Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 grudnia 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że W. K., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 24 maja do 30 czerwca 2022 roku i od 31 lipca 2022 roku (decyzja k.45 – 49 akt ZUS).

Wnioskodawca odwołał się od powyższej decyzji na rozprawie w dniu 13 lipca 2023 roku, dotyczącej rozpoznania jego odwołania od decyzji z dnia 23 maja 2022 roku kiedy to wniósł także o przywrócenie terminu do jego złożenia (e-protokół z 13 VII 2023 roku 00:05:02).

Złożył także uzupełnienie odwołania na piśmie w dniu 4 sierpnia 2023 roku. W uzasadnieniu wskazał, iż opóźnienie jest wynikiem jego choroby, wprowadzenia w błąd przez organ rentowy i jego nieznajomości prawa. Odwołanie od identycznej decyzji wniósł do sądu i toczy się postępowanie w sprawie VIII U 1429/23. W tamtej sprawie ustalono, iż nie podlega ubezpieczeniom od 20 grudnia 2022 roku bez wskazania daty końcowej. Wnioskodawca uznał zatem, iż sporna decyzja jest kontynuacją tamtej sprawy. Z błędu wyprowadził go dopiero jego pełnomocnik 5 lipca 2023 roku (odwołanie k.12-19).

Pełnomocnik organu rentowego wniósł o odrzucenie odwołania z uwagi na jego złożenie ze znacznym opóźnieniem. Pełnomocnik podniósł, iż decyzja została wnioskodawcy doręczona osobiście 29 grudnia 2022 roku. Decyzja zawierała pouczenie o prawie odwołania do sądu, a mimo to ubezpieczony złożył odwołanie dopiero 13 lipca 2023 roku, na rozprawie (e-protokół z 13 VII 2023 roku 00:06:45 oraz odpowiedź na odwołanie k.6).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca W. K. zgłosił rozpoczęcie wykonywania działalności gospodarczej od 17 listopada 1994 r. pod firmą (...), w ramach której wykonywał m.in. czynności związane z szeroko pojętymi robotami budowlanymi, wykończeniowymi, instalacyjnymi (wypis z (...) k. 21-22).

Z tytułu prowadzenia w/w pozarolniczej działalności gospodarczej W. K. zgłosił się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych tj. emerytalnego, rentowych i wypadkowego od 31.12.1998r. oraz do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 1.01.1999r. Z tego tytułu przystąpił również do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Od 2019 r. W. K. pobierał zasiłek chorobowy za okresy od 12.02.2019r. do 12.08.2019r., od 30.12.2019r. do 25.06.2020r. i od 1.10.2020r. do 31.03.2021r. Natomiast za okresy od 13.08.2019r. do 10.12.2019r. i od 1.04.2021r. do 25.01.2022r. pobierał świadczenie rehabilitacyjne. Następnie ponownie stał się niezdolny do pracy od 8.03.2022r. Zaświadczenia lekarskie zostały wystawione na okres od 8.03.2022r. do 23.05.2022r.

(okoliczność bezsporna, tabela – wypłacone świadczenia w załączonych do sprawy aktach organu rentowego w sprawie VIII U 1429/22).

Decyzją z dnia 23 maja 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł.:

1. umorzył wszczęte 11.04.2022 r. postępowanie administracyjne w części dotyczącej podlegania przez W. K. obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 11.12.2019 r. do 25.06.2020 r.

2. stwierdził, że z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ubezpieczony nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 26.06.2020 r.

(okoliczność bezsporna).

Wnioskodawca odwołał się od tej decyzji i postępowanie toczy się w sprawie VIII U 1429/22) (okoliczność bezsporna).

Po dacie tej decyzji wnioskodawca zgłosił zawieszenie działalności od 1 lipca 2022 roku oraz jej podjęcie od 31 lipca 2022 roku (okoliczność bezsporna, pismo z 20 X 2022 roku k.3 akt ZUS).

Organ rentowy wszczął w tej sprawie postępowanie o czym powiadomił wnioskodawcę w dniu 24 października 2022 roku (pismo z 20 X 2022 roku i dowód doręczenia k.1 i 3 akt ZUS).

Odwołujący został w tej sprawie przesłuchany w dniu 25 listopada 2022 roku (protokół k.11 akt ZUS).

Po zakończeniu postępowania wydana została sporna decyzja z 20 grudnia 2022 roku, którą doręczono mu osobiście 29 grudnia 2022 roku. Decyzja zawierała pouczenie o prawie, sposobie i terminie zaskarżenia (decyzja i dowód doręczenia k. 43-49 akt ZUS).

17 stycznia 2023 roku wnioskodawca złożył skargę do prezesa ZUS w W., w której wyraził swój sprzeciw co do sposobu postępowania i traktowania w związku z wydaniem decyzji z 23 maja 2022 roku, 20 grudnia 2022 roku (kopia pisma k.51 akt ZUS).

W związku z ta skargą organ rentowy złożył wyjaśnienia (pismo k.53).

Wnioskodawca został natomiast poinformowany, iż w związku z decyzją z dnia 20 grudnia 2022 roku sporządzono korektę dokumentów z urzędu. W piśmie znajduje się także informacja, iż od decyzji nie wniesiono odwołania (pismo k.59 w aktach ZUS).

Odwołujący odebrał osobiście odpis pisma w dniu 9 maja 2023 roku (dowód doręczenia k.57 akt ZUS).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle ustaleń sądu odwołanie W. K. podległo odrzuceniu.

Stosownie do art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2021 r., poz. 423 j.t.) Zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności:

1) zgłaszania do ubezpieczeń społecznych;

2) przebiegu ubezpieczeń;

3) ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek;

3a) ustalania wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu tych składek;

4) ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;

5) wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Od decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z treścią art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołanie do sądu od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.

W myśl art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Ciężar udowodnienia powyższych okoliczności oraz faktu złożenia odwołania we właściwym terminie spoczywa na wnioskodawcy ( art. 232 k.p.c.).

Powyższe oznacza, że wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego z uchybieniem miesięcznego terminu powoduje, iż ubezpieczony zostaje pozbawiony prawa do merytorycznego rozpoznania zarzutów co do istoty sprawy, podniesionych w odwołaniu. Dlatego też Sąd stosując art. 477 ⁹ § 3 k.p.c., musi ocenić całokształt okoliczności, które spowodowały przekroczenie terminu do wniesienia odwołania, a przede wszystkim aspekt zawinienia składającego odwołanie (choć nie wskazano przesłanki winy jako wykluczającej odwołanie po terminie) oraz ewentualnych przyczyn od niego niezależnych. Ocena, czy przekroczenie terminu było nadmierne oraz czy nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się, jest pozostawione ocenie sądu. Sąd ma możliwość potraktowania spóźnionego odwołania tak, jakby zostało wniesione w terminie, przy czym niezbędne jest jednoczesne spełnienie się obu warunków: przekroczenie terminu nie może być nadmierne, zaś jego przyczyna musi być niezależna od odwołującego się (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2006 r., III UK 168/05, Lex nr 277825).

Przesłanki upoważniające sąd do nieuwzględnienia przekroczenia terminu muszą zachodzić kumulatywnie; mają one charakter ocenny i zależą od całokształtu okoliczności sprawy, w związku z czym nie dadzą się uogólnić.

Podkreślenia wymaga też fakt, iż wobec treści art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. postępowanie szczególne regulowane przepisami art. 477 ⁸ k.p.c. i następne, nie zna instytucji przywrócenia terminu w rozumieniu art. 168 i nast. (tak wyr. SA w Rzeszowie z 6.12.1994 r., III AUr 344/94, OSA 1995, Nr 1, poz. 9, post. SA w G. z 6.6.1994 r., III AUz 61/94, PP 1995, Nr 5, s. 46).

W niniejszej sprawie opóźnienie jest nie tylko nadmierne ale w ocenie sądu również zawinione przez stronę odwołującą.

Dla stwierdzenia, czy termin do złożenia odwołania został zachowany podstawowe znaczenie ma ustalenie daty doręczenia decyzji stronie odwołującej się od niej. W tym zakresie kierować się należy regułami ustanowionymi w postępowaniu administracyjnym, albowiem faza poprzedzająca postępowanie sądowe w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter postępowania administracyjnego (art. 40 do 45 k.p.a.).

Zgodnie z tymi przepisami pisma doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela lub pełnomocnika - temu przedstawicielowi lub pełnomocnikowi. Jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym doręcza się pisma w lokalu ich siedziby do rąk osób uprawnionych do odbioru pism lub na adres do doręczeń wskazany przez stronę. Przepis art. 44 k.p.a. stosuje się odpowiednio.

W orzecznictwie sądowym przyjęto, że o braku winy strony można mówić tylko wtedy, gdy istniała jakaś przyczyna, która spowodowała uchybienie terminowi. Przyczyna taka zachodzi wówczas, gdy dokonanie czynności w ogóle (w sensie obiektywnym) było wykluczone, jak również w takich przypadkach, w których w danych okolicznościach nie można było oczekiwać od strony, by zachowała dany termin procesowy. W orzecznictwie sądowym do niezawinionych przez stronę przyczyn uchybienia terminu zalicza się np. nagłą chorobę strony, która rzeczywiście uniemożliwia podjęcie czynności procesowych, przerwę w komunikacji, powódź, udzielenie stronie wadliwej informacji co do terminów zaskarżenia, a także nieprawidłowość w doręczeniu pisma sądowego. Przy ocenie istnienia lub braku winy w uchybieniu terminu procesowego jako kryterium przyjmuje się obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od osoby przejawiającej dbałość o własne, życiowo ważne sprawy /por. postanowienie Sądu Najwyższego z 14 stycznia 1972 r. II CRN 448/71, opubl. w OSP 1972, Nr 7-8, poz. 144; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 1999-04-14, II UKN 555/98 opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr. 14, poz. 561, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2008-04-25, sygn. I UZ 1/08, niepubl/.

Ocena nadmierności opóźnienia powinna być natomiast odniesiona do końcowej daty miesięcznego terminu do wniesienia odwołania, a zatem opóźnienie powinno być liczone nie od daty otrzymania decyzji organu rentowego lecz od końca terminu do wniesienia odwołania. (por wyrok SN z 24.06.2015r sygn. IUK 347/14 opubl. w LEX nr 1771401, wyrok SN z dnia 18.03.2015r – sygn. I UK 271/14 opubl. w LEX nr 168220, wyrok SA we Wrocławiu z 23.09.2014r – sygn. II AUa 531/14opubl. w LEX nr 1953216, postanowienie SA w Szczecinie z 11.04.2014 – sygn. II AUz 31/14 opubl. w LEX nr 1451801, wyrok SN – sygn II UK 340/13 z dnia 14.03.2014r opubl. w LEX pod nr (...), postanowienie SA w Gdańsku z 22.07.2013r. – sygn. II AUz 233/13 opubl. w LEX nr 1353692, postanowienie SA we Wrocławiu z 7.08.2012r w sprawie III AUz 174/12 opubl. w LEX nr 1216432 oraz SA we W. z 27.03.12r – sygn. III AUz 77/12 opubl w LEX nr 1164697, postanowienie SA w Rzeszowie z 27.09.2012r – sygn. III AUz 73/12 opubl. w LEX nr 1217762,por. Wyrok SN z 8.06.2004r sygn. III UK 45/04 opubl. w LEX nr 585844)

Odnosząc się do argumentów odwołującego się, w pierwszej kolejności wskazać należy, iż brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że odwołanie nie zostało złożone w terminie z przyczyn od niego niezależnych. W ocenie Sądu Okręgowego wysuwane argumenty w tym zakresie, stanowiły jedynie próbę obrony stanowiska procesowego strony.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca nie odwołał się od decyzji we właściwym terminie chociaż mógł to uczynić i miał pełna wiedzę o tym jak należy to zrobić. Podobne odwołanie wniósł już przypadku decyzji z maja 2022 roku i postępowanie w sprawie nie zostało jeszcze prawomocnie zakończone. Nie zasługują na uwzględnienie argumenty odwołującego, iż myślał, że decyzja ta jest elementem poprzedniej sprawy. Po pierwsze niewątpliwie wydano nową decyzję, w której zawarto stosowne pouczenie, po wtóre wnioskodawca po wydaniu decyzji majowej zawiesił i odwiesił prowadzoną działalność, został powiadomiony od wszczęciu nowego postępowania a nawet został w jego toku przesłuchany. Jego argumenty w tym zakresie uznać należy za naiwne, a co ważniejsze zupełnie nielogiczne.

Dodatkowo wskazać należy, iż skarżący doskonale wiedział, że wydano nową decyzję bowiem napisał o niej w skardze do Prezesa ZUS. Nie uznał jednak za stosowne aby się od niej odwołać, chociaż w tym czasie odwołanie byłoby złożone w terminie.

Dodatkowo podkreślić należy, iż wspomnianej skargi nie można uznać za wadliwie złożone odwołanie, bowiem wnioskodawca z całą świadomością skierował je do prezesa ZUS, a jego wolą nie było odwołanie do sądu (sam wnioskodawca nigdy też tego nie twierdził). Fakt złożenia skargi do prezesa czyni niewiarygodnym także argument o nieporadności wnioskodawcy, a dodatkowo pamiętać należy, iż w sprawie odwołania od decyzji z maja 2022 roku odwołujący korzystał z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, którego mógł spytać jak rozumieć nową decyzję. Wskazać należy, iż wnioskodawca nie odwołał się nawet od spornej decyzji kiedy w dniu 9 maja 2023 roku doręczono mu pismo ZUS, z którego wynikało, iż decyzja z 20 grudnia 2022 roku jest prawomocna.

Reasumując, na gruncie rozpoznawanej sprawy brak jest okoliczności, które usprawiedliwiałyby złożenie odwołania po terminie.

Strona odwołująca w żaden sposób nie wykazała, że na gruncie rozpatrywanego przypadku miały miejsce nadzwyczajne, nieobciążające wnioskodawcy okoliczności, wobec których doszło do złożenia odwołania z opóźnieniem. Przeciwnie zachowanie odwołującego uznać należy za wyjątkowo lekkomyślne i nie sposób uznać, iż z należytą starannością dbał o swoje interesy.

Tym samym brak jest podstaw do przyjęcia, że opóźnienie w złożeniu odwołania nastąpiło z przyczyn niezależnych od wnioskodawcy, a nadto złożone zostało z nadmiernym opóźnieniem.

Mając wszystko powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art.477 ⁹§3 k.p.c. odrzucił odwołanie , o czym orzekł w punkcie 1 sentencji postanowienia.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł, jak w punkcie 2 sentencji postanowienia, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265).