Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6.03.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku Z. K. z dnia 30.01.2024 r. odmówił mu przyznania rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

ZUS wskazał w uzasadnieniu, że odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty, ponieważ nie udokumentował 15 - letniego okresu wykonywania zatrudnienia w szczególnych warunkach do 31.12.2008 r.

Do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach ZUS zaliczył okresy zatrudnienia ubezpieczonego na stanowisku mistrza: od 16-01-1982 r. do 30-09-1985 r. ( Zakład (...) w Ł.), od 09-05-1994 r. do 08-08-1994 r. ( (...) Sp. z o. o). Łącznie do pracy w szczególnych warunkach zaliczono: 3 lata, 11 miesięcy, 17 dni.

Do pracy w szczególnych warunkach ZUS nie zaliczył okresów zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. na stanowiskach:

- od 10-05-1989 r. do 08-05-1994 r. specjalista technolog,

- od 09-08-1994 r. do 28-02-1999 r. specjalista technolog,

- od 01-03-1999 r. do 31-12-2008 r. specjalista technolog/główny technolog,

ponieważ praca na stanowisku technologa nie jest pracą wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na wydziale produkcyjnym, gdzie panowały szczególne warunki. Zadaniem technologa jest nadzór techniczny i m. in. wsparcie procesów produkcji. Pracownik na stanowisku technologa w mniejszym stopniu narażony jest na przebywanie w szczególnych warunkach. Wobec powyższego organ rentowy nie uznał w/w okresów jako pracy w szczególnych warunkach.

(decyzja – k. 18 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Nie podzielając treści decyzji Z. K. złożył od niej odwołanie, wnosząc o ustalenie prawa do rekompensaty. Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie art. 21 ust 1 ustawy o emeryturach pomostowych oraz § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, polegające na ich nieprawidłowym zastosowaniu na skutek błędnej oceny materiału dowodowego i uznanie, że nie spełnia warunków do przyznania rekompensaty.

(odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji. ZUS odnosząc się do realiów przedmiotowej sprawy stwierdził, że skoro do obowiązków odwołującego należało również m.in.:

-

opracowywanie i wdrażanie nowych procesów technologicznych dot. nowych surowców, metod przetwarzania i wyrobów,

-

opracowywanie dokumentacji technologiczno-technicznej dotyczącej nowych technologii spieniania tworzyw P.,

-

przygotowywanie materiałów informacyjnych dot. wyrobów a także

-

współpraca z firmami - dostawcami surowców w zakresie technicznego i ekonomicznego doskonalenia procesów przetwórczych i wyrobów,

-

zbieranie i przygotowywanie materiałów do przeprowadzania szkoleń pracowników w zakresie właściwości produkcji i przetwórstwa P.,

-

wykonywanie kalkulacji cenowych na bloki,

-

przygotowywanie arkuszy kalkulacyjnych i opracowań danych pod potrzeby (...) i (...),

-

współudział w ustalaniu wyposażenia zespołów produkcyjnych w maszyny, urządzenia i oprzyrządowanie,

to nie można jednoznacznie przyjąć, że stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace zgodnie z Wykazem A, Dział XIV poz. 24 na stanowisku kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe są wykonywane prace wymienione w wykazie A Dział IV poz. 17 pkt 1 produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskali na stanowisku aparatowy.

W ocenie organu rentowego wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na wydziale produkcyjnym, gdzie panowały szczególne warunki. Zaskarżona decyzja jest zatem prawidłowa.

(odpowiedź na odwołanie – k. 15-16)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Z. K. urodził się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

W dniu 30.01.2024 r. wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o emeryturę z rekompensatą, który w zakresie rekompensaty został rozpoznany negatywnie zaskarżoną decyzją.

Organ rentowy uznał staż pracy wnioskodawcy, w szczególnych warunkach, wynoszący 3 lata, 11 miesięcy, 17 dni - od 16-01-1982 r. do 30-09-1985 r. ( Zakład (...) w Ł.), od 09-05-1994 r. do 08-08-1994 r. ( (...) Sp. z o. o).

(decyzja – k. 18 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawca w okresie od dnia 10.05.1989 r. do 29.01.2024 r. zatrudniony był w spółce (...) Sp. z o.o. w Z. (wcześniej: Zakład Produkcji i (...), następnie od 1.03.2001 r. (...) Sp. z o.o., a od 19.09.2022 r. (...) Sp. z o.o. w Z.) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku: specjalista technolog, mistrz, główny technolog.

Okresy nieskładkowe przypadające w całym okresie zatrudnienia to:

CH. ZUS od 01.10.1992 do 13.10.1992

CH. ZUS od 22.04.1993 do 30.04.1993

CH. ZUS od 11.10.1993 do 14.10.1993

CH. ZUS od 16.10.1993 do 22.10.1993

CH. ZUS od 14.09.1994 do 30.09.1994

CH. ZUS od 25.11.1994 do 05.12.1994

CH. ZAKŁAD od 14.07.1995 do 19.07.1995

CH. ZAKŁAD od. 18.03.1996 do 22.03.1996

CH. ZAKŁAD od. 14.10.1996 do 18.10.1996

CH. ZAKŁAD od. 03.02.1997 do 09.03.1997

CH. ZUS od 10.03.1997 do 07.05.1997

CH. ZAKŁAD od 02.03.2006 do 10.03.2006

CH. ZAKŁAD od 12.07.2006 do 14.07.2006

CH. ZAKŁAD od 12.01.2007 do 19.01.2007

CH. ZAKŁAD od 02.07.2009 do 06.07.2009

CH. ZAKŁAD od 21.09.2010 do 04.10.2010

CH. ZUS od 05.10.2010 do 22.10.2010

CH. ZUS od 25.10.2010 do 29.10.2010

CH. ZAKŁAD od 05.06.2013 do 11.06.2013

CH. ZAKŁAD od 17.05.2016 do 27.05.2016

CH. ZAKŁAD od 20.10.2017 do 27.10.2017

CH. ZAKŁAD od 06.12.2018 do 19.12.2018

CH. ZUS Od 20.12.2018 do 08.02.2019

CH. ZAKŁAD od 26.11.2019 do 09.12.2019

CH. ZUS od 10.12.2019 do 14.02.2020

CH. ZAKŁAD od 08.10.2020 do 21.10.2020

CH. ZUS od 22.10.2020 do 03.11.2020

CH. ZAKŁAD od 01.04.2021 do 14.04.2021

CH. ZUS od 15.04.2021 do 07.05.2021

(świadectwo pracy – k. 11-11 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, zaświadczenie – k. 6-6 verte, umowa o pracę – k. B/1, pismo w sprawie zmiany nazwy spółki – k. B/50, aneks do umowy o pracę – k. B/133, zaświadczenie – k. B/117, świadectwo pracy, karta obiegowa zmiany – k. C/1 akta osobowe (koperta) – k. 31, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 24.06.2024 r. e-protokół (...):06:46-01:16:32 w związku z 00:01:43-00:14:39- płyta CD – k. 36)

Z załącznika do w/w świadectwa pracy - praca w warunkach szczególnych wystawionego przez spółkę (...) Sp. z o.o. w Z. w dniu 29.01.2024 r. oraz zaświadczenia z dnia 11.06.2019 r. wystawionego przez (...) Sp. z o.o. wynika, że w trakcie zatrudnienia w w/w spółce wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze -

10.05.1989 r - 08.05.1994 r. - Specjalista technolog/Główny Technolog

Dział XIV (prace różne) /Dział IV w (chemii) poz. 24 (kontrola; międzyoperacyjna ,kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie / poz. 17 Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa , produkcja wosków i woskali pkt. 1 - stanowiska pracy na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie - pkt 1 (aparatowy)

09.05.1994 r- 08.08.1994 r Mistrz

Dział XIV (prace różne) /Dział IV w (chemii) poz. 24 (kontrola międzyoperacyjna ,kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie / poz. 17 Produkcja i przetwórstwo żywic I tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa , produkcja wosków i woskali pkt. 1 - stanowiska pracy na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie -pkt 1 (aparatowy)

09.08.1994 r- 28.02.1999 r - Specjalista technolog/Główny Technolog

Dział XIV (prace różne) /Dział IV w (chemii) poz. 24 (kontrola międzyoperacyjna ,kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie / poz. 17 Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa , produkcja wosków i woskali pkt. 1 - stanowiska pracy na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie - (aparatowy)

01.03.1999 - 31.12.2008 r - Specjalista technolog / Główny Technolog

Dział XIV (prace różne ) /Dział IV w (chemii) poz. 24 (kontrola międzyoperacyjna ,kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie / poz. 17 Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa , produkcja wosków i woskali pkt. 1 - stanowiska pracy na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie - (aparatowy)

Wykaz A Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 7 MPChiL z dnia 07.07.1987 r w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego I lekkiego ; (...) z dn. 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych, w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze z wyłączeniem okresów nieskładkowych według załącznika.

(załącznik do w/w świadectwa pracy - praca w warunkach szczególnych – k. 12-13 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, k.5-5 verte, umowa o pracę – k. B/1, angaże – k. B/18, k. B/41, k. C/2 akta osobowe (koperta) – k. 31)

Do zakresu obowiązków wnioskodawcy w spółce (...) Sp. z o.o. w Z. na stanowisku technologa należało:

- opracowywanie materiałów informacyjnych służących promocji wytwarzanych w Spółce produktów;

- konsultacje i opiniowanie wszystkich dokumentów związanych z technologią wytwarzania bloków piankowych i technologią przetwórstwa pianki;

- nadzór nad dokumentacją techniczno – technologiczną;

- opracowywanie norm zakładowych, warunków technicznych i informacji technologicznych na pianki i wyroby.

- konsultacje i opiniowanie receptur produkcyjnych Wydziału Produkcji P.

- agregat F-8

- CarDio

- agregat H.

- optymalizacja kosztów wytwarzania na etapie przygotowania receptur.

- opracowywanie i wdrażanie nowych procesów technologicznych w zakresie nowych surowców, metod przetwarzania i wyrobów.

- opracowywanie receptur na nowe typy pianek i surowce przy współpracy Wydziału Produkcji P..

- zlecanie spieniań kubkowych przy badaniach nowych surowców dla Wydziału Produkcji P., analiza wyników, przygotowanie i wysyłanie sprawozdań z prób.

- zlecanie i nadzorowanie badań dotyczących produkcji pianki i jej wyrobów wewnątrz i na zewnątrz firmy.

- przygotowywanie arkuszy kalkulacyjnych i opracowań danych pod potrzeby (...) i (...)

- opiniowanie wniosków o przeprowadzenie próby.

- całokształt spraw związanych z wdrażaniem nowych surowców i materiałów pomocniczych.

- nadzór nad realizacją partii informacyjnych nowych wyrobów.

- wykonywanie kalkulacji cenowych na bloki,

- inicjowanie działań korygujących w zakresie oszczędności zużycia materiałów i surowców pomocniczych i jakości wyrobów.

- współudział w opracowywaniu i realizacji Planu (...).

- nadzór nad uzyskiwaniem i aktualnością atestów i certyfikatów na piankę P. z instytutów badawczych.

- nadzór nad aktualizacją norm zakładowych w zakresie bloków piankowych.

- nadzór nad kartami technicznymi i bezpieczeństwa dla dostarczanych materiałów i surowców oraz ich rozpowszechnianiu.

- współpraca z firmami - dostawcami surowców w zakresie technicznego i ekonomicznego doskonalenia procesów przetwórczych i wyrobów.

- zbieranie i przygotowanie materiałów do przeprowadzania szkoleń pracowników w zakresie właściwości produkcji i przetwórstwa P..

- współudział w ustalaniu wyposażenia zespołów produkcyjnych w maszyny, urządzenia i oprzyrządowanie.

- wykonywanie zadań zgodnie z obowiązującymi procedurami ISO /aktualizacja procedur, przeprowadzanie auditów, opiniowanie kart odstępstw i reklamacji itd./.

- wykonywanie innych zadań zleconych przez zwierzchnika.

(zakres obowiązków – k. 11-13, k. B/5, k. B/24, k. B/30, k. B/38, k. B/52, k. B/59, k. B/72, B/90, akta osobowe (koperta) – k. 31)

(...) Sp. z o.o. w Z. jest zakładem produkcyjno – przetwórczym. Zajmuje się produkcją pianki poliuretanowej elastycznej, pianek komfortowych do meblarstwa.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 24.06.2024 r. e-protokół (...):06:46-01:16:32 w związku z 00:01:43-00:14:39- płyta CD – k. 36)

W spornym okresie zatrudnienia wnioskodawca zajmował się przygotowaniem receptur, wprowadzeniem nowych surowców, wykonywaniem prób technologicznych, ustalaniem bieżącym protokół spieniania, analizą zużycia surowców, kontrolą operacyjną, kontrolą parametrów – sprawdzał zużycie surowców. Wnioskodawca pracował w wydziale technologicznym, wydziale produkcji pianki, zarówno na hali produkcyjnej, jak i w biurze (osobne pomieszczenie) zlokalizowanym na hali produkcyjnej. Na hali produkcyjnej odbywała się produkcja pianki poliuretanowej – tworzywo sztuczne. Surowce do produkcji wskazanej pianki były w poszczególnych pojemniczkach na produkcji. Maszyna - agregat sterowana komputerem, w niej wpisywana była receptura opracowana przez wnioskodawcę, dozowała surowce do głowicy mieszającej, po zmieszaniu zaczynały się reakcje chemiczne. Skład zespołu obsługującego maszynę tego typu liczył 10 osób, tj. mistrz, dwóch aparatowych spieniania, mechanik i inni aparatowi. Mistrz nadzorował pracę i wprowadzał recepturę do maszyny, aparatowy obsługiwał pulpit maszyny. Wnioskodawca zajmował się też pracami biurowymi związanymi z przygotowywaniem w/w receptur, zatwierdzał karty charakterystyki. Czynności te zajmowały mu od pół godziny do godziny dziennie. Wnioskodawca był odpowiedzialny za opracowywanie nowych receptur, procedur wdrażania nowego typu pianki, zlecał próby technologiczne innym pracownikom. Skarżący chodził po wydziale produkcyjnym - hali z notatnikiem i spisywał poszczególne parametry. Sprawdzał, czy to co zostało wpisane w opracowanej przez niego recepturze jest realizowane przez innych pracowników. Podczas produkcji wydzielały się lotne związki organiczne. W czasie awarii trzeba było nosić maseczkę. Na hali panował nieprzyjemny zapach amin (pochodna amoniaku).

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 24.06.2024 r. e-protokół (...):06:46-01:16:32 w związku z 00:01:43-00:33:54- płyta CD – k. 36, zeznania świadka P. B. na rozprawie w dniu 24.06.2024 r. e-protokół (...):36:59-00:52:22 - płyta CD – k. 36, zeznania świadka K. I. na rozprawie w dniu 24.06.2024 r. e-protokół (...):52:22 – 01:05:05- płyta CD – k. 36 )

Wnioskodawca przygotowywał receptury do spieniania pianki poliuretanowej, wspólnie z P. B. – zatrudnionym w (...) Sp. z o.o. w Z. od 1989 r., a od 1993 r. pracującym w wydziale produkcji pianki poliuretanowej, ustalali protokoły spieniania w zależności od warunków atmosferycznych, na bieżąco reagowali, obserwowali proces produkcyjny.

(zeznania świadka P. B. na rozprawie w dniu 24.06.2024 r. e-protokół (...):36:59-00:52:22 - płyta CD – k. 36)

Skarżący sprawdzał czy był zachowywany proces technologiczny w zakresie wdrażania nowych metod produkcji pianki poliuretanowej. Zakres obowiązków wnioskodawcy na stanowisku specjalisty technolog i głównego technologa był taki sam.

(zeznania świadka K. I. na rozprawie w dniu 24.06.2024 r. e-protokół (...):52:22 – 01:05:05- płyta CD – k. 36)

Wnioskodawca pracował w godzinach 7-15 na jedną zmianę. Od 7 do 15 na hali pracowały 2 agregaty, 3 w zależności od zmiany.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 24.06.2024 r. e-protokół (...):06:46-01:16:32 w związku z 00:01:43-00:33:54- płyta CD – k. 36, zeznania świadka K. I. na rozprawie w dniu 24.06.2024 r. e-protokół (...):52:22 – 01:05:05- płyta CD – k. 36)

Powyższe okoliczności Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego, aktach sprawy i aktach osobowych ubezpieczonego dotyczącego jego zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w Z., zeznań świadków oraz ubezpieczonego. Sąd dał wiarą zeznaniom przesłuchanych w sprawie świadków, którzy współpracowali z ubezpieczonym w okresie spornym oraz zeznaniom ubezpieczonego, gdyż były one rzeczowe, szczegółowe, zgodne ze sobą i korespondujące ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją. Podkreślenia również wymaga, iż organ rentowy nie przedstawił dowodów przeciwnych do zaprezentowanych przez wnioskodawcę, ani też nie kwestionował oryginalnych dokumentów zalegających w aktach osobowych skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy wnioskodawcy przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 164) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do dnia wejścia w życie ustawy tj. do 31.12.2008 r. w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 t.j.) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z § 1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w spornym okresie zatrudnienia (...) Sp. z o.o. w Z. od 10-05-1989 r. do
08-05-1994 r., od 09-08-1994 r. do 28-02-1999 r., od 01-03-1999 r. do 31-12-2008 r. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na wydziale produkcyjnym przy dozorze inżynieryjno - technicznym tj. wykonywał pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne /tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869/.

W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego /tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525/.

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę we wskazanym zakładzie w wymienionych wyżej okresach była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369/.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze /wyrok Sądu Najwyższego z dnia
8 czerwca 2011 r. I UK 393/10/.

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy /tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050/. Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest natomiast dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia /wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235/.

Jednocześnie tylko okresy zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), i nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia /III AUa 101/16 - wyrok SA Gdańsk z dnia 11-05-2016/.

Przy czym należy pamiętać, iż o określonych skutkach prawnych wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowi ustawa oraz utrzymane jej przepisami (art. 32 ust. 4 ustawy o e. i r. z FUS) rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Zarządzenia resortowe traktowane są tylko jako wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach i mają one znaczenie, o ile są dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia i stanowią jego uszczegółowienie, poprzez bardziej ścisłe ustalenie stanowisk pracy (por wyroki SN: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306, z dnia 9 maja 2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy spornym jest, czy faktycznie wykonywane przez wnioskodawcę czynności we wskazywanym przez niego okresie zatrudnienia, mogą być kwalifikowane jako praca warunkach szczególnych. Podnieść przy tym należy, iż jak twierdził ZUS, jeżeli pracownik sprawujący kontrolę- dozór nie świadczy pracy stale i bezpośrednio przy stanowiskach robotniczych, na których wykonuje się prace wymienione w wykazie A, lecz wykonuje również inne czynności np. o charakterze admistracyjno- biurowym - jego pracy nie można zaliczyć do prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Odnosząc się zatem co do generalnej możliwości zakwalifikowania pracy wnioskodawcy w poszczególnych okresach zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach wskazać należy, iż analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lipca 1987 r. wskazuje, że wymienione w Dziale XIV Prace różne poz. 24 Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, stanowią pracę w szczególnych warunkach.

Ponadto załącznik nr 4 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 07.07.1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego w wykazie A działu XIV poz. 24 pkt 1 jako prace w szczególnych warunkach wymienia pracę: Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (w przedsiębiorstwach wielozakładowych, zakład należy traktować jak wydział): stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie.

W wyroku z dnia 6 grudnia 2007 roku Sąd Najwyższy (III UK 66/07; LEX nr 483283) wskazał, iż czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia z 1983 r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, objęte poz. 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 roku, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanej z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu. Natomiast, jeśli pracownik zatrudniony na stanowisku związanym z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym wykonuje - poza bezpośrednim nadzorem procesu produkcji - inne czynności, w tym szeroko rozumiane czynności administracyjno-zarządzające, polegające na wykonywaniu pracy umysłowej i biurowej, istotne znaczenie z punktu widzenia uprawnień do emerytury na podstawie art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ma ustalenie, jaką część obowiązującego czasu pracy zajmowały te czynności.

W uzasadnieniu wskazanego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, iż we wskazanej pozycji 24 nie wymienia się stanowiska pracy, lecz odwołuje się do czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych. Jednocześnie podniósł, że definicję ustawową "pracy w szczególnych warunkach" zawiera art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stwierdzając, iż za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki i pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Sąd Najwyższy podkreślił, iż ustawodawca tworząc instytucję przewidzianą w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, opierał się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Zdaniem Sądu Najwyższego, przy takim założeniu, czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., objęte poz. 24 działu XIV wykazu A, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

W wyroku z dnia 11 marca 2009 r. (II UK 243/08, LEX nr 550990) Sąd Najwyższy wskazał, iż czynności obejmujące sporządzenie dokumentacji związanej z dozorem stanowią integralną część sprawowanego dozoru. Nie ma zatem podstaw do ich wyłączania i traktowania odrębnie. W sytuacji, gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma żadnej potrzeby ustalania, ile czasu pracownik poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem.

Również w wyroku z dnia 24 września 2009 roku (II UK 31/09, LEX nr 559949) Sąd Najwyższy stwierdził, iż jeśli czynności ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji.

Zapoznając się szczegółowo z uzasadnieniami wskazanych wyroków, należy dojść od przekonania, iż nie pozostają one ze sobą w sprzeczności, gdyż zostały wydane w oparciu o zupełnie odmienne stany faktyczne.

Określonymi w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia czynnościami ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, są wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim dozorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji. Nie ma bowiem żadnych podstaw do wyłączania czynności administracyjno-biurowych takiego rodzaju z czynności polegających na sprawowaniu dozoru i traktowania ich odrębnie (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07, LEX nr 375653; z dnia 6 grudnia 2007 r III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 5 maja 2009 r„ I UK 4/09, LEX nr 509022; z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 195/07, OSNP 2009 nr 7-8, poz. 105; z dnia 11 marca 2009 r., II UK 243/08, LEX nr 550990).

Ponadto przy ocenie, czy dozór stanowi pracę w szczególnych warunkach, łącznikiem jest bowiem narażenie ubezpieczonego na czynniki istniejące na stanowiskach pracy podwładnych zatrudnianych w szczególnych warunkach, a z tego punku widzenia nie jest istotne, czy nadzór dotyczył pracy wykonywanej przez pracowników podległych mistrzom, bądź brygadzistom, czy też czynności tych ostatnio wymienionych pracowników, skoro przełożeni pracowali w takich samych warunkach jak ich podwładni (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2009 r., I UK 201/08, LEX nr 738338). Sprawowanie w ramach zakresu czynności dozoru również nad pracami niewymienionymi w wykazie A, także nie wyłącza zakwalifikowania tego dozoru jako pracy w szczególnych warunkach. Z brzmienia pkt 24, działu XIV, wykazu A wynika bowiem, że warunkiem zakwalifikowania określonego w nim dozoru i kontroli jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest to, aby na oddziałach i wydziałach, na których czynności te są wykonywane, jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie A. Jeżeli zatem pracownik wykonuje bezpośrednio czynności dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to objęcie tym dozorem także innych prac wykonywanych na tych oddziałach i wydziałach, a niewymienionych w wykazie A, nie pozbawia czynności dozoru inżynieryjno-technicznego charakteru pracy w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r., I UK 111/07, LEX nr 375689 oraz wyrok Sadu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2014 I UK 377/13).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy oraz mając na uwadze zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym szczegółowe zakresy czynności wnioskodawcy zawarte w aktach osobowych wnioskodawcy Sąd uznał, że niewątpliwie wnioskodawca będąc zatrudniony w spornych okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Za takim przyjęciem przemawiają wiarygodne zeznania świadków, którzy byli współpracownikami ubezpieczonego oraz zeznania ubezpieczonego, które są przekonywujące, spójne i logiczne, korelujące z powołaną dokumentacją osobową, w tym z treścią załącznika do świadectwa pracy z dnia 29.01.2024 r.- praca w warunkach szczególnych wystawionego w dniu 29.01.2024 r. oraz zaświadczenia z dnia 11.06.2019 r., w których to pracodawca ubezpieczonego jednoznacznie wskazał, iż w okresach spornych ubezpieczony wykonywał prace w warunkach szczególnych.

Bez względu na to czy wnioskodawca zajmował stanowisko Specjalisty technologa czy Głównego technologa sprawował dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach, których wykonywana jest praca wymieniona w wykazie.

Wnioskodawca odpowiedzialny był za przygotowanie receptur, wprowadzenie nowych surowców, wykonywał próby technologiczne, ustalał bieżący protokół spieniania, zajmował się analizą zużycia surowców, kontrolą operacyjną, również parametrów – sprawdzał zużycie surowców na hali produkcyjnej. Wnioskodawca pracował w wydziale technologicznym, wydziale produkcji pianki, zarówno na hali produkcyjnej, jak i w biurze (osobne pomieszczenie) zlokalizowanym na hali produkcyjnej. Skarżący chodził po wydziale produkcyjnym i kontrolował, sprawdzał czy to co zostało wpisane w opracowanej przez niego recepturze jest realizowane przez innych pracowników w procesie produkcji, wytwarzania pianki poliuretanowej. Wnioskodawca był zatem odpowiedzialny za nadzór nad procesem technologicznym. Nadzorował te w/w prace, od których zależał proces technologiczny. Świadek P. B. zeznał, że wnioskodawca przygotowywał receptury do spieniania pianki poliuretanowej, a następnie wspólnie ustalali niezbędne protokoły spieniania, obserwowali proces produkcyjny. Powyższe okoliczności znajdują również odzwierciedlenia w zeznaniach świadka K. I.. Ponadto skarżący pracował ciągle w narażeniu na szkodliwe czynniki, w kontakcie z substancjami szkodliwymi dla zdrowia. Pracę taką należy w związku z tym zakwalifikować, jako opisaną w dziale XIV poz. 24 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Wnioskodawca zajmował się też pracami administracyjnymi i biurowymi. Przy tym były to sprawy nierozerwalnie w ocenie sądu związane, o czym powyżej, z dozorem - stanowiące integralną jego część.

W ocenie Sądu charakter pracy wnioskodawcy w spółce (...) Sp. z o.o. w Z., jaki wyłonił się z osobowego materiału dowodowego oraz analiza przedłożonej dokumentacji prowadzi do uznania, iż wnioskodawca w spornych okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze. Zatem ubezpieczony, udowodnił, iż będąc zatrudnionym w spółce (...) Sp. z o.o. w spornych okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

W odniesieniu zaś do kwestii okresów pobierania przez ubezpieczonego zasiłków chorobowych, okresów za które pobrał wynagrodzenie za czas choroby, to rekompensata zgodnie z art. 21 ustawy pomostowej warunkowana jest kwalifikowanym okresem pracy (w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) rozumianym według przepisów ustawy emerytalnej. Oznacza to, że przy obliczaniu stażu pracy w warunkach szczególnych celem ustalenia prawa do rekompensaty art. 12 ustawy pomostowej nie ma zastosowania. Przepis art. 12 ustawy pomostowej ma zastosowanie wyłącznie do ustalania okresu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, na potrzeby prawa do emerytury pomostowej. Nabycie prawa do rekompensaty reguluje wyłącznie art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej, który przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze odsyła do ustawy emerytalnej.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 października 2020 r. w sprawie o sygn. akt III UZP 3/20, OSNP 2021/3/29 podniósł, że odesłanie z art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej ma charakter „pełny”, co oznacza, że prawo do rekompensaty warunkowane jest w całości stażem w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze „w rozumieniu” przepisów ustawy emerytalnej.

W myśl zaś art. 32 ust 1a ustawy emerytalnej przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Warunek posiadania „okresu pracy” z art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej powinien być oceniany w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej tj. art. 32 ust 1a ustawy emerytalnej , według stanu prawnego na dzień wejścia w życie ustawy pomostowej, czyli na dzień 1 stycznia 2009 r., czyli z pominięciem okresów niewykonywania pracy, o których mowa w art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej. Prawo do rekompensaty do porządku prawnego zostało wprowadzone bowiem od dnia 1 stycznia 2009 r. Oznacza to, że okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy emerytalnej weryfikowany jest według aktualnie obowiązujących reguł, a nie stosownie do stanu prawnego obowiązującego na dzień 1 stycznia 1999 r. (czyli w dacie wejścia w życie ustawy emerytalnej).

Reasumując - jak wskazano w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2020 r. III UZP 3/20 - przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, warunkującego prawo do rekompensaty na podstawie art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (art. 32 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

I tak, okresy nieskładkowe przypadające w spornym okresie zatrudnienia wnioskodawcy do 31.12.2008 r. to:

CH. ZUS od 01.10.1992 do 13.10.1992

CH. ZUS od 22.04.1993 do 30.04.1993

CH. ZUS od 11.10.1993 do 14.10.1993

CH. ZUS od 16.10.1993 do 22.10.1993

CH. ZUS od 14.09.1994 do 30.09.1994

CH. ZUS od 25.11.1994 do 05.12.1994

CH. ZAKŁAD od 14.07.1995 do 19.07.1995

CH. ZAKŁAD od. 18.03.1996 do 22.03.1996

CH. ZAKŁAD od. 14.10.1996 do 18.10.1996

CH. ZAKŁAD od. 03.02.1997 do 09.03.1997

CH. ZUS od 10.03.1997 do 07.05.1997

CH. ZAKŁAD od 02.03.2006 do 10.03.2006

CH. ZAKŁAD od 12.07.2006 do 14.07.2006

CH. ZAKŁAD od 12.01.2007 do 19.01.2007

Łącznie 6 miesięcy 12 dni.

Odliczenie od spornego okresu pracy tj. od 10-05-1989 r. do 08-05-1994 r., od 09-08-1994 r. do 28-02-1999 r., od 01-03-1999 r. do 31-12-2008 r. tj. 19 lat, 4 miesiące, 22 dni przypadających po dniu 14 listopada 1991 roku okresów zasiłkowych do dnia 31.12.2008 r. tj. 6 miesięcy 12 dni dało 18 lat, 10 miesięcy i 10 dni, w którym to odwołujący wykonywał obowiązki pracownicze w warunkach szczególnych. Oznaczało to, że nawet bez jego doliczenia do okresu już zaliczonego przez organ rentowy jako okresu pracy w szczególnych warunkach, wnioskodawca spełnił wymóg posiadania 15 lat pracy w szczególnych warunkach i tym samym przyznania rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych.

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.