Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

całości wyroku

Decyzją z dnia 8.05.2025 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że G. T., jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie od 10.01.2022 r. oraz określił miesięczne podstawy wymiaru składek z wymienianego tytułu na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne za miesiące od stycznia 2022 r. do marca 2025 r., a nadto na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy za miesiące od lutego 2022 r. do czerwca 2022 r., od września 2022 r. do grudnia 2022 r., za maj i czerwiec 2023 r., od sierpnia do grudnia 2023 r., za styczeń 2024 r., od marca do grudnia 2024 r., a także na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiące od stycznia 2022 r. do marca 2025 r.

Organ rentowy wskazał, że, ze zgromadzonych w systemie informatycznym, dokumentów, wynika, iż płatnik składek (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z/s w Ł., we wskazanym okresie, zgłosił G. T. - obywatela G. (...) z tytułu wykonywania umowy zlecenia wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego od 10.01.2022 r. Ponadto ustalono, że we wskazanym okresie od 10.01.2022 r. nie posiadał on innego tytułu do ubezpieczeń społecznych, który zwalniałby z obowiązku podlegania ubezpieczeniom z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy jest przychód faktycznie otrzymany lub postawiony do jego dyspozycji, a nie wynikający z umowy.

(decyzja – k. 10-14 akt ZUS)

(...) sp. z o.o. w Ł. odwołała się od ww. decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że ubezpieczony, jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek nie podlega w spornym okresie obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego i kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych polegającą na wadliwym stanowisku, że ww. przepis wyłącza z obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu jedynie obywateli państw obcych, których pobyt nie ma charakteru stałego i którzy są jednocześnie zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i misjach międzynarodowych.

Ponadto, na podstawie art. 177 §1 pkt 1 k.p.c. wniesiono o zawieszenie postępowania, albowiem rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania, a to postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów toczącego się przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w L., a w najbliższym czasie przed Sądem Okręgowym w Łodzi.

Na podstawie art. 467 § 4 k.p.c. wniesiono także o zwrot organowi rentowemu akt sprawy w celu uzupełnienia materiału sprawy, albowiem występują istotne braki w materiale, a także organ rentowy zastosował błędną podstawę prawną oraz faktyczną.

W uzasadnieniu wskazano, że płatnik składek, w sprawie VIII U 1614/19 przed Sądem Okręgowym w Gliwicach uzyskał korzystny wyrok określający, iż nie ma obowiązku odprowadzania składek z ubezpieczenia społecznego, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych w przypadku obecnie oraz w przyszłości zatrudnianych cudzoziemców, ponieważ zatrudnienie cudzoziemców następuje na pobyt czasowy, niemający charakteru stałego, a zatrudnieni cudzoziemcy nie posiadają kart stałego pobytu. Ponadto wskazano także, że w sprawie o tożsamym stanie prawnym w wyniku postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Katowicach sygn. akt XI U 603/18 oraz Sądem Apelacyjnym w Katowicach sygn. akt III AUa 1555/18, spółka dwukrotnie uzyskała wyrok wskazujący na prawidłowość złożonej interpretacji. Podał, że (...) Oddział w L. złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy postanowieniem z 16 czerwca 2020 roku odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Dodatkowo odwołujący wskazał, iż w sprawie III AUa 1342/20 oraz III AUa 774/20 o tożsamym stanie prawnym Sąd Apelacyjny w Łodzi wydał wyrok korzystny dla spółki, tj. zmieniający zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego.

(odwołanie – k. 3-5)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, a także o oddalenie wniosku o zwrot akt sprawy organowi rentowemu i wniosku o zawieszenie postępowania, a nadto o zasądzenie od płatnika składek na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami.

(odpowiedź na odwołania k. 8 – 10)

Postanowieniem z dnia 27.06.2025 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek odwołującego się o zwrot akt sprawy organowi rentowemu oraz wniosek o zawieszenie postępowania.

(postanowienie k. 12)

Postanowieniem z dnia 1.08.2025 r. Sąd Okręgowy na podstawie art. 144 k.p.c. wyznaczył kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu G. T..

(postanowienie – k. 23)

W piśmie procesowym z dnia 3.09.2025 r. kurator dla nieznanego z miejsca pobytu G. T. – radca prawny J. P., oświadczył, że nie udało mu się nawiązać kontaktu z zainteresowanym, a nadto wniósł o rozstrzygnięcie sprawy zgodnie z przepisami i przyjętą linią orzeczniczą w analogicznych sprawach oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów obsługi kuratorskiej ponieważ nie zostały one uiszczone w żadnej części.

(pismo -k. 31)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Przedmiotem przeważającej działalności (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z/s w Ł. jest prowadzenie agencji pracy tymczasowej. Płatnik składek zatrudnia cudzoziemców na podstawie umów zlecenia i zgłasza ich z tego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego. (okoliczność bezsporna, a ponadto odpis z KRS – k. 7)

Płatnik składek, jako zleceniodawca, zawarł z obywatelem G. (...) – G. T., jako zleceniobiorcą, pisemną umowę zlecenia z 10.01.2022 r., na mocy której ten zobowiązał się w okresie od 10.01.2022 r. do 10.07.2023 r. do wykonania prostych prac produkcyjnych na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z/s w Ł. za wynagrodzeniem obliczonym według stawki godzinowej 19,70 zł brutto/godz. Następnie płatnik składek zawarł, jako zleceniodawca, z G. T., jako zleceniobiorcą, drugą pisemną umowę zlecenia z 10.07.2023 r., na mocy której ten zobowiązał się w okresie od 10.07.2023 r. do 10.01.2025 r. do wykonania prostych prac produkcyjnych na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z/s w Ł. za wynagrodzeniem obliczonym według stawki godzinowej 24,00 zł brutto/godz. Potem płatnik składek zawarł, jako zleceniodawca, z G. T., jako zleceniobiorcą, trzecią pisemną umowę zlecenia z 10.01.2025 r., na mocy której ten zobowiązał się w okresie od 10.01.2025 r. do 10.07.2026 r. do wykonania prostych prac produkcyjnych na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z/s w Ł. za wynagrodzeniem ustalonym według aktualnie obowiązującej minimalnej stawki wynikającej z ustawy z 10.10.2002 r. o wynagrodzeniu minimalnym za pracę. Zainteresowany G. T. podpisał oświadczenie, że na terenie Rzeczypospolitej Polskiej przebywa tymczasowo oraz, że nie jest zainteresowany pozostaniem na stałe.

(umowy zlecenia wraz z oświadczeniem w kopercie za k. 19)

W spornym okresie od 10 stycznia 2022 r. do marca 2025 r., G. T., w sposób ciągły, wykonywał dla (...) sp. z o.o. z/s w Ł. zlecenie zgodnie z ww. umowami i stale przebywał w Polsce.

(okoliczności bezsporne)

Płatnik składek w okresie od 10 stycznia 2022 r. do marca 2025 r., zgłosił G. T., jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywania ww. umów zlecenia oraz złożył dokumenty rozliczeniowe, w których obliczył i rozliczył składki tylko na ubezpieczenie zdrowotne.

(okoliczność bezsporna)

W badanym okresie od 10.01.2022 r. do marca 2025 r. G. T. nie posiadał innego tytułu do ubezpieczeń społecznych, który zwalniałby z obowiązku podlegania ubezpieczeniom z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek.

(okoliczność bezsporna)

Stan faktyczny w n/n sprawie był bezsporny, a Sąd ustalił powyższe fakty w oparciu o powołane dokumenty, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała.

W rozpoznawanej sprawie do rozstrzygnięcia pozostawało jedynie zagadnienie prawne, czy ubezpieczony, jako obywatel G. (...), w spornym okresie powinien zostać zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w związku z tym powinny być odprowadzone składki z tego tytułu, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Na wstępnie należy podnieść, iż w badanej sprawie nie było podstaw do zwrotu akt organowi rentowemu na podstawie art. 467 § 4 k.p.c. Trzeba przypomnieć, że Sąd ubezpieczeń społecznych może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego. Wskazuje się, także, że możliwość przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu przez sąd pierwszej instancji została ograniczona tylko do dwóch sytuacji, przewidzianych w art. 467 § 4 k.p.c. oraz art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.; poza tym sąd pierwszej instancji obowiązany jest rozstrzygnąć sprawę merytorycznie (por. wyrok SA w Szczecinie z 9.02.2022 r., III AUa 439/21, LEX nr 3360319).

Na podstawie art. 467 § 4 k.p.c. z całą pewnością nie mogą być uzupełnione te wady, które decyzję organu rentowego dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego jako przedmiotu odwołania, a więc gdy decyzja taka została wydana przez organ niepowołany lub w zakresie przedmiotu orzeczenia bez jakiejkolwiek podstawy w obowiązującym prawie materialnym, względnie z oczywistym naruszeniem reguł postępowania administracyjnego. W takich przypadkach decyzja jest bowiem bezwzględnie nieważna (nieistniejąca prawnie) i nie wywołuje skutków prawnych (koncepcja tzw. bezwzględnej nieważności decyzji administracyjnej). (por. postanowienie SN z 27.01.2021 r., II UZ 25/20, LEX nr 3112876).

Jednocześnie należy wskazać, że brak było podstaw do zawieszenia niniejszego postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. W tym miejscu należy przypomnieć, że zgodnie z art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania cywilnego. Należy zaznaczyć, że pełnomocnik strony odwołującej się wskazał jedynie, że rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania, a to postępowania dotyczącego wydania indywidualnej interpretacji przepisów, toczącego się przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w L., a w najbliższym czasie przed Sądem Okręgowym w Łodzi. Tym samym pełnomocnik strony skarżącej odniósł się do tej kwestii jedynie w sposób ogólny. W związku z powyższym należy wskazać, iż brak jest dowodów potwierdzających, że takie postępowanie się toczy.

Nie można również tracić z pola widzenia, iż wskazana w art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. podstawa do zawieszenia postępowania zachodzi, gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania cywilnego. Zależność ta musi być tego rodzaju, że orzeczenie, które ma zapaść w innym postępowaniu cywilnym, będzie prejudykatem, czyli podstawą rozstrzygnięcia sprawy, w której ma być zawieszone postępowanie. Przepis art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. znajduje zastosowanie, gdy wynik jednego postępowania cywilnego zależy od wyniku innego postępowania cywilnego, gdyż przedmiot postępowania prejudycjalnego stanowi element podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu cywilnym. Oznacza to, że nie jest możliwe rozstrzygnięcie sprawy w toczącym się postępowaniu cywilnym bez wcześniejszego rozstrzygnięcia kwestii prejudycjalnych (por. postanowienie SA w Szczecinie z 5.09.2012 r., III AUz 71/12, LEX nr 1216392). Niewątpliwie taka sytuacja nie ma miejsca w przedmiotowej sprawie.

Mając na względzie powyższe, Sąd przystąpił do merytorycznego rozpoznania sprawy.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2023.0.1230) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy oświadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust.4.

Zleceniobiorcy, podlegający ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 1 ustawy systemowej).

Zleceniobiorcy, objęci obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, ubezpieczeniu chorobowemu, podlegają dobrowolnie na swój wniosek (art. 11 ust. 2 ustawy systemowej).

Obowiązkowo, ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają zleceniobiorcy od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (art. 13 pkt 2 ustawy systemowej).

Każda osoba, objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym, podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy systemowej – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklaracji rozliczeniowych, imiennych raportów miesięcznych oraz opłacanie składek za dany miesiąc. Płatnik składek jest zobowiązany do zgłoszenia w terminie 7 dni zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych od daty powstania obowiązku ubezpieczenia oraz do zgłoszenia wyrejestrowania od dnia wygaśnięcia tytułu do ubezpieczeń społecznych (art. 36 ust.1, ust. 2, ust. 4 i ust. 11 ustawy systemowej).

Na podstawie, zaś, art. 66 ust. 1 pkt. 1 lit. „e” ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z 27 sierpnia 2004 roku (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1373 ze zm.) osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zleceniobiorców, stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy oświadczenie usług, jeżeli w umowie o świadczenie usług określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie (art. 18 ust. 1 i 3 w związku z art. 4 pkt ustawy systemowej).

Jak stanowi art. 20 ust. 1 powołanej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust.2 i ust.3.

Zgodnie z § 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 września 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1831) dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie lub imiennym raporcie miesięcznym korygującym, o którym mowa w art. 41 ust. 6 ustawy, zwanym dalej „raportem korygującym”, oraz w deklaracji i deklaracji rozliczeniowej korygującej, o której mowa w art. 47 ust. 3 ustawy, zwanej dalej „deklaracją korygującą”, uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat - od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy - stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ustawy. Z powyższego wynika, że podstawę wymiaru składek stanowi przychód faktyczny wypłacony w danym miesiącu.

Do ustalenia, zaś, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, osób, o których wyżej mowa, z mocy art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6. Ust. 5 art. 81 stanowi, że przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z kolei ,wymieniony ust. 6 art. 81, przewiduje, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.

Według art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 107 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2024 r. poz. 475), obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, opłacają pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o Funduszu Solidarnościowym (tekst jednolity Dz.U.
z 2024 r. poz. 296) do obowiązkowych składek na Fundusz stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące obowiązkowych składek na Fundusz Pracy.

W świetle art. 9 i art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (tekst jednolity Dz. U. z 2023 r. poz. 1087), pracodawca jest obowiązany opłacać składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za zleceniobiorców od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych.

Istota sporu, w niniejszej sprawie, sprowadzała się do ustalenia, czy do ubezpieczonego G. T. ma zastosowanie, czy też nie ma zastosowania - norma przewidziana w art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a zatem czy stanowisko organu rentowego podlegania przez ww. obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie wskazanym w treści zaskarżonej decyzji, jako osoby wykonującej pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek jest prawidłowe.

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością stała na stanowisku, że do wskazanego ubezpieczonego nie mają zastosowania przepisy dotyczące podlegania przez niego ubezpieczeniom społecznym w związku z zawartą umową zlecenia biorąc pod uwagę treść normy przewidzianej w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej. W jego ocenie prezentowane stanowisko jest spójne z ugruntowaną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego, które wskazuje, że w przypadku obecnie oraz w przyszłości zatrudnianych cudzoziemców nie istnieje obowiązek odprowadzania składek z ubezpieczenia społecznego, o których mowa w przywołanej ustawie, gdyż zatrudnienie cudzoziemców następuje na pobyt czasowy, który nie ma charakteru stałego, a zatrudnieni cudzoziemcy nie posiadają kart stałego pobytu.

Przywoływane stanowisko nie znajduje jednak zastosowania na gruncie przedmiotowej sprawy, ani nie ma odzwierciedlenia w ukształtowanym w tym temacie orzecznictwie.

W tym miejscu warto przytoczyć treść, analizowanego przepisu, art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, który stanowi, że nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba, że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Wynika stąd, że jedynie ratyfikowana umowa międzynarodowa, jako prawo nadrzędne, może wykluczyć zastosowanie polskich przepisów w tym zakresie, a z taką sytuacją nie mamy do czynienia na gruncie badanej sprawy w przypadku zainteresowanego.

Z wykładni powołanych przepisów wynika, że, zarówno, w przypadku pracowniczego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, jak i tytułu, wynikającego z wykonywania umowy zlecenia sam zamiar czasowego przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też legitymowanie się jedynie zezwoleniem na pobyt czasowy nie mają rozstrzygającego znaczenia. Istotne jest jedynie, czy podczas wykonywania wyżej wymienionych działalności można mówić o stałym przebywaniu danej osoby na terytorium Polski. W konsekwencji przyjazd, choćby i cykliczny (regularny) do Polski celem wykonywania pewnych aktywności zawodowych jak np. prowadzenie wykładów, czy świadczenie usług doradczych na podstawie umowy zlecenia albo umowy o pracę nie będzie powodował objęcia obywatela państwa trzeciego polskim systemem ubezpieczenia społecznego. Natomiast stałe przebywanie w Polsce w okresie wykonywania tych czynności (np. zamieszkanie w Polsce i prowadzenie wykładów lub badań przez jeden semestr), chociażby przez krótki (sumarycznie) okres czasu determinowany czasowym zezwoleniem na pobyt, będą prowadzić do objęcia polskim systemem ubezpieczeń społecznych.

Tym samym, z przepisu tego nie wynika wymóg łącznego spełnienia dwóch wymienionych w tym przepisie przesłanek niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przez obywateli państw obcych. Przepis ten kreuje dwie niezależne od siebie kategorie określonych w nim osób, które obowiązkowi temu nie podlegają. Są nimi - po pierwsze - obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Polski nie ma charakteru stałego oraz - po drugie - obywatele państw obcych, którzy zatrudnieni są w wymienionych w tym przepisie placówkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z 1.10.2019 r., I UK 194/18).

W przedmiotowej sprawie ubezpieczony w spornym okresie wykonywał przedmiotową umowę zlecenia, otrzymywał wynagrodzenie, a zatem przebywał stale w Polsce. Okoliczności przeciwnych odwołujący nie wykazywał.

Podkreślenia, dodatkowo, wymaga, iż wykonywania owych prac zostało powierzone cudzoziemcom, wykonującym czynności w charakterze pracownika tymczasowego, bowiem płatnik składek, w tej relacji, występował jako agencja pracy tymczasowej.

Tym samym, biorąc pod uwagę analizowany w niniejszej sprawie przypadek, pobyt na terenie Polski, choćby, nawet czasowy, którego ramy są ściśle określone nie oznacza, że pobyt ten nie ma charakteru stałego o którym mowa w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12.07.2017 r., II UK 295/16).

Wskazać wreszcie należy na najnowsze orzecznictwo, które stoi na stanowisku, że wykonywanie przez obywatela G. (...) aktywności zarobkowej stanowiącej tytuł ubezpieczeń społecznych (w tym umowy zlecenia) na terenie RP oznacza jego podleganie polskim ubezpieczeniom społecznym bez względu na charakter pobytu, gdyż wyjątek z art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie znajduje zastosowania. Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że charakter pobytu obywatela państwa obcego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (stały albo niestały) należy odnosić do powszechnego obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, czyli do podstawy ubezpieczenia. Kluczowy jest zatem charakter aktywności zarobkowej cudzoziemca stanowiącej tytuł ubezpieczeniowy i sposób jej realizacji w okolicznościach indywidualnej sprawy . Charakter pobytu nie zależy natomiast od zamiaru, jaki co do okresu przebywania w Polsce przejawia cudzoziemiec; rodzaju posiadanego dokumentu pobytowego; kwestii formalno-meldunkowych itp. W szczególności uzyskanie przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt na czas oznaczony nie przeczy stałemu pobytowi w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. (por. wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2023 r., sygn. I USKP 31/22 por. wyrok SN z dnia 25 kwietnia 2023 r., sygn. I USKP 60/22 por. wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2023 r., sygn. I USKP 31/22),

W tym kontekście, za objęciem ubezpieczeniem, cudzoziemca, przemawia „niezmienny” pobyt na terenie RP w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, który w szczególności ma miejsce wówczas, gdy chodzi o cudzoziemców - obywateli odległych przestrzennie państw, którzy w okresie realizacji umów zatrudnieniowych w Rzeczypospolitej Polskiej nie powracają regularnie do kraju pochodzenia, np. w związku z dniami wolnymi od pracy (jak się wydaje dotyczy to obywateli Armenii, G. (...) , Uzbekistanu, Azerbejdżanu, Tadżykistanu, Kazachstanu, Nepalu, Bangladeszu, Indii, Pakistanu, Indonezji, Malezji). Nawiązując do wypracowanej w orzecznictwie przesłanki „centrum interesów życiowych cudzoziemca”, można wręcz przyjąć, że w okresie jakkolwiek czasowego, to jednak długookresowego pobytu takich cudzoziemców na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej ich „centrum interesów życiowych” znajduje się właśnie na terytorium Polski. /zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18.10.2023 r., I (...) 79/22, L./.

Termin „nie podlegają ubezpieczeniom społecznym obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego”, zawarty w treści art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, należy dekodować w powiązaniu z systemem ubezpieczenia społecznego, a nie przez odwoływanie się do przepisów o charakterze meldunkowym, ilościowym (ile razy dana osoba wjeżdża do kraju i jak długo tu pozostaje). Wobec tego uzyskanie przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt na czas oznaczony wcale nie przeczy stałemu pobytowi w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, jako że nawet taki pobyt jest również stały w sensie „niezmienny w danym okresie” (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 12.06.2019 r., II UK 229/18, L., postanowienie Sądu Najwyższego z 22.05.2019 r., II UK 167/18, L.).

Nie jest uprawnione założenie wykluczające, z pojęcia pobytu stałego, w rozumieniu cytowanego przepisu, pobytu cudzoziemca, na podstawie zezwolenia na czas oznaczony i akceptujące taki stały pobyt dopiero w przypadku zezwolenia na pobyt na czas nieoznaczony (art. 19 ust. 4 ustawy o cudzoziemcach z 1997 r.) albo zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE (art. 65 ust. 7 ustawy o cudzoziemcach z 2003 r.) (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 22.05.2019 r., II UK 167/18, L., postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22.05.2019 r., II UK 169/18, L.).

Wykonywanie przez obywatela G. (...) , aktywności zarobkowej, stanowiącej tytuł ubezpieczeń społecznych (w tym umowy zlecenia) na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oznacza jego podleganie polskim ubezpieczeniom społecznym bez względu na charakter pobytu, gdyż wyjątek z art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie znajduje zastosowania. Rolą ustawodawcy jest jednak budowanie takich systemów instytucji ogólnych, które prawu pozytywnemu umożliwiają nadanie cechy zrozumiałego i spójnego zbioru norm prawnych, z odniesieniem do aksjologii oraz ekonomicznej analizy prawa (por. postanowienie SN z 28.11.2023 r., (...) 97/23, LEX nr 3645246).

Obowiązkowe ubezpieczenie społeczne powstaje ipso iure, co odwołujący się płatnik musiał mieć na względzie zawierając umowę z ubezpieczonym.

W przedmiotowej sprawie ubezpieczony zawarł z płatnikiem składek umowę zlecenia, w ramach której był on zobowiązany do wykonywania na rzecz płatnika pracy. Powyższa umowa opiewała na określony czas, podczas którego ubezpieczony systematycznie wykonywał pracę i przebywał stale w Polsce. Tym samym działania ubezpieczonego nie miały bez wątpienia charakteru incydentalnego, przykładowo sprowadzającego się do przyjazdu na jeden dzień pracy.

Reasumując – stały pobyt w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podlega ocenie w zależności od charakteru aktywności zarobkowej osoby ubezpieczonej, stanowiącej tytuł ubezpieczeniowy – od rodzaju oraz sposobu realizacji umowy, z której wynika ustawowy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym; w przypadku realizacji przez cudzoziemca (obywatela G. (...) ) umowy zlecenia zawartej na czas określony kilku miesięcy, wykonywanej stale na terenie RP, nie jest możliwe zakwalifikowanie tego stanu jako zmienności (niestałości) jego pobytu, zwalniającej płatnika z obowiązku zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego takiej osoby.

W świetle powyższych uwag uznać należy, że ubezpieczony nie jest adresatem normy wskazanej w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej.

Oznacza to, że w przypadku badania rzeczywistego charakteru pobytu ubezpieczonego w Polsce i ustalenia, że pobyt ten nie ma charakteru tymczasowego, a mimo to obywatel państwa obcego nie został zgłoszony do ubezpieczeń jako zleceniobiorca, organ rentowy powinien wydać stosowną decyzję, jak w niniejszej sprawie.

Tym samym należało uznać, że zaskarżona decyzja organu rentowego w przedmiocie podlegania przez ubezpieczonego ubezpieczeniom społecznym w spornym okresie na zasadach ogólnych, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, jako osoby wykonującej pracę na podstawie opisanych umów zlecenia u płatnika składek, jest prawidłowa.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie ( punkt 1 sentencji wyroku).

W przedmiocie kosztów procesu, na które złożyły się koszty zastępstwa procesowego w wysokości 360 zł poniesione przez pozwany organ rentowy, jako strony w całości wygrywającej n/n sprawę, Sąd orzekł na podstawie art. 98§ 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 poz. 1935 z późn. zm.). O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. ( punkt 2 sentencji wyroku).

Sąd Okręgowy przyznał i nakazał wypłacić z funduszu Skarbu Państwa kasy Sądu Okręgowego w Łodzi wynagrodzenie dla kuratora ustanowionego dla nieznanego z miejsca pobytu ubezpieczonego – r.pr. J. P. na podstawie art. 91a § 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 959) oraz § 2 oraz § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej z 9 marca 2018 roku (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 536) w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1935 ze zm.) (punkty 3 i 4 sentencji wyroku).