Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z 12 lutego 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z 3 stycznia 2024 r., na podstawie ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023r., poz. 1251 ze zm.), odmówił J. M. prawa do emerytury oraz prawa do dodatku kombatanckiego.

W uzasadnieniu ZUS argumentował, że zgodnie z art. 27 ustawy emerytalnej, ubezpieczonemu urodzonemu przed 1 stycznia 1949 r. emerytura przysługuje po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet oraz udowodnieniu okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat.

Zakład odmówił przyznania emerytury, ponieważ ubezpieczona nie udowodniła wymaganego okresu zatrudnienia. Organ wyjaśnił, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 9 okresami składkowymi są okresy zatrudnienia za granicą osób, które w tym czasie nie były obywatelami polskimi, jeżeli osoby te powróciły do kraju po 22 lipca 1944 r. i zostały uznane za repatriantów.

Organ wskazał, iż w celu ewentualnego ponownego rozpatrzenia uprawnień do emerytury należy przedłożyć dokument potwierdzający , że wnioskodawczyni jest repatriantką na podstawie art. 12 ustawy o repatriacji.

Organ wskazał, że z uwagi na brak prawa do świadczenia emerytalnego brak również przesłanek do przyznania dodatku kombatanckiego wraz z dodatkiem kompensacyjnym i ryczałtem energetycznym.

Nadmieniono również, że w tłumaczeniu książeczki pracy w informacjach o pracy w tabeli 1 rubryka 3 wystąpił błąd dotyczący prawidłowej daty zatrudnienia.

/decyzja k. 36 akt ZUS/

J. M. wniosła odwołanie od powyższej decyzji domagając się jej zmiany i przyznania prawa do świadczenia tj emerytury i dodatku kombatanckiego. W uzasadnieniu podniosła, iż spełnia wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie emerytury. Dodatkowo wskazała, że zgodnie z decyzja Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 10 stycznia 2024 r. przyznano jej uprawnienia kombatanckie - w łącznym wymiarze 8 lat i 5 miesięcy. Wyjaśniła, że przebywała z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR w okresie od września 1947 r. do stycznia 1965r. Podkreśliła , iż Decyzją Wojewody (...) z dnia 9 listopada 2023 z dniem 29 października 2023 r. przyznano jej obywatelstwo polskie na podstawie art. 4 ustawy o repatriacji.

Wskazała też, że na podstawie decyzji o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej w celu repatriacji dnia 3 sierpnia 2022 r. Konsul RP w M. zakwalifikował ją do wydania wizy krajowej w celu repatriacji pod warunkiem przedstawienia dokumentów potwierdzających posiadanie lub zapewnienie w RP lokalu mieszkalnego i źródła utrzymania, a więc do osiedlenia się, zgodnie z art. 12 ustawy o repatriacji. Natomiast Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, po rozpatrzeniu wniosku w sprawie wydania wizy krajowej w celu repatriacji udzielił zgody na wydanie Wnioskodawczyni decyzji o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej w celu repatriacji.

Odwołująca podniosła także, iż wymagany okres zatrudnienia potwierdza książeczka pracy, która została przetłumaczona z języka rosyjskiego na język polski przez tłumacza przysięgłego języka rosyjskiego. W tłumaczeniu książeczki pracy w tabeli nr 1, rubryka 3 wdarł się błąd, jednakże mowa jest w tym przypadku o tymczasowym zatrudnieniu jako pracownik wydziału nr 3 od 1 września 1962r. do 1 czerwca 2006 r. Nie zmienia to faktu, że niniejsza książeczka pracy poświadcza ponad 20 letni okres zatrudnienia J. M..

/odwołanie k. 3-5/

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie. Organ podniósł, że całokształt zgromadzonych w aktach dowodów z dokumentów wskazuje na fakt, iż wnioskodawczyni nie może być uznana za repatrianta. /odpowiedź na odwołanie k. 14/

Na rozprawie w dniu 13 sierpnia 2024 r. bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania wskazując dodatkowo, iż wnioskodawczyni ma przyznane uprawnienia emerytalne w Federacji Rosyjskiej. /stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 13.08.2024 r. 00:01:11-00:03:20/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. M., urodzona (...), złożyła w dniu 3 stycznia 2024 r. wniosek o emeryturę, a w dniu 29 stycznia 2024 wniosek o dodatek kombatancki. /bezsporne wnioski k. 1 i 32 akt ZUS/.

Decyzją Konsula RP w M. z 27 grudnia 2021 r. wnioskodawczyni została uznana za osobę polskiego pochodzenia. /decyzja k. 14 akt ZUS/

Wnioskodawczyni z uwagi na osiągnięcie wieku, niepełnosprawność 3 grupy za staż pracy, jest uprawniona do świadczenia emerytalnego w Federacji Rosyjskiej. /wniosek k. 1 akt ZUS tłumaczenie zaświadczenia emerytalnego k. 7 akt ZUS/

Wnioskodawczyni legitymuje się postanowieniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 kwietnia 2022 r. w przedmiocie udzielenia zgody na wydanie jej decyzji o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej w celu repatriacji. /postanowienie k. 9-10 oraz k. 13-14 akt ZUS/

W dniu 3 sierpnia 2022 r. na podstawie wskazanej zgody Konsul RP w M. wydał decyzje o zakwalifikowaniu wnioskodawczyni do wydania wizy krajowej w celu repatriacji. /decyzja z dnia 3.08.2022 r. k. 12 akt ZUS oraz k 12/

Odwołująca od dnia 29 października 2023 r. posiada obywatelstwo polskie na podstawie art. 4 ustawy o repatriacji. /decyzja Wojewody (...) z 29.10.2023 r. k. 10 akt ZUS i k. 7-8, 23-25 , zawiadomienie k. 26/

Staż pracy wnioskodawczyni w ZSRR i Federacji Rosyjskiej na przestrzeni lat 1962-2011 dokumentuje książeczka pracy. /książeczka pracy wraz tłumaczeniem biegłego tłumacza przysięgłego k. 24-31 akt ZUS k. 27- 29/

Skarżąca nie posiada żadnego okresu składkowego i nieskładkowego w Polsce. /bezsporne/

Decyzją Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych przyznano wnioskodawczyni uprawnienia kombatanckie z art. 4 ust. 1 pkt 3 lit b ustawy z dnia 24.01.1991 o kombatantach z tytułu „przebywania z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR za okres 09/1947 -01/1956 r. z dnia 10.01.2024 r.. Łączny wymiar uprawnień kombatanckich wyniósł 8 lat i 5 miesięcy. /decyzja Szefa (...) ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych k. 35 akt ZUS oraz k. 11/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251– dalej także ustawa emerytalna), ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1) osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.

W myśl ar. 6 ust. 1 pkt 9 ustawy emerytalnej okresami składkowymi są okresy zatrudnienia za granicą osób, które w tym czasie nie były obywatelami polskimi, jeżeli osoby te powróciły do kraju po dniu 22 lipca 1944 r. i zostały uznane za repatriantów.

Na podstawie ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2039) kombatantami są osoby, które brały udział w wojnach, działaniach zbrojnych i powstaniach narodowych, wchodząc w skład formacji wojskowych lub organizacji walczących o suwerenność i niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej ( art. 1).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 3 lit b Przepisy ustawy stosuje się również do osób, które podlegały represjom wojennym i okresu powojennego. Represjami w rozumieniu ustawy są okresy przebywania: z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych: na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR.

W świetle art. 15 ustawy o kombatantach kombatantom i innym osobom uprawnionym, pobierającym emeryturę lub rentę albo uposażenie w stanie spoczynku bądź uposażenie rodzinne, przysługuje dodatek, zwany dalej "dodatkiem kombatanckim",

Polski system zabezpieczenia społecznego uzależnia nabycie i wysokość świadczenia emerytalnego od udziału ubezpieczonego w jego finansowaniu, a świadczenia z ubezpieczenia społecznego przysługują w zamian za składkę wnoszoną do systemu. Niemniej jednak w ustawie emerytalnej ustawodawca zadecydował, że ze względów aksjologicznych w przypadku pewnych grup podmiotów, mimo braku wniesienia do systemu składki ubezpieczeniowej, okresy aktywności zawodowej przebyte w innym kraju, z tytułu których odprowadzano składki, będą mogły być potraktowane jako okresy składkowe. Taką grupę stanowią między innymi repatrianci, w przypadku których uwzględniono ich szczególną sytuację wynikającą z warunkowanych historycznie przesunięć granic po II wojnie światowej. /por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 listopada 2022 r., (...) 149/21/

Z art. 6 ust. 1 pkt 9 ustawy emerytalnej w związku z art. 41 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 oraz art. 16c ustawy o repatriacji jednoznacznie wynika, że okresem składkowym jest okres zatrudnienia za granicą osób, które w tym czasie nie były obywatelami polskimi, jeżeli powróciły one do kraju po 22 lipca 1944 r. i zostały uznane za repatriantów. Decyzja o uznaniu za repatrianta danej osoby powoduje, że podczas ustalania jej prawa do świadczeń emerytalnych i rentowych oraz ich wysokości w Polsce okresy zatrudnienia za granicą uwzględnia się jako okresy składkowe. /por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 24 listopada 2020 r. III AUa 1137/20, LEX nr 3410289/

Przy tym uznanie (ustalenie) statusu repatrianta powinno być dokonywane każdorazowo wedle regulacji prawnych adekwatnych dla uznawania za repatriantów, które obowiązywały w czasie powrotu do Ojczyzny (faktycznego aktu repatriacji). /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 22 lipca 2020 r., III AUa 8/19/

Organ rentowy może uznać okresy zatrudnienia za granicą jedynie pod warunkiem, że wnioskodawca został uznany za repatrianta w odrębnym postępowaniu na podstawie przepisów ustawy o repatriacji. /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lutego 2013 r. III AUa 2088/12 - LEX nr 1293122 /

Do nabycia prawa do emerytury przez repatrianta powinny być spełnione dwa warunki tj. posiadanie status repatrianta i legitymowanie się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym. / por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 6 marca 2013 r., III AUa 1236/12/

W świetle art. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1105) ustawa określa zasady nabywania obywatelstwa polskiego w drodze repatriacji, prawa repatrianta, a także zasady i tryb udzielania pomocy repatriantom i członkom ich rodzin.

Z ust. 2 art. 1 tej ustawy wynika, iż repatriantem jest osoba, która przybyła do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej wydanej w celu repatriacji z zamiarem osiedlenia się na stałe.

Przepis art. 1a ustawy stanowi, iż ilekroć w przepisach ustawy jest mowa o:

1) kandydacie na repatrianta - oznacza to osobę polskiego pochodzenia, wobec której konsul wydał decyzję o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej w celu repatriacji albo - w przypadku osoby, która złożyła wniosek o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji przed dniem 1 maja 2017 r. - decyzję o przyrzeczeniu wydania takiej wizy;

2) najbliższej rodzinie repatrianta - oznacza to małżonka repatrianta i małoletnie dziecko lub dzieci pozostające pod władzą rodzicielską co najmniej jednego z rodziców, którzy przybyli do Rzeczypospolitej Polskiej razem z repatriantem.

Zgodnie z art. 4 ustawy o repatriacji osoba przybywająca do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej w celu repatriacji nabywa obywatelstwo polskie z mocy prawa z dniem przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej.

W myśl art. 12 ust. 1 ustawy o repatriacji Konsul wydaje wizę krajową w celu repatriacji po przedstawieniu dowodu potwierdzającego posiadanie lub zapewnienie lokalu mieszkalnego i źródeł utrzymania w Rzeczypospolitej Polskiej albo zapewnienie miejsca w ośrodku, zwanych dalej ,,warunkami do osiedlenia się''.

Podstawowym celem procesu repatriacyjnego, jaki został przewidziany przez przepisy prawa (art. 1 ust. 2 w zw. z art. 4 u.o.r.), jest nabycie przez osobę zainteresowaną obywatelstwa polskiego i stałe osiedlenie się na terytorium RP. Procedura repatriacyjna została podzielona na dwie części. Pierwsza sekwencja, o charakterze obligatoryjnym, odbywa się poza granicami kraju i powiązana jest z prowadzeniem całokształtu czynności o charakterze dowodowym oraz wyjaśniającym w celu uzyskania przez wnioskodawcę statusu "kandydata na repatrianta" (art. 1a pkt 1 u.o.r.). Procedura ta ma charakter pisemny i jest dość sformalizowana. Znajdują w jej toku zastosowanie nie tylko postanowienia ustawy o repatriacji, ale również regulacje prawa konsularnego. Procedurze tej towarzyszy złożenie wniosku o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji , uzyskanie zgody Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na wydanie tej wizy, udzielenie zgody o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej ( art. 9- 12 ustawy o repatriacji ) Ulega ona zakończeniu w momencie wydania zainteresowanemu wizy krajowej w celu repatriacji (art. 12 ust. 1 u.o.r.). Druga część procesu rozpoczyna się z chwilą przekroczenia przez repatriowanego granicy na podstawie wizy repatriacyjnej. Cechuje ją już jednak fakultatywność, co oznacza, że - z uwagi na fakt nabycia obywatelstwa polskiego - repatriant ma prawo, choć już nie obowiązek, korzystania z udogodnień przez nią przewidzianych. Ułatwienia te mają przede wszystkim charakter socjalny i związane są z umożliwieniem przeprowadzenia procesu adaptacyjnego repatriowanego na terenie Polski (art. 17-20 oraz art. 23-28 u.o.r.).

Decyzja Wojewody o uznaniu za repatrianta (art. 16a lub art. 41 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji, tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 532 z późn. zm.) nie jest warunkiem uwzględnienia okresu składkowego wymienionego w art. 6 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 219 z późn. zm.), gdy status repatrianta został nabyty przez otrzymanie wizy krajowej lub wizy repatriacyjnej.

Status repatrianta nabyty przez otrzymanie wizy krajowej (obecnie) czy wizy repatriacyjnej (uprzednio) nie wynika z decyzji wojewody. W związku z tym w takich przypadkach decyzja wojewody o uznaniu za repatrianta w oparciu o art. 16a lub art. 41 ustawy z 2000 r. o repatriacji nie może być warunkiem uwzględnienia okresu składkowego wymienionego w art. 6 ust. 1 pkt 9 ustawy emerytalnej. /por. wyrok SN z dnia 24 lutego 2021 r. III USKP 28/21OSNP 2021/12/140 /

W ocenie Sądu z materiału dowodowego zgromadzonego w przedmiotowej sprawie wynika, że odwołująca niewątpliwie posiada status repatrianta i obywatelstwo polskie. Podnieść należy, że skoro wnioskodawczyni nabyła obywatelstwo polskie z mocy prawa na podstawie art. 4 ustawy o repatriacji tj. z mocy prawa, co potwierdza decyzja Wojewody (...) z dnia 9 listopada 2023 r., wbrew zapatrywaniom ZUS, już w świetle wskazanego dokumentu jej status repatrianta nie może być kwestionowany. Powyższe zaś sprawia, iż okresy jej zatrudnienia w za granica winny generalnie zostać uwzględnione jako okresy składkowe na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 9 ustawy emerytalnej.

Powyższe nie czyni jednak wniesionego odwołania uzasadnionym.

Podnieść należy, iż w świetle dostępnych dokumentów wnioskodawczyni jest uprawniona do emerytury wypłacanej przez Federację Rosyjską. Co prawda już na etapie postępowania przed ZUS podnosiła, że wypłata wskazanego świadczenia po przyjeździe do Polski została jej wstrzymana, jednakże na powyższą okoliczność ani na etapie postępowania wyjaśniającego przez ZUS ani w procesie nie przedstawiono żadnych dowodów. Organ rentowy powoływał się zaś na wskazaną okoliczność na ostatnim terminie rozprawy.

Zgodnie z art. 9 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do świadczeń:

1) okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9 i ust. 2 pkt 1 lit. c oraz w art. 7 pkt 8,

2) okresów zatrudnienia wykonywanego na obszarze Państwa Polskiego w czasie, gdy obszar ten nie wchodził w skład Państwa Polskiego, o których mowa w art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a,

3) okresów pracy przymusowej, o których mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 lit. a i b

- nie uwzględnia się, jeżeli z ich tytułu jest wypłacane świadczenie rentowe z instytucji zagranicznej inne niż renta z ubezpieczenia dodatkowego.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy zważył, że chociaż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 9 ustawy emerytalnej okresami składkowymi są okresy zatrudnienia za granicą osób, które w tym czasie nie były obywatelami polskimi, jeżeli osoby te powróciły do kraju po dniu 22 lipca 1944 r. i zostały uznane za repatriantów, to jednak uznaniu okresów pracy wnioskodawczyni w Rosji za okresy składkowe sprzeciwia się art. 9 tej ustawy, i to niezależnie od okoliczności, czy ubezpieczona jest uznana za repatrianta, czy też nie. Zgodnie bowiem z tym przepisem przy ustalaniu prawa do świadczeń okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9, nie uwzględnia się, jeżeli z ich tytułu jest wypłacane świadczenie rentowe z instytucji zagranicznej inne niż renta z ubezpieczenia dodatkowego.

W świetle zaoferowanego w sprawie materiału dowodowego nie można uznać iż ubezpieczona nie jest uprawniona do emerytury w Federacji Rosyjskiej z uwagi na wiek, lub że to świadczenie nie jest jej wypłacane.

Przy tym niewątpliwie emerytura wypłacana w Federacji Rosyjskiej, tak jak w przypadku odwołującej, objęta jest pojęciem „świadczenia rentowego” w rozumieniu powyższego przepisu. Jak bowiem trafnie wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 22 maja 2012 r., II UK 268/11 (Legalis nr 536749) pojęcie "świadczenie rentowe z instytucji zagranicznej inne niż renta z ubezpieczenia dodatkowego" z art. 9 ust. 3 ustawy emerytalnej jest pojęciem szerszym niż definiowane w tej ustawie pojęcie "renta z tytułu niezdolności do pracy" i "renta rodzinna" i obejmuje także emerytury, czyli tak zwane "renty starcze", tj. świadczenia z ubezpieczenia społecznego wypłacane w związku z osiągnięciem określonego wieku.

W światle przedstawionych dowodów oczywistym jest także, że należna ubezpieczonej emerytura w Rosji nie ma charakteru świadczenia z ubezpieczenia dodatkowego. A skoro zatem brak dowodów na to, iż emerytura ta nie jest wnioskodawczyni wypłacana nie można zaliczyć odwołującej jakichkolwiek okresów składkowych wypracowanych w Rosji, gdyż wszystkie te okresy uwzględniono już przy ustalaniu prawa skarżącej do emerytury.

W tym stanie rzeczy sam status repatrianta, jaki uzyskała ubezpieczona nie ma zatem znaczenia, skoro okresów składkowych w Rosji nie można skarżącej zaliczyć. Wobec braku możliwości uznania okresów zatrudnienia w Rosji za polskie okresy składkowe, należało uznać, że skarżąca nie legitymuje się tym samym polskimi okresami uprawniającymi do emerytury.

Podobne stanowisko zajął także Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 7 listopada 2016 r., w sprawie III AUa 1027/16 (LEX nr 2250161).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.