Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 marca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. C. prawa do renty socjalnej na tej podstawie, że orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia 6 marca 2018 r. nie został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy. Jednocześnie ZUS uchylił swoją decyzję z dnia 27 września 2017 r. / decyzja k. 13 akt ZUS plik VI/.

W dniu 29 marca 2018 r. ubezpieczony złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę /odwołanie k. 3, koperta k. 4/.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu skarżonej decyzji /odpowiedź na odwołanie k. 5-5 odw./.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

a J. C. urodził się (...) W latach 1986 - 1992 wnioskodawca był uczniem Szkoły Podstawowej Specjalnej nr 1 w O.. W latach 1992-1994 był uczniem (...) Szkoły Zawodowej (...) w Zespole Szkół Zawodowych nr (...) w Ł.. Wnioskodawca uzyskał zawód cukiernika. W latach 1994-1995 był zarejestrowany jako bezrobotny. W latach 1996-2009 był zatrudniony jako portier - pracownik gospodarczy. Począwszy od 3 sierpnia 2009 r. z przerwami jest zarejestrowany jako bezrobotny /okoliczność bezsporna; zaświadczenia – akta ZUS plik I, akt ZUS plik II, akta ZUS plik IV, akta ZUS plik V, dokumentacja orzeczniczo – lekarska plik IV/.

Orzeczeniem Obwodowej Komisji Lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia z dnia 17 maja 1994 r. wnioskodawca został zaliczony do drugiej grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia w związku ze stanem narządu wzroku – badany może wykonywać pracę w warunkach specjalnych. Inwalidztwo istnieje od dzieciństwa i jest trwałe /orzeczenie k. 11 – 11 odw. akt ZUS plik I/

Ubezpieczony miał przyznane prawo do renty socjalnej od 1 lipca 2009 r. do 30 listopada 2011 r. /decyzje k. 20, 58 akt ZUS plik II/

W dniu 14 lipca 2017 r. wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do renty socjalnej /wniosek k. 1-2 odw., koperta k. 3 akt ZUS plik VI/.

Lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 12 września 2017 r., po rozpoznaniu krótkowzroczności małego stopnia z astygmatyzmem, niedowidzenia obu oczu, braku widzenia obuocznego, oczopląsu wrodzonego, nadciśnienia tętnicze zredukowanego, zaburzeń lękowych i depresyjnych mieszanych w wywiadzie, upośledzenia umysłowego stopnia lekkiego, stwierdził, że wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy / orzeczenie k. 8-8 odw. akt ZUS plik VI; opinia lekarska k. 110-111 dokumentacji lekarskiej plik IV/.

Decyzją z dnia 27 września 2017 r. ZUS, w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika z dnia 12 września 2017 r., odmówił wnioskodawcy prawa do renty socjalnej / decyzja k. 9 akt ZUS plik VI/.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 8 stycznia 2018 r. Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt VIII U 1990/17 na skutek pisma wnioskodawcy z dnia 26 września 2017 r. umorzył postępowanie w sprawie a pismo wnioskodawcy z dnia 26 września 2017 r. potraktował jako sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z dnia 12 września 2017 r. przekazując je do ZUS celem nadania mu biegu /postanowienie k. 11 akt ZUS plik VI/.

Komisja lekarska ZUS w orzeczeniu wydanym w dniu 6 marca 2018 r. nie stwierdziła całkowitej niezdolności wnioskodawcy do pracy. Komisja lekarska rozpoznała u badanego: krótkowzroczność małego stopnia z astygmatyzmem, niedowidzenie obu oczu z V. 0,3, brak widzenia obuocznego, oczopląs wrodzony, nadciśnienie tętnicze prawidłowo kontrolowane, upośledzenie umysłowe stopnia lekkiego. W opinii komisji lekarskiej nie stwierdza się takiego naruszenia sprawności organizmu, które skutkowałoby utratą zdolności do jakiejkolwiek pracy zarobkowej /orzeczenie komisji k. 12-12 odw. akt ZUS plik VI; opinia lekarska k. 115-117 dokumentacji lekarskiej plik IV/.

Badaniem okulistycznym u wnioskodawcy stwierdzono oczopląs wrodzony, krótkowzroczność małego stopnia z astygmatyzmem, niedowidzenie obu oczu, brak widzenia obuocznego, V. = ccor.suo. = 0.4; V. = ccor.suo = 0.4.

Z punktu widzenia okulistycznego stopień naruszenia sprawności organizmu w zakresie narządu wzroku wnioskodawcy uzasadnia niezdolność częściową na stałe. Brak zarówno w przeszłości jak i obecnie podstaw do orzeczenia niezdolności całkowitej z powodu stanu narządu wzroku /opinia biegłego okulisty k. 9-11/.

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu powołane dokumenty oraz opinię biegłego lekarza z zakresu okulistyki. Sąd, oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanego w sprawie biegłego. W ocenie Sądu złożona do sprawy opinia nie zawiera żadnych braków i wyjaśnia wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegły opinię wydał po przeprowadzeniu stosownych badań i dokonaniu analizy dokumentacji lekarskiej wnioskodawcy. Określił schorzenia występujące u badanego oraz ocenił ich znaczenie dla jego zdolności do pracy, odnosząc swą ocenę do jego kwalifikacji zawodowych. Zdaniem Sądu, opinia biegłego jest rzetelna, sporządzona zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym jej przedmiot, a wynikające z niej wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione. Strony do opinii biegłego żadnych zastrzeżeń nie zgłosiły.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 4 ustawy o rencie socjalnej z dnia 27 czerwca 2003 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 1340 ze zm.) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18. roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;

3) w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

W myśl art. 4 ust.2 osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje:

1) renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Z kolei stosownie do art. 5 ustawy o rencie socjalnej ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U z 2018 r. poz. 1270 ze zm.).

Natomiast w myśl art.15 ustawy o rencie socjalnej, w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio: art. 12-14, 61, 71-81, 88, 89, 93, 94, 98, 100 ust. 1 i 2, art. 101, 102 ust. 1, art. 104 ust. 4, art. 107, 114, 116 ust. 1b i 2, art. 118 ust. 1-5, art. 119 ust. 1, art. 121, 122 ust. 1, art. 126, 128, 129 ust. 1, art. 130 ust. 1, art. 133-135, 136a i 138-144 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z art.12 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Przepisy ust. 2 i 3 art. 12 wskazują, że całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Natomiast zgodnie z art. 13 ust. 1 przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy” należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy).

Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art.12 ust.2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, a więc jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym.

W orzecznictwie przyjmuje się również, że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004 r., I UK 28/04; LEX nr 979161, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2003 r., II UK 11/03, LEX nr 585793; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2005 r., I UK 222/04, LEX nr 989232). Nie ma wobec tego podstaw do przyznania renty socjalnej osobie, która z medycznego punktu widzenia nie jest całkowicie niezdolna do pracy, choćby nie miała możliwości jej podjęcia z innych przyczyn / por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2006 r. II UK 98/05, opubl. OSNP 2007/5-6/77/.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie dało podstaw do uwzględnienia odwołania wnioskodawcy, albowiem w opinii biegłego lekarza z zakresu okulistyki odwołujący się nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. W opinii biegłego okulisty wnioskodawca cierpi na oczopląs wrodzony, krótkowzroczność małego stopnia z astygmatyzmem, niedowidzenie obu oczu, brak widzenia obuocznego, V. = chor.suo. = 0.4; V. = chor.suo = 0.4 co uzasadnia jedynie częściową niezdolność do pracy na stałe. Brak jest natomiast podstaw do orzeczenia całkowitej niezdolności z powodu stanu narządu wzroku.

Wobec ustalenia, że wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy brak było podstaw do uwzględnienia jego odwołania od zaskarżonej decyzji organu rentowego.

W tym miejscu należy także wskazać, że nie uszło uwadze, jednakże nie wpłynęło na stanowisko Sądu co do poprawności i wiarygodności opinii biegłego orzeczenie Obwodowej Komisji Lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia z dnia 17 maja 1994 r. zaliczające wnioskodawcę do drugiej grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia w związku ze stanem narządu wzroku na stałe (badany może wykonywać pracę w warunkach specjalnych), które to należy - na podstawie art. 62 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r. poz. 511) - traktować na równi z orzeczeniami o stopniach niepełnosprawności dla celów realizowanych przez ten akt prawny. Orzeczenie zaliczające do drugiej grupy inwalidów jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Art. 62 cytowanej ustawy stanowi samoistną podstawę do uzyskania legitymacji osoby niepełnosprawnej (por. także wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 kwietnia 2015 r., I OSK (...), Lex nr 1480864).

Sąd miał na uwadze, że takowe orzeczenie ubezpieczony posiada, nie oznacza ono jednak, że automatycznie staje się on osobą niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego jest bezdyskusyjnym, że orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie może być pomijane przy ocenie niezdolności do pracy, ale jednocześnie nie jest ono równoznaczne z orzeczeniem o niezdolności do pracy jako przesłanki prawa do renty na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych / por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2011 r. I UK 96/11, opubl. LEX nr 1102261/.

Pojęcie niepełnosprawności na gruncie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie pokrywa się z pojęciem niezdolności do pracy w rozumieniu ustawy emerytalnej.

W wyroku z dnia 20 sierpnia 2003 r. ( sygn. II UK 386/02, opubl. OSNP 2004/12/213) Sąd Najwyższy odnosząc się do obu tych pojęć wskazał, że na gruncie obowiązującego prawa nie ma podstaw do ich utożsamiania. Różnice występują zarówno w płaszczyźnie definicyjnej (pojęcie niezdolności do pracy, zawarte w ustawie o emeryturach i rentach z FUS jest inne niż pojęcie niepełnosprawności, zawarte w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych), jak i w zakresie orzekania o każdym z tych stanów. Są one też przesłanką do przyznania innego rodzaju świadczeń (uprawnień). Stanowisko to potwierdza również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 sierpnia 2003 r. sygnatura akt II UK 386/02 (opublikowanym w OSNAPiUS z 2004 r., Nr 12, poz. 566), w którym podnosi, że nie w każdym przypadku niepełnosprawność w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej pokrywa się z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po pierwsze ustawa o rehabilitacji zawodowej (…) wiąże zaliczenie do stopnia niepełnosprawności ze zdolnością do wykonywania zatrudnienia, a nie z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po drugie niepełnosprawność oznacza nie tylko naruszenie sprawności organizmu, ale również utrudnienie, ograniczenie bądź niemożliwość wypełniania ról społecznych jako elementu uczestnictwa w życiu społecznym. Gdyby ustawodawca chciał utożsamiać niezdolność do pracy i niepełnosprawność to po pierwsze nie ustanowiłby dwóch odrębnych trybów ustalania tych kwestii, a w sytuacji istnienia dwóch trybów, wprowadziłby ewentualną zależność obu ustaleń. Tymczasem zależność taka wynika z art. 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.) i dotyczy wyłącznie orzeczeń lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS ustalających niezdolność do pracy. W ocenie Sądu nie jest uprawnione automatyczne stwierdzanie niezdolności do pracy u osób, u których orzeczono pewien stopień niepełnosprawności.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na postawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

K.W.