Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 marca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
II Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U z 2016, poz. 887) ponownie ustalił wartość kapitału początkowego M. P.. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 116.941,77 zł. Ustalony w oparciu o przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest okresu od 01.01.1975 r. do 31.12.1984 r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 87,54 %. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w ilości 18 lat 5 miesięcy i 1 dzień oraz nieskładkowe w ilości 7 lat 11 miesięcy 17 dni.

(decyzja k.36 akt ZUS)

M. P. w dniu 10 kwietnia 2017 r. odwołał się od powyższej decyzji do Sądu Okręgowego w Łodzi, uznając ją za krzywdzącą i wniósł o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego przy przyjęciu do obliczenia wskaźnika kapitału łącznej kwoty wynagrodzenia uzyskiwanego w Ośrodku (...) Spółka z o.o. w Ł. w 1975 r. (okres 6 miesięcy) w kwocie 18.196 zł ustalonego na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 12.01.2007 r. Ubezpieczony podkreślił, że w okresie od 3.07.1975 r. do 29.06.1976 r. odbywał służbę wojskową i ten rodzaj przeszkolenia wojskowego podlegał pod Uchwałę Rady Ministrów nr 135 z dnia 31.05.1974 r. w sprawie szczególnych uprawnień osób objętych szkoleniem wojskowym studentów.

Nadto wniósł o ustalenie wysokości kapitału początkowego przy przyjęciu wynagrodzenia otrzymywanego w okresie zatrudnienia w F.D. (...) S.A. od 13.10.1976 r. do 31.03.1982 r., gdzie w okresie od 13.10.1976 r. do 31.05.1977 r. pracował na stanowisku specjalisty ds. automatyki z wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie 3.700 zł oraz premią w wysokości 10 %. Powyższe w ocenie ubezpieczonego wynika z dokumentu w postaci świadectwa pracy z F.D. (...) S.A. z dnia 4.11.1980 r. Ubezpieczony podkreślił, że we wskazanym zakładzie pracy świadczył następnie ponownie pracę po przywróceniu do pracy w związku z sentencją wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 15.04.1981 r. o sygn. IP 1672/80 do dnia 31.03.1982 r. jako kierownik Oddziału (...) i (...) Elektronicznych. M. P. podniósł, że zgodnie ze wskazanym wyrokiem oraz na podstawie Uchwały Nr 169 Rady Ministrów otrzymał on stosowne kwoty odpraw, które winny być uwzględnione w kwocie wynagrodzeń.

(odwołanie k. 2)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, że ustalona zaskarżoną decyzją wartość kapitału początkowego okazała się niższa, niż ustalona poprzednią decyzją kapitałową z dnia 19 maja 2016 r. i wobec tego wysokość emerytury nie została przeliczona z uwzględnieniem tego kapitału.

(odpowiedź na odwołanie k. 4 – 4 verte)

Na terminie rozprawy w dniu 25 stycznia 2018 r. wnioskodawca zmodyfikował odwołanie wnosząc o wyliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest okresu od 01.01.1974 r. do 31.12.1983 r. dodatkowo przy przyjęciu także ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy w 1982r.

(e – protokół z dnia 25.01.2018 r. oświadczenie wnioskodawczy 00:27:42)

W piśmie procesowym z dnia 25.11.2019 r. pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował stanowisko w sprawie i wniósł dodatkowo o uwzględnienie przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego wypłaconego 6 – miesięcznego wynagrodzenia z tytułu odprawy na podstawie Uchwały nr 169 Rady Ministrów z dnia 17.08.1981 r., wypłaconego ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy za 1982 r., wypłaconej rekompensaty za miesiąc kwiecień 1982 r., wypłaconych premii za lata 1980 r. – 1981 w wysokości 30 % wynagrodzenia zasadniczego.

(pismo procesowe pełnomocnika wnioskodawcy z dnia 25.11.2019 r. k. 254)

Na terminie rozprawy z dnia 10 grudnia 2019 r. wnioskodawca wniósł dodatkowo o wyliczenie kapitału początkowego przy przyjęciu do stażu pracy okresu szkolenia rolnego w B. od 4.10.1982 r. do 17.01.1983 r.

(e - protokół rozprawy z dnia 10 grudnia 2019 r. oświadczenie wnioskodawcy (...), k. 276)

Na terminie rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku z dnia 16 czerwca 2020 r. profesjonalny pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz ostatecznie o ustalenie wysokości kapitału początkowego na podstawie IV wariantu wyliczeń biegłego ds. ekonomii, finansów i rachunkowości (...) dokonanego na żądanie wnioskodawcy.

Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(e -protokół rozprawy z dnia 16.06.2020 r. oświadczenie pełnomocnika wnioskodawcy 00:01:12, 00:32:31, oświadczenie pełnomocnika ZUS 00:02:08, 00:40:17, płyta CD k. 400)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. P. urodził się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

W okresie od 2 grudnia 1974 r. do 29 czerwca 1976 r. ubezpieczony był zatrudniony na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Ośrodku (...) Spółka z o.o. w Ł. jako konstruktor z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 2.300 zł i premią wynikającą z regulaminu premiowania. W okresie od 3.07.1975 r. do 29.06.1976 r. wnioskodawca odbywał przeszkolenie wojskowe i po jego zakończeniu nie podjął pracy w przedmiotowym zakładzie pracy.

(angaż k. 111, karta obiegowa zmiany k. 112, karata obiegowa zwolnienia k. 117, pismo (...) z dnia 11.03.1978 r. k. 116, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp. 7 k. 119 – 119 verte, zaświadczenie jednostki wojskowej z dnia 29.06.1976 r. k. 336)

Wynagrodzenie wnioskodawcy we wskazanym wyżej zakładzie pracy w 1975 r. wyniosło łączną kwotę 18.196 zł.

(zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp. 7 k. 119)

Nie zachowała się dokumentacja płacowa wnioskodawcy z Ośrodka (...) Spółka z o.o. w Ł..

(bezsporne )

Ubezpieczony w okresie od 13 października 1976 r. do 31 marca 1982 r. był zatrudniony w Fabryce (...) w Ł. na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy jako specjalista ds. automatyki, a następnie kierownik Oddziału (...) i (...) w D. Głównego (...). Stosunek pracy wypowiedział zakład pracy na podstawie Uchwały nr 169 Rady Ministrów z dnia 17.08.1981 r. – likwidacja stanowiska pracy.

( świadectwa pracy k. 64, legitymacja ubezpieczeniowa k. 64, kopia świadectwa pracy k. 54, kopia legitymacji ubezpieczeniowej k. 55, wyrok SO w Łodzi z dnia 15.04.1981 r. sygn. akt IP.1672/80)

U wskazanego wyżej pracodawcy zasadnicze wynagrodzenie wnioskodawcy za okres od 13.10.1976 r. do 31.12.1976 r. wyniosło kwotę 3.700 zł miesięcznie.

(świadectwa pracy k. 64, karta obiegowa – akta osobowe k 21; zeznania świadka R. B. k. 41 - 42)

W Fabryce (...) w Ł. wnioskodawca prócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymywał także premię uznaniową, której przyznanie oraz wysokość zależała od jakości wykonanej pracy oraz oceny przełożonego, który mógł swoją decyzją jej pozbawić bądź obniżyć wysokość w przypadku oceny negatywnej. Wysokość przyznawanych premii była zróżnicowana.

( zeznania świadka R. B. k. 41 - 42 )

W latach 1977 – 1982 wynagrodzenie wnioskodawcy u wskazanego wyżej pracodawcy kształtowało się następująco:

- w 1977 r. – 63200 zł;

- w 1978 r. – 83940 zł;

- w 1979 r. – 74110 zł;

- w 1980 r. – 91343 zł;

- w 1981 r. – 85819 zł;

- od 1.01. do 31.03.1982 r. – 34546 zł.

(zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp. 7 z dnia 23.05.2000 r. k. 21)

W 1982 r. pracodawca Fabryka (...) w Ł. wypłacił ubezpieczonemu ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, rekompensatę za miesiąc kwiecień 1982 r. a także 6 – miesięczną odprawę. Wysokość wypłaconej odprawy odpowiadała wysokości wynagrodzenia z ostatnich 6 miesięcy zatrudnienia w kwocie 42.909,50 zł.

(świadectwa pracy k. 64, opinia uzupełniająca biegłego ds. ekonomii, finansów i rachunkowości (...) k. 311)

Nie zachowała się dokumentacja płacowa ubezpieczonego z okresu sprzed 1980 r. z Fabryki (...) w Ł. ani Regulamin Wynagradzania oraz Regulamin Premiowania z tego zakładu pracy. W listach płac za okres od stycznia do marca 1982 r. brak informacji o kwotach wypłaconych ekwiwalentu za urlop, odprawy oraz rekompensaty.

(bezsporne, a nadto pismo Archiwum Państwowego w Ł. z dnia 28.11.2017 r. k. 49, k. 88)

Wnioskodawca w okresie od dnia 1 września do 31 grudnia 1983 r. prowadził działalność gospodarczą i z tego tytułu odprowadził składki na ubezpieczenia społeczne w łącznej kwocie 27.600,00 zł.

(bezsporne; pismo ZUS k. 37 akt ZUS)

W dniu 30 listopada 2006 r. ubezpieczony złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego.

(wniosek k. 1 akt ZUS)

Decyzją z dnia 25 września 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
ustalił wartość kapitału początkowego M. P.. Ustalony w oparciu o przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 61,44 %. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w ilości 18 lat 4 miesiące 1 dzień i nieskładkowe w ilości 7 lat 11 miesięcy 17 dni. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 92 764,65 zł.

(decyzja k. 33-34 akt kapitałowych ZUS)

Decyzją z dnia 19 maja 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
przeliczył wartość kapitału początkowego M. P.. Ustalony w oparciu o przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1977 roku do 31 grudnia 1986 roku, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 87,93 %. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w ilości 18 lat 5 miesięcy 1 dzień i nieskładkowe w ilości 7 lat 11 miesięcy 17 dni. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 117 234,37 zł.

(decyzja k. 47 akt kapitałowych ZUS)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznał M. P. świadczenie emerytalne od dnia 10.04.2016 r.

(bezsporne)

W dniu 16 stycznia 2017 r. ubezpieczony wniósł o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego.

(wniosek k.1 akt kapitałowych ZUS)

Decyzją z dnia 9 marca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
II Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U z 2016, poz. 887) ponownie ustalił wartość kapitału początkowego M. P.. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 116.941,77 zł. Ustalony w oparciu o przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest okresu od 01.01.1975 r. do 31.12.1984 r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 87,54 %. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w ilości 18 lat 5 miesięcy i 1 dzień oraz nieskładkowe w ilości 7 lat 11 miesięcy 17 dni.

(decyzja k.36 akt ZUS)

W toku postępowania sądowego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego ds. ekonomii, finansów i rachunkowości (...), który w wariancie III dokonał najkorzystniejszego hipotetycznego wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wnioskodawcy. Najkorzystniejsze okazały się wynagrodzenia z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. lat 1974 - 1983 przy przyjęciu:

- za okres zatrudnienia w Ośrodku (...) Spółka z o.o. w Ł. od 2 grudnia 1974 r. do 31.12.1974 r. kwoty wynikającej z angażu (k. 111).

- kwota wynagrodzenia za 1975 r. została ustalona na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (k. 119) i wynosi łącznie 18.196 zł, na którą składała się część stała w wysokości 15.524 zł oraz część zmienna (premia) w kwocie 2.672 zł. Jednocześnie przyjęte zostało 7 miesięcy zatrudnienia (do 2 lipca 1975 r.),

- za okres zatrudnienia w Fabryce (...) w Ł. od 13.10.1976 r. do 31.12.1976 r. kwoty wynagrodzenia zasadniczego po 3.700 zł (k. 21). Oznacza to, że wynagrodzenie w 1976 rok za miesiące X - XII będzie wynosiło:

październik 1976 r. (za 19 dni): 3700 zł x 19 dni = 2.267,74 zł (31dni miesiąca)

listopad 1976 r.: 3.700 zł

grudzień 1976 r.: 3.700 zł

Łączne wynagrodzenie za 1976 r. (3 miesiące) wynosi: 9.667,74 zł,

- wynagrodzenie za lata 1977-1982 w związku z zatrudnieniem wnioskodawcy w Fabryce (...) S.A. zostało ustalone na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (akta rentowe k. 13). W aktach sprawy brak dodatkowych informacji o wypłaconych odprawach, ekwiwalentach za urlop i rekompensatach za 1982 rok (k. 88).

- w 1982 r. oprócz wynagrodzenia ustalonego na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp, przyjęto także dodatkowo 6 – miesięczną odprawę w wysokości ustalonej w oparciu o Uchwałę nr 169 Rady Ministrów z dnia 17.08.1981 r. Oznacza to, że przeciętne wynagrodzenie z ostatnich 6 miesięcy odpowiadające równowartości wypłaconej odprawy będzie równe: 6 miesięcy x 7.151,58 zł = 42.909,50 zł. Po doliczeniu 6-miesięcznej odprawy łączne wynagrodzenie za 1982 rok będzie wynosiło:

34.546 zł + 42.909,50 zł = 77.455,50 zł,

- odnośnie liczby miesięcy będących podstawą wyliczenia wskaźnika podstawy wymiaru za 1983 r. to dotyczy on 4 miesięcy. Powyższe wynika z danych zawartych w aktach rentowych (k. 37), gdzie podano, iż dochód w wysokości 27.600 zł dotyczy okresu od l września 1983 r. do 31. 12.1983 r.

W ten sposób wyliczony wskaźnik wyniósł 108,35 %, a wysokość kapitału początkowego ustalonego na dzień 1.01.1999 r. wynosi 132.606,32 zł.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury został wyliczony przy przyjęciu za lata 1974 - 1983 niżej wskazanych kwot:

- 1974 r. –2530,00 zł (wpw 79,43%);

- 1975 r. – 18 196,00 zł ( wpw 66,43%);

- 1976 r. – 9667,74 zł (wpw 75,28%);

- 1977 r. – 63200,00 zł (wpw 114,59%);

- 1978 r. – 83940,00 zł (wpw 143,13%);

- 1979 r. – 74 110,00 zł (wpw 115,93%) ;

- 1980 r. – 91 343,00 zł (wpw 126,03%);

- 1981 r. – 85 819,00 zł (wpw 93,01 %);

- 1982 r. – 77 455,50 zł (wpw 221,98%);

- 1983 r. - 27600,00 zł (wpw 47,67%).

Podstawa wymiaru kapitału początkowego ustalona jest poprzez przemnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 108,35% przez kwotę bazową, która kształtowała się na poziomie 1.220,89 zł, tj. 108,35% x 1.220,89 zł = 1.322,83 zł (tzw. część socjalna emerytury hipotetycznej)

Okresy składkowe skalkulowane na podstawie akt sprawy wynoszą:

18 lat, 5 miesięcy, 1 dzień, tj. łącznie 221 miesięcy.

Okresy nieskładkowe skalkulowane na podstawie akt sprawy wynoszą:

7 lat, 11 miesięcy, 17 dni, tj. 95 miesięcy - po ograniczeniu do 1/3 uwzględnionych okresów składowych (1/3 x 221 miesięcy), przy czym okres studiów został zaliczony w wymiarze nie przekraczającym 1/3 okresów składkowych udokumentowanych przy emeryturze.

Ustalenie współczynnika proporcjonalnego do osiągniętego na dzień 31.12.1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego

Współczynnik proporcjonalny służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej.

Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do obliczenia wskaźnika włączono okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące łącznie 26 lat, 4 miesiące i 18 dni.

Współczynnik proporcjonalny wynosi 83,43%.

Dla osób w wieku 62 lat średnie dalsze trwanie życia wynosi 209 miesięcy (na podstawie komunikatu Prezesa GUS z dn. 25.03.1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn - M.P. Nr 12, poz. 173).

Obliczenia wartości kapitału początkowego:

293,01 x 83,43% (współczynnik proporcjonalny) = 244,46 zł

(221 miesięcy składowych x 1,3%) : 12 x 1.322,83 zł (podstawa wymiaru) = 316,71 zł

(95 miesięcy nie składkowych x 0,7%) : 12 x 1.322,83 zł (podstawa wymiaru) = 73,31 zł

RAZEM: 634,48 zł (wartość emerytury hipotetycznej)

634,48 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 132.606,32 zł.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 0l.01.1999 r. wg wariantu III wynosi 132.606,32 zł.

(opinia biegłego ds. ekonomii, finansów i rachunkowości (...) k. 203 - 213, 262 – 269, pisemna opinia uzupełniająca k. 308 – 318, k. 352 – 362, ustna opinia uzupełniająca e – protokół rozprawy z dnia 16 czerwca 2020 r.00:14:35 – 00:23:48, płyta CD k. 400 )

Sąd odmówił w części wiary zeznaniom wnioskodawcy i świadka R. B., bezpośredniego przełożonego wnioskodawcy w Fabryce (...), odnośnie wysokości uzyskiwanej przez wnioskodawcę premii, gdyż w tej części zeznania są wewnętrznie sprzeczne i nielogiczne. Z jednej strony świadek wskazał, że wnioskodawca zawsze otrzymywał premię 10 %, z drugiej natomiast strony przyznał, że premia nie była stałym składnikiem wynagrodzenia tylko miała charakter uznaniowy. Wskazał wprost, iż przyznanie oraz wysokość premii zależała zarówno od jakości wykonanej pracy, jak i oceny przełożonego. Świadek przyznał też, że wysokość przyznawanych premii była zróżnicowana w zależności od pracownika i konkretnego okresu. Warto podkreślić, że świadek nie pamiętał okresu zatrudnienia wnioskodawcy, gdyż przyznał, że nie pamięta, w którym roku przyjął go do pracy oraz nie pamiętał żadnych okoliczności dotyczących zakończenia jego zatrudnienia. Powyższe, w ocenie Sądu, jest uzasadnione znacznym upływem czasu, a dodatkowo także tym, że jak przyznał świadek podlegało mu aż 300 pracowników. Tym samym niewiarygodne są dla Sądu stwierdzenia świadka, jakoby akurat wnioskodawca, w takich okolicznościach faktycznych jak wyżej, zawsze otrzymywał premię i zawsze była ona w tej samej wysokości. Niewiarygodnym wydaje się również to, aby świadek z jednej strony nie pamiętając nawet okresu zatrudnienia skarżącego, okoliczności jego odejścia, przy uwzględnieniu konieczności decydowania o przyznawaniu i wysokości premii dla 300 pracowników (które to premie były dodatkowo w różnych wysokościach) pamiętał doskonale, że akurat skarżący w całym okresie swojego zatrudnienia otrzymywał stała premię, w określonej wysokości. Powyższe nie wynika również w żaden sposób ze zgormadzonej w aktach sprawy dokumentacji. Z uwagi na powyższe nie sposób na podstawie treści zeznań wyżej wymienionego świadka ustalić precyzyjnych kwot premii wnioskodawcy uzyskiwanych w spornym okresie w Fabryce (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o pozostały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS, aktach sądowych o sygn. akt VIII U 2404/16 oraz dokumentach z akt osobowych z Fabryki (...) w Ł. oraz Ośrodka (...) Spółka z o.o. w Ł. w postaci: angaży, świadectw pracy, kart obiegowych zmian, zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (...) oraz o opinię biegłego sądowego ds. ekonomii, finansów i rachunkowości (...) w III wariancie.

Biegły wielokrotnie uzupełniał swoją opinię i w sposób rzetelny i nie budzący wątpliwości Sądu wyjaśnił podstawy opinii ostatecznej, ustosunkowując się do zarzutów zawartych w pismach wnioskodawcy oraz organu rentowego stanowiących próbę podważenia niniejszej opinii. Biegły wytłumaczył dokładnie na czym polega różnica między dokonanymi przez niego wyliczeniami, a kwotami i okresami pracy przyjętymi przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz przez ubezpieczonego. Podkreślić przy tym należy, że ostateczna opinia biegłego jest zbliżona do wyliczenia dokonanego przez organ rentowy. Biegły wytłumaczył, że jego opinia została sporządzona w oparciu o załączoną do akt sprawy dokumentację źródłową. Biegły wyjaśnił także, posiłkując się obowiązującym wówczas aktem prawnym w postaci Uchwały nr 169 Rady Ministrów z dnia 17 sierpnia 1981 r. (taka podstawa prawna została wskazana w świadectwie pracy), w jaki sposób wyliczył łączną kwotę 6 – miesięcznej odprawy wypłaconej wnioskodawcy w 1982 r. na skutek rozwiązania stosunku pracy z Fabryki (...) w Ł..

Biegły wyjaśnił też posiłkując się dokumentacją z akt rentowych dlaczego w 1983 r. przyjął okres ubezpieczenia wynoszący 4 miesiące. Dodatkowo też wytłumaczył dlaczego nie jest możliwe dokładne ustalenie uzyskanych przez wnioskodawcę w 1982 r. kwot: ekwiwalentu za urlop oraz rekompensaty za miesiąc kwiecień wskazując, że brak jest dokumentacji potwierdzającej ich wysokość. Biegły także w oparciu o ustawę o emeryturach i rentach z FUS oraz archiwalny kalendarz wytłumaczył dlaczego określił liczbę przepracowanych przez wnioskodawcę miesięcy w 1975 r. jako 7 miesięcy.

Mając na względzie przytoczone przez biegłego argumenty Sąd uznał w pełni wartość dowodową wydanej opinii w zakresie wariantu III oraz podzielił jako przekonywujące, wnioski wypływające z jej treści, uznając ją za wyczerpującą i wiarygodną. Opinia w tym wariancie zdaniem Sądu jest rzetelna, wszechstronna, sporządzona zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym jej przedmiot. Nadto pozostaje w zgodności z dokumentacją źródłową, a także odpowiada treści Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. i obowiązującej w okresie zatrudnienia wnioskodawcy Uchwały nr 169 Rady Ministrów z dnia 17 sierpnia 1981 r. oraz zawiera prawidłowe wyliczenia matematyczne.

W oparciu o wyczerpujące i obiektywne opinie biegłego z zakresu rachunkowości stwierdzić należy, że liczne zarzuty wnioskodawcy wobec przywołanej opinii wskazywane w jego pismach procesowych i na rozprawach oraz zarzuty organu rentowego nie są zasadne, mają charakter jedynie ogólnikowy i stanowią li tylko bezzasadną polemikę z wnioskami zawartymi w opiniach biegłego, nie zawierają natomiast merytorycznych podstaw do jej zakwestionowania.

W świetle całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd nie znalazł podstaw, by odmówić wiarygodności i mocy dowodowej opinii biegłego z zakresu rachunkowości odnośnie III wariantu wyliczeń. W ocenie Sądu Okręgowego zarówno wnioskodawca, jak i organ rentowy nie zakwestionowali zasadnie zarówno pisemnych, jak i ustnej opinii biegłego ds. ekonomii, finansów i rachunkowości (...) .

W takiej sytuacji brak było podstaw do powołania kolejnych biegłych, bądź też uzupełnienia istniejących już opinii, bowiem potrzeba powołania innego biegłego lub uzupełnienia istniejących już opinii powinna wynikać z okoliczności konkretnej sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony (vide – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1999r., I PKN 20/99, OSNAPiUS z 2000r., Nr 22, poz. 807).

Mając na względzie wszystkie wskazane okoliczności Sąd nie przyjął również do wyliczeń pozostałych hipotetycznych wariantów. Tylko przyjęcie sposobu ustalenia zarobków i stażu pracy wnioskodawcy znajdujące się w hipotetycznym wyliczeniu biegłego sądowego ds. ekonomii, finansów i rachunkowości (...) w wariancie III pozwoliło na precyzyjne i najbardziej zbliżone do rzeczywistości określenie wysokości zarobków oraz stażu zatrudnienia wnioskodawcy w latach 1974 - 1983.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie M. P. zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270), kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok,
w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

Zgodnie z art. 16 cytowanej ustawy przy ustalaniu kolejnych dziesięciu lat kalendarzowych – przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie pozostawał w ubezpieczeniu.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Na mocy art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Zgodnie zaś z ust. 3 wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie cytowanej ustawy.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca wniósł o ponowne wyliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem dodatkowych wynagrodzeń i premii z podanych zakładów na podstawie złożonej do akt sprawy dokumentacji oraz zeznań własnych i świadka.

W toku niniejszego postępowania Sąd, na podstawie dokumentacji osobowej wnioskodawcy, ustalił rzeczywistą wysokość wynagrodzenia, które było niewątpliwie wyższe niż dotychczas przyjęte w spornych okresach.

Zgodnie z § 21 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i (Dz. U. Nr 237 poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana tu regulacja, wyrażona także w poprzednio obowiązującym Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10 poz. 49 ze zm.) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak, aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak m. in. SN w wyroku z 25.07.1997 r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324 a także SA w Warszawie wyrok z dnia 4.03.1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7 SA w Rzeszowie z dnia 27.06.1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy SA w Białymstoku III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Należy podkreślić, iż Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe.

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące zarówno zeznania świadka, odwołującego, jak i opinię biegłego oraz analizę dostępnej dokumentacji związanej z okresami zatrudnienia wnioskodawcy, co dało podstawę do oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji w świetle postawionych jej zarzutów.

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Informacje zawarte w dokumentacji osobowo-płacowej wnioskodawcy pozwoliły ustalić wysokość wynagrodzenia, które przyjął Sąd w sposób pewny. Archiwum przesłało dokumentację osobową ubezpieczonego z w/w zakładów pracy, która zawierała przynajmniej częściowe informacje o wysokości wynagrodzeń.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe ma na celu ustalić taką wysokość wynagrodzenia, jaką wnioskodawca niewątpliwie otrzymywał.

Zgodnie z dyspozycją art. 6 k.c. to na odwołującym się reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika ciążył ciężar dowodowy w przedmiotowej sprawie, zatem to on powinien udowodnić okoliczności, z których wywodzi skutki prawne. Samo zaś twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (art. 232 k.pc.).

M. P. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika powinien był więc przedłożyć dowody na podstawie, których możliwym byłoby ustalenie wysokości otrzymywanych wynagrodzeń w okresie zatrudnienia od 2 grudnia 1974 r. do 29 czerwca 1976 r. w Ośrodku (...) Spółka z o.o. w Ł. oraz w okresie od 13 października 1976 r. do 31 marca 1982 r. w Fabryce (...) w Ł..

Brak jest przeszkód by uwzględnić wnioskodawcy za okres zatrudnienia w Ośrodku (...) Spółka z o.o. w Ł. od 2 grudnia 1974 r. do 31.12.1974 r. kwoty wynikającej z angażu z dnia 2.12.1974 r. znajdującego się w jego aktach osobowych. Na tej podstawie możliwym było ustalenie kwoty wynagrodzenia za ten miesiąc, czego organ rentowy w żaden sposób nie kwestionował w toku postępowania.

Kwota wynagrodzenia za 1975 r. została ustalona na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu i wynosi łącznie 18.196 zł.

Odnośnie zaś przepracowanej przez ubezpieczonego liczby miesięcy w 1975 r. strony zajmowały odmienne stanowiska. Skarżący twierdził, że pozostawał w zatrudnieniu jedynie do czerwca 1975 roku, czyli przez 6 miesięcy, zaś organ rentowy wskazywał, iż należy uwzględnić w tym roku 7 miesięcy zatrudnienia, gdyż wnioskodawca rozpoczął szkolenie wojskowe od 3 lipca 1975 roku. Na początku należy podkreślić, iż bezspornym było między stronami, że odwołujący rozpoczął szkolenie wojskowe 3 lipca 1975 roku. Jednakże wnioskodawca twierdził, że właściwie to pracował jedynie do końca miesiąca, gdyż 1 i 2 lipca 1075 roku to była sobota i niedziela i wówczas nie uczęszczał do pracy. Po szczegółowym sprawdzeniu powyższego przez biegłego, jak wynika z archiwalnego kalendarza, szkolenie wojskowe wnioskodawcy rozpoczęło się 3 lipca 1975 r. i był to czwartek, a nie poniedziałek jak wskazywał błędnie odwołujący. Tym samym dzień l lipca 1975 r. przypadał we wtorek, a 2 lipca w środę. Skarżący twierdził, że te dwa dni nie pracował, ale nie był w stanie wyjaśnić co się miało dziać przez te dni. Bez znaczenia przy tym jest w ocenie Sądu, data wskazana przy stemplach uzyskiwanych na karcie obiegowej (30.06.1975 r.), gdyż kartę obiegową wnioskodawca mógł przekazywać do wypełnienia wcześniej. Sam ubezpieczony zaś przyznał, że szkolenie wojskowe rozpoczął dopiero w dniu 3.07.1975 r.

Tym samym Sąd przyjął, że w 1975 r. skarżący pozostawał w ubezpieczeniu przez 7 miesięcy, z czym zgodził się również biegły. Wnioskodawca pozostawał bowiem w ubezpieczeniu także w dniach 1 i 2 lipca 1975 r., stosownie zatem do treści art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej także ten miesiąc należy zaliczyć do okresu ubezpieczeniowego.

W ocenie Sądu, odnośnie zatrudnienia w Fabryce (...) w Ł. od 13.10.1976 r. do 31.12.1976 r., należało również uwzględnić do wyliczeń kwoty wynagrodzenia zasadniczego po 3.700 zł miesięcznie. Wymieniona kwota wynika wprost z dokumentacji osobowej odwołującego, znajdującej się na k 21 akt sprawy, gdzie jest wpisana w kartę pracownika (z zaznaczeniem plus premia – bez konkretnej wysokości premii). Taką też kwotę wynagrodzenia zasadniczego podał w sposób stanowczy i konsekwentny świadek, bezpośredni przełożony ubezpieczonego w spornym okresie. Powyższa wartość wynagrodzenia nie pozostaje dodatkowo w sprzeczności z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym w postaci świadectw pracy, gdzie wskazano, że w późniejszym okresie wynagrodzenie zasadnicze było odpowiednio stosunkowo wyższe i stanowiło kwoty w 1980 r. – 5.000 zł, a w 1982 r. – 5.400 zł. W tym stanie rzeczy wymieniona wysokość wynagrodzenia zasadniczego w wysokości 3.700 zł została uwzględniona przy dokonywanych wyliczeniach za sporny okres.

Tym samym wynagrodzenie za okres od 13 października 1976 r. do 31 grudnia 1976 r. w Fabryce (...) S.A. wyniosło: za październik 1976 r. (za 19 dni): 3700 zł x 19 dni = 2.267,74 zł, za listopad 1976 r. - 3.700 zł, za grudzień 1976 r.- 3.700 zł, czyli łącznie 9.667,74 zł.

Wynagrodzenie za lata 1977-1982 zatrudnienia wnioskodawcy w Fabryce (...) w Ł. nie było kwestionowane przez żadną ze stron i zostało ustalone na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu.

Natomiast w 1982 r. Sąd uznał za konieczne uwzględnienie oprócz wynagrodzenia ustalonego na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp 7 także dodatkowo kwoty 6 – miesięcznej odprawy. Jak wynika wprost ze złożonego przez odwołującego się oryginału świadectwa pracy (k 64) z dnia 5.04.1982 r. wypłacono wnioskodawcy przedmiotową odprawę. Należy podkreślić, że bezspornym jest (i wynika również ze świadectwa pracy), iż umowa rozwiązała się z uwagi na wypowiedzenie umowy o pracę przez zakład pracy na podstawie Uchwały nr 169 Rady Ministrów z dnia 17.08.1981 r. w sprawie dodatkowych świadczeń dla pracowników uspołecznionych zakładów pracy zmieniających pracę (M.P z 1981 r. Nr 21, poz. 195). – likwidacji stanowiska pracy. Z uwagi na treść powyższego zapisu wynikającego ze wskazanego dokumentu możliwym stało się precyzyjne określenie odprawy w oparciu o zacytowaną Uchwałę.

Zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości fakt samej wypłaty odprawy, bowiem wnioskodawca nie tylko spełniał warunki wynikające z powołanej uchwały, aby ją otrzymać, ale jej wypłata została również potwierdzona w świadectwie pracy.

Zgodnie § 1 uchwały jej przepisy stosowane były do pracowników uspołecznionych zakładów pracy, z którymi rozwiązano stosunek pracy z powodu:

1)likwidacji zakładu pracy lub

2)likwidacji stanowiska pracy albo

3) zmniejszenia stanu zatrudnienia w grupie zawodowej, w której zatrudniony był pracownik, spowodowanego ograniczeniem produkcji bądź innymi przyczynami,

jeżeli rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło na mocy porozumienia stron albo w drodze wypowiedzenia dokonanego przez zakład pracy.

Wnioskodawca był zatrudniony wówczas w Fabryce (...) w Ł. i było to przedsiębiorstwo państwowe. Stosunek pracy został rozwiązany przez przedsiębiorstwo za wypowiedzeniem w związku z likwidacją stanowiska pracy.

Zasady i wysokość odprawy została określona w § 6 ust. 1 uchwały, który stanowił, że pracownikowi, o którym mowa w § 1, terenowy organ administracji państwowej dysponujący środkami funduszu aktywizacji zawodowej wypłaca z tego funduszu w dniu rozwiązania stosunku pracy odprawę w wysokości 6‑miesięcznego wynagrodzenia ostatnio pobieranego (…) Z kolei § 7 ust. 1 uchwały określał zasady obliczania odprawy - według zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, z wyłączeniem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

W ocenie Sądu nie może budzić również żadnych wątpliwości, iż wskazana odprawa winna zostać zaliczona do podstawy wymiaru. Było to bowiem świadczenie szczególne, wypłacana pracownikom, którzy stracili pracę i m.in. podejmowali własną działalność gospodarczą. Jak wynika wprost ze zgromadzonych dokumentów skarżący przez okres pobierania wymienionej odprawy nie był nigdzie zatrudniony, w tym czasie w związku z tym nie otrzymywał żadnych dochodów, a odprawa była quasi wynagrodzeniem za okres, w czasie którego były pracownik nie mógł podejmować zatrudnienia. W przypadku podjęcia zatrudnienia wnioskodawca byłby bowiem zobowiązany do zwrotu wymienionego świadczenia.

Takie stanowisko zajął również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 listopada 1983 r. (III PZP 45/83; OSNC 1984/6/89) stwierdzając, że pracownik, który otrzymał odprawę przewidzianą w § 6 pkt 1 uchwały nr 169 Rady Ministrów z dnia 17 sierpnia 1981 r. w sprawie dodatkowych świadczeń dla pracowników uspołecznionych zakładów pracy zmieniających pracę (M.P. Nr 21, poz. 195) i wbrew zobowiązaniu podjął zatrudnienie w wykonywanym lub pokrewnym zawodzie w okresie sześciu miesięcy od daty rozwiązania stosunku pracy - obowiązany jest do zwrotu całej wypłaconej mu odprawy.

Wnioskodawca rozpoczął własną działalność gospodarczą (taxi) dopiero w 1983 roku, co jest bezsporne.

Biegły dokonał szczegółowego wyliczenia wysokości wypłaconej skarżącemu odprawy w oparciu o znajdująca się w aktach sprawy dokumentację, które to wyliczenia nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Wskazał, że przeciętne wynagrodzenie z ostatnich 6 miesięcy odpowiadające równowartości wypłaconej odprawy wynosi 42.909,50 zł. Po doliczeniu 6-miesięcznej odprawy łączne wynagrodzenie wnioskodawcy za 1982 rok wynosiło: 34.546 zł + 42.909,50 zł = 77.455,50 zł.

Wbrew twierdzeniom organu rentowego, okoliczność uwzględnienia odprawy 6 – miesięcznej nie oznacza wcale, że liczbę miesięcy zatrudnienia wnioskodawcy należy zwiększyć o te 6 miesięcy. Wymieniona odprawa stanowi tylko dodatkową kwotę wynagrodzenia, natomiast dokumentem wskazującym okres podlegania ubezpieczeniu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę jest świadectwo pracy.

W zakresie liczby miesięcy będących podstawą wyliczenia wskaźnika podstawy wymiaru za 1983 r. to powinien on dotyczyć jedynie 4 miesięcy. W toku postępowania organ rentowy wskazywał, że winno został przyjęte 5 miesięcy, ale po wyjaśnieniu biegłego nie podnosił już więcej tego zastrzeżenia. Nadto było to zupełnie niezrozumiałe stanowisko ZUS, gdyż powyższe 4 miesiące wynikają właśnie z danych własnych organu rentowego, zawartych w aktach rentowych (pismo k. 37v), z których wyraźnie wynika, że dochód w wysokości 27.600 zł dotyczy okresu od l września 1983 r. do 31. 12.1983 r., a więc 4 miesięcy.

W związku z powyższymi ustaleniami biegły w hipotetycznym wyliczeniu w wariancie III przyjął, do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia, wynagrodzenia osiągnięte przez odwołującego się w okresie 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest lat 1973 – 1984 i obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, który wyniósł 108,35 % i okazał się najkorzystniejszy oraz wyższy od poprzednio przyjętego, dając wyższą wartość kapitału początkowego -132,606,32 zł, co czyni złożone odwołanie częściowo zasadnym. Sąd Okręgowy w Łodzi uznał powyższe wyliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wnioskodawcy za prawidłowe.

Należy podkreślić, iż przyjęte przez Sąd, a także w hipotetycznym wyliczeniu biegłego w wersji III wynagrodzenia wnioskodawcy są wynagrodzeniami niewątpliwymi wynikającymi z załączonych dokumentów.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. i orzekł jak w sentencji wyroku uznając odwołanie M. P. za zasadne w tej części.

Wbrew twierdzeniom skarżącego nie jest natomiast możliwe wyliczenie wysokości jego wynagrodzenia w spornym okresie w Fabryce (...) w Ł., przy przyjęciu oprócz wynagrodzenia zasadniczego również składnika w postaci premii.

Ubezpieczony w niniejszej sprawie nie przedłożył dokumentów w postaci regulaminu premiowania bądź wynagradzania ze wskazanego zakładu pracy oraz żadnych dokumentów w zakresie wypłacanych premii, na podstawie których można by określić dokładną wysokość premii. Jak wynika z zeznań świadka R. B. –bezpośredniego przełożonego wnioskodawcy, premia ta miała charakter uznaniowy, więc przyznanie premii oraz jej wysokość zależały od decyzji przełożonego. Jak wskazano wyżej z zeznań świadka wynika, że premia nie stanowiła składnika wynagrodzenia o stałej wysokości, była uzależniona od oceny przełożonego, od wykonania konkretnych zadań i nie spełnienia przez pracownika żadnego z reduktorów premiowania określonych w regulaminie premiowania. Uniemożliwia to precyzyjne określenie zarówno wysokości tej premii w poszczególnych miesiącach spornego okresu, jak i określenie, czy przez cały sporny okres była ona rzeczywiście przyznawana wnioskodawcy. Przy czym wnioskodawca nie przedstawił żadnych dokumentów potwierdzających otrzymywanie żądanej premii w spornym czasie.

Nie jest zatem możliwe bez dokumentów płacowych i regulaminu wynagradzania ustalenie konkretnych, pewnych kwot realnie otrzymywanych przez wnioskodawcę składników wynagrodzeń w postaci premii. Samo gołosłowne twierdzenia wnioskodawcy, że premia stanowiła 30 % wynagrodzenia zasadniczego nie mogły przekonać Sądu o zasadności żądania. Należy również podkreślić, iż brak jest jakiejkolwiek informacji o wypłacie tych premii również w listach wypłat wynagrodzeń, co potwierdził skarżący. Podał, że wie, iż nie ma ich w listach wynagrodzeń, ale pamięta, że takie premie otrzymywał. Nadto trzeba zwrócić uwagę, że odwołujący wskazuje, iż były to premie kwartalne po 30 %, zaś świadek, którego zeznania dotyczyły również tego składnika wynagrodzenia podał, że były to premie miesięczne 10%. Tym samym z uwagi na duże rozbieżności i brak jakiegokolwiek potwierdzenia otrzymywania premii w listach płac, nie jest możliwym ich przyjęcie do wyliczeń wyłącznie w oparciu o twierdzenia skarżącego.

Powyższe należy odnieść również do roszczenia wnioskodawcy dotyczącego uwzględnienia w wynagrodzeniu z Fabryki (...) S.A. w 1982 r. ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy oraz rekompensaty za miesiąc kwiecień. Powyższe składniki rzeczywiście mogły zostać wypłacone, co wynika z dokumentu w postaci świadectwa pracy, jednakże brak jest jakiejkolwiek dokumentacji pozwalającej na wyliczenie konkretnych wysokości wypłaconych kwot. Brak dokumentów, które potwierdzałyby wypłaty i wysokość tych składników. Brak jest nawet informacji ile urlopu wypoczynkowego nie zostało wykorzystane i w jakiej wysokości był wypłacony ekwiwalent. Odnośnie zaś rekompensaty to brak jest informacji, czy była to rekompensata pracownicza, czy też dotyczyła członków rodziny. Wszystkie te składniki nie zostały wyszczególnione w listach płac.

Odnośnie żądania uwzględnienia przy wyliczaniu kapitału początkowego także okresu szkolenia rolnego w B. od 4.10.1982 r. do 17.01.1983 r. to brak jest także dokumentacji potwierdzającej, że w okresie tego szkolenia wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie oraz w jakiej wysokości. Sam ubezpieczony przyznał zaś, że nie pamięta, czy za ten czas otrzymywał wynagrodzenie.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy podziela natomiast pogląd, który zaprezentował Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 marca 2006 roku, zapadłego w sprawie o sygnaturze akt III AUa 1096/05, wskazując, iż ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny obciążać wyłącznie ubezpieczonych, jednakże nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić wyłącznie na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawowym wymogiem jest bowiem wykazanie przez ubezpieczonego konkretnych kwot otrzymanych przez niego zarobków, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub ubezpieczenie społeczne, przy czym nie może istnieć tu żaden stan niepewności co do wysokości.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie w pozostałej części i orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 265 t.j. z późn. zm).

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy, a pełnomocnikowi organu rentowego wraz z aktami kapitałowymi oraz pouczeniem o możliwości złożenia w terminie 14 dni od dnia otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem, apelacji do Sąd Apelacyjnego w Łodzi, za pośrednictwem Sądu Okręgowego w Łodzi.