożył w ZUS wniosek o emeryturę wskazując, że po przyznaniu emerytury nie zamierza osiągać przychodów. Jednocześnie skarżący zaznaczył, że pobiera rentę inwalidzką z Wojskowego Biura Emerytalnego. (wniosek o emeryturę - k. 1-6 pliku II akt ZUS)

Decyzją z dnia 12 października 2023 r. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 28 września 2023 r. organ rentowy przyznał odwołującemu emeryturę od 12 października 2023 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wypłata emerytury podlegała zawieszeniu, ponieważ wnioskodawca kontynuował zatrudnienie. (decyzja - k. 3 pliku I akt ZUS)

Ubezpieczony był zatrudniony w Urzędzie Miasta Ł. w okresie od 29 maja 2020 r. do 3 listopada 2023 r. w wymiarze pełnego etatu na stanowisku głównego specjalisty. Stosunek pracy został rozwiązany w drodze porozumienia stron, w związku z przejściem odwołującego na emeryturę. (świadectwo pracy - k. 13-13 verte pliku I akt ZUS)

Decyzją z dnia 13 listopada 2023 r. organ rentowy po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonego z dnia 3 listopada 2023 r. ustalił wysokość i podjął ubezpieczonemu wypłatę emerytury od 1 listopada 2023 r. tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym ustała przyczyna powodująca wstrzymanie wypłaty świadczenia. (decyzja - k. 14-14 verte pliku I akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny między stronami. Istotne okoliczności Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach ZUS, których treści strony nie kwestionowały.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania wnioskodawcy nie zasługują na uwzględnienie.

Spór między stronami został ograniczony do ustalenia czy ubezpieczony ma prawo do wypłaty dwóch świadczeń jednocześnie – emerytury z powszechnego systemu emerytalnego wypłacanej przez ZUS oraz wojskowej renty inwalidzkiej wypłacanej przez (...) w Ł..

Mając na względzie powyższe wskazania w tym miejscu wymaga, że zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1631 z późn. zm.) w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego.

Przepis ust. 1 stosuje się również, z uwzględnieniem art. 96, w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty określonych w ustawie z prawem do świadczeń przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób, o których mowa w art. 2 ust. 2, z wyjątkiem przypadku, gdy emerytura wojskowa lub policyjna została obliczona według zasad określonych w art. 15a albo art. 18e ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin lub w art. 15a lub art. 15d lub art. 18e ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, (...) Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (art.95 ust. 2 cytowanej ustawy).

Wykładnia omawianego przepisu była rozbieżna, nie tylko w orzecznictwie sądów powszechnych, ale także Sądu Najwyższego.

Reprezentatywnym orzeczeniem Sądu Najwyższego będącym w opozycji do rozstrzygnia sprawy jest wyrok tegoż Sądu z dnia 24 stycznia 2019 r., I UK 426/17, a także postanowienie z dnia 26 sierpnia 2021 r., (...) 234/21. Wyjaśniano tam, że o zastosowaniu wyjątku od zasady wypłacania jednego świadczenia decyduje brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu "cywilnego" stażu emerytalnego, a nie data przyjęcia żołnierza zawodowego do służby wojskowej (art. 95 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Przy czym ten "brak możliwości" nie występuje wtedy, gdy emeryt wojskowy nie decyduje się na złożenie wniosku o doliczenie po zwolnieniu ze służby wojskowej okresów składkowych i nieskładkowych, choć mogą one zwiększyć podstawę wymiaru emerytury do 75%. Wspólnym bowiem mianownikiem uzasadniającym prawo do dwóch świadczeń są uwarunkowania wynikające z przepisów prawa niepozwalające na wykorzystanie stażu "cywilnego" w emeryturze wojskowej, a nie wybór emeryta wojskowego. (por. wyrok SN z dnia 24 stycznia 2019 r, I UK 426/17, Legalis nr 1866677, postanowienie SN z dnia 30.01.2020 r, II UK 273/19, Legalis nr 2571389).

Należy przypomnieć, że do wysługi emerytalnej żołnierza i funkcjonariusza, który pozostawał w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., zalicza się posiadane przed powołaniem/przyjęciem do służby okresy składkowe i nieskładkowe w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 16 ust. 1 ustawy o zabezpieczeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i art. 16 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w zw. z art. 15 tych ustaw). Owe okresy uwzględnia się w ten sposób, że emerytura wojskowa i policyjna wzrasta o 2,6% podstawy wymiaru za nie więcej niż 3 lata okresów składkowych poprzedzających służbę (a o 1,3% za każdy następny rok i 0,7% za każdy rok okresów nieskładkowych poprzedzających służbę) oraz podlega zwiększeniu – w wyniku doliczenia okresów przypadających po zwolnieniu ze służby – o 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po dniu 31 grudnia 1998 r. lub za okres nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia, pod warunkiem że emerytura ta wynosi mniej niż 75% podstawy jej wymiaru i emeryt ukończył 50/55 lat życia albo stał się inwalidą (art. 14 ust. 4 ustawy o zabezpieczeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i art. 14 ust. 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w zw. z art. 15 tych ustaw).

Mimo powyższego orzeczenia, w judykaturze nadal istniały wątpliwości co do wykładni przepisu art. 95 ustawy.

Jednoznacznie jednak wyjaśniła tą problematykę uchwała Sądu Najwyższego podjęta w składzie 7 sędziów z dnia 15 grudnia 2021 r. w sprawie III UZP 7/21, w której wprost przyjęto, że ubezpieczonemu, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej, przed 2 stycznia 1999r. i pobiera emeryturę wojskową wynoszącą 75% podstawy wymiaru, obliczoną bez uwzględniania okresów składkowych i nieskładkowych, z tytułu których jest uprawniony, również do emerytury z FUS, wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez niego (art. 95 ust. 1 2 ustawy o FUS) (por. uchwała 7 sędziów SN z dnia 15 grudnia 2021 r., III UZP 7/21, Legalis nr 2639313).

Tym samym Sąd Najwyższy powrócił do literalnej wykładni cytowanego przepisu oraz do poprzednio zajmowanego stanowiska w tym zakresie (por. wyrok SN z dnia 8 maja 2012 r., II UK 237/11, Legalis nr 526900, wyrok SN z dnia 4.12.2013, II UK 223/13, Legalis nr 741761).

Sąd Okręgowy podziela w pełni przytoczone wyżej stanowisko Sądu Najwyższego. Należy zauważyć, że gdyby przyjąć, że jedyną determinantą w porównywaniu uprawnień tych dwóch grup mundurowych (sprzed i po 1999 r.) jest data rozpoczęcia służby, to można by mówić o naruszeniu zasady równości. Jednakże w tym czasie powstał zupełnie nowy model systemu emerytalnego. Ustawodawca nie przewidział w nim prawa do dwóch świadczeń dla osób mundurowych pełniących służbę przed 1999 r. Mundurowi rozpoczynający służbę przed 1999 r. mogli liczyć wyłącznie na świadczenie mundurowe. (...) tzw. zdefiniowanej składki, z którego są wypłacane świadczenia od 1999 r., przewiduje zupełnie nowe zasady gromadzenia kapitału na emeryturę i wyliczania na tej podstawie dożywotniego świadczenia.

Podkreślić należy, iż już w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2010 r., II UZP 10/09 (OSNP 2010, nr 17-18, poz. 215) wyrażono pogląd, że art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej art. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 8, poz. 38), nie wyłącza nabycia prawa do emerytury z ustawy emerytalnej przez żołnierza zawodowego, jeżeli okresy składkowe, o których mowa w tym przepisie, nie zostały uwzględnione przy obliczeniu emerytury żołnierza zawodowego. Z treści tej uchwały wyprowadzano wniosek, że skoro przy obliczeniu emerytury wojskowej nie zostały uwzględnione żadne składki uiszczone z „cywilnego” stosunku zatrudnienia, to świadczenia te nie pozostają w zbiegu, a w konsekwencji nie ma przeszkód do wypłaty emerytur przysługujących zarówno na podstawie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych, jak i ustawy emerytalnej. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wywiódł, że art. 2 ust. 1 pkt 1 in fine ustawy emerytalnej, w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2003 r. do 5 lutego 2009 r. należy interpretować w ten sposób, że jeżeli emeryt wojskowy legitymuje się wyłącznie okresem służby wojskowej wystarczającym do emerytury wojskowej, czyli obliczonej bez uwzględnienia okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3, 5 i 7-10 ustawy emerytalnej, to w razie ukończenia przez niego 65 roku życia oraz legitymowania się 25-letnim ubezpieczeniem po zakończeniu zawodowej służby wojskowej i przy niedoliczeniu go w trybie art. 14 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych, nie można wykluczyć nabycia przez takiego emeryta uprawnień emerytalnych z dwóch odrębnych systemów - zaopatrzeniowego oraz ubezpieczeniowego i pozostawienia mu prawa wyboru świadczenia (art. 7 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i art. 95 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Zbieżne stanowisko zostało zaprezentowane przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniach wcześniejszych wyroków z dnia 9 października 2008 r., II UK 48/08 (OSNP 2010, nr 5-6, poz. 77) oraz z dnia 6 stycznia 2009 r., I UK 178/08 (LEX nr 490375).

Zagadnienie związane ze zbiegiem prawa do tych świadczeń zostało wprost rozstrzygnięte w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2012 r., II UK 237/11 (OSNP 2013, nr 7-8, poz. 91), w którym wyjaśniono, że zasada pobierania jednego świadczenia (wyższego lub wybranego przez uprawnionego) w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń (art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej) dotyczy również zbiegu prawa do emerytury lub renty określonych w tej ustawie z prawem do świadczeń przewidzianych w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych.

Także w wyroku z dnia 24 maja 2012 r., II UK 261/11 (LEX nr 1227967) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że ubezpieczony uprawniony do świadczenia z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i pobierający to świadczenie nie może jednocześnie pobierać emerytury wojskowej, mimo że spełnił warunki do jej nabycia i prawo to zostało mu przyznane. Zbieg prawa do świadczeń polega na nabyciu przez osobę praw do więcej niż jednego świadczenia z ubezpieczenia społecznego lub z zaopatrzenia emerytalno-rentowego. Skutki zaistnienia takiej sytuacji określają przepisy ustaw regulujących uprawnienia do tych świadczeń, przewidując rozwiązania polegające na pobieraniu przez osobę uprawnioną więcej niż jednego świadczenia bez ograniczeń, pobierania więcej niż jednego świadczenia z ograniczeniami i pobierania tylko jednego świadczenia. Na gruncie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych zagadnienie to rozstrzyga art. 7, stanowiąc, że w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przewidzianych w ustawie z prawem do emerytury lub renty albo do uposażenia w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego przewidzianych w odrębnych przepisach wypłaca się świadczenie wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W okolicznościach sprawy, takim przepisem szczególnym jest art. 95 ust. 2 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym, w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty, określonych w tej ustawie z prawem do świadczeń, przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób, o których mowa w art. 2 ust. 2 (a więc, między innymi, żołnierzy zawodowych), stosuje się – wynikającą z art. 95 ust. 1 – zasadę wypłaty jednego świadczenia, a zatem wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Przepis art. 95 ust. 2 ustawy emerytalnej jasno określa wyjątki od tej zasady.

Po pierwsze, są to sytuacje wymienione w art. 96, odnoszące się do zbiegu prawa do świadczeń powszechnych i zaopatrzeniowych z prawem do:

1) renty inwalidy wojennego i wojskowego, którego niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową;

2) renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej pobytem w miejscach, o których mowa w art. 3 i 4 ust. 1 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2012 r., poz. 400);

3) renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy lub chorobą zawodową;

4) emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników. W tych wypadkach prawo pobierania świadczeń w zbiegu określają odrębne przepisy.

Drugi wyjątek odnosi się do przypadku obliczenia emerytury wojskowej, na podstawie art. 15a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych (dla żołnierza, który został powołany do służby zawodowej po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r.), a od dnia 1 stycznia 2013 r. – również na podstawie art. 18e tej ustawy (dla żołnierza powołanego do zawodowej służb wojskowej po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 2012 r.).

W uzasadnieniu podanej uchwały, w sprawie III UZP 7/21, Sąd Najwyższy mając na uwadze powyższe okoliczności doszedł do przekonania, że systemowa wykładnia użytego w art. 95 ust. 2 ustawy emerytalnej zwrotu „z wyjątkiem przypadku, gdy emerytura wojskowa (…) została obliczona według zasad określonych w art. 15a albo 18e ustawy (zaopatrzeniowej) …” daje podstawę do przyjęcia, że ów wyjątek należy interpretować nie tylko przedmiotowo, to znaczy wyłącznie przez pryzmat zasad obliczania emerytury wojskowej wynikających z art.15a albo 18e ustawy zaopatrzeniowej, ale także podmiotowo, co oznacza konieczność wzięcia pod uwagę adresatów tych przepisów. To dla nich ustawodawca wprowadził bowiem (na przyszłość) możliwość równoczesnego pobierania emerytury wojskowej i emerytury powszechnej, odbierając im równocześnie prawo do wzrostu emerytury wojskowej z tytułu doliczenia stażu „cywilnego” i pozostawiając jednak taką samą możliwość (prawo wyboru) także dla żołnierzy powołanych do służby przed dniem 2 stycznia 1999 r., po spełnieniu (poczynając od dnia 1 stycznia 2025 r.) przesłanek określonych w art. 18i ustawy zaopatrzeniowej. Problem ten należy analizować także szerzej, uwzględniając (temporalnie) czas, w którym zostały wprowadzone omawiane zmiany ustawowe. O ile bowiem we wcześniejszym okresie kiedy wzrost emerytury wojskowej mógł nastąpić z tytułu doliczenia okresów składkowych i nieskładkowych, a prawo do emerytury powszechnej wiązało się nie tylko z osiągnięciem wieku emerytalnego, ale także z posiadaniem określonego stażu emerytalnego, złożonego właśnie z okresów składkowych i nieskładkowych, o tyle nowe zasady obliczania emerytur wojskowych dla żołnierzy powołanych do służby po dniu 1 stycznia 1999 r. oraz poczynając od dnia 1 stycznia 2013 r. znajdują bądź będą w przyszłości znajdować zastosowanie w czasie, gdy prawo do emerytury powszechnej jest uzależnione wyłącznie od osiągnięcia wieku emerytalnego i zgromadzenia odpowiedniego kapitału składkowego, a nie od okresu, w którym ów kapitał był gromadzony.

Opisany wyżej rezultat wykładni systemowej znajduje potwierdzenie także w wykładni funkcjonalnej (celowościowej) art. 95 ust. 2 ustawy emerytalnej. Pośrednio cel uregulowania zawartego w tym przepisie wynika bowiem z uzasadnienia projektów obu wyżej omówionych zmian ustawowych, z których wynika, że projektodawca nie zakładał możliwości kumulacyjnego pobierania świadczeń z obu systemów. Przyjął bowiem, a założenie to zostało następnie w pełni zaakceptowane i zrealizowane w toku procesu legislacyjnego, że w każdym przypadku osoba uprawniona do emerytury wojskowej oraz emerytury powszechnej, która pozostawała w zawodowej służbie wojskowej w dniu 1 stycznia 1999 r. musi dokonać wyboru świadczenia, które ma być jej wypłacane, również wtedy, gdy wysokość emerytury wojskowej została obliczona wyłącznie na podstawie okresów tej służby, bez „uzupełnienia” jej o zwiększenie wynikające z przebytych okresów składkowych i nieskładkowych.

Między innymi, z tych względów, Sąd Najwyższy, w powiększonym składzie, stanął na stanowisku, że budzący wątpliwości interpretacyjne, zwrot „z wyjątkiem przypadku, gdy emerytura wojskowa (…) została obliczona według zasad określonych w art. 15a albo 18e ustawy (zaopatrzeniowej) …” użyty w art. 95 ust. 2 ustawy emerytalnej, wykładany z uwzględnieniem reguł gramatycznych, systemowych i funkcjonalnych powinien być rozumiany jako odnoszący się tylko do żołnierzy, których emerytury są obliczane na podstawie tych przepisów, a zatem do żołnierzy powołanych do zawodowej służby wojskowej, odpowiednio po dniu 1 stycznia 1999 r. oraz po dniu 31 grudnia 2012 r.

Żaden z tych wyjątków nie dotyczy zaś skarżącego, co oznacza, że w zaistniałej sytuacji nabycia przez niego zarówno prawa do emerytury z ubezpieczenia społecznego, jak i prawa do emerytury wojskowej, dochodzi do zbiegu, o którym stanowi art. 7 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych, a skarżącemu przysługuje wypłata tylko jednego z tych świadczeń – wyższego lub przez niego wybranego.

Nie można podzielić poglądu, że do zbiegu prawa do emerytur dochodzi w sytuacji, gdy, do tych dwóch świadczeń, doliczone byłyby te same składki. Osoba, która nabyła prawo do emerytury wojskowej z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia, nie nabywa prawa do emerytury z systemu ubezpieczeniowego (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej w brzmieniu sprzed 5 lutego 2009 r.), i odwrotnie, z prawa do emerytury wojskowej nie mogła i nie może skorzystać osoba, która nabyła prawo do emerytury z tytułu ubezpieczenia obliczonej z uwzględnieniem okresów służby wojskowej (art. 12 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych).

Inaczej rzecz ujmując, obliczenie skarżącemu emerytury wojskowej z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, pozbawiłoby go prawa do emerytury z systemu powszechnego. Do zbiegu prawa do świadczeń może zaś dojść wyłącznie wówczas, gdy przysługuje prawo do świadczeń z obu tych systemów.

Na zakończenie warto również zaznaczyć, że Konstytucja RP w art. 67 ust. 1 zapewnia obywatelom prawo do zabezpieczenia społecznego w zakresie i formie określonej ustawą, czyli aktualnie obowiązującą ustawą o emeryturach i rentach z FUS. Z kolei zasad sprawiedliwości społecznej i równości wobec prawa sformułowanych w art. 2 i art. 32 Konstytucji nie można rozumieć w odniesieniu do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w ten sposób, że wszyscy mają prawo do takich samych świadczeń. Równość wobec prawa oznacza jednakowe traktowanie osób spełniających takie same warunki. Jeżeli ustawa przyznaje uprawnienia określonemu kręgowi osób spełniających wymagane warunki, osoby nienależące do tego kręgu nie mogą powoływać się na zasadę równości, skoro wymaganych warunków nie spełniają. Równość wobec prawa należy rozumieć jako równość szans, a nie równość w zakresie wszystkich uprawnień ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2004 roku, II UK 363/03, Legalis nr 237242).

W przedmiotowej sprawie odwołujący złożył wniosek o emeryturę w ZUS w dniu 28 września 2023 r. We wniosku wskazał, że pobiera rentę inwalidzką z (...). Decyzją z dnia 12 października 2023 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. od 12 października 2023 r., a decyzją z 13 listopada 2023 r. i wadliwie podjęto jej wypłatę od 1 listopada 2023 r. Decyzja z dnia 13 listopada 2023 r. została uchylona przez organ rentowy jako błędnie wydana.

Zgodnie bowiem z art. 114 ust. 6 w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego. Uchylenie lub zmiana decyzji, o której mowa w ust. 1, nie może nastąpić, jeżeli od dnia jej wydania upłynął okres 3 lat - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 6.

W konsekwencji rację ma organ rentowy, że mając na względzie obowiązujące przepisy emerytalne niezasadnie podjęto wypłatę emerytury z FUS.

W obecnym stanie prawnym i faktycznym w przypadku zbiegu prawa do dwóch świadczeń z (...) i ZUS, wypłaca się jedno ze świadczeń wybranych przez zainteresowanego.

Ubezpieczony złożył do Wojskowego Biura Emerytalnego w Ł. oświadczenie o wyborze pobierania świadczenia wyższego, jakim jest wojskowa renta inwalidzka wypłacana przez (...) w Ł..

Mając na uwadze wszystkie poczynione wyżej rozważania prawne, Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżona decyzja z dnia 24 maja 2024 r. oraz z dnia 6 czerwca 2024 r. jest prawidłowa, odpowiada prawu, wobec czego odwołania wnioskodawcy nie mogą zostać uwzględnione.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c., oddalił oba odwołania.

SSO Paulina Kuźma