Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 czerwca 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że M. K. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą ma obowiązek opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne, w przypadku:

- rocznej podstawy wymiaru składki – jako dochód z działalności gospodarczej ustalony zgodnie z art. 84 ust 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;

- miesięcznej podstawy wymiaru składki – dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, ustalony zgodnie z art. 81 ust 2c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W uzasadnieniu wskazano, że w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą wysokość podstawy została ściśle powiązana z formą opodatkowania oraz wysokością uzyskiwanych dochodów z działalności gospodarczej (art. 81 ust 2, 2b-2d ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Nietrafne jest zatem zapatrywanie jakoby do komorników sądowych zastosowanie miał mieć art. 81 ust 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Przepis ten jest bowiem stosowany jedynie do tych osób prowadzących pozarolniczą prowadzących pozarolniczą działalność, które nie zostały wskazane w art. 81 ust 2, 2e i 2z ustawy.

(decyzja – k. 47-50 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła M. K. zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że jako komornik sądowy przy ustalaniu wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne za kolejne miesiące 2022 r. podlega dyspozycji art. 79 ust 1 w zw. z art. 81 ust 2za ustawy zdrowotnej. W uzasadnieniu odwołania wskazała, że dokonana przez organ rentowy wykładnia jest nieprawidłowa. W całości podzieliła stanowisko wyrażone stanowisku Krajowej Rady Komorniczej, którą załączyła do odwołania. Wskazuje ona m.in., że wolą ustawodawcy było objęcie zakresem zmian wynikającej z wejściem w życie m.in. ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, sytuacji prawnej szeroko rozumianych przedsiębiorców, do której to grupy komornicy sądowi nie należą z racji ograniczenia ustawowego i ich pozycji zawodowej. Należy zatem zaliczyć komornika sądowego do grupy podmiotów kwalifikowanych w uzasadnieniu projektu ustawy jako pozostałe osoby prowadzące działalność pozarolniczą - co pozostaje w ścisłej korelacji z art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych. Komornik sądowy nie prowadzi bowiem działalności gospodarczej i nie jest przedsiębiorcą, nie jest osobą prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu nie może też być wspólnikiem w spółce, jak też Komornik nie jest osobą prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę lub inną formę wychowania przedszkolnego placówkę lub ich zespół.

(odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podtrzymał w całości argumentacja wskazaną w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 20-21)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. K. jest komornikiem sądowym przy Sądzie Rejonowym w Pabianicach. W dniu 31.07.2023 r. zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z prośbą o wydanie decyzji, że komornik sądowy przy ustalaniu składki na ubezpieczenie zdrowotne za poszczególne miesiące 2022 r. nie podlega dyspozycji art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust. 2za ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

(pismo – k. 3-4 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Z oświadczenia z dnia 13.06.2023 r. wynika, że M. K. za 2022 rok rozliczana była na podstawie podatku liniowego.

(oświadczenie – k. 39 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Zaskarżoną decyzją z 30 czerwca 2023 roku organ rentowy stwierdził, że M. K. jako komornik sądowy przy ustalaniu składki na ubezpieczenie zdrowotne nie podlega art. 81 ust. 2za ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

(decyzja – k. 47-50 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższe fakty Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach rentowych, których wiarygodność i prawdziwość nie była kwestionowana. Na rozprawie w dniu 13 listopada 2023 roku wnioskodawczyni ostatecznie cofnęła wniosek o przesłuchanie płatnika składek. Sąd miał na uwadze, że spór w niniejszym procesie sprowadzał się do wykładni przepisów powszechnie obowiązujących.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 33 ust 1 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz.U.2023.1691), komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej.

Z powyższych przepisów wynika, także, iż do komornika stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.), przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.) oraz przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.), dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Wnioskodawczyni jako komornik sądowy nie podlega wpisowi do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej.

Z punktu widzenia podatkowego wnioskodawczyni traktowana jest jako osoba osiągająca przychód jakim jest przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej - art. 10 ust 1 punkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Opodatkowanie na zasadzie art. 30c ustawy podatkowej dotyczy tzw. podatku liniowego. Wnioskodawczyni w taki sposób podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym w 2022 r.

Odwołująca jako komornik nie jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust 1 ustawy o podatku od towarów i usług, wykonującym samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust 2 ustawy.

Od 1 stycznia 2022 r. obowiązuje ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105), która m.in. składkę zdrowotną uzależnia od tego w jaki sposób osoby prowadzące działalność ustalają podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 79a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) składka na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą wymienioną w art. 8 ust. 6 punkt 1, 3, 4, 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców opłacających podatek dochodowy na zasadach wymienionych w art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym stanowi 4,9% podstawy wymiaru, jednak nie mniej niż kwota odpowiadająca 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, o którym mowa w art. 81 ust. 2, w przypadku składki obliczonej od miesięcznej podstawy jej wymiaru, iloczynu liczby miesięcy w roku składkowym, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i minimalnego wynagrodzenie obowiązującego w pierwszym dniu tego roku składkowego, w przypadku składki obliczonej od rocznej podstawy jej wymiaru. Przepis ust. 1 stosuje się również w przypadku, gdy ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1 opłaca w tym samym roku kalendarzowym podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30ca opodatkowanie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w art. 8 ust. 6 w punkcie 1 dotyczą osób prowadzących działalność na podstawie ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, punkt 3 dotyczy osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu, punkt 4 dotyczy wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, punkt 5 dotyczy osób prowadzących szkołę publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół.

W art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, podstawę wymiaru składki dla osób prowadzących działalność gospodarczą wymienioną w art. 8 ust. 6 punkt 1,3,4,5 ustawy systemowej oraz art. 18 ust. 1 ustawy o przedsiębiorcach opłacających podatek dochodowy od osób fizycznych na podstawie art. 29, 30c lub 30ca ustawy podatkowej, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętym przychodem a poniesionymi kosztami uzyskania przychodu.

Komornicy nie mieszczą się w żadnej z wymienionych w art. 81 ust. 2 grup, nie są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o przedsiębiorcach, ani nie należą do żadnej z grup określonych w art. 8 ust. 6 punkt 1,3,4,5 ustawy systemowej. Nie wykonują wolnego zawodu. Jedynie z punktu widzenia istnienia tytułu ubezpieczenia komornicy sądowi traktowani są jako osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stanowi, że dla pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą, w tym osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą, podstawą wymiaru miesięcznej składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedzającego, włącznie z wpłatami z zysku, ogłoszonego przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim.

Tutejszy sąd podziela stanowisko wyrażone przez Krajową Radę Komorniczą i załączone do odwołania uznając, że komornicy powinni być traktowani z punktu widzenia ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej jak pozostałe osoby prowadzące działalność pozarolniczą o których mowa w art. 81 ust. 2za. Powyższe podyktowane jest szczególną pozycją komornika, powodami wprowadzenia zmian w zakresie obliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne - ustalenia jako podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie rzeczywistych dochodów przedsiębiorcy i likwidacją możliwości odliczania składki zdrowotnej od podatku dochodowego.

Przepisy ustawy o komornikach sądowych jednoznacznie stwierdzają, iż komornik nie jest przedsiębiorcą. Nie jest także osobą wymienioną w art. 8 ust. 6 punkt 1, 3, 4, 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (punkt 2 tego przepisu dotyczący artystów został przez ustawodawcę wyłączony). Komornik jest funkcjonariuszem publicznym wykonujących określone zadania wynikające z ustawy o komornikach sądowych. Jest organem Państwa powołanym do wykonywania orzeczeń sądowych oraz innych czynności określonych w ustawach, posiadającym w tym zakresie, władcze kompetencje wobec innych podmiotów. Celem działania komornika sądowego nie jest prowadzenie działalności gospodarczej rozumianej jako zorganizowana działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Nie jest to także działalność podporządkowana regułom zysku i opłacalności, zasadzie racjonalnego działania i uczestnictwu w obrocie gospodarczym. Ryzyko finansowe związane z funkcjonowaniem kancelarii obciąża komornika, uzyskującego środki na ten cel z opłat pobieranych przy wykonywaniu czynności urzędowych, jednakże nie jest to działalność podporządkowana regułom zysku i opłacalności, gdyż po spełnieniu warunków przez uprawniony podmiot, komornik sądowy nie może odmówić dokonania określonych czynności urzędowych, a opłata za nie, nie może być określona inaczej, niż jedynie według zasad określonych w przepisach prawa.

R. legis wprowadzanych zmian dotyczących sposobu określenia składki na ubezpieczenie zdrowotne wyrażone w projekcie do ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, dotyczyło zasad określenia składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców. W uzasadnieniu projektu wskazano, że ustawodawca zmierzał do odejścia w stosunku do przedsiębiorców od określania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jako stałej opłaty ryczałtowej na rzecz uzależnienia jej od rzeczywistych dochodów przedsiębiorcy. Ustawodawca zmierzał więc do określenia w inny niż dotychczas, sposobu określenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne co do przedsiębiorców, którymi jak jasno wynika z ustawy o przedsiębiorcach - komornicy sądowi nie są.

Okoliczność, że w zakresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu przez komornika, ustawodawca odsyła do stosowania przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie przepisów osób prowadzących działalność gospodarczą, nie oznacza iż następuje zmiana charakteru prawnego podmiotu ubezpieczonego. Podobnie okoliczność, że w zakresie opodatkowania komornika sądowego traktuje się jak osobę prowadzącą działalność gospodarczą, nie oznacza iż następuje zmiana charakteru tego podmiotu. Sposób opodatkowania przychodów w ustawie podatkowej nie kreuje samodzielnie ani podstawy działania danego podmiotu, ani jego charakteru czy tytułu ubezpieczenia. W tym zakresie wypowiadał się Sąd Najwyższy szeroko w kilku orzeczeniach przy okazji rozpoznawania spraw dotyczących np. tytułu ubezpieczenia co do lekarzy weterynarii.

Sąd zauważył, że w innych niż ubezpieczeniowe czy podatkowe sytuacjach, sam ustawodawca nie traktuje komorników sądowych jako przedsiębiorców czy podmiotów traktowanych jak prowadzące działalność gospodarczą. Przykładem jest ustawodawstwo dotyczące pomocy przewidzianej dla przedsiębiorców w okresie pandemii C.-19.

Sama konstrukcja przepisu art. 81 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, a mianowicie, wprowadzenie zasady zróżnicowania sposobu obliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne wskazuje na to, że ustawodawca zakładał, iż grupa podmiotów podlegających składce zdrowotnej z tytułu działalności gospodarczych lub traktowanych pod niektórymi względami jak prowadzący działalność gospodarczą jest zróżnicowana. Ustawodawca przewidział, iż oprócz osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, osób uważanych za prowadzących działalność gospodarczą czyli prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu, jako wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólnicy spółki jawnej, komandytowej i partnerskiej oraz osób prowadzących szkołę publiczną i niepubliczną, istnieje grupa opisana art. 81 ust. 2za ustawy regulującej ubezpieczenie zdrowotne. Z przepisu art. 81 ust. 2za ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym wynika, że ustawodawca z punktu widzenia obliczenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, przewiduje istnienie podmiotów określonych jako pozostałe osoby prowadzące działalność gospodarczą, w tym osoby współpracujące z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą.

Sąd Okręgowy w Łodzi w pełni podziela stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 września 2023r. w sprawie o sygnaturze akt III AUa 230/23 zapadłego w identycznym stanie faktycznym i prawnym.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy uznał, że dla odwołującej jako komornika sądowego, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego włącznie z wypłatami z zysku. Stąd zaskarżona decyzja podlegała zmianie w myśl art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i zasądził od ZUS na rzecz wnioskodawczyni kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty. Zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

.

/Sędzia Jacek Chrostek/