Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 kwietnia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 28 marca 2018 r., odmówił wnioskodawcy S. W. prawa do świadczenia przedemerytalnego z uwagi na posiadanie nieruchomości rolnej.

/decyzja – k. 11 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 9 maja 2018 r. złożył wnioskodawca i zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie przepisu art. 4 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, podnosząc, że jego udział w nieruchomości rolnej wynosi ½, a więc 1,468 ha przeliczeniowego, co nie powoduje utraty prawa do świadczenia.

/odwołanie – k. 2 – 4/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 30 maja 2018 r Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, wskazując argumenty tożsame z podanymi w zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu podniósł, że negatywną przesłanką prawa do świadczenia jest nabycie współwłasności nieruchomości rolnej , jeżeli udział przekracza 2 ha przeliczeniowe. Podstawą weryfikacji spełnienia warunków do otrzymania świadczenia jest powierzchnia całego gospodarstwa, niezależnie od wysokości udziału we współwłasności. Dopóki nie zostanie zniesiona współwłasność nie można oceniać wielkości udziałów w hektarach przeliczeniowych.

/odpowiedź na odwołanie – k. 4/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. W. urodził w dniu 27 stycznia 1955 r.

/bezsporne/

W dniu 28 marca 2018 r. ubezpieczony złożył wniosek o świadczenie przedemerytalne.

/wniosek – k. 1 – 3 akt ZUS/

Wnioskodawca wraz z żoną jest właścicielem gruntów – we wspólności majątkowej małżeńskiej, o powierzchni 10,07 ha, z czego przeliczeniowych 2,936 ha.

/okoliczność bezsporna - zaświadczenie – k. 3/

Wnioskodawca był zatrudniony w (...) SA w okresie od 1 listopada 1996 r. do 31 stycznia 2015 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku głównego księgowego. Stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 30 §1 pkt 2 kodeksu pracy tj. za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13.03.2003 o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników.

/świadectwo pracy – k. 2 akt ZUS/

Wnioskodawca po ustaniu zatrudnienia pobierał zasiłek chorobowy do dnia 28 lipca 2015 r, a następnie świadczenie rehabilitacyjne do dnia 22 lipca 2016 r. W dniu 8 czerwca 2016 r złożył wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Decyzją z dnia 25 lipca 2016 r organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do renty, a wyrokiem z dnia 8 stycznia 2018 r Sąd Okręgowy oddalił odwołanie wnioskodawcy od powyższej decyzji. Wyrok uprawomocnił się z dniem 30 stycznia 2018 r

/wniosek – k. 1 akt ZUS plik II, pismo – k. 4, decyzja – k. 8, wyrok - k. 20 akt ZUS plik II /

Od dnia 26 lipca 2016 r wnioskodawca został zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w Ł. jako bezrobotny z prawem do zasiłku od dnia 26 lipca 2016 r. Wnioskodawca w okresie pobierania zasiłku nie odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia w instytucjach rynku pracy albo zatrudnienia przy wykonywaniu prac interwencyjnych lub robót publicznych. Okres 6 miesięcy pobierania zasiłku upłynął w dniu 22 stycznia 2017 r.

Zaświadczenie w tym zakresie zostało wystawione w dniu 26 marca 2018 r

/zaświadczenie – k5, 6,7 akt ZUS/

Postępowanie w sprawie przyznania statusu osoby bezrobotnej od 26 lipca 2016 r do 6 marca 2018 r było zawieszone w związku z toczącym się postępowaniem dotyczącym prawa wnioskodawcy do renty.

/postanowienie – k. 8 akt ZUS, decyzja – k. 9 akt ZUS/

Wnioskodawca posiada staż pracy wynoszący: 31 lat, 2 miesiące i 25 dni okresów składkowych oraz 6 lat, 10 miesięcy i 7 dni okresów nieskładkowych.

/okoliczności bezsporne – zestawienie – k. 10 akt ZUS/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 170), prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001), zwanej dalej "ustawą o promocji zatrudnienia", w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat – kobieta oraz 60 lat – mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn.

Zgodnie z ust. 2 art. 2 ustawy, za okres uprawniający do emerytury, o którym mowa w ust. 1, uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zaś ust. 3 art. 2 stanowi, że świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Osoba ubiegająca się o prawo do świadczenia przedemerytalnego musi spełniać łącznie przesłanki wymienione w art. 2 ust. 1 i wymienione w ust. 3 art. 2.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415 ze zm.), ilekroć w ustawie jest mowa o: przyczynach dotyczących zakładu pracy - oznacza to:

a)rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników,

b)rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych,

c)wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w przypadku śmierci pracodawcy lub gdy odrębne przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy,

d)rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 § 1 ¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika;

Zgodnie z Art. 4 ust. 4 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych prawo do świadczenia przedemerytalnego ustaje z dniem nabycia prawa własności lub objęcia w posiadanie (samoistne lub zależne) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli udział przekracza 2 ha przeliczeniowe.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 2d ustawy z dnia z dnia 20 kwietnia 2004 r.

o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy /Dz.U.2018.1265 t.j./bezrobotnym jest osoba, która nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025), o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną pozostawała kwestia negatywnej przesłanki prawa do świadczenia przedemerytalnego w postaci posiadania nieruchomości rolnej.

Z ustaleń wynika, że wnioskodawca wraz z żoną jest właścicielem gruntów – we wspólności majątkowej małżeńskiej, o powierzchni 10,07 ha, z czego przeliczeniowych 2,936 ha. Organ rentowy przyjmuje, że wnioskodawca ma prawo do całej nieruchomości, zatem przekracza kryterium obszarowe.

W ocenie Sądu przypisanie współwłaścicielowi całej powierzchni nieruchomości rolnej stawiałoby współwłaściciela w znacznie gorszej sytuacji niż sytuacja właściciela. Współwłaściciel nieruchomości rolnej może podlegać takim samym ograniczeniom jak właściciel tylko wtedy, gdy wielkość jego udziału odpowiadać będzie powierzchni nieruchomości, jaką ustawodawca przypisał właścicielowi. Powiązanie prawa do świadczenia z obszarem nieruchomości rolnej łączy się z przekonaniem, że przyjęta przez ustawodawcę wielkość użytków rolnych daje możliwość uzyskania z produkcji rolnej środków niezbędnych do utrzymania przeciętnej rodziny. Nie ulega wątpliwości, że takie socjalne zabezpieczenie w wypadku współwłaścicieli zależy nie od powierzchni całej nieruchomości rolnej, lecz od wielkości udziału w takiej nieruchomości. Udział ten bowiem wyznacza zakres uprawnień, jakie przysługują współwłaścicielowi na podstawie prawa współwłasności.

W ocenie Sądu powyższe rozważania mają odpowiednie zastosowane na tle niniejszej sprawy, przy współwłasności ustawowej łącznej (małżeńskiej).

Zgodnie z art. 195 kc własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Taki stan określa się mianem współwłasności. Art. 196 § 1 k.c. określa, że współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. § 2 tego przepisu wskazuje, że współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Art. 207 k.c. stwierdza, że pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

Współwłasność łączną małżeńską regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Jak wskazuje art. 31 § 1 k.r.o., z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Stosownie do art. 34 ¹ k.r.o., każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka.

Współwłasność ta charakteryzuje się tym, że jest to współwłasność bezudziałowa, w czasie trwania wspólności żaden z małżonków nie może rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego i nie może wyzbyć się ich na rzecz osób trzecich, żaden z małżonków nie może rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku, a w czasie trwania wspólności nie może żądać podziału majątku wspólnego (art. 35 krio)

Istotny dla niniejszej sprawy jest przede wszystkim art. 43 § 1 k.r.o., który wprost statuuje, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (podobną regulację dla wspólności majątkowej umownej wprowadza art. 50 ¹ k.r.o.). Przepis ten koresponduje z art. 197 k.c., który wprost ustanawia domniemanie, że udziały współwłaścicieli są równe. Tym samym, do chwili ustania współwłasności, przyjmować należy, że udziały współwłaścicieli danej rzeczy (np. nieruchomości rolnej) są równe.

Biorąc zatem pod uwagę powyższe przepisy, przy obliczaniu powierzchni użytków rolnych znajdujących się w majątku wspólnym małżonków, o której mowa w tych przepisach, należy w związku z art. 43 § 1 k.r.o. uznać, iż na każdego z małżonków przypada równa część własności tych użytków. Na tym gruncie przyjąć zatem należy domniemanie, że powierzchnia użytków rolnych znajdujących się w majątku wspólnym małżonków (przy wspólności ustawowej) w połowie przypada jednemu z nich, a w drugiej połowie - drugiemu.

Faktycznym miernikiem uprawnień każdego z małżonków jest udział, który będzie mu przysługiwał w przypadku ustania wspólności. Brak możliwości wyodrębnienia udziałów przed ustaniem wspólności ustawowej nie może uzasadniać odmiennego traktowania tego rodzaju współwłasności. Współwłaścicielowi bowiem, niezależnie od rodzaju współwłasności nie przysługuje niepodzielnie prawo do rzeczy, lecz jest ono ograniczone prawem innych osób. Dlatego też, o ile faktyczny udział współwłaściciela we współwłasności nie przekroczy 2 ha przeliczeniowe i nie jest on dodatkowo posiadaczem użytków rolnych z innego tytułu, to brak jest uzasadnionych podstaw do odmowy przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego z omawianej przesłanki.

Na gruncie niniejszej sprawy oznacza to, że organ rentowy powinien był przyjąć w postępowaniu założenie faktyczne, iż wnioskodawca jest współwłaścicielem 1,468 ha przeliczeniowego.

Ustanowienie w ww. przepisach przez ustawodawcę limitu 2 ha przeliczeniowe powierzchni użytków wynika z jego założenia, że jest to minimalna powierzchnia, jaka zapewnia utrzymanie (pracę) jednej osobie. Przy przyjęciu założenia ZUS, przy powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe - ani jeden, ani drugi z małżonków nie mogliby skutecznie starać się o uzyskanie statusu bezrobotnego, ani o prawo do świadczenia przedemerytalnego mimo że powierzchnia przypadająca w gospodarstwie małżeńskim na każdego z nich mogłaby by być (a w niniejszej sprawie - była) mniejsza, niż owe 2 ha. Żaden z małżonków nie miałby zatem możliwości - w świetle założeń ustawodawcy - w takiej sytuacji utrzymać się z uprawy tych wspólnych użytków rolnych, chyba że całkowicie lub w znacznym stopniu kosztem swego współmałżonka. Taka interpretacja, godząca w ratio legis ustawodawcy, nie mogła się ostać. Co więcej, w sposób nieuzasadniony uprzywilejowując współwłasność w częściach ułamkowych, naruszałaby też art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.

Wykładnia odmienna stanowiłaby bodziec do nie zawierania związków małżeńskich objętych wspólnotą majątkową, jak również do fikcyjnego znoszenia przez osoby (małżonków), ubiegających się o przyznanie statusu osoby bezrobotnej, czy prawa do świadczenia przedemerytalnego, ustawowej małżeńskiej wspólności majątkowej. Tymczasem należy pamiętać, że stosownie do art. 18 Konstytucji RP małżeństwo i rodzina znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Organy administracji stosujące prawo powinny zatem tak wykładać przepisy, aby nie stawiać osób będących w związkach małżeńskich objętych wspólnością majątkową z tej tylko przyczyny w sytuacji gorszej od osób stanu wolnego lub małżonków regulujących własność rzeczy w drodze umownej. /por. w tym zakresie wyrok NSA w W. z dnia 17.01.2014 r I OSK 185/13, LEX nr 1452136 wraz z uzasadnieniem/.

Należy zwrócić uwagę, że wnioskodawca uzyskał status osoby bezrobotnej, co było także uzależnione od okoliczności braku własności nieruchomości rolnej o określonym obszarze.

Reasumując należy wskazać, że wnioskodawca spełnił także wszystkie pozostałe wymogi ustawowe dotyczące uzyskania świadczenia przedemerytalnego, czego organ rentowy nie kwestionował.

W zakresie daty przyznania świadczenia, Sąd oparł się na przepisie art. art. 7 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, z którego wynika, że prawo do świadczenia przedemerytalnego ustala się na wniosek osoby zainteresowanej, od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z dokumentami, o których mowa w ust. 3.

Skarżący złożył wniosek w dniu 28 marca 2018 r., a zatem świadczenie przysługuje mu od dnia 29 marca 2018 r.

Wobec powyższego należało zmienić zaskarżoną decyzję, o czym Sąd Okręgowy orzekł na postawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc.