Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 lutego 2024 r. (znak: EPOM/25/021371729) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 2 stycznia 2024 r. odmówił D. P. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu organ wskazał, iż odmówił wnioskodawcy przyznania emerytury pomostowej, ponieważ nie udowodnił on okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat, jak również po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał on prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych Zakład nie uznał okresu zatrudnienia od 3 sierpnia 1981 r. do 24 października 1983 r. oraz od 6 listopada 1985 r. do 31 grudnia 1998 r., ponieważ ubezpieczony wykonywał prace równocześnie na dwóch różnych stanowiskach w obrębie dwóch różnych działów zarządzenia resortowego. Do prac w warunkach szczególnych można uwzględnić okresy pracy na dwóch różnych stanowiskach określonych w zarządzeniu resortowym w obrębie tylko tego samego działu, lecz różnymi pozycjami oraz okresy wykonywania pracy na stanowisku, którego nazwa składa się z nazw dwóch stanowisk pracy, a każde stanowisko jest wymienione w obrębie w wykazie resortowym w tym samym dziale, lecz pod inną pozycją. Brak jest zatem możliwości zaliczenia w/w okresu jako pracy w warunkach szczególnych, gdyż praca ta nie była wykonywana na stanowiskach w obrębie jednego działu zarządzenia resortowego, czyli na każdym z wymienionych stanowisk ubezpieczony nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach, uprawniającej do ubiegania się o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym. Jednocześnie Zakład wskazał, że ubezpieczony od 1 stycznia 2009 r. nie został zgłoszony w ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych. Nadto organ poinformował, iż na podstawie dowodów dołączonych do wniosku – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania Zakład przyjął za udowodniony okresy nieskładkowe w wysokości 4 lata, 10 miesięcy i 22 dni, składkowe w wysokości 34 lata, 10 miesięcy i 11 dni, staż sumaryczny w wysokości 39 lat, 9 miesięcy i 11 dni.

(decyzja z dnia 1 lutego 2024 r. – k. 31 akt ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji złożył w dniu 27 lutego 2024 r. (data nadania w P. Pocztowej) D. P., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie prawa materialnego tj. art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez bezzasadne przyjęcie, że:

1.  odwołujący się w celu uzyskania emerytury pomostowej winien wykazać fakty wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

2.  odwołujący się nie odwodnił okresu 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Wskazując na powyższe ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że odwołujący się ma prawo do emerytury pomostowej, a także o zasądzenie od organu na rzecz odwołującego się kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w wysokości 3600,00 zł.

W uzasadnieniu wskazano, iż jak wynika z zaświadczenia z dnia 13 lutego 2024 r. (...) Sp. z o.o. z/s w W. o wykonywaniu przez odwołującego się pracy w szczególnych warunkach /którego treść jest tożsama ze znajdującym się w aktach ZUS świadectwem KFZ (...) S.A. z dnia 31 grudnia 1998 r. o wykonywaniu prac w szczególnych warunkach przez odwołującego się/ wnioskodawca wykonywał przez okres ponad 15 lat prace wymienione w wykazanie A, dział IV, poz. 39 oraz w wykazie A, dział XIV, poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, a więc wykonywał następujące prace:

39. Oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych,

12. Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym.

W związku z powyższym w ocenie strony skarżącej, wszystkie wymagane przesłanki do nabycia emerytury pomostowej zostały spełnione przez odwołującego, a decyzja ZUS jest błędna.

(odwołanie od decyzji z dnia 1 lutego 2024 r. – k. 3-4 verte VIII U 811/24)

Decyzją z dnia 7 marca 2024 r. (znak: EPOM/25/021371729) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 2 stycznia 2024 r. odmówił D. P. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu organ wskazał, że odmówił przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał on prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Zakład do pracy w szczególnych warunkach w myśl art. 4 uznał okres od 3 sierpnia 1981 r. do 31 grudnia 1998 r. (z wyłączeniem zwolnień lekarskich oraz urlopów bezpłatnych) tj. 16 lat, 7 miesięcy i 15 dni. Ponadto organ zaznaczył, że pracodawca nie potwierdza, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r., ponieważ nie zgłosił ubezpieczonego do ZUS na drukach (...).

Jednocześnie Zakład odmówił przyznania emerytury na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ na dzień 1 stycznia 2009 r. ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy wynoszącego co najmniej 15 lat, wykazanej w załączniku nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach i pomostowych.

Nadto organ wskazał, iż zmienia decyzję z dnia 1 lutego 2024 r. w zakresie wymiaru stażu pracy w warunkach szczególnych. Przedmiotowa decyzja została wydana na skutek rozpatrzenia odwołania ubezpieczonego z dnia 1 marca 2024 r. W pozostałym zakresie Zakład przekazał odwołanie do rozpatrzenia przed sądem. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania Zakład przyjął za udowodniony okresy nieskładkowe w wysokości 4 lata, 10 miesięcy i 28 dni, składkowe w wysokości 37 lata, 11 miesięcy i 23 dni, staż sumaryczny w wysokości 42 lat, 10 miesięcy i 20 dni. Natomiast staż w szczególnych warunkach/charakterze w myśl art. 4 wyniósł 16 lat, 7 miesięcy i 15 dni, zaś staż w szczególnych warunkach/charakterze w myśl art. 49 wyniósł 0 lat, 0 miesięcy i 0 dni.

(decyzja z dnia 7 marca 2024 r. – k. 34-34 verte akt ZUS)

Odwołanie od przedmiotowej decyzji złożył ubezpieczony reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc o rozpoznanie go łącznie z odwołaniem złożonym w dniu 19 lutego 2024 r. (data nadania w P. Pocztowej – 27 lutego 2024 r.). Pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, iż zaskarżoną decyzją z dnia 7 marca 2024 r. orzeczono merytorycznie, jak decyzją z dnia 1 lutego 2024 r. (poza jednym zdaniem). W związku z powyższym pełnomocnik wnioskodawcy podniósł identyczne zarzuty, jak w poprzednim odwołaniu i zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj. art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez bezzasadne przyjęcie, że:

1.  odwołujący się w celu uzyskania emerytury pomostowej winien wykazać fakty wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

2.  odwołujący się nie odwodnił okresu 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Wskazując na powyższe ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że odwołujący się ma prawo do emerytury pomostowej, a także o zasądzenie od organu na rzecz odwołującego się kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w wysokości 3600,00 zł.

(odwołanie od decyzji z dnia 7 marca 2024 r. – k.3-3 verte akt VIII U 958/24)

W odpowiedzi na w/w odwołania od decyzji z dnia 1 lutego 2024 r., zmienionej decyzją z dnia 7 marca 2024 r. wskutek ponownego rozpatrzenia sprawy w związku z wniesionym odwołaniem, organ rentowy wniósł o łączne rozpatrzenie w/w spraw w jednym postępowaniu, a następnie o oddalenie odwołania wywodząc, jak dotychczas.

(odpowiedź na odwołanie – k. 8-9 akt VIII U 811/24, odpowiedź na odwołanie – k. 5-7 akt VIII U 958/24)

Zarządzeniem z dnia 19 kwietnia 2024 r. tut. Sąd połączył sprawę VIII U 958/24 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VIII U 811/24 na podstawie art. 219 k.p.c.

(zarządzenie – k. 10 akt VIII U 958/24)

Na rozprawie z dnia 12 sierpnia 2024 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku – wnioskodawca poparł odwołanie, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowiska końcowe stron na rozprawie z dnia 12 sierpnia 2024 r. e-protokół (...):00:47-00:04:39 – koperta k. 28)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. P. urodził się w dniu (...)

(bezsporne)

W dniu 2 stycznia 2024 r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie emerytury pomostowej.

(wniosek – k. 1-2 verte akt ZUS)

Zgodnie ze świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 31 grudnia 1998 r. D. P. był zatrudniony w (...) S.A. w K. w okresie od 3 sierpnia 1981 r. do 31 grudnia 1998 r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od 3 sierpnia 1981 r. do 24 października 1983 r. oraz od 6 listopada 1985 r. do 31 grudnia 1998 r. wykonywał prace: oczyszczanie albo naprawianie aparatów po produktach toksycznych oraz kanałów technologicznych, spawanie na stanowisku ślusarz, ślusarz-spawacz wymienionym w wykazie A dziale IV, XIV poz. 39, 12 pkt 8, 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(świadectwo – k. 4 akt ZUS)

W dniu 1 lutego 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał pierwszą z zaskarżonych decyzji, odmawiającą ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej.

(decyzja z dnia 1 lutego 2024 r. – k. 31 akt ZUS)

W dniu 27 lutego 2024 r. (data nadania w P. Pocztowej) ubezpieczony złożył odwołanie od w/w decyzji.

(odwołanie od decyzji z dnia 1 lutego 2024 r. – k. 3-4 verte VIII U 811/24)

Jak wynika z zaświadczenia dot. wykonywania prac w szczególnych warunkach wydanego przez (...) Sp. z o.o. w dniu 13 lutego 2024 r. D. P. był zatrudniony w w/w zakładzie pracy od 3 sierpnia 1981 r. do 31 grudnia 1998 r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace:



od 3 sierpnia 1981 r. do 31 marca 1983 r. – oczyszczenie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych – Z.. nr 1 do Zarządzenia nr 7 Min. Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. – Wykaz A dział IV, poz. 39, pkt 8, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – Wykaz A dział IV, poz. 12,



od 1 kwietnia 1983 r. do 24 października 1983 r. oraz od 6 listopada 1985 r. do 31 grudnia 1998 r. – prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym – Z.. nr 1 do Zarządzenia nr 7 Min. Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. – Wykaz A dział XIV, poz. 12, pkt 1, Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – Wykaz A dział XIV, poz. 12,



od 3 sierpnia 1981 r. do 31 marca 1983 r. ślusarz wymienionym w wykazie A dziale IV poz. 39 pkt 8,



od 1 kwietnia 1983 r. do 24 października 1983 r. oraz 6 listopada 1985 r. do 31 grudnia 1998 r. ślusarz spawacz wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 12 pkt 1,

wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 7 Min. Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu Chemicznego i Lekkiego.

Informacje dodatkowe (...): od 25 października 1983 r. do 5 listopada 1985 r.

Jednocześnie w zaświadczeniu wskazano, że (...) Sp. z o.o. na podstawie przepisu art. 23 ¹ k.p. stała się z mocy prawa z dniem 1 lipca 2011 r. nowym pracodawcą w ramach przejęcia zakładu pracy od (...) S.A.

(zaświadczenie – k. 6 akt VIII U 811/24)

Wskutek ponownego rozpatrzenia sprawy w dniu 7 marca 2024 r. organ rentowy wydał drugą z zaskarżonych decyzji.

(decyzja z dnia 7 marca 2024 r. – k. 34-34 verte akt ZUS)

Przedmiotowa decyzja została zaskarżona przez ubezpieczonego w dniu 22 marca 2024 r. (data nadania odwołania w P. Pocztowej).

(odwołanie od decyzji z dnia 7 marca 2024 r. – k.3-3 verte akt VIII U 958/24)

Wnioskodawca udokumentował staż pracy wynoszący 42 lat, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

(bezsporne)

Po dniu 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych.

(bezsporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym załączonych aktach ZUS, których autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała, a i Sąd z urzędu nie znalazł powodów by odmówić im wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy przypomnieć, iż w myśl art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 r. (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 164 z późn. zm., dalej: ustawa o emeryturach pomostowych), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:



urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;



ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;



osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;



ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5 - 9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;



po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Należy zaznaczyć, iż ustawą z dnia 9 marca 2022 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022.755), która weszła w życie z dniem 20 kwietnia 2022 r. (z wyjątkiem art. 1 pkt 5 i art. 5 ustawy – wchodzących w życie z dniem 1 stycznia 2023 roku), na podstawie art. 1 pkt 1 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 7 artykułu 4 ustawy pomostowej tzn., że od dnia 20 kwietnia 2022 r. ustawodawca nie przewiduje już, że jednym z warunków nabycia uprawnień do emerytury pomostowej jest rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy.

Nadto należy wskazać, iż ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1667), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. (z wyjątkiem art. 2, 6, 8-11 w/w ustawy), na podstawie art. 1 pkt 2 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 5 artykułu 4 ustawy o emeryturach pomostowych, a tym samym usunięto z ustawy o emeryturach pomostowych wymaganie dotyczące wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r. Dzięki tej zmianie prawo do emerytury pomostowej będą nabywały kolejne roczniki pracowników zatrudnionych przy pracach z ustawy o emeryturach pomostowych bez ryzyka, że nie nabędą prawa do wcześniejszego świadczenia tylko dlatego, że nie pracowały w określonych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Jednocześnie w/w ustawą zmieniającą nie zmieniono tego, że za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych uważa się również osoby wykonujące przed dniem 1 stycznia 2009 r. prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.). Ponieważ jednak jedną z przesłanek nabycia prawa do emerytury pomostowej jest to, aby pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych po 31 grudnia 2008 r., okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przebyte przed 1 stycznia 2009 r. mogą być uwzględnione przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej tylko w przypadku takich pracowników, którzy po 31 grudnia 2008 r. wykonywali pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

Innymi słowy przepis art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych do nabycia prawa do emerytury pomostowej wymaga łącznego spełnienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek, a jedną z nich jest wymóg, aby pracownik także po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Od 1 stycznia 2024 r. nie jest już natomiast wymagane, aby pracownik także przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej, przez osoby, niespełniające warunku z art. 4 pkt 6, przewiduje art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, według którego prawo do emerytury pomostowej, przysługuje również, osobie, która:

1)  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 i art. 5-12;

3)  w dniu wejścia w życie ustawy (to jest w dniu 1 stycznia 2009 r.) miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

A zatem stosownie do powołanego powyżej przepisu, prawo do emerytury pomostowej może nabyć również osoba, która po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miała okres wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z tym, że praca ta musi być pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów tej ustawy tj. art. 3 ust. 1 i 3, a nie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. min. wyrok Sądu Najwyższego z 4.12.2013 r. II UK 159/13, opubl. LEX nr 1405231, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13.03.2014 r., III AUa 1531/13, opubl. LEX nr 1441422, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27.02.2014 r., III AUa 1045/13, opubl. LEX 1439028, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14.01.2014 r. III AUa 577/13, opubl. LEX 1441543, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9.01.2014 r., III AUa 705/13, LEX 1415788, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7.11.2013 r., III AUa 343/13, LEX nr 1403681).

Należy przy tym podkreślić, że jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek, uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (por: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 roku, III AUa 252/12, LEX nr 1164689). Innymi słowy, niespełnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 4 lub 49 cytowanej ustawy, pozbawia wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej.

W myśl art. 51 w/w ustawy o emeryturach pomostowych, płatnik składek jest zobowiązany do wystawiania zaświadczeń o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, za okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 2009 r. Przepis art. 12 stosuje się odpowiednio.

Natomiast zgodnie z art. 38 ust. 1 cytowanej ustawy płatnik składek przekazuje informację o pracowniku, za którego był obowiązany opłacać składkę na (...), zawierającą następujące dane: 1) nazwisko i imię, 2) datę urodzenia, 3) numer PESEL, a w razie gdy pracownikowi nie nadano numeru PESEL - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu, 4) okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, 5) kod pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o którym mowa w przepisach art. 33 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - zwaną dalej „zgłoszeniem danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze”. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze płatnik składek przekazuje do Zakładu do dnia 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok kalendarzowy. W przypadku wystąpienia pracownika z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej, zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w danym roku kalendarzowym, płatnik składek przekazuje do Zakładu w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku (ust. 3). Jeżeli z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej pracownik wystąpi przed przekazaniem zgłoszenia danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze za poprzedni rok kalendarzowy, w terminie, o którym mowa w ust. 3, płatnik składek przekazuje do Zakładu także zgłoszenie za poprzedni rok kalendarzowy (ust. 4).

Prace w szczególnych warunkach w myśl art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei, prace o szczególnym charakterze w myśl art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Przy tym w art. 3 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych nie chodzi o wymiar czasu pracy określony w umowie o pracę, lecz o wymiar czasu pracy faktycznie wykonywanej w narażeniu na czynniki ryzyka, które powodują, że dane prace są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach. Dlatego też dla uznania, iż praca jest wykonywana w szczególnych warunkach, nie wystarcza określenie w umowie o pracę, że pracownik został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na konkretnym stanowisku, z zajmowaniem którego związana jest jedynie (potencjalna) konieczność wykonywania prac wymienionych w wykazie prac w szczególnych warunkach, stanowiącym Załącznik Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, ale niezbędne jest, aby prace takie rzeczywiście wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest codziennie i przez całą przewidzianą dla niego dniówkę roboczą. (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 22 lipca 2013 r. III UK 106/12, Legalis Numer 787672).

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, że wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe, co do daty urodzenia (po dniu 31 grudnia 1948 r.), wieku, lat okresów składkowych i nieskładkowych.

W ocenie Sądu wnioskodawca nie spełnia jednak warunku co do posiadania okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, bądź wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tejże ustawy.

W opinii strony skarżącej ubezpieczony powinien mieć przyznaną emeryturę pomostową, gdyż jak wynika z zaświadczenia z dnia 13 lutego 2024 r. (...) Sp. z o.o. z/s w W. o wykonywaniu przez odwołującego się pracy w szczególnych warunkach (którego treść jest tożsama ze znajdującym się w aktach ZUS świadectwem KFZ (...) S.A. z dnia 31 grudnia 1998 r. o wykonywaniu prac w szczególnych warunkach przez odwołującego się) wnioskodawca wykonywał przez okres ponad 15 lat prace wymienione w wykazanie A, dział IV, poz. 39 oraz w wykazie A, dział XIV, poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, a więc wykonywał następujące prace:

39. Oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych,

12. Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym.

W związku z powyższym, w ocenie strony skarżącej, wszystkie wymagane przesłanki do nabycia emerytury pomostowej zostały spełnione przez odwołującego, a decyzja ZUS jest błędna.

W tym miejscu należy jednak podkreślić, że prace te nie stanowią pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu nowych przepisów, to jest art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (art. 49 tej ustawy). Prace we wskazanym wyżej charakterze nie zostały ujęte ani w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, jako prace na stanowiskach w szczególnych warunkach ani w załączniku nr 2 do ustawy jako prace na stanowiskach w szczególnym charakterze.

Należy w tym miejscu zauważyć, że ubezpieczony zdaje się utożsamiać fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych.

Powyższe założenie jest oczywiście błędne, ponieważ stanowiący załącznik do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. Wykaz A, do prac w warunkach szczególnych zaliczał pracę na znacznie większej ilości stanowisk, niż to czyni załącznik nr 1 i nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Stąd też znaczna część prac, które na gruncie w/w rozporządzenia są pracami w warunkach szczególnych, nie są uznawane za prace w warunkach szczególnych przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej. Taka sytuacja ma właśnie miejsce w przedmiotowej sprawie.

W związku z powyższym nie jest możliwe przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, skoro prace wykonywane przez wnioskodawcę w badanym okresie nie były ani pracami w szczególnych warunkach ani w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Podkreślenia również wymaga, że ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał jako pracownik pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych , a zatem nie spełnia ona warunku ustalenia prawa do emerytury pomostowej z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.

Tym samym mając na względzie wszystkie okoliczności sprawy oraz poczynione rozważania prawne, Sąd uznał, iż wnioskodawca nie może nabyć prawa do emerytury pomostowej na podstawie powołanych w treści uzasadnienia przepisów.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania, jako bezzasadne, o czym orzekł jak w sentencji wyroku.