Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 lutego 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. stwierdził, że Z. T. podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia od dnia 1 października 2017 roku oraz, że nie podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia od dnia 1 września 2017 roku do dnia 30 września 2017 roku. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczona prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od dnia 3 sierpnia 2009 roku do dnia 30 marca 2014 roku i od dnia 12 listopada 2014 roku. Dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegała od dnia 3 sierpnia 2009 roku do dnia 9 czerwca 2010 roku, od dnia 11 maja 2013 roku do dnia 30 marca 2014 roku, od dnia 12 listopada 2014 roku do dnia
17 lipca 2015 roku, od dnia 16 lipca 2016 roku do dnia 31 sierpnia 2017 roku. Oddział ustalił, że składki na ubezpieczenie chorobowe za miesiąc wrzesień 2017 roku Z. T. opłaciła po obowiązującym terminie płatności i w zaniżonej wysokości. Za okres od
18 września 2017 roku do dnia 2 października 2017 roku i od 27 października 2017 roku do dnia 3 listopada 2017 roku wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku opiekuńczego. Decyzją z dnia 22 listopada 2017 roku odmówiono wnioskodawczyni prawa do wypłaty zasiłku opiekuńczego za okres od 18 września 2017 roku do dnia 2 października 2017 roku. Następnie decyzją z dnia 13 grudnia 2017 roku uchylono decyzję z dnia 22 listopada 2017 roku oraz przyznano wnioskodawczyni prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od dnia
1 października 2017 roku do dnia 2 października 2017 roku, a odmówiono za okres od
dnia 18 września 2017 roku do dnia 30 września 2017 roku. Konieczność sprawowania opieki od dnia 18 września 2017 roku do dnia 30 września 2017 roku przypadła więc w okresie, kiedy ubezpieczona nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu. Decyzje te są prawomocne. Pismem z dnia 29 listopada 2017 roku Z. T. zwróciła się o wyrażenie zgody na opłacenie po terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za wrzesień 2017 roku. Zgoda nie została wyrażona, gdyż składka za miesiąc wrzesień 2017 roku została uregulowana w nieprawidłowej wysokości, tj. została naliczona podstawa wymiaru składek od pomniejszonej proporcjonalnie o okres, za który nie nabyła prawa do zasiłku opiekuńczego. O negatywnym rozpatrzeniu wniosku ubezpieczona została poinformowana pismem z dnia 22 grudnia 2017 roku. Korektę dokumentu rozliczeniowego z uwzględnieniem prawidłowej podstawy wymiaru składek, tj. w wysokości 2557,80 zł wnioskodawczyni przekazała w dniu 3 stycznia 2018 roku. W dniu 25 stycznia 2018 roku wnioskodawczyni złożyła wniosek o wydanie decyzji o okresach podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Następnie na skutek opłacenia składek (w tym składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe) za miesiąc październik 2017 roku w obowiązującym terminie, stosunek ubezpieczenia został nawiązany od dnia 1 października 2017 roku, choć formalnie wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym nie został przez nią złożony. Przebieg podlegania przez wnioskodawczynię dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przed 1 września 2017 roku został rozstrzygnięty decyzją z dnia 21 października 2016 roku oraz prawomocnym wyrokiem Sądu z dnia 7 września 2017 roku (sygn. akt VIII U 2858/16).

/ decyzja - k. 44-45 akt ZUS/

W dniu 28 marca 2018 roku Z. T. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika złożyła odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i stwierdzenie, że podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu również w okresie od dnia
1 września 2017 roku do dnia 30 września 2017 roku oraz o zasądzenie kosztów postepowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniosła, że składając osobiście w biurze podawczym ZUS wnioski Z – 15 we wrześniu i październiku 2017 roku nie została poinformowana przez pracowników ZUS o przekroczeniu przez nią łącznego okresu, za jaki przysługuje jej prawo do zasiłku opiekuńczego. Będąc zatem nieświadomą wykorzystania w całości przysługujących jej 60 dni, w ustawowym terminie ubezpieczona opłaciła za wrzesień 2017 roku składki na ubezpieczenie społeczne, jak również dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ustalając wysokość należnych składek za tenże okres w oparciu o ilość dni, podczas których ubezpieczona nie pracowała z uwagi na uzyskanie zwolnienia lekarskiego. Niestety jak się ubezpieczona dowiedziała w dniu 7 listopada 2017 roku wysokość składek powinna zostać ustalona za 24 dni, po otrzymaniu tej informacji o przekroczeniu 60 dni brakująca część składki została natychmiast dopłacona, tak jakby dalej za wrzesień 2017 roku była objęta ubezpieczeniem. Dopiero później dowiedziała się, że ZUS ustalił, iż nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu we wrześniu 2017 roku, w związku z czym znowu pojawiła się zaległość, za dni które ubezpieczona była pewna, że jest na zwolnieniu lekarskim. Ta zaległość również została opłacona bezpośrednio w dniu, w którym dowiedziała się o zaległości. Wnioskodawczyni podniosła także, że opłacenie składki w zbyt niskiej wysokości nastąpiło nie z jej winy. Gdyby bowiem pracownik ZUS poinformował ją, że z dniem 23 września 2017 roku doszło do przekroczenia przez nią łącznej liczby dni, za które przysługuje jej prawo do zasiłku wówczas składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za okres od dnia 1 września 2017 roku do dnia 30 września 2017 roku zostałaby obliczona w prawidłowej wysokości, a w konsekwencji opłacona w pełni w ustawowo określonym terminie.

/odwołanie - k. 3-8/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 12 kwietnia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, przytaczając argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie - k. 11-11 odwrót/

Na rozprawie w dniu 7 listopada 2018 roku pełnomocnik skarżącej poparł odwołanie, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/stanowisko pełnomocników stron: 00:01:10-00:01:51 – płyta CD k. k. 40/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni Z. T. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od dnia 3 sierpnia 2009 roku do dnia 30 marca 2014 roku i od dnia 12 listopada 2014 roku w zakresie usług architektonicznych. Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ubezpieczona zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

/bezsporne /

Decyzją z dnia 21 października 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że Z. T. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresach od dnia 3 sierpnia 2009 roku do 9 czerwca 2010 roku, od 11 maja 2013 roku do dnia 30 marca 2014 roku, od dnia
12 listopada 2014 roku do dnia 17 lipca 2015 roku, od dnia 16 lipca 2016 roku do dnia
31 lipca 2016 roku oraz od dnia 1 września 2016 roku oraz nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 sierpnia 2016 roku do 31 sierpnia 2016 roku.

/decyzja – k. 9-10 akt ZUS/

Prawomocnym wyrokiem z dnia 7 września 2017 roku Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu odwołania Z. T. od decyzji organu rentowego z dnia 21 października 2016 roku zmienił decyzją w pkt. 2 w ten sposób, że ustalił, iż wnioskodawczyni podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 sierpnia 2016 roku do dnia 31 sierpnia 2016 roku.

/wyrok – k.8 akt ZUS/

Wnioskodawczyni podlegała więc dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 3 sierpnia 2009 roku do dnia 9 czerwca 2010 roku, od dnia 11 maja 2013 roku do dnia
30 marca 2014 roku, od dnia 12 listopada 2014 roku do dnia 17 lipca 2015 roku, od dnia
16 lipca 2016 roku do dnia 31 sierpnia 2017 roku.

/bezsporne/

W 2017 roku wnioskodawczyni otrzymała zasiłek opiekuńczy za okresy niezdolności do pracy:

- od dnia 9 stycznia do dnia 13 stycznia,

- od dnia 16 lutego do dnia 24 lutego,

- od dnia 30 marca do dnia 14 kwietnia,

- od dnia 26 lipca do dnia 4 sierpnia,

- od dnia 18 sierpnia do 31 sierpnia (łącznie 54 dni)

oraz zasiłek chorobowy za okres od dnia 11 sierpnia do dnia 17 sierpnia.

/bezsporne/

W dniu 25 września 2017 roku wnioskodawczyni złożyła osobiście w Oddziale ZUS zaświadczenia lekarskie za okresy od dnia 18 września 2017 roku do dnia 20 września 2017 roku i od dnia 21 września 2017 roku do dnia 25 września 2017 roku oraz druki ZUS Z-3b i ZUS Z-15. Natomiast w dniu 2 października 2017 roku złożyła (...) za okres od dnia
26 września 2017 roku do dnia 2 października 2017 roku z wnioskiem o wypłatę zasiłku opiekuńczego. Wnioskodawczyni zawsze pytała, czy wszystko jest w porządku, jeżeli chodzi o dokumenty, które składała. Udzielano jest za każdym razem odpowiedzi, że tak.

/bezsporne; zeznania wnioskodawczyni -00:51:12 – 00:52:22 – płyta CD k.40 w związku z 00:01:12 – 00:34:03 – płyta CD k.23/

Pracownicy ZUS – u pracujący na sali obsługi klientów, przyjmując zaświadczenia o niezdolności do pracy ubezpieczonych wraz z wnioskami o wypłatę zasiłku sprawdzają dokumentację tylko pod względem formalnym. Nie mogą odmówić przyjęcia dokumentów nawet w sytuacji, gdy jest wiadome, że ubezpieczonemu nie będą przysługiwały świadczenia. Wnioski są rejestrowane w odpowiedniej aplikacji systemu informatycznego ZUS, pracownik organu rentowego ma wgląd w dane dotyczące wcześniej złożonych wniosków zasiłkowych oraz wgląd w karty zasiłkowe. Na zapytania udzielają odpowiedzi co do okresów niezdolności do pracy oraz okresów wypłaconych zasiłków. Pracownicy S. obsługi klienta nie weryfikują tych danych i nie oceniają wniosków pod względem merytorycznym. Taką oceną oraz wyliczaniem świadczeń zajmują się pracownicy Wydziału Zasiłków.

/zeznania świadków: I. G. (1) – 00: 05:18 – 00:22:22 – płyta CD k.40, K. K. (1) – 00:22:22-00:31:29 – płyta CD k.40/

W dniu 14 października 2017 roku wnioskodawczyni uiściła składkę na FUS za wrzesień 2017 roku w wysokości niepełnej, tj. za okres od dnia 1 września do dnia
17 września – z uwagi na to, że od dnia 18 września przedłożyła zwolnienie lekarskie na opiekę nad dzieckiem.

/bezsporne/

W dniu 7 listopada 2017 roku pracownik ZUS – u Wydziału (...) i Składek - B. F. (1) poinformowała telefonicznie wnioskodawczynię, że uiściła za niską składkę na FUS za wrzesień 2017 roku, gdyż w dniu 23 września upłynął okres 60 dni, za który w tym roku kalendarzowym przysługiwał jej zasiłek opiekuńczy. Po uzyskaniu tej informacji wnioskodawczyni w dniu 7 listopada 2017 roku uiściła brakującą część składki za okres, za który nie przysługiwał już jej zasiłek opiekuńczy, tj. za okres od dnia 24 września do dnia
30 września. Po kilku dniach, po kolejnej informacji, że organ rentowy ustali, iż nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu we wrześniu 2017 roku – wnioskodawczyni w dniu 14 listopada uiściła brakującą część składki za ten miesiąc – za okres od dnia
18 września do dnia 23 września. Wnioskodawczyni w terminie zapłaciła składkę za pełen miesiąc październik 2017 roku na FUS.

/bezsporne; zeznania wnioskodawczyni -00:51:12 – 00:57:46 – płyta CD k.40 w związku z 00:01:12 – 00:34:03 – płyta CD k.23; zeznania świadka B. F. (1) – 00:31:29 – 00:49:20 – płyta CD k.40/

Prawomocną decyzją z dnia 22 listopada 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił Z. T. prawa do zasiłku opiekuńczego za okres od dnia 18 września 2017 roku do dnia 2 października 2017 roku. W uzasadnieniu decyzji podniesiono, że wnioskodawczyni nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 września 2017 roku, gdyż za wrzesień 2017 roku nie została opłacona należna składka na to ubezpieczenie w ustawowym terminie. Niemożność wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania opieki trwa od dnia 18 września 2017 roku do dnia
2 października 2017 roku, czyli przypada w okresie, kiedy nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu. Jednocześnie organ rentowy poinformował, że okres 60 dni sprawowania opieki w roku kalendarzowym minął w dniu 23 września 2017 roku.

/decyzja – k.27 akt ZUS/

Prawomocną decyzją z dnia 13 grudnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. uchylił decyzję z dnia 22 listopada 2017 roku i przyznał Z. T. prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od dnia 1 października 2017 roku do dnia
2 października 2017 roku oraz odmówił prawa do zasiłku opiekuńczego za okres od dnia
18 września 2017 roku do dnia 30 września 2017 roku. W uzasadnieniu decyzji podniesiono, że wnioskodawczyni podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 16 lipca 2016 roku do dnia 31 sierpnia 2017 roku (gdyż za wrzesień 2017 roku nie została opłacona należna składka na to ubezpieczenie w ustawowym terminie) oraz ponownie podlega od dnia 1 października 2017 roku. Ubezpieczona złożyła zwolnienia lekarskie z tytułu sprawowania opieki za okres od 18 września 2017 roku do 2 października 2017 roku i od 27 października do dnia 3 listopada 2017 roku. Niemożność wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania opieki od dnia 18 września 2017 roku do dnia 30 września 2017 roku przypada w okresie, kiedy nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu. Wnioskodawczyni został wypłacony zasiłek opiekuńczy za okres od dnia 1 października 2017 roku do dnia
2 października 2017 roku i od 27 października 2017 roku do 30 października 2017 roku (60 dni okresu zasiłku opiekuńczego w bieżącym roku).

/decyzja – k.28 akt ZUS/

Wnioskodawczyni ma trojkę dzieci, dzieci często chorują – w szczególności w okresie jesiennym, co powoduje, że korzysta z wizyt lekarskich. Zdarzało się, że wnioskodawczyni otrzymywała zwolnienia lekarskie z tytułu opieki nad dziećmi, ale nie przedkładała tych zwolnień w organie rentowym, gdyż stan zdrowia dzieci się poprawiał, bądź mąż mógł zaopiekować się dziećmi, natomiast ona udawała się wówczas do pracy. Wnioskodawczyni otrzymywała też zwolnienia lekarskie z uwagi na własną chorobę.

/zeznania wnioskodawczyni -00:51:12 – 00:52:22 – płyta CD k.40 w związku z 00:01:12 – 00:34:03 – płyta CD k.23/

W dniu 30 listopada 2017 roku odwołująca wniosła o wyrażenie zgody na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za okres od dnia 1 września 2017 roku do dnia 30 września 2017 roku po terminie, argumentując, że pomimo trzykrotnego składania we wrześniu wniosków Z-15B żaden z pracowników ZUS –u nie poinformował ją o przekroczeniu łącznego okresu, za jaki przysługiwało jej prawo do zasiłku opiekuńczego. Gdyby we wrześniu 2017 roku składając zaświadczenia lekarskie została poinformowana o tym fakcie – zapłaciłaby składkę za ten miesiąc w prawidłowej wysokości i w terminie. Ponadto wskazała, że natychmiast po poinformowaniu ją o przekroczeniu tego limitu – uiściła w listopadzie brakująca część składki.

/pismo – k. 19-21 akt ZUS/

Pismem z dnia 22 grudnia 2017 roku organ rentowy poinformował wnioskodawczynię, iż nie wyraża zgody na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za wrzesień 2017 roku po terminie, gdyż składka została opłacona po ustawowym terminie i w nieprawidłowej wysokości.

/pismo – k. 31 akt ZUS/

W dniu 25 stycznia 2018 roku za pośrednictwem pełnomocnika, wnioskodawczyni wstąpiła o wydanie decyzji o okresach podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu za okres prowadzonej działalności gospodarczej.

/pismo – k. 34 akt ZUS/

Wobec powyższego Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał zaskarżoną decyzję
z dnia 16 lutego 2018 roku stwierdzając że Z. T. podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia od dnia 1 października 2017 roku oraz, że nie podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia od dnia 1 września 2017 roku do dnia 30 września 2017 roku.

/ decyzja - k. 44-45 akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowego ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, a mianowicie o powołane wyżej dokumenty znajdujące się w aktach sprawy oraz w załączonych aktach organu rentowego, a także zeznania świadków I. G., K. K. i B. F. oraz wnioskodawczyni. Przedmiotowe dokumenty nie były kwestionowane w toku postępowania przez żadną ze stron i pozwalają, zdaniem Sądu Okręgowego, na wydanie prawidłowego rozstrzygnięcia. Wskazać także należy, że stan faktyczny był ostatecznie bezsporny pomiędzy stronami, gdyż spór sprowadza się w istocie do odmiennej oceny obowiązujących przepisów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają, stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz. 1778), obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym i wpadkowemu, a także - w myśl art. 11 ust. 2 - na swój wniosek dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

W myśl art. 14 ust. 1 wspominanej ustawy objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4. (art. 14 ust. 1a).

W związku z powyższym stwierdzić należy, że we wszystkich przypadkach do powstania stosunku prawnego dobrowolnego ubezpieczenia niezbędny jest wniosek ubezpieczonego. W przypadku dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego wymagany jest dodatkowy warunek, by wniosek został zgłoszony w terminie 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i rentowych, czyli w przypadku osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt.5 od daty rozpoczęcia prowadzenia tej działalności. Osoby, które są obejmowane ubezpieczeniami społecznymi na zasadach dobrowolności, zgłaszają wniosek o objęcie ich ubezpieczeniem w terminie przez nie wybranym. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio (art. 36 ust. 1, 3, 4 i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Zgodnie z dyspozycją art. 14 ust. 2 analizowanej ustawy ubezpieczenia emerytalne
i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1 ustają:

1)  od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony,

2)  od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a;

3)  od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

Z art. 47 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy wynika, że płatnik składek, będący osobą fizyczną opłacającą składkę wyłącznie za siebie, przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc,
z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca. Termin do zapłaty składek dla pozostałych płatników został określony do 15 dnia następnego miesiąca (pkt 3).

Należy zauważyć, iż art. 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wymienia trzy, niezależne od siebie okoliczności, przy zaistnieniu których ustaje ubezpieczenie, czyli:

1.  z woli płatnika na jego wniosek,

2.  z powodu nieopłacenia składki należnej za dany miesiąc,

3.  wobec ustania tytułu podlegania ubezpieczeniu.

Z uwagi na nieopłacenie składki w terminie ustaje ubezpieczenie z mocy samego prawa. W takiej sytuacji nie jest potrzebne cofanie wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

Oczywistym jest, iż przez pojęcie nieopłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne należy rozumieć nie tylko nie opłacenie tej składki, ale również kilkudniowe opóźnienie w opłacie składek, jak również i jej opłacenie z uchybieniem terminu, czy też
w niepełnej wysokości (podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 28.04.2000r. III AUa 88/00 OSA 2001/1/1; Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 27.04.2000r. III AUa 66/00 OSA 2001/9/32 ).

Osoba składająca wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym
i oczekująca świadczeń od organu rentowego, zobowiązana jest do opłacania składek na to ubezpieczenie w terminie i we właściwej wysokości (podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie III AUa 1514/99 OSA 2001/4/15).

Jednakże w uzasadnionych przypadkach, mimo opóźnienia z zapłatą składki, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może na wniosek zainteresowanego wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, czyli uznać, że mimo nieopłacenia składki w terminie ubezpieczenie nie ustało.

Wyrażenie takiej zgody sprawia, że pomimo iż składka nie została opłacona w terminie, dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe, albo dobrowolne ubezpieczenia chorobowe nie ustają. W ustawie nie określono przesłanek uzasadniających „wyrażenie zgody” na opłacenie składek po terminie. Nie budzi jednak wątpliwości, że ocena tej przesłanki musi być dokonana według sprawdzalnych i sprawiedliwych kryteriów. Użyte w art. 14 ust. 2 określenie „może”, nie oznacza pełnej dowolności po stronie ZUS. Nie ma przy tym znaczenia, czy organ rentowy wydaje odrębną decyzję, czy też rozstrzyga daną kwestię, jako przesłankę wydania decyzji o określonej treści (np. o niepodleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu). Przyznana organowi rentowemu kompetencja winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych kryteriów. ZUS wyposażony w uprawnienie wyrażania zgody na opłacenie składki po terminie winien ujawnić, jakimi przesłankami kierował się, odmawiając jej, a jego decyzja podlega merytorycznej ocenie sądu. Przepisy nie uzależniają też wyrażenia zgody od braku winy po stronie wnioskodawcy. Ustawa wymaga jedynie, aby był to przypadek uzasadniony, czyli taki, który obiektywnie usprawiedliwia i tłumaczy dlaczego składka nie została zapłacona w terminie. Przepis art. 14 ust. 2 nie powinien być traktowany z nadmiernym rygoryzmem w tym znaczeniu, że niejako automatycznie prowadzi do wyłączenia z ubezpieczenia, bez względu na okoliczności. Trzeba zatem wziąć pod uwagę te szczególne wypadki, gdy z przyczyn niezależnych uiszczenie składki nie następuje. Jest to tym bardziej uzasadnione gdy niedopatrzenie to zostaje naprawione, nie ma ono charakteru działania specjalnego, mającego niejako „oszukać” system ubezpieczeń społecznych, a nadto w historii płatnika zdarzenie to jest jednorazowe (por. wyrok SA w Lublinie z 27.10.2016 r., III AUa 253/16, wyrok SA w Gdańsku z 29.09.2016 r., III AUa 684/16).

Podkreślić należy, że kwestia zgody, bądź odmowy organu rentowego, na opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie nie wymaga wydania przez organ decyzji. Ustawa systemowa przewidziała bowiem wydawanie decyzji w sprawach objętych przepisem art. 83 ust. 1, jak również w innych konkretnie wymienionych sprawach, określonych w przepisach ustawy (art. 24 ust. 1). W tych to sprawach ustawa zastrzega dla ubezpieczonych (płatników) prawo do odwołania się od wydanej decyzji do właściwego Sądu.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół kwestii istnienia przesłanek uzasadniających wyrażenie przez organ rentowy zgody na opłacenie przez wnioskodawczynię składki za sporny miesiąc wrzesień 2017 roku po terminie.

W wyroku z dnia 13 marca 2018 roku w sprawie III AUa 671/17 (Legalis 1775594) Sąd Apelacyjny w Łodzi stanął na stanowisku, że zgoda na uiszczenie składki po terminie na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy nie wiąże się z koniecznością wystąpienia szczególnie uzasadnionego, wyjątkowego przypadku, czy szczególnie uzasadnionych okoliczności. Przepis ten nie uzależnia też udzielenia zgody na opłacenie składek po terminie od braku winy po stronie ubezpieczonego. Ustawa wymaga jedynie, aby zaistniał przypadek „uzasadniony”, czyli taki, który obiektywnie uzasadnia opóźnienie i tłumaczy z jakich powodów składka nie została uiszczona w terminie. W ocenie Sądu Apelacyjnego, przepis ten nie powinien być interpretowany z nadmiernym rygoryzmem, tak aby każde uchybienie terminowi opłacenia składki prowadziło niejako automatycznie do wyłącznie z ubezpieczenia, bez względu na zaistniałe okoliczności. W każdym przypadku wyrażenie zgody na uiszczenie składek po terminie powinno zależeć od oceny indywidualnych okoliczności danej sprawy (por. wyrok SN z 19.01.2016 r., I UK 35/15 oraz wyrok SA w Białymstoku z 5.12.2017 r., III AUa 623/17, wyrok SA w Lublinie z 19.07.2017 r., III AUa 1434/16).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy podkreślenia wymaga, że odpowiedź organu rentowego na prośbę dot. wyrażenia zgody na opłacenie składki za wrzesień 2017 r. jest niesprawiedliwe, nieuwzględniające całokształtu sytuacji odwołującej i nie zostało poparte żadnymi jasno sprecyzowanymi przez ZUS przesłankami. Pismo o odmowie wyrażenia zgody, które wnioskodawczyni otrzymała z ZUS, nie zawiera żadnych motywów, ani kryteriów którymi kierował się ZUS, odmawiając jej zgody na opłacenie składki po terminie.

Wskazać należy, że odwołująca prowadzi działalność gospodarczą od marca 2009 r. Jak wynika z niespornych twierdzeń odwołującej, wychowuje trójkę małych dzieci, które często chorują. W związku z chorobą dzieci otrzymuje zwolnienia lekarskie, które nie zawsze przedkłada do organu rentowego z wnioskiem o wypłatę zasiłku opiekuńczego. Czasami też otrzymuje zwolnienie lekarskie z uwagi na swoją chorobę. W 2017 roku wnioskodawczyni otrzymała zasiłek opiekuńczy za okresy niezdolności do pracy: od dnia 9 stycznia do dnia
13 stycznia, od dnia 16 lutego do dnia 24 lutego, od dnia 30 marca do dnia 14 kwietnia, od dnia 26 lipca do dnia 4 sierpnia, od dnia 18 sierpnia do 31 sierpnia (łącznie 54 dni) oraz zasiłek chorobowy za okres od dnia 11 sierpnia do dnia 17 sierpnia. W dniu 25 września 2017 roku wnioskodawczyni złożyła osobiście w Oddziale ZUS zaświadczenia lekarskie za okresy od dnia 18 września 2017 roku do dnia 20 września 2017 roku i od dnia 21 września 2017 roku do dnia 25 września 2017 roku oraz druki ZUS Z-3b i ZUS Z-15. Natomiast w dniu
2 października 2017 roku złożyła (...) za okres od dnia 26 września 2017 roku do dnia
2 października 2017 roku z wnioskiem o wypłatę zasiłku opiekuńczego. Wnioskodawczyni zawsze pytała, czy wszystko jest w porządku, jeżeli chodzi o dokumenty, które składała. Udzielano jest za każdym razem odpowiedzi, że tak. Stąd w ocenie Sądu uzasadnione było przekonanie wnioskodawczyni, że nabędzie prawo do zasiłku opiekuńczego za okresy wskazane w przedłożonych zaświadczeniach lekarskich w sytuacji, gdy nie przysługiwało jej już prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od 24 września 2017 roku. Oczywiście Sąd nie neguje, że wnioskodawczyni jako osoba prowadząca działalność gospodarczą winna sama zadbać o prawidłowe obliczenie dni, za które przysługuje jej prawo do zasiłku opiekuńczego, ale w tej sytuacji, biorąc pod uwagę, że sama korzystała ze zwolnień lekarskich oraz, że nie zawsze przedkładała zwolnienia z tytułu opieki do ZUS należy uznać, że nie opłacenie składki w prawidłowej wysokości nie było jej celowym zamiarem. Powyższe ustalenia faktyczne są przy tym zgodne z treścią wniosku strony z 30 listopada 2017 r. o wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie. W ocenie Sądu Okręgowego, powyższe ustalenia wskazują na zaistnienie obiektywnie usprawiedliwionych okoliczności uzasadniających zgodę na opłacenie składki za wrzesień 2017 r. po terminie. Nie chodzi przy tym o brak fizycznej możliwości opłacenia składki w terminie, ale o sytuację, w której uchybienie w tym zakresie miało charakter „usprawiedliwiony”. Można przy tym dodać, że inaczej należy oceniać sytuację, w której ubezpieczony nie uiszcza składek w ogóle, a inaczej opłacenie składek po terminie, które zostaje niezwłocznie naprawione i nie ma charakteru specjalnego, mającego na celu „oszukanie” systemu ubezpieczeń społecznych (por. wyrok SA w Łodzi z 19.09.2013 r. w sprawie III AUa 1875/12). Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, nie można zarzucić płatnikowi celowego działania, mającego „oszukać” system ubezpieczeń społecznych. Wnioskodawczyni natychmiast po uzyskaniu informacji o braku prawa do zasiłku opiekuńczego za okres od dnia 24 września 2017 roku uiściła brakującą część składki za ten miesiąc (od 24 września do 30 września) oraz uiściła dalszą część składki po uzyskaniu informacji o tym, że będzie wyłączona z ubezpieczenia chorobowego za cały miesiąc (tj. składkę za okres od 18 września do 23 września).

Ponownie podkreślić należy, że organ rentowy w decyzji nie przedstawił jakichkolwiek kryteriów wyjaśniających odmowę pozytywnego rozpatrzenia wniosku ubezpieczonej. Jego stanowisko jest całkowicie arbitralne i pozbawione jakiejkolwiek rzeczowej i merytorycznej argumentacji, która jakkolwiek mogłaby objaśnić, dlaczego sytuacja odwołującej nie zasługuje na wyrażenie zgody, która pozwalałaby jej na zachowanie ciągłości w ubezpieczeniu. Lakoniczne stanowisko Zakładu, musiało więc w konsekwencji tego skutkować uznaniem, iż ww. decyzja nie spełnia podstawowego wymagania, co do wskazania kryteriów, jakimi przy jej wydaniu kierował się organ. Organ rentowy miał obowiązek dokonania oceny okoliczności przedstawianych przez odwołującą. Treść decyzji nie wskazywała natomiast, czym kierował się on nie uwzględniając wniosku odwołującej. Uzasadnienie decyzji sprowadza się bowiem w zasadzie do stwierdzenia, że organ nie wyraził zgody na uiszczenie składki po terminie, ponieważ składka za miesiąc wrzesień 2017 roku nie została zapłacona w prawidłowej wysokości. Jest to nielogiczne, bo ustawodawca właśnie w takich przypadkach przewidział możliwość złożenia wniosku o przywrócenie terminu do uiszczenia składki. Ustawodawca uznał więc, że organ rentowy powinien był zająć stanowisko właśnie dlatego, że ubezpieczenie odwołującej ustało z powodu nieopłacenia składki w terminie, a złożyła ona stosowny wniosek w celu sanowania tego skutku. Z pewnością należało mieć natomiast na uwadze fakt, że odwołująca uregulowała składkę w należnej wysokości niezwłocznie – w dniu kiedy dowiedziała się o przekroczeniu ustawowego terminu 60 dni z tytułu opieki nad dzieckiem, a więc niewątpliwie zależało jej na prawidłowym uregulowaniu zobowiązania składkowego i posiadania ciągłości ubezpieczenia w analizowanym zakresie. Z dotychczasowego przebiegu ubezpieczenia wynika, że przez długi już okres odwołująca uiszcza składki ubezpieczeniowe z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej. Rzeczywiście, w ostatnim okresie uchybiła terminowi do uiszczenia składki za miesiąc sierpień 2016 roku, ale w ocenie Sądu Okręgowego, który rozpoznawał jej odwołanie od decyzji wyłączającej ją z tego powodu z ubezpieczenia chorobowego za miesiąc sierpień 2016 roku zachodziły podstawy do przywrócenia tego terminu i objęcia jej ubezpieczeniem w tym okresie. Odwołująca nie może być więc w tej sytuacji uznana za płatnika jakkolwiek nadużywającego rzeczonego uprawnienia, a przez to za płatnika obarczającego Zakład dokonywaniem dodatkowych czynności.

Ponieważ w przypadku odwołującej zachodzi uzasadniony przypadek, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy, zdaniem Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie istniały podstawy do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym wnioskodawczyni w miesiącu wrześniu 2017 roku i dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 KPC, zmieniono zaskarżoną decyzję i orzeczono, jak w pkt. 1 sentencji wyroku.

Mając na uwadze wynik postępowania Sąd o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804) i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz odwołującej kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z protokołami rozpraw wskazanymi we wniosku – k.43 oraz wypożyczyć akta ZUS

07.12.2018r.