Treść orzeczenia VIII U 1244/23 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

VIII U 1244/23 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2024-08-08

Sygnatura akt VIII U 1244/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 maja 2023 r. numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. S. (1) w okresie od 11 maja 2020 r. nie podlegała ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z/s w Ł..

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że płatnik składek zawarł z M. S. (1) umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 11 maja 2020 r. na stanowisko „k. (...) z wynagrodzeniem 2900,00 zł. Ubezpieczona została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od 11 maja 2020 r. z kodem tytułu ubezpieczenia (...). W okresie od 8 grudnia 2017 r. do 30 listopada 2018 r. ubezpieczona była zgłoszona do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z kodem (...) jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, gdyż jednocześnie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik w firmie (...) Sp. z o.o. Sp. k. w pełnym wymiarze czasu pracy. W dniu 29 grudnia 2017 r. M. S. (1) została właścicielem 1000 udziałów Spółki i stała się jedynym udziałowcem Spółki. W dniu 29 listopada 2018 r. ubezpieczona jako jedyny wspólnik (...) Sp. z o.o. z/s w Ł. zbyła 50 udziałów w Spółce (...), co stanowi 5% całkowitego udziału. W świetle zgromadzonych w trakcie kontroli dokumentów przy istniejącej od 29 listopada 2018 r. strukturze udziałów zdaniem organu zatrudnienie przez (...) Sp. z o.o. M. S. (1) na podstawie umowy o pracę będącej jednocześnie do 28 listopada 2018 r. jedynym, a od dnia 29 listopada 2018 r. „niemal jedynym” wspólnikiem spółki (a więc zrównanym z jednoosobowym wspólnikiem z ograniczoną odpowiedzialnością), wyklucza istnienie podporządkowania pracownika pracodawcy w procesie świadczenia pracy (jedna z głównych cech stosunku pracy). W związku z powyższym ubezpieczoną należy traktować jak wspólnika jednoosobowego spółki, mimo że formalnie pozostawała od 29 listopada 2018 r. jedynie większościowym udziałowcem (95 % udziałów). B. M. (5% udziałów) jako udziałowiec mniejszościowy jest w istocie udziałowcem iluzorycznym. Jedyny wspólnik (lub „niemal” jedyny) nie powinien uzyskać statusu pracowniczego. Biorąc pod uwagę powyższe organ wskazał, że w jego ocenie tytułem do objęcia ubezpieczonej od dnia 11 maja 2020 r. ubezpieczeniami społecznymi jest prowadzenie pozarolniczej działalności. Tym samym od 11 maja 2020 r. nie podlegała ona ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z/s w Ł..

(decyzja – k. 261-264 akt ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji złożyła ubezpieczona M. S. (1), jak również płatnik składek (...) Sp. z o.o. z/s w Ł., oboje działając przez profesjonalnego pełnomocnika. Zaskarżonej decyzji zarzucono:

1) bezzasadne i nie mające uzasadnienia w stanie faktycznym niniejszej sprawy uznanie stosunku pracy łączącego płatnika z ubezpieczoną za niewypełniającego cech stosunku pracy w rozumieniu przepisów k.p., z uwagi na domniemany brak podporządkowania pracowniczego;

2) bezzasadne i nie mające uzasadnienia w stanie faktycznym niniejszej sprawy uznanie płatnika składek jako spółki „niemal jednoosobowej”;

3) wydanie zaskarżonej decyzji bez należytej analizy charakteru zatrudnienia ubezpieczonej u płatnika, odniesienia się do przedstawionych dowodów oraz wbrew uzasadnieniu gospodarczemu przedstawionemu przez płatnika dla wykazania odpowiedniego dla niego ukształtowania organizacji swego przedsiębiorstwa.

Wobec powyższego wniesiono o uchylenie zaskarżonej decyzji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołań wskazano, że decyzja została wydana po pobieżnie przeprowadzonym postępowaniu. Skarżący wyjaśnili, że płatnik prowadzi działalność w dwóch odmiennych od siebie obszarach: działalności budowlanej oraz gastronomicznej. Dominuje to rozwiązania organizacyjne oraz osobowe, do których działań wspólnicy mają pełne prawo. Spółka płatnika początkowo zajmowała się tylko obsługą nieruchomości. W pewnym momencie pojawiła się możliwość przejęcia lokalu gastronomicznego, z czego płatnik skorzystał. W tej sytuacji pojawiła się uzasadniona gospodarczo konieczność zatrudnienia ubezpieczonej na stanowisku menedżera punktu gastronomicznego. Było to uzasadnione o tyle, że ubezpieczona posiadała doświadczenie w pracy w branży gastronomicznej. Pomimo, iż ubezpieczona była wspólnikiem spółki, wcześniej nie świadczyła pracy, gdyż nie było takiej potrzeby. Konieczność jej zatrudnienia pojawiła się dopiero z chwilą uruchomienia przez płatnika działalności gastronomicznej. Ubezpieczona jest odpowiedzialna za zarządzanie dwoma lokalami gastronomicznymi w Ł.. Zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę na stanowisku „k. (...), odpowiadając za zaopatrzenie, przygotowanie posiłków, środków dystrybucji itp. Ubezpieczona pracuje w stałych godzinach, na podstawie wynagrodzenia ustalonego w umowie o pracę. Za efekty swej pracy odpowiada przed zgromadzeniem wspólników, a sama pracę wykonuje pod nadzorem zarządu spółki, jako reprezentanta pracodawcy, jakim jest sama spółka. Od początku jedynym członkiem zarządu płatnika był S. S., a ubezpieczona nigdy nie pełniła funkcji w zarządzie. Nie podejmuje w stosunku do obiektów gastronomicznych żadnych kluczowych decyzji. Te pozostają w wyłącznej kompetencji zarządu, ubezpieczona zaś jest jedynie wykonawcą organu zarządzającego u płatnika, świadcząc pracę ewidentnie w systemie podporządkowania pracowniczego. Ponadto, w stanie faktycznym niniejszej sprawy nie pokrywają się obowiązki wynikające ze stosunku pracy z obowiązkami wspólnika spółki. Z kolei w odniesieniu do struktury własnościowej wyjaśnienia wymaga, że decyzja wspólników spółki płatnika co do podziału pomiędzy nimi udziałów w spółce mieści się w zakresie ich dopuszczalnych kompetencji zarządczych. Decyzja M. S. (1) o zbyciu takiej, a nie innej ilości udziałów na rzecz B. M. była przemyślana i ma uzasadnienie gospodarcze. Ze względu na fakt, że w/w jest dla spółki istotnym i wartościowym pracownikiem, podjęto decyzję o takim właśnie jej udziale w spółce. Genezą sprzedaży udziałów było otwarcie przez płatnika drugiego lokalu gastronomicznego. Prowadzeniem go zajęła się B. M.. Ponadto zamiarem wspólników było dalsze rozwinięcie działalności gastronomicznej, co wiązało się z koniecznością zdobycia kapitału. Zamiarem stron było dalsze dokapitalizowanie spółki przez B. M. i podwyższenie jej udziału. W tym stanie rzeczy skarżący nie zgadzają się z uznaniem płatnika za podmiot jednoosobowy, a także z brakiem statusy M. S. (1) jako pracownika spółki.

(odwołanie – k. 3-7 akt VIII U 1244/23, odwołanie – k. 3-7 akt VIII U 1245/23)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania płatnika i ubezpieczonej wywodząc, jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 10-11 akt VIII U 1244/23, odpowiedź na odwołanie – k. 10-11 akt VIII U 1245/23)

Postanowieniem z dnia 31 lipca 2023 r. tut. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. postanowił połączyć sprawę o sygnaturze akt VIII U 1245/23 ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 1244/23 i obie sprawy rozpoznać łącznie pod numerem VIII U 1244/23.

(postanowienie – k. 13 akt VIII U 1245/23)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. z/s w Ł. (KRS: (...)) prowadzi działalność gospodarczą od 7 września 2017 r. (data zarejestrowania w KRS). Przedmiotem prowadzonej działalności w przeważającym zakresie jest działalność firm centralnych (head office), doradztwo związane z zarządzaniem, działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne. W KRS nie został ujawniony przedmiot działalności o profilu gastronomicznym.

(bezsporne, a nadto odpis z KRS – k. 27-30 verte)

W dniu 29 grudnia 2017 r. M. S. (1) została właścicielem 1000 udziałów spółki i stała się jej jedynym udziałowcem. M. S. (1) nigdy nie była członkiem zarządu spółki, ale jest jej prokurentem.

(bezsporne, a nadto odpis z KRS – k. 27-30 verte)

Od 29 grudnia 2017 r. jedynym członkiem zarządu i jednocześnie prezesem zarządu spółki jest S. S.. Nie był on nigdy wspólnikiem spółki.

(bezsporne, a nadto odpis z KRS – k. 27-30 verte)

Zgodnie z umową sprzedaży udziałów zawartą w dniu 29 listopada 2018 r. M. S. (1) – jedyny wspólnik (...) Sp. z o.o. z/s w Ł. – posiadająca 1000 udziałów w kapitale zakładowym w/w Spółki po 50 zł, co stanowiło 100% kapitału zakładowego Spółki, sprzedała B. M. 50 udziałów w kapitale zakładowym w/w spółki o łącznej wartości nominalnej 2500,00 zł za cenę 2500,00 zł. Umowa została poświadczona przez notariusza, A. D..

(umowa sprzedaży udziałów – k. 49-53 akt ZUS)

W okresie od 8 grudnia 2017 r. do 30 listopada 2018 r. ubezpieczona była zgłoszona do ZUS jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, gdzie podlegała tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, gdyż była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w okresie od 1 listopada 2014 r. do 11 maja 2020 r. w firmie (...) Sp. z o.o. w pełnym wymiarze czasu pracy.

(bezsporne)

W dniu 11 maja 2020 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. z/s w Ł. reprezentowaną przez S. S. a M. S. (1) doszło do zawarcia umowy o pracę na czas nieokreślony. M. S. (1) została zatrudniona począwszy od 11 maja 2020 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku „k. (...). Za pracę miała otrzymywać wynagrodzenie w wysokości 2900,00 zł miesięcznie.

(umowa o pracę – k. 55 akt ZUS)

Płatnik składek utworzył dokumentację pracowniczą na którą składały się m.in. dokumenty takie jak: kwestionariusz osobowy dla pracownika, oświadczenie pracownika dla celów obliczenia miesięcznych zaliczek na podatek osobowy od osób fizycznych, oświadczenie o dokonywanie wypłaty wynagrodzenia za pracę w gotówce do rąk własnych pracownika, orzeczenie lekarskie nr (...).

(dokumentacja – k. 57,61-65 akt ZUS)

Od dnia 11 maja 2020 r. M. S. (1) została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

(bezsporne)

W dniu 1 października 2020 r. wynagrodzenie ubezpieczonej z tytułu wykonywania w/w pracy zostało zmienione na kwotę 3500,00 zł.

(zmiana warunków umowy o pracę – k. 59 akt ZUS)

(...) Sp. z o.o. z/s w Ł. pierwotnie prowadziła działalność gastronomiczną w lokalu na ul. (...) w Ł.. Postanowiono jednak rozszerzyć jej działalność o prowadzenie kolejnego lokalu na ul. (...) w Ł.. Spółka w tym celu potrzebowała zapomogi finansowej, której udzieliła B. M. (matka M. S. (1)). Z tego powodu postanowiono dopisać B. M. do Spółki (nabyła 5% udziałów).

Zgłaszaniem zmian do KRS zajmuje się prezes zarządu spółki S. S.. S. S. zapomniał dopełnić formalności, co do zmian w rejestrze spółki. Dopiero pełnomocnik reprezentujący ubezpieczoną i płatnika w przedmiotowej sprawie zwrócił mu uwagę, że drugi wspólnik nie został ujawniony w rejestrze.

(zeznania S. S. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):17:35-01:24:52 – koperta k. 94 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 25 stycznia 2024 r. e-protokół (...):32:14-00:48:52 – koperta k. 65)

Po sprzedaży udziałów B. M. zajęła się prowadzeniem jednego z lokali gastronomicznych, a ubezpieczona drugim. Matka ubezpieczonej czuwała nad lokalem, ale to ubezpieczona realizowała wszystkie zapotrzebowania zgłoszone przez matkę.

B. M. jest pracownikiem spółki odpowiedzialnym za pracę na kuchni, została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od dnia 12 sierpnia 2019 r.

(zgłoszenie – k. 89-90)

Ze względu na pandemię drugi lokal się nie utrzymał. W październiku 2023 r. został zamknięty. Obecnie spółka prowadzi jeden lokal. W tym lokalu matka ubezpieczonej dalej zajmuje się prowadzeniem kuchni (pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy), a ubezpieczona wszystkimi rzeczami potrzebnymi do prowadzenia tego lokalu (zaopatrzenie, organizacja pracy, catering do szkół, praca przy obsłudze klientów).

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):01:58 - 01:17:35 – koperta k. 94 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 25 stycznia 2024 r. e-protokół (...):05:04-00:09:53, 00:12:08-00:32:14 – koperta k. 65, zeznania S. S. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):17:35-01:24:52 – koperta k. 94 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 25 stycznia 2024 r. e-protokół (...):32:14-00:48:52 – koperta k. 65, zeznania świadka J. W. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):05:23 – 00:16:55 – koperta k. 94, zeznania świadka A. K. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):28:09-00:35:12 – koperta k. 94, zeznania świadka A. K. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e - protokół (...):28:09-00:35:12 – koperta k. 94)

M. S. (1) została zatrudniona przez spółkę na stanowisku „k. (...). Do jej obowiązków należy ustalanie, co jest potrzebne, jeśli chodzi o zaopatrzenie i zastępowanie nieobecnych pracowników. Skarżąca jest w pracy codziennie od 6:30 do 14:30 (czasem do 15:00). Od rana ubezpieczona jedzie do Makro, robi zakupy z listy przygotowanej przez kucharki, rozpakowuje zakupy. Następnie przygotowuje catering do szkoły i go tam zawozi. Potem wraca do lokalu, gdzie zajmuje się bieżącymi sprawami, ustala menu, zajmuje się menu na imprezy. Jeśli potrzeba to obsługuje klientów czy wykonuje raporty. Kiedy wystąpi taka potrzeba to zamyka również lokal, który jest czynny do 15:00.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):01:58 - 01:17:35 – koperta k. 94 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 25 stycznia 2024 r. e-protokół (...):05:04-00:09:53, 00:12:08-00:32:14 – koperta k. 65, zeznania S. S. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):17:35-01:24:52 – koperta k. 94 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 25 stycznia 2024 r. e-protokół (...):32:14-00:48:52 – koperta k. 65, zeznania świadka J. W. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):05:23 – 00:16:55 – koperta k. 94, zeznania świadka D. M. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):16:55 - 00:28:09 – koperta k. 94, zeznania świadka A. K. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):28:09-00:35:12 – koperta k. 94, zeznania świadka B. M. na rozprawie z dnia 23 maja 2024 r. e-protokół (...):09:37-00:30:00 – koperta k. 144, wiadomości e-mail – k. 113-135, zdjęcia – k. 136-143)

Przełożonym ubezpieczonej jest jej mąż (prezes zarządu spółki). Otrzymuje ona od niego polecenia, które wykonuje (m.in. musi poinformować pracowników o decyzjach dotyczących zwolnienia jakiegoś pracownika, a jeśli prezes ma zastrzeżenia do funkcjonowania lokalu to przekazuje jej te uwagi, z kolei ona musi je przekazać pracownikom).

To mąż skarżącej podejmuje wszystkie kluczowe decyzje dotyczące funkcjonowania lokalu (wcześniej lokali). Zasadniczym przedmiotem działalności spółki jest obsługa techniczna nieruchomości i remonty. Tylko 5% przychodów spółki pochodzi z działalności gastronomicznej.

Ubezpieczona nigdy nie była członkiem zarządu spółki. Skarżąca nie wie, ilu pracowników zatrudnia spółka. To prezes spółki odprowadza składki i zaliczki na podatek, skarżąca nie zajmuje się tymi kwestiami. Nie wie, jaka jest wysokość miesięcznie odprowadzanych składek i w jakim Urzędzie Skarbowym jest rozliczana spółka. Ubezpieczona wie o jednym koncie spółki prowadzonym w Banku (...), o innych kontach nie posiada wiedzy. Ma kartę, którą płaci, ale nie wie na kogo jest wystawiona. Odwołująca się nie wie również, czy spółka zaciąga kredyty. Skarżąca wie, że spółka jest stroną jednej umowy leasingu. To prezes zarządu wystawia faktury, ustala ceny dotyczące usług, opłaca wszystkie faktury, podpisuje umowy z kontrahentami, negocjuje warunki tych umów. Odwołująca się nie prowadzi żadnych rozmów czy negocjacji z klientami spoza branży gastronomicznej. S. S. podejmuje decyzje o zatrudnianiu i zwalnianiu pracowników. Ubezpieczona nie zna się na prowadzeniu spółki, dlatego zajmuje się tym jej mąż.

Ubezpieczona z matką zgłaszały zapotrzebowania w lokalach (np. dotyczące konieczności zakupu nowego sprzętu), a wszystkie ostateczne decyzje podejmował mąż skarżącej.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):01:58 - 01:17:35 – koperta k. 94 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 25 stycznia 2024 r. e-protokół (...):05:04-00:09:53, 00:12:08-00:32:14 – koperta k. 65, zeznania S. S. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):17:35-01:24:52 – koperta k. 94 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 25 stycznia 2024 r. e-protokół (...):32:14-00:48:52 – koperta k. 65, zeznania świadka B. M. na rozprawie z dnia 23 maja 2024 r. e-protokół (...):09:37-00:30:00 – koperta k. 144, zeznania świadka B. M. na rozprawie z dnia 23 maja 2024 r. e-protokół (...):09:37-00:30:00 – koperta k. 144, zeznania M. S. (2) na rozprawie z dnia 18 lipca 2024 r. e-protokół (...):04:21-00:19:26 – koperta k. 154)

Przełożonym pracowników lokalu (wcześniej lokali) jest S. S.. To on nadzoruje ich pracę i wszystko, co dzieje się w firmie. Wydaje im polecenia. Ubezpieczona co prawda wysłucha pracowników, przekaże informacje mężowi, ale nie jest osobą decyzyjną. Skarżąca nie podejmuje żadnych kluczowych decyzji. Tym zajmuje się wyłącznie jej mąż.

(zeznania świadka J. W. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):05:23 – 00:16:55 – koperta k. 94, zeznania świadka D. M. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):16:55-00:28:09 – koperta k. 94, zeznania świadka A. K. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):28:09-00:35:12 – koperta k. 94, zeznania M. S. (2) na rozprawie z dnia 18 lipca 2024 r. e-protokół (...):04:21-00:19:26 – koperta k. 154)

M. S. (1) i B. M. podpisywały się na listach obecności.

(listy obecności)

Gastronomia stanowi 5% obrotów firmy, pozostałą część stanowi obsługa techniczna nieruchomości i remonty. Spółka zatrudnia ok. 15-17 osób.

B. M. bierze udział w zgromadzeniu wspólników, głosuje przy podejmowaniu uchwał. Nie ma jednak głosu w sprawach, które nie dotyczą gastronomii.

(protokół zwyczajnego zgromadzenia wspólników – k. 100-103 verte, zeznania S. S. na rozprawie z dnia 7 marca 2024 r. e-protokół (...):17:35-01:24:52 – koperta k. 94 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 25 stycznia 2024 r. e-protokół (...):32:14-00:48:52 – koperta k. 65, zeznania świadka B. M. na rozprawie z dnia 23 maja 2024 r. e-protokół (...):09:37-00:30:00 – koperta k. 144)

M. S. (1) i B. M. miały wypłacaną dywidendę.

(potwierdzenie wykonania przelewów – k. 76-80, zestawienie – k. 81-82, dowód wypłaty – k. 83)

Spółka posiada kilka kont bankowych. Do wszystkich kont dostęp ma S. S.. M. S. (1) ma dostęp jedynie do konta związanego z gastronomią.

W okresie od 14 lutego 2023 r. do 7 marca 2023 r. I Oddział ZUS w Ł. przeprowadził kontrolę w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych przez płatnika składek (...) Sp. z o.o. z/s w Ł.. Kontrolą objęto okres od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2021 r. W stosunku do ubezpieczonej M. S. (1) kontrolę rozszerzono o okres od 1 stycznia 2021 r. do 31 stycznia 2023 r. Ustalenia kontroli zostały zawarte w protokole kontroli z dnia 7 marca 2023 r.

(bezsporne)

W dniu 15 marca 2023 r. płatnik składek złożył pisemne zastrzeżenia do ustaleń protokołu kontroli z dnia 7 marca 2023 r. Pismem z dnia 20 marca 2023 r. Zakład poinformował płatnika, że ustalenia zawarte w protokole kontroli nie ulegają zmianie, ponieważ złożone zastrzeżenia mają w znacznej mierze charakter polemiki prawnej i opierają się na odmiennej interpretacji prawa.

(bezsporne)

W dniu 24 kwietnia 2023 r. Oddział poinformował płatnika składek o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie złożenia prawidłowych dokumentów ubezpieczeniowych za M. S. (1). Natomiast pismem z dnia 9 maja 2023 r. płatnik został poinformowany o zakończeniu postępowania dowodowego. Jednocześnie poinformowano strony o przysługującym im prawie do wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów. Strony nie skorzystały z w/w prawa. Nadto płatnik składek nie złożył do Zakładu prawidłowych dokumentów rozliczeniowych w terminie 30 dni od otrzymania protokołu kontroli.

(bezsporne)

W dniu 25 maja 2023 r. organ wydał zaskarżoną decyzję, w której stwierdził, że M. S. (1) od dnia 11 maja 2020 r. nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik (...) Sp. z o.o. z/s w Ł..

(decyzja – k. 261-264 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, a w szczególności o dokumenty, w tym akta organu rentowego.

Sąd oparł się także na zeznaniach świadków, wnioskodawczyni M. S. (1) oraz prezesa zarządu spółki S. S., których wartości dowodowej organ rentowy w toku postępowania nie podważał. Zeznania te razem z dostępną dokumentacją dotyczącą przedmiotowej Spółki tworzą spójną, logiczną całość, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne.

Na podstawie art. 235²§ 1 pkt 5 k.p.c. Sąd postanowił pominąć wniosek dowodowy sformułowany przez pełnomocnika organu rentowego w piśmie procesowym z dnia 12 marca 2024 r. o przesłuchanie świadka B. S. na fakt zatrudnienia M. S. (1) przez (...) Sp. z o.o., w tym podjęcia i świadczenia przez M. S. (1) pracy w ramach reżimu pracowniczego. W tym miejscu należy wskazać, że sąd w tym postępowaniu nie ustanawiał prekluzji dowodowej, ale uprzedził pełnomocników stron, że czas na zgłaszanie wniosków dowodowych zbliża się do końca, zaś wnioski te nie powinny zmierzać do nadmiernego przedłużania postępowania. Świadek nie odebrała przesyłek sądowych i nie stawiła się na termin rozprawy. Sąd odroczył z tego powodu rozprawę, jednak kolejne wezwanie także wróciło awizowane. Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie orzeka o ukaraniu grzywną za niestawiennictwo świadka, który nigdy faktycznie nie został wezwany, bowiem doręczenie przez awizo jest zastępcze i ustanawia fikcję tegoż doręczenia. Pełnomocnik ZUS na ostatniej rozprawie nie wskazał innego adresu, pod którym świadek mogłaby przebywać i ponowił wniosek o wezwanie na dotychczasowy adres.

W ocenie Sądu w niniejszym postępowaniu został zebrany obszerny materiał dowodowy, dotychczasowe wnioski pełnomocnika ZUS były uwzględniane, natomiast okoliczność, że zebrany materiał nie jest dla strony satysfakcjonujący, nie może być przyczyną niepotrzebnego przedłużania postępowania w celu poszukiwaniu dowodu, który dla pełnomocnika ZUS byłby satysfakcjonujący. Zdaniem Sądu zebrany w tej sprawie materiał dowodowy był wystarczający do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie. Zeznania świadka S. miały dotyczyć okoliczności, na które już świadkowie zeznawali. W związku z powyższym Sąd ocenił ten dowód jako zbędny i zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie, było ustalenie czy w okresie od 11 maja 2020 r. odwołująca się M. S. (1) podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz chorobowemu, jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o.

Z poczynionych w toku postępowania ustaleń wynika, że M. S. (1) bezspornie w okresie od 29 grudnia 2017 r. do 28 listopada 2018 r. była jedynym (...) Sp. z o.o. posiadającym 100% udziałów, natomiast od dnia 29 listopada 2018 r. posiada 95% udziałów, zaś drugi mniejszościowy wspólnik B. M. – jej matka 5% udziałów.

W ocenie organu rentowego przekazanie drugiemu udziałowcowi z dniem 29 listopada 2018 r. zaledwie 5% udziałów spółki miało jedynie na celu upozorowanie (...) Sp. z o.o. na spółkę wieloosobową, a w rzeczywistości wspólnik mniejszościowy był wspólnikiem iluzorycznym. Tym samym - zdaniem ZUS, M. S. (1) od 29 listopada 2018 r. nadal powinna być traktowana jako wspólnik jednoosobowy spółki i z tego tytułu podlegać ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 497, dalej: ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych) za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba prowadząca pozarolniczą działalność obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

Z kolei zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby będące pracownikami spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy pod warunkiem, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu zatrudnienia w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w danym okresie.

Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt l c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 146), obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą.

Dla rozstrzygnięcia sporu w przedmiotowej sprawie, w pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie, czy wnioskodawczyni jako większościowy wspólnik spółki z o.o. powinna być dla celów ubezpieczonych traktowana – tak jak twierdził organ rentowy – jako jedyny wspólnik tej spółki, zaś drugi mniejszościowy wspólnik posiadający tylko 5 % udziałów był wspólnikiem iluzorycznym.

Sąd nie podzielił oceny organu rentowego, co do uznania mniejszościowego wspólnika B. M. za wspólnika iluzorycznego w realiach badanej sprawy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych dla uzasadnienia swego stanowiska powołał się na dotychczasowe stanowisko judykatury (min. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2011 r., w sprawie I UK 8/11, wyrok SN z dnia 3 lipca 2019 roku, sygn. akt II UK 24/18, postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 kwietnia 2019 r. III UK 237/18).

W tym miejscu należy jednak zauważyć, że pierwszym odstępstwem od przyjętej linii orzeczniczej było postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2023 r., sygn. akt: I USK 176/23 (LEX nr 3610466), w którym podkreślona została konieczność weryfikacji faktycznej roli wspólnika mniejszościowego (marginalnego) w funkcjonowaniu spółki. Sąd Najwyższy uznał, że jeżeli w konkretnym stanie faktycznym nie można przyjąć, że mniejszościowy udziałowiec jest udziałowcem fikcyjnym (figurantem), ponieważ bierze rzeczywisty udział w prowadzeniu spraw spółki (choćby nawet nie był członkiem jej zarządu a na zgromadzeniu wspólników mógłby być przegłosowany w każdej sprawie przez wspólnika większościowego), to nie ma miejsca na stosowanie art. 8 ust. 6 pkt 4 u.s.u.s.

Ponadto w dniu 21 lutego 2024 roku Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego w składzie 3 sędziów podjęła uchwałę w sprawie o sygn. akt III UZP 8/23 (LEX nr 3686847) uznając stosowaną dotychczas przez ZUS wykładnię za contra legem wskazując, że powyższy przepis ustawy o obowiązku ubezpieczeniowym nie znajduje w ogóle zastosowania w przypadku, w którym sp. z o.o. ma więcej niż jednego wspólnika. W uchwale tej bowiem Sąd Najwyższy całkowicie odszedł od dotychczasowego stanowiska i przyjął literalną wykładnię art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W motywach uchwały wskazano, że art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych odwołuje się do jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, co oznacza, że w przypadku gdy spółka posiada 2 wspólników, a jeden z nich jest właścicielem 99% udziałów, to w myśl ww. przepisu nie jest to spółka jednoosobowa.

Uchwała Sądu Najwyższego z 21 lutego 2024 roku stwierdza, że obecność dwóch wspólników wyklucza możliwość traktowania spółki jako jednoosobowej działalności gospodarczej, niezależnie od rozkładu udziałów. Tym samym, wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99 procent udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Sąd Najwyższy wskazał też, że aby określić, którą spółkę należy uznać za jednoosobową, należy sięgnąć do przepisów Kodeksu spółek handlowych. KSH wskazuje, że spółka jednoosobowa to taka, w której wszystkie udziały albo akcje należą do jednego wspólnika albo akcjonariusza (art. 4 § 1 pkt 3 KSH).

Sąd Okręgowy mając świadomość tego, że nie jest związany przytoczoną uchwałą Sądu Najwyższego pragnie podkreślić, że bliższe jest mu stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 października 2023 r., sygn. akt: I USK 176/23, w którym podkreślona została konieczność weryfikacji faktycznej roli wspólnika mniejszościowego (marginalnego) w funkcjonowaniu spółki.

Kierując się powyższymi uwagami Sąd uznał, że w spółce (...) Sp. z o.o. jest dwóch wspólników (udziałowców), a to oznacza, że spółka nie jest jednoosobowa.

Postępowanie dowodowe doprowadziło Sąd do przekonania, że spółka ma charakter rodzinny, w której każdy z członków tej rodziny pełni określoną rolę i ma określone znaczenie dla całego funkcjonowania firmy. B. M. nie jest wyłącznie mniejszościowym wspólnikiem, bowiem pracuje w branży gastronomicznej i czynnie doprowadza do rozwoju oraz przysporzenia na rzecz spółki.

Odnosząc się natomiast do zatrudnienia M. S. (1), mającej 95% udziałów, Sąd pragnie wskazać na kilka okoliczności.

Po pierwsze podkreślenia wymaga, że orzecznictwo Sądu Najwyższego dopuszcza zatrudnianie wspólników wieloosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie umów o pracę na stanowiskach wykonawczych, gdyż w takiej sytuacji wspólnika nie można traktować jako podmiotu, którego praca polega na obrocie jego własnym kapitałem (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 16 grudnia 2008 r., I UK, LEX nr 491093; z 9 czerwca 2010 r., II UK 33/10, LEX nr 598436; z 12 maja 2011 r., II UK 20/11, OSNP 2012 nr 11-12, poz. 145).

W wyroku z dnia 7 marca 2018 r., I UK 575/16 (LEX nr 2488094) Sąd Najwyższy dopuścił zawarcie umowy o pracę przez jedynego wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ze spółką, jeżeli funkcje zarządu wykonują inne osoby oraz pod warunkiem, że praca spełnia warunki pracy właściwej dla stosunku pracy.

Dopuszczalność zatrudnienia pracowniczego wspólników w dwuosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowiskach specjalistycznych motywowana jest tym, że znajomość spraw spółki, potencjał intelektualny, doświadczenie, związanie kapitałowe, predestynują do zatrudnienia wspólnika w spółce jako pracownika. W przeciwnym razie należałoby zatrudnić osobę trzecią (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 czerwca 2010 r., LEX nr 598436). Jednakże nawet i w takim stanowisku kategorycznie podkreśla się, że więź łącząca wspólnika ze spółką musi wypełniać wszystkie cech (przymioty) kreujące stosunek pracy, w tym pracownicze podporządkowanie (por. postanowienie SN z 7.09.2022 r., (...) 650/21, LEX nr 3484185).

W orzecznictwie podkreśla się jako konieczny warunek, by jedyny wspólnik nie angażował się w bieżącą działalność zarządczą spółki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2016 r., III UK 226/15, niepubl.).

Dla objęcia wspólnika ubezpieczeniami społecznymi konieczne jest tylko to, aby wykreowany umową stosunek pracy był rzeczywiście realizowany i by nosił cechy wynikające z art. 22 § 1 k.p., w tym podporządkowanie pracownicze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2017 r., II UK 451/16, LEX nr 2427158).

Analogiczny pogląd dotyczący problemu skutków prawnych połączenia własności spółki i zajmowania przez wspólnika stanowiska wykonawczego w spółce został wyrażony w piśmiennictwie, które dopuszcza zawarcie umowy o pracę przez jedynego wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ze spółką, jeżeli funkcje zarządu wykonują inne osoby oraz pod warunkiem, że praca spełnia warunki pracy właściwej dla stosunku pracy (M. Gersdorf (w:) M. Gersdorf, M Raczkowski, K. Rączka, Kodeks pracy. Komentarz., Warszawa 2014, s. 148).

Przedstawiona linia orzecznicza jest w pełni akceptowana i przyjęta przez Sąd rozpoznający niniejszą sprawę.

Bezspornym jest, że M. S. (1) nie jest członkiem zarządu spółki. Ubezpieczona jest co prawda wspólnikiem, ale nie angażuje się w bieżące sprawy spółki. To prezes zarządu spółki S. S. jest odpowiedzialny za prowadzenie spraw spółki. Skarżąca nie zajmuje się kwestiami takimi jak: odprowadzanie składek, odprowadzanie zaliczek na podatki, nie wie nawet, jaka jest ich wysokość ani w jakim Urzędzie Skarbowym spółka jest rozliczana. Ponadto ubezpieczona nie ma wiedzy o kontach bankowych spółki poza jednym dotyczącym gastronomii, nie wie czy spółka zaciąga kredyty. Nie jest odpowiedzialna za opłacanie czy wystawianie faktur. Nie podpisuje umów ani nie prowadzi rozmów z kontrahentami spoza gastronomii. Nie ma również wpływu na to, ilu spółka ma pracowników, kto jest zatrudniany i zwalniany. Wszystkie kluczowe decyzje w spółce podejmuje jej mąż, czyli prezes zarządu spółki. Jest on jedyną decyzyjną osobą w spółce. Ponadto należy podkreślić, że branża gastronomiczna jest marginalnym przedmiotem działalności spółki. Główne przychody generuje obsługa techniczna nieruchomości oraz remonty.

Z kolei stosownie do art. 22 § 1 k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Podporządkowanie pracownicze jako cecha stosunku pracy musi mieć charakter rzeczywisty.

Ocena, czy praca jest wykonywana na podstawie łączącego strony stosunku pracy zależy przy tym od okoliczności konkretnej sprawy dotyczących celu, do jakiego zmierzały strony oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy stałości świadczenia pracy na rzecz pracodawcy w jasno określonym czasie pracy, a nie jedynie świadczenia pojedynczych czynności na jego rzecz, tak jak miałoby to miejsce np. w przypadku cywilnoprawnej umowy zlecenia.

Stosunek pracy wyróżnia się koniecznością osobistego wykonywania pracy, podporządkowaniem pracownika pracodawcy, stałym wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy na jego ryzyko oraz odpłatnością pracy. Zasada osobistego świadczenia oznacza, że pracownik ma obowiązek wykonywać pracę samodzielnie, osobiście i nie może samowolnie, bez zgody pracodawcy powierzyć pracy innej osobie. Wymóg osobistego świadczenia pracy wiąże się z osobistymi przymiotami pracownika takimi jak kwalifikacje, wiek, doświadczenie itp. Zasada ciągłości świadczenia pracy polega na tym, że pracownik ma obowiązek wykonać określone czynności w powtarzających się odstępach czasu, w okresie istnienia trwałej więzi łączącej go z pracodawcą. Nie chodzi tutaj zatem o sytuację jednorazowego wykonania pewnej czynności lub ich zespołu składającego się na określony rezultat. Właściwym przedmiotem umowy o pracę jest świadczenie pracy w sposób ciągły, powtarzający się i polegający na oddaniu swojej zdolności do pracy do dyspozycji innego podmiotu ( tak: wyrok Sądu Najwyższego z 14 grudnia 1999 r. I PKN 451/99 OSNP 2001/10/337, M.Prawn. 2001/11/575).

Reasumując żadne przepisy, tak Kodeksu pracy jak i Kodeksu spółek handlowych, nie wykluczają co prawda wprost możliwości nawiązania stosunku pracy zarówno z członkiem zarządu spółki, jak i z jej wspólnikiem. Konieczne jest jednak rozważenie, czy zawarta przez strony umowa o pracę wykreowała stosunek prawny posiadający niezbędne cechy stosunku pracy.

Z uwagi na szczególne powiązanie osobowo – kapitałowe o możliwości uznania, iż wnioskodawczyni wykonywała czynności w oparciu o reżim pracowniczego podporządkowania, konieczne było przede wszystkim ustalenie, kto wykonywał w stosunku do niej nadzór pracodawcy oraz czy pracodawca co najmniej decydował o wyznaczanych jej zadaniach. Postępowanie dowodowe potwierdziło, że prezes zarządu jest przełożonym ubezpieczonej i to on zarządza faktycznie firmą oraz nadzoruje wszystkich pracowników, w tym ubezpieczoną.

Należy także pamiętać, że w przypadku osób zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych i samodzielnych pracodawca ma wręcz prawo oczekiwać ich aktywności w zakresie sposobu wykonywania pracy.

Na podstawie dowodów z zeznań świadków, prezesa zarządu spółki S. S. oraz wnioskodawczyni, dodatkowo potwierdzonych dowodami z dokumentów, Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni będąc zatrudniona u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w Ł. na stanowisku „. (...) wykonywała i wykonuje pracę w sposób stały, w uzgodnionym do tego miejscu (lokalu gastronomicznym prowadzonym przez spółkę), czasie (przeciętnie od 6.30 do 15.00), za co otrzymywała i otrzymuje wynagrodzenie (do rąk własnych w gotówce).

Wnioskodawczyni świadczy pracę pod kierownictwem prezesa zarządu spółki. To on wydaje jej polecenia i nadzoruje pracę. Nadto prezes zarządu oczekiwał od wnioskodawczyni jako pracownika obecności i rzetelnego wykonywania pracy. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy uznał, że strony były związane umową o pracę, gdyż sporny stosunek prawny nosił wszystkie cechy tej umowy, wynikające z art. 22 § 1 k.p.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję ZUS, stosownie do treści art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. (pkt 1 sentencji wyroku).

Konsekwencją uwzględnienia odwołania było również zasądzenie na rzecz ubezpieczonej M. S. (1) oraz (...) Sp. z o.o. kwoty po 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z treścią art. 98 k.p.c. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie). Koszty należne ubezpieczonej oraz płatnikowi składek ustalono na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 z późn. zm.) (pkt 2 sentencji wyroku).

Dodano: 1 kwietnia 2025, Opublikował(a): Beata Łuczak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację: Magdalena Lisowska
Data wytworzenia informacji: 8 sierpnia 2024