Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 stycznia 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 28 grudnia 2023 r. odmówił P. M. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu decyzji organ wyjaśnił, że wnioskodawca po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnych charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 niniejszej ustawy.

Organ rentowy wskazał, że odmówił przyznania emerytury zgodnie z art. 4, ponieważ:

- nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat,

- po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 niniejszej ustawy.

ZUS wskazał, że do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z art. 4 ustawy pomostowej zostały zaliczone okresy zatrudnienia od 1 maja 1999 r. do 30 września 2000 r., od 9 maja 2006 r. do 9 kwietnia 2007 r. oraz od 15 listopada 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. tj. 3 lata 2 miesiące i 29 dni.

Jednocześnie ZUS wskazał, że do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z art. 4 ustawy pomostowej nie zostały zaliczone okresy zatrudnienia:

- od 12 października 1978 r. do 25 kwietnia 1980 r., od 3 sierpnia 1982 r. do 30 czerwca 1998 r., ponieważ w przedłożonych dokumentach, tj. świadectwie pracy z 30 kwietnia 1999 r. oraz świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych występują rozbieżności w zajmowanym przez wnioskodawcę świadectwa pracy. W świadectwie pracy pracodawca wskazał, że wykonywał pracę ślusarza oraz spawacza-ślusarza, natomiast w drugi, dokumencie zostało wskazane stanowisko spawacza;

- od 10 kwietnia 2007 r. do 14 listopada 2007 r., ponieważ pracodawca w świadectwie pracy z 14 listopada 2007 r. nie podał podstawy prawnej potwierdzającej wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Zakład wskazał również, iż odmówił przyznania emerytury pomostowej zgodnie z art. 4 w związku art. 49, ponieważ:

- na dzień 1 stycznia 2009 r. nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. i 3 niniejszej ustawy (tj. pracy wymienionej w załączniku nr 1 lub 2 ustawy o emeryturach pomostowych), wynoszącego co najmniej 15 lat.

Zakład wskazał również, iż do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z art. 4 w związku z art. 49 ustawy pomostowej nie zostały zaliczone okresy zatrudnienia od 12 października 1978 r. do 24 kwietnia 1980 r., od 3 sierpnia 1982 r. do 30 czerwca 1998 r., od 1 maja 1999 r. do 30 września 2000 r., od 9 maja 2006 r. do 9 kwietnia 2007 r. od 10 kwietnia 2007 r. do 14 listopada 2007 r. oraz od 15 listopada 2007 r. do 31 grudnia 2008 r., ponieważ zakład pracy nie potwierdził, że wykonywał pracę wymienioną w załączniku nr 1 lub 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Zgodnie z art. 51 ww. ustawy płatnik składek zobowiązany jest do wystawienia zaświadczenia o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnych charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 niniejszej ustawy za okresy przypadające przed 1 stycznia 2009 r. (o ile prace te wymienione zostały w załączniku nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych).

(decyzja – k. 19-20 odwrót o emeryturę pomostową)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył P. M. zaskarżając ją w całości. Zarzuconej decyzji zarzucono błąd ustaleń faktycznych poprzez oparcie rozstrzygnięcia
o niepełny materiał dowodowy i brak przeprowadzenia przez Zakład postępowania dowodowego.

W konsekwencji ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez uznanie okresu zatrudnienia od 12 października 1978 r. do 25 kwietnia 1980 r. oraz od
3 sierpnia 1982 r. do 30 czerwca 1998 r., jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z art. 4 ustawy pomostowej, ewentualnie, na wypadek nieuwzględnienia powyższego wniosku, o uchylenie ww. decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowego.

(odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. Organ podniósł, że do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z art. 4 ustawy pomostowej Oddział uwzględnił następujące okresy zatrudnienia w (...) S.A. w S. na stanowisku spawacza:

- od 1 maja 1999 r. do 30 września 2000 r.;

- od 9 maja 2006 r. do 9 czerwca 2007 r;

- od 15 listopada 2007 r. do 31 grudnia 2008 r.

tj. 3 lata, 2 miesiące i 29 dni.

Do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z art. 4 ustawy pomostowej oddział nie uwzględnił następujących okresów zatrudnienia w (...) S.A.
w S.:

- od 12 października 1978 r. do 25 kwietnia 1980 r. oraz od 3 sierpnia 1982 r. do 30 czerwca 1998 r., ponieważ w przedłożonych dokumentach, tj. świadectwie pracy z 30 kwietnia 1999 r. (k. 4 akt) oraz świadectwie wykonywani pracy w warunkach szczególnych (k. 6 akt) występują rozbieżności w zajmowanym stanowisku pracy. W świadectwie pracy pracodawca wskazał, że wnioskodawca wykonał pracę ślusarza oraz spawacza-ślusarza. Natomiast
w drugim dokumencie zostało wskazane stanowisko spawacza;

- od 10 kwietnia 2007 r. do 14 listopada 2007 r., ponieważ pracodawca w świadectwie pracy z 14 listopada 2007 r. (k. 12 akt) nie podał podstawy prawnej potwierdzającej wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Organ podniósł również, iż po 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca nie został zgłoszony w ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych.

Zakład wyjaśnił, że zgodnie z art. 38 ustawy o emeryturach pomostowych w przypadku wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r. płatnik składek jest zobowiązany dokonać zgłoszenia pracownika na drukach (...) do 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok. W przypadku wystąpienia z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej, zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach w danym roku kalendarzowym, płatnik składek przekazuje do zakładu w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku.

(odpowiedź na odwołanie – k. 13-15)

Na rozprawie z 8 lipca 2024 r. bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku, wnioskodawca poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania. Wnioskodawca przyjął przy tym, że pracował wyłącznie jako spawacz na halach produkcyjnych, a gdy pracował na kontrakcie, to pracował na statkach i na zewnętrz. Oświadczył, że innych czynności nie wykonywał.

(końcowe stanowiska procesowe stron e-protokół rozprawy z 8 lipca 2024 r. 00:38:22-00:43:35 – płyta CD k. 71)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. M. urodził się (...)

(bezsporne)

Wnioskodawca ukończył szkołę zawodową o profilu mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych. Wnioskodawca w dniu 11 października 1978 roku ukończył kurs spawania elektrycznego. Wnioskodawca zdał również egzamin w zakresie obsługi palnika acetylenowo-tlenowego i cięcia tlenem, a także obsługi spawarki i układania spoin.

(zeznania wnioskodawcy e-protokół rozprawy z 8 lipca 2024 r. 00:39:22-00:39:32
w zw. z 00:01:43-00:16:38 – płyta CD k. 71, książeczka spawacza okazana na rozprawie
z 8 lipca 2024 r. e-protokół rozprawy z 8 lipca 2024 r. 00:05:58 – płyta CD k. 71, zaświadczenia w aktach osobowych w kopercie na k. 66)

Wnioskodawca od 1975 do 1978 roku, gdy ukończył kurs spawania, pracował na stanowisku ślusarza, a następnie, po ukończeniu kursu spawania elektrycznego, pracował wyłącznie jako spawacz. Wnioskodawca musiał co 2 lata odnawiać uprawnienia, aby cały czas móc wykonywać tę pracę.

(zeznania wnioskodawcy e-protokół rozprawy z 8 lipca 2024 r. 00:39:22-00:39:32
w zw. z 00:01:43-00:16:38 – płyta CD k. 71, zeznania świadka G. G.
e-protokół rozprawy z 8 lipca 2024 r. 00:22:09-00:31:38 – płyta CD k. 71, zeznania świadka Z. K. e-protokół rozprawy z 8 lipca 2024 r. 00:31:38-00:36:25 – płyta CD k. 71)

Wnioskodawca od 1 września 1975 r. do 30 kwietnia 1999 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o.o. na stanowisku ślusarz, spawacz-ślusarz.

(świadectwo pracy k. 4 akt emerytalnych ZUS)

Ubezpieczony odbywał służbę wojskową w okresie od 26 kwietnia 1980 r. do 6 lipca 1982 r. wnioskodawca powrócił do pracy 3 sierpnia 1982 r.

(książeczka wojskowa k. 6-7 akt kapitałowych ZUS, świadectwo pracy k. 4 akt emerytalnych ZUS)

Wnioskodawca od 1 maja 1999 r. do 30 września 2000 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) S.A. na stanowisku spawacz.

(świadectwo pracy k. 5 akt emerytalnych ZUS)

Ubezpieczony od 2 października 2000 r. do 31 maja 2004 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Spółka Akcyjna na stanowisku spawacz.

(świadectwo pracy k. 7-7 odwrót akt emerytalnych ZUS)

W okresie od 18 marca 2003 r. do 18 maja 2005 r. wnioskodawca był zatrudniony
w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza-spawacza w (...) sp. z o.o. – realizował on wówczas kontrakt zagraniczny.

(świadectwo pracy k. 8-8 odwrót akt ZUS)

W okresie od 1 czerwca 2005 r. do 27 stycznia 2006 r., wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza-spawacza w (...) sp. z o.o. – realizował on wówczas kontrakt zagraniczny.

(świadectwo pracy k. 9-9 odwrót akt ZUS)

W okresie od 9 maja 2006 r. do 9 kwietnia 2007 r. wnioskodawca był zatrudniony
w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku spawacza w (...) sp. z o.o..

(świadectwo pracy k. 10-10 odwrót akt ZUS)

Za okresy pracy od 9 maja 2006 r. do 9 kwietnia 2007 r. oraz od 15 listopada 2007 r. do 31 grudnia 2008 r. pracodawca wystawił wnioskodawcy świadectwo pracy w szczególnych warunkach, w którym wskazano, że stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym – wykaz A, dział XIV poz. 12 wg. wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. na stanowisku spawacz wymienionym w dziale XIV, poz. 12, pkt 8 załącznika nr 1 do rozporządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 30 marca 1985 r.
w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego.

(świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k. 11 akt emerytalnych ZUS)

W okresie od 10 kwietnia 2007 r. do 14 listopada 2007 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) Sp. J. w S. w pełnym wymiarze czasu pracy – na stanowisku spawacza.

(świadectwo pracy k. 12 akt emerytalnych ZUS)

W okresie od 15 listopada 2007 r. do 2 marca 2009 r. wnioskodawca był zatrudniony
w (...) Sp. z o.o. w pełnym wymiarze czasu pracy – na stanowisku spawacza.

(świadectwo pracy k. 13 akt emerytalnych ZUS)

W okresie od 3 marca 2009 r. do 31 stycznia 2017 r. wnioskodawca był zatrudniony
w (...) Spółka z o.o. S.K.A. w pełnym wymiarze czasu pracy – na stanowisku spawacza.

(świadectwo pracy k. 14-14 odwrót akt emerytalnych ZUS)

W okresie od 1 lutego 2017 r. do 30 kwietnia 2023 r. wnioskodawca był zatrudniony
w (...) Sp. z o.o. Stosunek pracy został z nim rozwiązany na skutek likwidacji zakładu pracy.

(świadectwo pracy k. 15-15 odwrót akt emerytalnych ZUS)

Pracując w powyższych zakładach pracy, wnioskodawca zajmował się spawaniem metalowych luków okrętowych dla stoczni niemieckich, austriackich i polskich. Wnioskodawca pracował głownie na hali ślusarsko-spawalniczej. Ubezpieczony spawał elektrycznie. W brygadzie, w której pracował, było około 15 osób, które pracowały w systemie dwuzmianowym. Czasami wnioskodawca pracował też na delegacjach na statkach
i w stoczniach. Ubezpieczony zajmował się również spawaniem podwozi kolejowych, wież wiertniczych, czy innych konstrukcji stalowych. Po ukończeniu kursu spawania, pracując jako spawacz, wnioskodawca zajmował się tylko i wyłącznie spawaniem. Przygotowaniem materiałów, ich montażem zajmowały się brygady ślusarzy. Wnioskodawca wykonywał wyłącznie takie prace ślusarskie, jakie były mu potrzebne do spawania. Gdy wnioskodawca przebywał na kontraktach zagranicznych, to pracował na statkach i na zewnątrz.

(zeznania wnioskodawcy e-protokół rozprawy z 8 lipca 2024 r. 00:39:22-00:39:32 w zw. z 00:01:43-00:16:38 – płyta CD k. 71, zeznania świadka G. G. e-protokół rozprawy z 8 lipca 2024 r. 00:22:09-00:31:38 – płyta CD k. 71, zeznania świadka Z. K. e-protokół rozprawy z 8 lipca 2024 r. 00:31:38-00:36:25 – płyta CD k. 71)

Za okresy pracy od 12 października 1978 r. do 25 kwietnia 1980 r., od 3 sierpnia 1982 r. do 30 czerwca 1998 r. oraz od 1 maja 1999 r. do 30 września 2000 r. pracodawca wystawił wnioskodawcy świadectwo pracy w szczególnych warunkach, w którym wskazano, że stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym – wykaz A, dział XIV poz. 12 wg. wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. na stanowisku spawacz wymienionym w dziale XIV, poz. 12, pkt 8 załącznika nr 1 do rozporządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego.

(świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k. 6 akt emerytalnych ZUS)

W dniu 28 grudnia 2023 r. wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę pomostową.

(wniosek k. 1-2 odwrót akt emerytalnych ZUS)

Na skutek powyższego wniosku ZUS wydał zaskarżoną decyzję z 23 stycznia 2024 roku.

(decyzja – k. 19-20 odwrót akt emerytalnych ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentów, w tym załączonych do akt ZUS, zalegających w aktach osobowo-płacowych P. M. dotyczących spornego okresu zatrudnienia oraz zeznań świadków, jak również wnioskodawcy, z których wynika, że ubezpieczony nie pracował jako spawacz wyłącznie w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.). Z zeznań samego wnioskodawcy wynika bowiem, że pracował on zarówno w hali produkcyjnej, jak i na zewnątrz. Sąd ocenił jako wiarygodne dokumenty wymienione powyżej, zgromadzone w aktach sprawy, a także w aktach osobowo-płacowych i aktach rentowych odwołującego. Dokumenty te zawierały informacje dotyczące historii i charakteru zatrudnienia odwołującego się u kolejnych pracodawców, jak również postępowania przez organem rentowym zainicjowanego wnioskiem o emeryturę pomostową.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Przedmiotem sporu było prawo ubezpieczonego do emerytury pomostowej.

Warunki nabywania prawa do emerytury pomostowej określa ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tekst jedn. z Dz.U. z 2023 poz. 164), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku.

Podkreślić należy, że ustawa o emeryturach pomostowych zastąpiła przepisy ustawy
o emeryturach i rentach z FUS określające zasady przyznawania emerytur w niższym wieku pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze nowymi regulacjami określającymi zasady nabywania wcześniejszych emerytur z tytułu tego rodzaju pracy. Celem tej ustawy jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w których oczekiwania osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach, na wcześniejsze przejście na emeryturę powinny zostać zaspokojone. Ustawa ma charakter przejściowy, ograniczając prawo do uzyskania emerytury pomostowej do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które pracę w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS) rozpoczęły przed 1 stycznia 1999 r. (art. 4 pkt 5 ustawy). Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny emerytura pomostowa ma być „pomostem między dotychczasowym systemem z licznymi możliwościami przechodzenia na emeryturę
w obniżonym wieku emerytalnym i nowym systemem, w którym tego typu rozwiązania będą wyjątkiem” (uzasadnienie wyroku z dnia 16 marca 2010 r., K 17/09, OTK-A 2010, nr 3, poz. 21).

Wskazany wyżej cel ustawy realizują w najbardziej widoczny sposób jej przepisy określające przesłanki nabycia emerytury pomostowej.

W myśl art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:



urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;



ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;



osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;



ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;



po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Należy też zaznaczyć, iż ustawą z dnia 9 marca 2022 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022, poz. 755), która weszła w życie
z dniem 20 kwietnia 2022 r. (z wyjątkiem art. 1 pkt 5 i art. 5 ustawy – wchodzących w życie
z dniem 1 stycznia 2023 roku), na podstawie art. 1 pkt 1 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 7 artykułu 4 ustawy pomostowej tzn., że od dnia 20 kwietnia 2022 r. ustawodawca nie przewiduje już, że jednym z warunków nabycia uprawnień do emerytury pomostowej jest rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy.

Nadto warto wskazać, iż ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1667), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. (z wyjątkiem art. 2, 6, 8-11 w/w ustawy), na podstawie art. 1 pkt 2 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 5 artykułu 4 ustawy o emeryturach pomostowych, a tym samym usunięto z ustawy o emeryturach pomostowych wymaganie dotyczące wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r. Dzięki tej zmianie prawo do emerytury pomostowej będą nabywały kolejne roczniki pracowników zatrudnionych przy pracach z ustawy o emeryturach pomostowych bez ryzyka, że nie nabędą prawa do wcześniejszego świadczenia tylko dlatego, że nie pracowały w określonych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Jednocześnie w/w ustawą zmieniającą nie zmieniono tego, że za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych uważa się również osoby wykonujące przed dniem 1 stycznia 2009 r. prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.) – wynika to z brzmienia art. 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych.

W wyroku z dnia 4 września 2012 r., I UK 164/12, OSNP 2013/15-16/185 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że określenie „okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3”, zawarte w art. 49 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych, oznacza okres pracy wskazany w art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, bez wliczania do niego okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z przepisami art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych prace
w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą
z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane
w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Wykaz tych prac określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei pod pojęciem prac o szczególnym charakterze ustawodawca rozumie, zgodnie
z art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w
ust. 1.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1251; dalej ustawa emerytalna) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Rodzaje prac w szczególnych warunkach
i w szczególnym charakterze zostały określone w wykazach A i B, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.; dalej rozporządzenie) oraz wykazach stanowiskowych wydanych na podstawie § 1 ust. 2 i 3 tego rozporządzenia.

Do okresu uprawniającego do emerytury pomostowej osiągniętego przed dniem
1 stycznia 2009 r. wlicza się okresy pracy w szczególnych warunkach oraz w szczególnym charakterze, o których mowa w art. 32 ust. 2 i 3 i art. 33 ustawy emerytalnej i w rozporządzeniu, jak również okresy takiej pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Za okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze osiągnięte po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych uznaje się wyłącznie te okresy, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Brak jest podstaw prawnych do przyznania – z mocy art. 49 ustawy – emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub
w szczególnym charakterze nie jest okresem pracy w warunkach szczególnych lub
o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 2012 r., II UK 164/11, OSNP 2013 nr 5-6, poz. 62; wyrok Sądu Najwyższego z 4 września 2012 r., I UK 164/12, OSNP 2013 nr 15 - 16, poz. 185 i z dnia
4 grudnia 2013 r., II UK 159/13, LEX nr 1405231).

W ocenie Sądu Okręgowego w świetle naprowadzonych wyżej okoliczności nie można uznać, że wykazane zostało wykonywanie przez wnioskodawcę po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych. Ma to istotne znaczenie w kontekście rozważania spełnienia warunków koniecznych do nabycia prawa do emerytury pomostowej. Warunki te określone zostały w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, a w realiach niniejszej sprawy szczególne znaczenie ma warunek z punktu 6 zakładający konieczność wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W świetle przeprowadzonych wyżej rozważań nie ulega wątpliwości, że nie został spełniony w przypadku ubezpieczonego wymóg z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, jednak jego nie spełnienie nie przekreśla ostatecznie możliwości uzyskania prawa do emerytury pomostowej, a to ze względu na przepis art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, stanowiący uregulowanie szczególne w stosunku do art. 4 pkt 6 tej ustawy, czyli wprowadzający odstępstwo od obowiązku wykonywania pracy w szczególnych warunkach po dniu 31 grudnia 2008 r. Odstępstwo to zawężone jest wyłącznie do tych ubezpieczonych, którzy na dzień 1 stycznia 2009 r. legitymują się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych, ale wyłącznie w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (art. 49 pkt 3 ustawy
o emeryturach pomostowych – tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13 marca 2014 r., III AUa 1531/13, LEX nr 1441422, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27 lutego 2014 r., III AUa 1045/13, LEX nr 1439028, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14 stycznia 2014 r. III AUa 577/13, LEX nr 1441543, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9 stycznia 2014 r., III AUa 705/13, LEX nr 1415788, wyrok Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2013 r. II UK 159/13, LEX nr 1405231, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7 listopada 2013 r., III AUa 343/13, LEX nr 1403681).

W ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawca nie spełnia jednak warunków wynikających z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż praca wykonywana przez niego przed dniem 1 stycznia 2009 r. nie była pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych.

Rozważenie zakwalifikowania spornego okresu zatrudnienia wnioskodawcy jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie daje możliwości niejako automatycznego przeprowadzenia takiej kwalifikacji na gruncie ustawy o emeryturach pomostowych, bowiem intencją ustawodawcy było zawężenie kręgu osób mogących skorzystać z możliwości wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Podkreślenia wymaga, że praca spawacza wskazana pod pozycją 28 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych została zdefiniowana znacznie węziej niż „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym” wymienione w wykazie A (dział XIV „Prace różne” poz. 12) stanowiącym załącznik do rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, do którego odwołuje się przepis art. 184 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowane jest stanowisko, że w świetle przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wystarczające do uznania określonych czynności za „prace przy spawaniu” jest to, aby były one realizowane w przebiegu procesu spawania np. wyrok z 29 stycznia 2008 r., I UK 192/07, (OSNP 2009/5-6/79). Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że użycie przez ustawodawcę określenia „przy spawaniu” zamiast określenia „spawacz” pozwala objąć nimi także prace wykonywane w przebiegu procesu spawania przez pracowników niebędących spawaczami. Podobnie w wyroku z 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10 (LEX nr 950426) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że za prace przy spawaniu mogą być uznane prace wykonywane nie tylko przez osoby zatrudnione na stanowisku spawacza, pod warunkiem jednak, że uczestniczą one w procesie spawania, co wskazuje na to, iż chodzi nie tyle o nazwę stanowiska pracy, co o charakter wykonywanych czynności. Natomiast prace bezpośrednio przy spawaniu wymienione pod pozycją 28 załącznika nr 1 do ustawy
o emeryturach pomostowych, których wykonywanie stanowiło konieczny warunek nabycia przez wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej, zawężone zostały tylko do prac spawalniczych wykonywanych w ściśle określonych warunkach - pomieszczeniach. Zatem nie tylko sam rodzaj czynności, ale i miejsce ich wykonywania mają w tym wypadku decydujące znaczenie. Dla uznania, że praca wskazana pod tą pozycją jest wykonywana w szczególnych warunkach nie wystarczy więc wykonywanie prac spawalniczych w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest codziennie i przez całą przewidzianą dla pracownika dniówkę roboczą, co wynika z art. 3 ust. 4 tej ustawy (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2016 r., I UK 269/15, LEX nr 1999817).

Ustawodawca zdecydował się zaliczyć do prac w warunkach szczególnych tylko te prace spawacza, które wykonywane są w pomieszczeniach o „bardzo małej kubaturze,
z utrudnioną wentylacja” i mimo, że nie wskazał konkretnych danych liczbowych dotyczących wielkości kubatury pomieszczenia, określił tę kubaturę jako „bardzo małą”, a ponadto wskazał przykłady takich pomieszczeń (podwójne dna statków, zbiorniki, rury). Decydujący jest zatem charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w trakcie zatrudnienia wnioskodawcy
w (...) Sp. z o.o. i u kolejnych pracodawców.

W poz. 28 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych mowa jest nie
o każdej typowej pracy spawacza, lecz wyłącznie o pracy wykonywanej w pomieszczeniach
o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.), a takiej pracy wnioskodawca niewątpliwie nie wykonywał, skoro wnioskodawca spawał na halach produkcyjnych, a także na wolnym powietrzu. Z zeznań zarówno przesłuchanych
w sprawie świadków, jak i wnioskodawcy wynika, że ubezpieczony z pewnością nie wykonywał czynności związanych ze spawaniem w małych przestrzeniach, z utrudnioną wentylacją w pełnym wymiarze czasu pracy zarówno przed 1 stycznia 2009 roku, jak i po tym dniu.

Warto tu wskazać, że sam odwołujący na żadnym etapie niniejszego postępowania nie podnosił, iż w jakimkolwiek okresie rzeczywiście pracował w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją – twierdząc konsekwentnie, że w jego ocenie emerytura pomostowa mu przysługuje, gdyż pracował jako spawacz.

Reasumując stwierdzić należy, że w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie zostało wykazane wykonywanie przez wnioskodawcę po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, zatem nie została spełniona przesłanka prawa do spornego świadczenia ujęta
w art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, jednocześnie na dzień 1 stycznia 2009 roku wnioskodawca nie legitymuje się okresem co najmniej 15 lat wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, to nie przysługuje mu prawo do emerytury pomostowej, o czym prawidłowo rozstrzygnął organ rentowy w zaskarżonej decyzji.

Odnosząc się z kolei do podnoszonych w odwołaniu argumentów wyjaśnić należy ubezpieczonemu, że innym świadczeniem jest emerytura w wieku obniżonym z tytułu pracy
w warunkach szczególnych lub o szczególnych charakterze, a innym świadczeniem jest emerytura pomostowa, gdyż każde z tych świadczeń ma indywidualne przesłanki warunkujące ich przyznanie. Należy podkreślić, iż jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych” (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 26 kwietnia 2012 r., III AUa 252/12, LEX nr 1237118, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 18 lipca 2013 r., III AUa 1664/12, LEX nr 1353759). Innymi słowy, nie spełnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 4 lub 49 cytowanej ustawy pozbawia wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej. Skoro ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę pomostową, to musi spełnić konkretne ustawowe warunki uprawniające do jego przyznania. Ubezpieczony ma prawo złożyć w organie rentowym wniosek o rekompensatę, o której mowa w art. 21-23 ustawy o emeryturach pomostowych.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie, jako bezzasadne.