Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 lutego 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 2 stycznia 2024 r. odmówił D. P. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu organ wskazał, iż odmówił wnioskodawcy przyznania emerytury pomostowej, ponieważ nie udowodnił on okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat, jak również po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał on prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych Zakład nie uznał okresu zatrudnienia od 3 sierpnia 1981 r. do 24 października 1983 r. oraz od 6 listopada 1985 r. do 31 grudnia 1998 r., ponieważ ubezpieczony wykonywał prace równocześnie na dwóch różnych stanowiskach w obrębie dwóch różnych działów zarządzenia resortowego. Do prac w warunkach szczególnych można uwzględnić okresy pracy na dwóch różnych stanowiskach określonych w zarządzeniu resortowym w obrębie tylko tego samego działu, lecz różnymi pozycjami oraz okresy wykonywania pracy na stanowisku, którego nazwa składa się z nazw dwóch stanowisk pracy, a każde stanowisko jest wymienione w obrębie w wykazie resortowym w tym samym dziale, lecz pod inną pozycją. Brak jest zatem możliwości zaliczenia w/w okresu jako pracy w warunkach szczególnych, gdyż praca ta nie była wykonywana na stanowiskach w obrębie jednego działu zarządzenia resortowego, czyli na każdym z wymienionych stanowisk ubezpieczony nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach, uprawniającej do ubiegania się o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym. Jednocześnie Zakład wskazał, że ubezpieczony od 1 stycznia 2009 r. nie został zgłoszony w ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych. Nadto organ poinformował, iż na podstawie dowodów dołączonych do wniosku – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania Zakład przyjął za udowodniony okresy nieskładkowe w wysokości 4 lata, 10 miesięcy i 22 dni, składkowe w wysokości 34 lata, 10 miesięcy i 11 dni, staż sumaryczny w wysokości 39 lat, 9 miesięcy i 11 dni.

(decyzja z dnia 1 lutego 2024 r. – k. 31 akt ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji złożył w dniu 27 lutego 2024 r. (data nadania w Placówce Pocztowej) D. P., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie prawa materialnego tj. art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez bezzasadne przyjęcie, że:

1.  odwołujący się w celu uzyskania emerytury pomostowej winien wykazać fakty wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

2.  odwołujący się nie odwodnił okresu 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Wskazując na powyższe ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że odwołujący się ma prawo do emerytury pomostowej, a także o zasądzenie od organu na rzecz odwołującego się kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w wysokości 3600,00 zł.

W uzasadnieniu wskazano, iż jak wynika z zaświadczenia z dnia 13 lutego 2024 r. (...) Sp. z o.o. z/s w W. o wykonywaniu przez odwołującego się pracy w szczególnych warunkach /którego treść jest tożsama ze znajdującym się w aktach ZUS świadectwem KFZ (...) S.A. z dnia 31 grudnia 1998 r. o wykonywaniu prac w szczególnych warunkach przez odwołującego się/ wnioskodawca wykonywał przez okres ponad 15 lat prace wymienione w wykazanie A, dział IV, poz. 39 oraz w wykazie A, dział XIV, poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, a więc wykonywał następujące prace:

39. Oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych,

12. Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym.

W związku z powyższym w ocenie strony skarżącej, wszystkie wymagane przesłanki do nabycia emerytury pomostowej zostały spełnione przez odwołującego, a decyzja ZUS jest błędna.

(odwołanie od decyzji z dnia 1 lutego 2024 r. – k. 3-4 verte VIII U 811/24)

Decyzją z dnia 7 marca 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 2 stycznia 2024 r. odmówił D. P. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu organ wskazał, że odmówił przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał on prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Zakład do pracy w szczególnych warunkach w myśl art. 4 uznał okres od 3 sierpnia 1981 r. do 31 grudnia 1998 r. (z wyłączeniem zwolnień lekarskich oraz urlopów bezpłatnych) tj. 16 lat, 7 miesięcy i 15 dni. Ponadto organ zaznaczył, że pracodawca nie potwierdza, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r., ponieważ nie zgłosił ubezpieczonego do ZUS na drukach ZUS ZSWA.

Jednocześnie Zakład odmówił przyznania emerytury na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ na dzień 1 stycznia 2009 r. ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy wynoszącego co najmniej 15 lat, wykazanej w załączniku nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach i pomostowych.

Nadto organ wskazał, iż zmienia decyzję z dnia 1 lutego 2024 r. w zakresie wymiaru stażu pracy w warunkach szczególnych. Przedmiotowa decyzja została wydana na skutek rozpatrzenia odwołania ubezpieczonego z dnia 1 marca 2024 r. W pozostałym zakresie Zakład przekazał odwołanie do rozpatrzenia przed sądem. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania Zakład przyjął za udowodniony okresy nieskładkowe w wysokości 4 lata, 10 miesięcy i 28 dni, składkowe w wysokości 37 lata, 11 miesięcy i 23 dni, staż sumaryczny w wysokości 42 lat, 10 miesięcy i 20 dni. Natomiast staż w szczególnych warunkach/charakterze w myśl art. 4 wyniósł 16 lat, 7 miesięcy i 15 dni, zaś staż w szczególnych warunkach/charakterze w myśl art. 49 wyniósł 0 lat, 0 miesięcy i 0 dni.

(decyzja z dnia 7 marca 2024 r. – k. 34-34 verte akt ZUS)

Odwołanie od przedmiotowej decyzji złożył ubezpieczony, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc o rozpoznanie go łącznie z odwołaniem złożonym w dniu 19 lutego 2024 r. (data nadania w Placówce Pocztowej – 27 lutego 2024 r.). Pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, iż zaskarżoną decyzją z dnia 7 marca 2024 r. orzeczono merytorycznie, jak decyzją z dnia 1 lutego 2024 r. (poza jednym zdaniem). W związku z powyższym pełnomocnik wnioskodawcy podniósł identyczne zarzuty, jak w poprzednim odwołaniu i zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj. art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez bezzasadne przyjęcie, że:

1.  odwołujący się w celu uzyskania emerytury pomostowej winien wykazać fakty wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

2.  odwołujący się nie odwodnił okresu 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Wskazując na powyższe ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że odwołujący się ma prawo do emerytury pomostowej, a także o zasądzenie od organu na rzecz odwołującego się kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w wysokości 3600,00 zł.

(odwołanie od decyzji z dnia 7 marca 2024 r. – k.3-3 verte akt VIII U 958/24)

W odpowiedzi na w/w odwołania od decyzji z dnia 1 lutego 2024 r., zmienionej decyzją z dnia 7 marca 2024 r. wskutek ponownego rozpatrzenia sprawy w związku z wniesionym odwołaniem, organ rentowy wniósł o łączne rozpatrzenie w/w spraw w jednym postępowaniu, a następnie o oddalenie odwołania wywodząc, jak dotychczas.

(odpowiedź na odwołanie – k. 8-9 akt VIII U 811/24, odpowiedź na odwołanie – k. 5-7 akt VIII U 958/24)

Zarządzeniem z dnia 19 kwietnia 2024 r. tut. Sąd połączył sprawę VIII U 958/24 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VIII U 811/24 na podstawie art. 219 k.p.c.

(zarządzenie – k. 10 akt VIII U 958/24)

Wyrokiem z dnia 12.08.2024 r. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie D. P. od zaskarżonych decyzji ZUS(...)w Ł. z dnia 1.02.2024 r. oraz z dnia 7.03.2024 r.

(wyrok k. 29)

Na skutek apelacji wnioskodawcy od ww. orzeczenia, Sąd Apelacyjny w Łodzi po rozpoznaniu sprawy III AUa 821/24, wyrokiem z dnia 16.04.2025 r. uchylił zaskarżony wyrok sądu I instancji i przekazał sprawę temu sądowi do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach w postępowaniu apelacyjnym.

W pisemnym uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia Sąd II instancji wskazał, że kwestią sporną w przedmiotowej sprawie jest ocena, czy D. P. legitymuje się co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych, a także, że wobec bezspornych okoliczności sprawy, badanie uprawnień ubezpieczonego do emerytury pomostowej winno zostać zawężone pod kątem przesłanek jej nabycia wymienionych w art. 49 tej ustawy. Sąd Apelacyjny podkreślić, że skarżący już w odwołaniu od decyzji z 1 lutego 2024r. wskazywał, że legitymuje się przesłankami do nabycia prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych. Powołał się przy tym na treść zaświadczenia z 13 lutego 2024r., w którym wskazano, że D. P. w okresie od 3.08.1981r. do 31 grudnia 1998r., z wyłączeniem okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 25 października 1983r. do 5 listopada 1985r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na oczyszczaniu albo naprawianiu aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych a także prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym. Sąd II instancji wskazał, że co prawda istotnie w przedłożonym przez skarżącego zaświadczeniu wykonywania prac w szczególnych warunkach wskazano, że prace te zostały wymienione w Załączniku Nr 1 do Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7.07.1987r., Wykaz A dział IV, poz. 39, pkt 8 i dział XIV poz. 12 pkt 1 oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze – Wykaz A, dział IV poz. 30 oraz dział XIV poz. 12, czyli z powołaniem przepisów dotyczących pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, to jednak – zdaniem Sądu Apelacyjnego – rzeczą Sądu Okręgowego winno być zbadanie, czy dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze nie może być kwalifikowany jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych). Jednocześnie Sąd Apelacyjny zgodził się ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, iż określenie "okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3”, zawarte w art. 49 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych, oznacza okres pracy wskazany w art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy bez wliczania do niego okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. wyroki SN z 4 września 2012 r., I UK 164/12, i w z 22 lipca 2013 r., III UK 106/12,). Ustalenie zatem, że po dniu 31 grudnia 2008 r. ubezpieczony nie pracował w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy pomostowej, powoduje konieczność ustalenia czy dotychczasowe okresy pracy D. P. są okresami pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, kwalifikowanej według art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (przesłanka z art. 49 pkt 3 ww. ustawy).

Sąd II instancji stwierdził, że Sąd Okręgowy oddalając odwołanie przyjął, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek do nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia zarówno określonych w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, jak i w art. 49 tej ustawy, gdyż wskazane przez niego prace wykonywane w okresie od 3 sierpnia 1981r. do 31 grudnia 1998r. nie stanowią pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Sąd Apelacyjny wskazał, że sąd meriti nie wyjaśnił w jakikolwiek sposób przyczyn zajęcia takiego stanowiska, a dodatkowo stwierdził, że Sąd pierwszej instancji - poza przytoczeniem treści złożonego przez ubezpieczonego świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 31 grudnia 1998r. oraz zaświadczenia z 13 lutego 2024r. dot. wykonywania prac w szczególnych warunkach - które zasadniczo są tożsame i dotyczą tego samego okresu zatrudnienia D. P. od 3 sierpnia 1981r. do 31 grudnia 1998r. w (...) S.A. w K., nie dokonał jakichkolwiek ustaleń dotyczących rodzaju, charakteru i warunków pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w powołanym przez niego okresie, akcentując, że ubezpieczony już w odwołaniu wnioskował o dopuszczenie dowodu z jego zeznań oraz z zeznań dwóch świadków na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Sąd Apelacyjny stwierdził, że Sąd Okręgowy nie zajął żadnego stanowiska w przedmiocie wnioskowanych przez ubezpieczonego dowodów i również w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie wskazał przyczyn ich nieprzeprowadzenia. Sąd II instancji podzielił stanowisko strony skarżącej, że tymczasem w Załączniku Nr 1do ustawy o emeryturach pomostowych, stanowiącym wykaz prac w szczególnych warunkach, pod poz. 28 zostały wymienione prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dno statków, zbiorniki, rury itp.), zaś pod poz. 30 – prace wewnątrz cystern, kotłów a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych. Konieczne jest zdaniem Sądu Apelacyjnego dokonanie zatem ustaleń, czy prace wykonywane przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia od 3 sierpnia 1981r. do 31 grudnia 1998r. w Zakładach (...) w K. na stanowisku ślusarza, polegające – jak wynika z treści przedłożonych świadectw pracy w szczególnych warunkach - na oczyszczaniu albo naprawianiu aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych a także prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym mogą zostać zakwalifikowane jako prace w szczególnym charakterze, określone w poz. 28 i 30 załącznika Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Sąd II instancji zaznaczył, że dopiero dokonanie ustaleń w powyższym zakresie pozwoli na należytą ocenę, czy ubezpieczony legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w art. 49 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a w konsekwencji, czy spełnia wszystkie przesłanki do nabycia prawa do tego świadczenia. W efekcie Sąd Apelacyjny, uznając, że wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł, jak sentencji.

( apelacja k. 51-54, odpowiedź na apelację k. 64-65, wyrok SA k. 90, uzasadnienie k. 91-97)

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy przez Sąd Okręgowy na rozprawie z dnia 18 sierpnia 2025 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku – pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowiska końcowe stron na rozprawie z 18 sierpnia 2025 r. e-protokół 00:00:21, 00:48:28)

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. P. urodził się w dniu (...) r.

(bezsporne)

W dniu 2 stycznia 2024 r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie emerytury pomostowej.

(wniosek – k. 1-2 verte akt ZUS)

Zgodnie ze świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 31 grudnia 1998 r. D. P. był zatrudniony w (...) S.A. w K. w okresie od 3 sierpnia 1981 r. do 31 grudnia 1998 r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od 3 sierpnia 1981 r. do 24 października 1983 r. oraz od 6 listopada 1985 r. do 31 grudnia 1998 r. wykonywał prace: oczyszczanie albo naprawianie aparatów po produktach toksycznych oraz kanałów technologicznych, spawanie na stanowisku ślusarz, ślusarz-spawacz wymienionym w wykazie A dziale IV, XIV poz. 39, 12 pkt 8, 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(świadectwo – k. 4 akt ZUS)

W dniu 1 lutego 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał pierwszą z zaskarżonych decyzji, odmawiającą ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej.

(decyzja z dnia 1 lutego 2024 r. – k. 31 akt ZUS)

W dniu 27 lutego 2024 r. (data nadania w Placówce Pocztowej) ubezpieczony złożył odwołanie od w/w decyzji.

(odwołanie od decyzji z dnia 1 lutego 2024 r. – k. 3-4 verte VIII U 811/24)

Jak wynika z zaświadczenia dot. wykonywania prac w szczególnych warunkach wydanego przez (...) Sp. z o.o. w dniu 13 lutego 2024 r. D. P. był zatrudniony w w/w zakładzie pracy od 3 sierpnia 1981 r. do 31 grudnia 1998 r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace:



od 3 sierpnia 1981 r. do 31 marca 1983 r. – oczyszczenie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych – Zał. nr 1 do Zarządzenia nr 7 Min. Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. – Wykaz A dział IV, poz. 39, pkt 8, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – Wykaz A dział IV, poz. 12,



od 1 kwietnia 1983 r. do 24 października 1983 r. oraz od 6 listopada 1985 r. do 31 grudnia 1998 r. – prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym – Zał. nr 1 do Zarządzenia nr 7 Min. Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. – Wykaz A dział XIV, poz. 12, pkt 1, Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – Wykaz A dział XIV, poz. 12,



od 3 sierpnia 1981 r. do 31 marca 1983 r. ślusarz wymienionym w wykazie A dziale IV poz. 39 pkt 8,



od 1 kwietnia 1983 r. do 24 października 1983 r. oraz 6 listopada 1985 r. do 31 grudnia 1998 r. ślusarz spawacz wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 12 pkt 1,

wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 7 Min. Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu Chemicznego i Lekkiego.

Informacje dodatkowe ZSW: od 25 października 1983 r. do 5 listopada 1985 r.

Jednocześnie w zaświadczeniu wskazano, że (...) Sp. z o.o. na podstawie przepisu art. 23 ¹ k.p. stała się z mocy prawa z dniem 1 lipca 2011 r. nowym pracodawcą w ramach przejęcia zakładu pracy od (...) S.A.

(zaświadczenie – k. 6 akt VIII U 811/24)

Wskutek ponownego rozpatrzenia sprawy w dniu 7 marca 2024 r. organ rentowy wydał drugą z zaskarżonych decyzji.

(decyzja z dnia 7 marca 2024 r. – k. 34-34 verte akt ZUS)

Przedmiotowa decyzja została zaskarżona przez ubezpieczonego w dniu 22 marca 2024 r. (data nadania odwołania w Placówce Pocztowej).

(odwołanie od decyzji z dnia 7 marca 2024 r. – k.3-3 verte akt VIII U 958/24)

Wnioskodawca udokumentował staż pracy wynoszący 42 lat, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

(bezsporne)

Po dniu 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych.

(bezsporne)

W spornym okresie zatrudnienia od 3.08.1981 r. do 24.10.1983 r. oraz od 6.11.1985 r. do 31.12.1998 r. ubezpieczony pracował w (...) SA w K. na stanowisku ślusarza od 3.08.1981 r. do 31.03.1983 r., a na stanowisku ślusarza – spawacza od 1.04.1983 r. do 24.10.1983 r. oraz od 6.11.1985 r. do 31.12.1998 r., w pełnym wymiarze czasu pracy. W trakcie zatrudnienia w ww. zakładach w okresie od 25.10.1983 r. do 5.11.1985 r. wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową. Zarówno przed rozpoczęciem służby wojskowej, jak i po jej zakończeniu, ubezpieczony wykonywała w ww. zakładzie pracy taką samą pracę w służbach utrzymania ruchu jako ślusarz - spawacz. Wnioskodawca i inni pracownicy służby utrzymania ruchu wykonywali wszystkie rodzaje prac przy naprawach zbiorników i rurociągów na terenie hali, a czasem także po za halą. Wnioskodawca wykonywał takie same czynności, jak jego współpracownicy ze służby utrzymania ruchu, ale spośród tych pracowników powód jako najmłodszy był najczęściej przez przełożonych kierowany do wykonywania czynności wewnątrz zbiorników i w związku z tym wykonywał taką pracę przez ok. 80% swojego czasu pracy. W zakładzie (...) linia produkcyjna wyglądała tak, że głównie 80% było zbiorników operacyjnych. Na hali były zbiorniki typu Lampart, wykładane porcelaną, z substancjami żrącymi. Na hali było 8-10 zbiorników w granicach 1000 litrów. Zbiorniki były w hali i na zewnątrz. Były pompy próżniowe, pompy do podawania cieczy, które wymagały napraw i uszczelniania. Odwołujący zajmował się klejeniem pęknięć w zbiorniku typu Lampart, co w zależności do rodzaju uszkodzenia mogło mu czasem zająć cały dzień, a czasem trwało krócej. Generalnie naprawy wykonywane wewnątrz zbiorników oraz przy rurociągach w hali zajmowały w skali miesiąca mniej więcej po połowie czasu pracy członkom ekipy służb utrzymania ruchu, w których pracował wnioskodawca w spornym okresie. Naprawy zbiorników były planowane. W badanym okresie np. w sierpniu, gdy cały zakład przerywał produkcję, wykonywano największe remonty. Zbiorniki były po 5-6 tysięcy litrów wkopane w ziemie. Naprawa zbiornika w zależności od tego, jakie były uszkodzenia, wymagała pracy od 3 do 6 godzin, przy czym część czynności przy takiej naprawie była wykonywana wewnątrz zbiornika, a część na zewnątrz. Generalnie czynności przy naprawie zbiornika wymagały wykonania prac wewnątrz zbiornika oraz na zewnątrz tego zbiornika mniej więcej po połowie czasu. Wentylacja była bardzo słaba, przy czym wewnątrz zbiornika nie było wentylacji. Wydzielał się etanol. Były młyny do mielenia naparstnicy - miały one tak zwane worki, które służby utrzymania ruchu, w których pracował odwołujący, musiały czyścić. Czyszczenie polegało na tym, że trzeba było wziąć worek, wyjść z budynku i go wytrzepać. Najczęściej psuły się zbiorniki typu Lampart które miały 800-1000 litrów. Zbiorniki te były szerokie, o wysokości ok. 160 cm. Zbiornik miał pokrywę, przekładnie, wisiał na konstrukcji. Ponieważ były duże różnice termiczne pękała porcelana i w związku z tym trzeba było wejść do środka takiego zbiornika i zakleić pękniecie specjalna pastą. Wymagało to wcześniejszego wyczyszczenia wnętrza zbiornika, aby można było pęknięcie zakleić. W zbiornikach nie było wentylacji. Jeśli spawacz spawał to musiał mieć jakąś wentylacje ze względów BHP – aby to zapewnić do zbiornika był wkładany wtedy zwykły wąż i wpuszczano nim powietrze. Czyszczenie zbiorników było po naparstnicy, zielsku, był metanol używany przy tym, aceton, octan metylu, kwas azotowy, kwas siarkowy. Zbiornik ceramiczny był gruby, miał właz, przez który z trudem wchodziło się do środka, a wewnątrz tego zbiornika było duszno. W zbiorniku emaliowanym wnioskodawca musiał sprawdzać czy coś nie odprysnęło. Zanim wszedł do takiego zbiornika to, mimo iż był on wyczyszczony - i tak dla własnego bezpieczeństwa musiał ten zbiornik najpierw wyczyścić przed wykonaniem oględzin i ewentualnych napraw. Oględziny zbiornika zajmowały od 1 do 2 godzin. Częściej zbiorniki wymagały napraw niż oględzin. Same naprawy zbiorników zajmowały w zależności od rodzaju uszkodzenia od 3 godzin do 6-7 godzin. Hala produkcyjna, w której znajdowały się zbiorniki i rurociągi miał 3 piętra, było 150 m kw. na jednym piętrze. Był też na budynku odpylacz, gdzie były rożne filtry, które ekipa służb utrzymania ruchu, w której pracował powód, także musiała czyścić. Na hali było bardzo dużo rurociągów: 100, 200 calowe i ¾, które wnioskodawca spawał. Rurociągi rdzewiały, korodowały i w związku z tym konieczne były ich naprawy, dokonywanie wymiany. Odwołujący w badanym okresie wykonywał spawanie rurociągu na terenie hali. Powód miał uprawnienia do spawania gazowego i wykonywał pracę spawacza gazowego, ale zdarzało się, że mimo braku stosownych uprawnień wykonywał on również spawanie elektryczne. Stale kwasoodporne były spawane łukowo. Najlepsze było spawanie termiczne. W zależności do tego co wnioskodawca naprawiał spawał albo gazowo, albo elektrycznie. Pracownicy służby utrzymania ruchu, w której pracował wnioskodawca, mieli z uwagi na szkodliwe warunki pracy dodatkowo 6 dni urlopu zdrowotnego, dostawali dodatek do pensji za spawanie, otrzymywali mleko i posiłki regeneracyjne. Pracownicy służby utrzymania ruchu przechodzili tylko badania okresowe. Powód i inni pracownicy służb utrzymania ruchu mieli specjalne ubrania robocze, które były odporne na działania chemiczne.

(zeznania świadka J. S. e-prot. z 18.08.2025 r.: 00:03:38, zeznania świadka J. C. e-prot. z 18.08.2025 r.: 00:20:55, zeznania wnioskodawcy e-prot. z 18.08.2025 r.: 00:33:32, zaświadczenie k. 6)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym załączonych aktach ZUS, których autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała, a i Sąd z urzędu nie znalazł powodów by odmówić im wiarygodności. Ponadto Sąd ponownie rozpoznając sprawę przeprowadził dodatkowo postępowanie dowodowe i zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego przesłuchał wnioskowanych przez stronę odwołującą się świadków i samego wnioskodawcę na okoliczność jakie konkretnie czynności w spornym okresie wykonywał ubezpieczony, na czym szczegółowo polegała jego praca i w jakim wymiarze czasu pracy wykonywał poszczególne czynności na powierzonym mu stanowisku pracy. Zeznania świadków i wnioskodawcy okazały się co do zasady spójne i pozwoliły sądowi na ustalenie, że nawet jeśli uznać, że powód wykonywał częściej niż jego współpracownicy, jak zeznali świadkowie, czynności związane z oględzinami, czyszczeniem i naprawami zbiorników wewnątrz tychże zbiorników, gdyż był on do takich prac kierowany przez swoich przełożonych jako młody pracownik, to i tak z tych zeznań wynika, że wnioskodawca nie wykonywał prac wewnątrz zbiorników stale, czyli codziennie, w pełnym wymiarze czasu pracy, skoro niektóre prace wewnątrz zbiorników wymagały 1-2 godzin jak oględziny, a inne w przypadku naprawy w zależności od uszkodzenia trwały 3 godziny, a czasem 6-7 godzin zaś pozostałe z czynności związanych z naprawą zbiorników powód wykonywał na zewnątrz zbiorników. Ponadto zeznań świadków i powoda wynika również, że ubezpieczony zajmował się także w ramach dobowego wymiaru czasu swojej pracy naprawami rurociągów przy których wykonywał spawanie na hali produkcyjnej, która była wentylowana i miała 3 piętra, gdzie piętro miało powierzchnię 150 metrów kwadratowych. Zeznania powoda i świadków nie dają zatem podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca wykonywał wyłącznie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w spornym okresie pracę w warunkach szczególnych, o której mowa w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych pod poz. 28 i poz. 30.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy przypomnieć, iż Sąd Okręgowy rozpoznał ponownie n/n sprawę zgodnie z wytycznymi Sądu Apelacyjnego, którymi był związany i w tym celu przesłuchał zawnioskowanych przez stronę odwołującą się świadków i samego powoda.

Gwoli ścisłości przypomnieć jedynie należy, że w myśl art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 r. (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 164 z późn. zm., dalej: ustawa o emeryturach pomostowych), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:



urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;



ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;



osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;



ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5 - 9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;



po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Należy zaznaczyć, iż ustawą z dnia 9 marca 2022 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022.755), która weszła w życie z dniem 20 kwietnia 2022 r. (z wyjątkiem art. 1 pkt 5 i art. 5 ustawy – wchodzących w życie z dniem 1 stycznia 2023 roku), na podstawie art. 1 pkt 1 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 7 artykułu 4 ustawy pomostowej tzn., że od dnia 20 kwietnia 2022 r. ustawodawca nie przewiduje już, że jednym z warunków nabycia uprawnień do emerytury pomostowej jest rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy.

Nadto należy wskazać, iż ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1667), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. (z wyjątkiem art. 2, 6, 8-11 w/w ustawy), na podstawie art. 1 pkt 2 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 5 artykułu 4 ustawy o emeryturach pomostowych, a tym samym usunięto z ustawy o emeryturach pomostowych wymaganie dotyczące wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r. Dzięki tej zmianie prawo do emerytury pomostowej będą nabywały kolejne roczniki pracowników zatrudnionych przy pracach z ustawy o emeryturach pomostowych bez ryzyka, że nie nabędą prawa do wcześniejszego świadczenia tylko dlatego, że nie pracowały w określonych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Jednocześnie w/w ustawą zmieniającą nie zmieniono tego, że za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych uważa się również osoby wykonujące przed dniem 1 stycznia 2009 r. prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.). Ponieważ jednak jedną z przesłanek nabycia prawa do emerytury pomostowej jest to, aby pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych po 31 grudnia 2008 r., okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przebyte przed 1 stycznia 2009 r. mogą być uwzględnione przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej tylko w przypadku takich pracowników, którzy po 31 grudnia 2008 r. wykonywali pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

Innymi słowy przepis art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych do nabycia prawa do emerytury pomostowej wymaga łącznego spełnienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek, a jedną z nich jest wymóg, aby pracownik także po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Od 1 stycznia 2024 r. nie jest już natomiast wymagane, aby pracownik także przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej, przez osoby, niespełniające warunku z art. 4 pkt 6, przewiduje art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, według którego prawo do emerytury pomostowej, przysługuje również, osobie, która:

1)  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 i art. 5-12;

3)  w dniu wejścia w życie ustawy (to jest w dniu 1 stycznia 2009 r.) miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

A zatem stosownie do powołanego powyżej przepisu, prawo do emerytury pomostowej może nabyć również osoba, która po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miała okres wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z tym, że praca ta musi być pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów tej ustawy tj. art. 3 ust. 1 i 3, a nie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. min. wyrok Sądu Najwyższego z 4.12.2013 r. II UK 159/13, opubl. LEX nr 1405231, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13.03.2014 r., III AUa 1531/13, opubl. LEX nr 1441422, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27.02.2014 r., III AUa 1045/13, opubl. LEX 1439028, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14.01.2014 r. III AUa 577/13, opubl. LEX 1441543, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9.01.2014 r., III AUa 705/13, LEX 1415788, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7.11.2013 r., III AUa 343/13, LEX nr 1403681).

Należy przy tym podkreślić, że jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek, uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (por: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 roku, III AUa 252/12, LEX nr 1164689). Innymi słowy, niespełnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 4 lub 49 cytowanej ustawy, pozbawia wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej.

W myśl art. 51 w/w ustawy o emeryturach pomostowych, płatnik składek jest zobowiązany do wystawiania zaświadczeń o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, za okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 2009 r. Przepis art. 12 stosuje się odpowiednio.

Natomiast zgodnie z art. 38 ust. 1 cytowanej ustawy płatnik składek przekazuje informację o pracowniku, za którego był obowiązany opłacać składkę na FEP, zawierającą następujące dane: 1) nazwisko i imię, 2) datę urodzenia, 3) numer PESEL, a w razie gdy pracownikowi nie nadano numeru PESEL - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu, 4) okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, 5) kod pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o którym mowa w przepisach art. 33 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - zwaną dalej „zgłoszeniem danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze”. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze płatnik składek przekazuje do Zakładu do dnia 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok kalendarzowy. W przypadku wystąpienia pracownika z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej, zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w danym roku kalendarzowym, płatnik składek przekazuje do Zakładu w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku (ust. 3). Jeżeli z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej pracownik wystąpi przed przekazaniem zgłoszenia danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze za poprzedni rok kalendarzowy, w terminie, o którym mowa w ust. 3, płatnik składek przekazuje do Zakładu także zgłoszenie za poprzedni rok kalendarzowy (ust. 4).

Prace w szczególnych warunkach w myśl art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei, prace o szczególnym charakterze w myśl art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Przy tym w art. 3 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych nie chodzi o wymiar czasu pracy określony w umowie o pracę, lecz o wymiar czasu pracy faktycznie wykonywanej w narażeniu na czynniki ryzyka, które powodują, że dane prace są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach. Dlatego też dla uznania, iż praca jest wykonywana w szczególnych warunkach, nie wystarcza określenie w umowie o pracę, że pracownik został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na konkretnym stanowisku, z zajmowaniem którego związana jest jedynie (potencjalna) konieczność wykonywania prac wymienionych w wykazie prac w szczególnych warunkach, stanowiącym Załącznik Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, ale niezbędne jest, aby prace takie rzeczywiście wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest codziennie i przez całą przewidzianą dla niego dniówkę roboczą. (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 22 lipca 2013 r. III UK 106/12, Legalis Numer 787672).

W przedmiotowym stanie faktycznym nie jest sporny fakt, że wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe, co do daty urodzenia (po dniu 31 grudnia 1948 r.), wieku, lat okresów składkowych i nieskładkowych.

W ocenie Sądu w świetle przeprowadzonych dowodów przy ponownym rozpoznaniu niniejszej sprawy - wnioskodawca nie wykazał jednak, że spełnia warunek co do posiadania okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, aby możliwym było przyjęcie, że jest uprawniony do spornej emerytury na podstawie art. 49 tej ustawy.

Ubezpieczony stał na stanowisku, że powinien mieć przyznaną emeryturę pomostową zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, powołując się na zeznania świadków i swoje własne przesłuchanie, a także zaświadczenia z dnia 13 lutego 2024 r. (...) Sp. z o.o. z/s w W. o wykonywaniu przez odwołującego się pracy w szczególnych warunkach (którego treść jest tożsama ze znajdującym się w aktach ZUS świadectwem KFZ (...) S.A. z dnia 31 grudnia 1998 r. o wykonywaniu prac w szczególnych warunkach przez odwołującego się) wnioskodawca wykonywał przez okres ponad 15 lat prace wymienione w wykazanie A, dział IV, poz. 39 oraz w wykazie A, dział XIV, poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, a więc wykonywał następujące prace:

39. Oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych,

12. Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym.

W ocenie strony skarżącej, wszystkie wymagane przesłanki do nabycia emerytury pomostowej z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, zostały spełnione przez odwołującego, którego praca powinna być - zdaniem strony odwołującej - zaliczona do prac, o których mowa w pkt. 28 oraz pkt. 30 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, a tym samym decyzja ZUS jest błędna.

Zgodnie z pkt 28 wykazu prac w szczególnych warunkach stanowiących Załącznik Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych pracami w szczególnych warunkach są prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.). Zgodnie zaś pkt. 30 do takich prac zalicza się prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych.

W tym miejscu należy zauważyć, że wykaz prac w szczególnych warunkach określa Załącznik Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, a biorąc pod uwagę, że wnioskodawca twierdził, iż w okresie spornego zatrudnienia wykonywał pracę ślusarza i ślusarza - spawacza, należy odwołać się do uregulowania zawartego w poz. 28 i poz. 30 załącznika Nr 1 do ustawy pomostowej.

Pod poz. 28 jako prace w szczególnych warunkach wskazano prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.). Tym samym dla przyjęcia, że wykonywana była praca w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych nie jest wystarczające stwierdzenie wykonywania jakiejkolwiek pracy w charakterze spawacza, ale wyłącznie pracy spawacza o cechach wskazanych w poz. 28 załącznika Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, a więc pracy wykonywanej w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze i z utrudnioną wentylacją (por. wyrok SA w Krakowie z 12 października 2021 r., III AUa 658/21, LEX nr 3273825).

Prace bezpośrednio przy spawaniu wymienione pod pozycją 28 załącznika Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, których wykonywanie stanowiło konieczny warunek nabycia przez wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej, zawężone zostały tylko do prac spawalniczych wykonywanych w ściśle określonych warunkach - pomieszczeniach. Zatem nie tylko sam rodzaj czynności, ale i miejsce ich wykonywania mają w tym wypadku decydujące znaczenie. Dla uznania, że praca wskazana pod tą pozycją jest wykonywana w szczególnych warunkach nie wystarczy więc wykonywanie prac spawalniczych w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest codziennie i przez całą przewidzianą dla pracownika dniówkę roboczą, co wynika z art. 3 ust. 4 tej ustawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2016 r., I UK 269/15, Legalis nr 1433135).

W ocenie Sądu w oparciu o wskazane okoliczności faktyczne nie sposób dojść do przekonania, iż wnioskodawca w okresie zatrudnienia na stanowisku ślusarza- spawacza wykonywał prace w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych wymienione w pkt 28 Załącznika Nr 1 do ustawy bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cieciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki rury itp) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ustawodawca zdecydował się zaliczyć do prac w warunkach szczególnych tylko te prace spawacza, które wykonywane są w pomieszczeniach o „bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacja” i mimo, że nie wskazał konkretnych danych liczbowych dotyczących wielkości kubatury pomieszczenia, określił tę kubaturę jako „bardzo małą”. Pomieszczenie o bardzo małej kubaturze to pomieszczenie popularnie określane jako ciasne.

Nie kwestionując samego faktu wykonywania przez ubezpieczonego prac spawalniczych w badanym okresie zatrudnienia w zakładach (...) (choć wnioskodawca przyznał, że miał uprawnienia do wykonywania spawania gazowego, natomiast nie miał do spawania elektrycznego, lecz jak twierdzi wykonywał takie spawanie) - trzeba jednak przede wszystkim zauważyć, że z zeznań świadków i powoda wprost wynika, że w ramach obowiązków pracowniczych odwołujący wykonywał prace spawalnicze przy rurociągach na hali, a zatem nie były to prace w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, skoro hala (jak zeznał wprost sam powód miała 3 piętra, jedno piętro miało powierzchnię 150 m kw.) i była wentylowana. Świadkowie, którzy w tym samym czasie pracowali razem z wnioskodawcą w służbach utrzymania ruchu i wykonywali dokładnie taką samą pracę, zeznali, że prace przy rurociągach i przy zbiornikach w skali miesiąca rozkładały się mniej więcej po połowie. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia, iż skarżący spełnił powyżej określone warunki z poz. 28.

Nadto powód nie spełnia też warunków z poz. 30 Załącznika nr 1 do ww. ustawy. Sąd nie przeczy, że ubezpieczony wykonywał część czynności na stanowisku ślusarza i ślusarza- spawacza dotyczących napraw zbiorników - wewnątrz tych zbiorników, gdzie było ciasno i gdzie nie było wentylacji, ale nawet sam wnioskodawca przyznał, że część czynności przy naprawach tych zbiorników wykonywał w ramach swojego dobowego czasu pracy na zewnątrz zbiornika, co wynika również z zeznań świadków. Powód zeznał też, że czas jego pracy wewnątrz zbiornika był różny, bo zależał od tego czy ubezpieczony dokonywał tylko oględzin wewnątrz zbiornika– wtedy było to ok. 1-2 godziny takiej pracy, czy też dokonywał naprawy, a w taki wypadku w zależności od rodzaju uszkodzenia mogło to być 3 godziny albo 6-7 godzin wewnątrz zbiornika, ale jak wyżej wskazano – w pozostałym czasie pracy danego dnia pracy powód część czynności dotyczących czyszczenia i naprawy wykonywał poza zbiornikiem. Nawet więc uwzględniając, że wnioskodawca zgodnie z jego depozycjami i zeznaniami świadków był częściej kierowany przez przełożonych do prac wykonywanych wewnątrz zbiornika niż inni jego współpracownicy ze służb utrzymania ruchu, a to ze względu na to, że był on młodym pracownikiem - no to i tak nie wynika z tych zeznań, że powód stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czyszczenie i naprawy wyłącznie wewnątrz zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych, bo część czynności przy czyszczeniu i naprawach tych zbiorników wykonywał na zewnątrz zbiornika.

Dodać należy, że choć istotnie praca wnioskodawcy na stanowisku ślusarza i ślusarza- spawacza była uciążliwa i odbywała się w warunkach określonych ustawą emeryturach i rentach z FUS i Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. Nr 8 poz. 43), to jednak w świetle wszystkich zebranych dowodów przy ponownym rozpoznaniu sprawy i ustalonych na podstawie tych dowodów faktów - nie spełniała bardziej restrykcyjnych wymogów określonych art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W związku z powyższym nie jest możliwe przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, skoro prace wykonywane przez wnioskodawcę w badanym okresie nie były ani pracami w szczególnych warunkach ani w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Końcowo tytułem przypomnienia wspomnieć jedynie należy, że nie było sporne, iż ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał jako pracownik pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, a zatem w sprawie nie było sporne, że powód nie spełnia warunku ustalenia prawa do emerytury pomostowej z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.

Reasumując, słuszne jest stanowisko organu rentowego, iż ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do emerytury pomostowej, gdyż nie spełniania on ani warunków określonych w art. 4 pkt 6, ani w art. 49 pkt. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego po dniu 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca nie wykonywał bowiem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, ani na dzień 1 stycznia 2009 r. nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.3 ust. l i 3 niniejszej ustawy, wynoszącego co najmniej 15 lat.

Tym samym mając na względzie wszystkie okoliczności sprawy oraz poczynione rozważania prawne, Sąd uznał, iż wnioskodawca nie może nabyć prawa do emerytury pomostowej na podstawie powołanych w treści uzasadnienia przepisów.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania, jako bezzasadne, o czym orzekł jak, w sentencji wyroku.

/Jacek Chrostek/