Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w związku z wejściem w życie z dniem 1 października 2013 r. – przepisów z art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej, w brzmieniu ustalonym przepisami ustawy z 21 czerwca 2013 r. ponownie ustalił wartość kapitału początkowego H. P.. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego ZUS przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 548,18 zł. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 44,90% przez kwotę 1220,89 zł tj. kwotę bazową (44,90% x 1220,89 zł = 548,18 zł).

Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 13 lat, 3 miesiące i 1 dzień (159 miesięcy), okresy nieskładkowe w ilości 0 lat, 10 miesięcy, 26 dni, tj. 10 miesięcy – po ograniczeniu do 1/3 uwzględnionych okresów składkowych, 3 lata, 0 miesięcy, 0 dni tj. 36 miesięcy – sprawowania opieki nad dzieckiem. Łączny okres nieskładkowy przyjęty do obliczenia kapitału początkowego wynosi 3 lata, 10 miesięcy, 26 dni, tj. 46 miesięcy.

Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 72,88% (współczynnik proporcjonalny) = 213,55 złotych

(159 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 548,18 złotych (podstawa wymiaru) = 94,45 złotych,

(46 miesięcy nieskładkowych x 0,7%) : 12 x 548,18 złotych (podstawa wymiaru) = 14,69 zł

RAZEM = 322,69 złotych

322,69 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 67442,21 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 roku).

/decyzja o ustaleniu kapitału początkowego – k. 65 plik II akt ZUS, ustalenie wartości kapitału początkowego – k. 64 plik II akt ZUS, obliczenie wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 63 plik II akt ZUS/

Decyzją z dnia 16 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z dnia 15 stycznia 2015 r. przyznał H. P. emeryturę od 15 stycznia 2015 r. tj. od miesiąca, w którym ubezpieczona ukończyła wiek 60 lat i 7 miesięcy.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 62813,95 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 214882,90 zł

- średnie dalsze trawnie życia wynosi 251,30 miesięcy

- wyliczona kwota emerytury wynosi 1105,04 zł

Wysokość emerytury obliczono zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS: ( (...),95 + (...),90)/251,30 = 1105,04 zł.

Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 967,35 zł.

/decyzja – k. 111 – 112 plik I akt ZUS/

W dniu 6 marca 2015 r. H. P. złożyła odwołania od powyższych decyzji, wnosząc o ich zmianę. W uzasadnieniu wskazała, że organ rentowy dokonując wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiary kapitału początkowego nie uwzględnił załączonej do akt sprawy dokumentacji w postaci kart wynagrodzeń pracowniczych za okres 1974 – 1982 oraz informacji o przeszeregowaniach wystawionych przez zakład pracy za ten okres.

/odwołanie – k. 2 – 7, k. 2 – 4 w aktach VIII U 727/15/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie, podtrzymując argumentację wskazaną w zaskarżonych decyzjach.

/odpowiedź na odwołanie –k. 8, k. 5 w aktach VIII U 727/15/

Postanowieniem z dnia 29 kwietnia 2015 r. Sąd postanowił połączyć sprawę o sygn. akt VIII U 727/15 ze sprawą 726/15 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/postanowienie – k. 6 w aktach VIII U 727/15/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni H. P. urodziła się w dniu (...)

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 30 listopada 2006 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił wartość kapitału początkowego H. P.. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 31,26%. Postawę wymiaru kapitału początkowego ustalonego w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 31,26% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową (31,26% x 1220,89 zł = 381,65 zł).

Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 13 lat, 3 miesiące i 1 dzień (159 miesięcy), okresy nieskładkowe w ilości 0 lat, 10 miesięcy, 26 dni, tj. 10 miesięcy, sprawowania opieki nad dzieckiem - 3 lata, 0 miesięcy, 0 dni tj. 36 miesięcy – Łączny okres nieskładkowy przyjęty do obliczenia kapitału początkowego wynosi 3 lata, 10 miesięcy, 26 dni, tj. 46 miesięcy.

Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 72,54% (współczynnik proporcjonalny) = 212,55 złotych

(159 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 381,65 złotych (podstawa wymiaru) = 65,76 złotych,

(46 miesięcy nieskładkowych x 0,7%) : 12 x 381,65 złotych (podstawa wymiaru) = 10,23 zł

RAZEM = 288,54 złotych

288,54 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 60304,86 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 roku).

/decyzja o ustaleniu kapitału początkowego – k. 55 plik II akt ZUS, obliczenie wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 57 plik II akt ZUS/

W dniu 15 stycznia 2015 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o emeryturę.

/wniosek – akta ZUS/

Sporną decyzją z dnia 5 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w związku z wejściem w życie z dniem 1 października 2013 r. – przepisów z art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej, w brzmieniu ustalonym przepisami ustawy z 21 czerwca 2013 r. ponownie ustalił wartość kapitału początkowego H. P.. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego ZUS przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 548,18 zł. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 44,90% przez kwotę 1220,89 zł tj. kwotę bazową (44,90% x 1220,89 zł = 548,18 zł).

Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 13 lat, 3 miesiące i 1 dzień (159 miesięcy), okresy nieskładkowe w ilości 0 lat, 10 miesięcy, 26 dni, tj. 10 miesięcy – po ograniczeniu do 1/3 uwzględnionych okresów składkowych, 3 lata, 0 miesięcy, 0 dni tj. 36 miesięcy – sprawowania opieki nad dzieckiem. Łączny okres nieskładkowy przyjęty do obliczenia kapitału początkowego wynosi 3 lata, 10 miesięcy, 26 dni, tj. 46 miesięcy.

Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 72,88% (współczynnik proporcjonalny) = 213,55 złotych

(159 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 548,18 złotych (podstawa wymiaru) = 94,45 złotych,

(46 miesięcy nieskładkowych x 0,7%) : 12 x 548,18 złotych (podstawa wymiaru) = 14,69 zł

RAZEM = 322,69 złotych

322,69 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 67442,21 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 roku).

/decyzja o ustaleniu kapitału początkowego – k. 65 plik II akt ZUS, ustalenie wartości kapitału początkowego – k. 64 plik II akt ZUS, obliczenie wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 63 plik II akt ZUS/

Decyzją z dnia 16 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z dnia 15 stycznia 2015 r. przyznał H. P. emeryturę od 15 stycznia 2015 r. tj. od miesiąca, w którym ubezpieczona ukończyła wiek 60 lat i 7 miesięcy.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 62813,95 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 214882,90 zł,

- średnie dalsze trawnie życia wynosi 251,30 miesięcy

- wyliczona kwota emerytury wynosi 1105,04 zł

Wysokość emerytury obliczono zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS: ( (...),95 + (...),90)/251,30 = 1105,04 zł.

Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 967,35 zł.

/decyzja – k. 111 – 112 plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 7 października 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w związku z wejściem w życie z dniem 1 maja 2015 r. – przepisów ustawy emerytalnej, w brzmieniu ustalonym przepisami ustawy z 5 marca 2015 r. ponownie ustalił wartość kapitału początkowego H. P.. Przy przeliczeniu kapitału początkowego uwzględniono podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 548,18 zł ustaloną w decyzji z dnia 5 lutego 2015 r. Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 13 lat, 3 miesiące i 1 dzień (159 miesięcy), okresy nieskładkowe w ilości 0 lat, 10 miesięcy, 26 dni, tj. 10 miesięcy – po ograniczeniu do 1/3 uwzględnionych okresów składkowych, 3 lata, 0 miesięcy, 0 dni tj. 36 miesięcy – sprawowania opieki nad dzieckiem. Łączny okres nieskładkowy przyjęty do obliczenia kapitału początkowego wynosi 3 lata, 10 miesięcy, 26 dni, tj. 46 miesięcy.

Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 72,88% (współczynnik proporcjonalny) = 213,55 złotych

(159 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 548,18 złotych (podstawa wymiaru) = 94,45 złotych,

(36 miesięcy nieskładkowych x 0,7%) : 12 x 548,18 złotych (podstawa wymiaru) = 21,38 zł

(10 miesięcy nieskładkowych x 0,7%) : 12 x 548,18 złotych (podstawa wymiaru) = 3,18 zł

RAZEM = 332,56 złotych

332,56 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 69505,04 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 roku).

/decyzja o ustaleniu kapitału początkowego – k. 20, obliczenie wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 21/

Decyzją z dnia 8 października 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z dnia 21 lipca 2015 r. przeliczył H. P. emeryturę od 1 lipca 2015 r. tj. od miesiąca, w którym ubezpieczona ukończyła wiek 60 lat i 7 miesięcy.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 62966,83 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 221455,44 zł,

- średnie dalsze trawnie życia wynosi 251,30 miesięcy

Po przeliczeniu kapitału początkowego oraz wysokości składek na koncie, wysokość emerytury wynosi: ( (...),83 + (...),44)/251,30 = 1131,80 zł.

Od 1 grudnia 2015 r. obliczona emerytura brutto wynosi 1167,80 zł.

/decyzja – k. 22 – 23 akt ZUS/

Wnioskodawczyni była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w Ł. w okresie od 3 sierpnia 1974 r. do 28 lutego 1979 r. na stanowisku referenta do spraw technicznych.

/świadectwo pracy – k. 7 plik II akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni z dnia 23 maja 2017 r. – 00:46:51 – 01:08:16 – płyta CD – k. 154/

H. P. w okresie od 5 marca 1979 r. do 25 lipca 1985 r. była zatrudniona w Zakładach (...) w Ł. na stanowisku samodzielnego referenta technicznego w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 26 lipca 1982 r. do 25 lipca 1985 r. wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym.

/świadectwo pracy – k. 9 plik II akt ZUS, k. 34, k. 51, zeznania wnioskodawczyni z dnia 23 maja 2017 r. – 00:46:51 – 01:08:16 – płyta CD – k. 154/

Premie wnioskodawczyni były określone w angażach do określonego procenta np. „do 10%” czy „do 15%”. Skarżąca otrzymywała te premie zawsze w najwyższej wysokości. Były to premie regulaminowe, niezależne od wykonania zadań czy od absencji chorobowej. Płace zawsze dokonywały naliczenia w najwyższej stawce po otrzymaniu angażu. Nie zdarzało się, żeby skarżąca była pozbawiona ten premii albo żeby wysokość premii obniżono. Z kart wynagrodzeń wynika również wysokość premii i zawsze ubezpieczona otrzymywała premię w wysokości wskazanej w umowie czy angażu. Po pierwszym okresie zatrudnienia premia była wypłacana kwartalnie, a liczona była od kwartalnego wynagrodzenia.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 23 kwietnia 2019 r. – 00:04:34 – 00:13:35 w zw. z zeznaniami 00:14:44 – 00:15:00 – płyta CD – k. 591/

Wnioskodawczyni podczas zatrudnienia w/w zakładach pracy oprócz wynagrodzenia zasadniczego (w D. początkowo obowiązywała stawka godzinowa) otrzymywała oprócz premii deputat węglowy w kwocie 55 zł miesięcznie oraz po 5 latach w D. otrzymała dodatek stażowy w wysokości 5%.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 23 maja 2017 r. – 00:46:51 – 01:08:16 – płyta CD – k. 154/

Podczas zatrudnienia ubezpieczona otrzymywała następujące wynagrodzenie:

- od 5 sierpnia 1974 r. – 8 zł/ godz.,

- od 1 grudnia 1974 r. – 10 zł/ godz. plus do 15% premii,

- od 1 kwietnia 1975 r. – 10 zł plus premia do 25%,

- od 1 czerwca 1976 r. – 11,50 zł plus do 10% premii,

- od 1 października 1976 r. – 2.800 zł plus premia wg regulaminu,

- od 1 sierpnia 1977 r. – 3.100 zł plus premia regulaminowa,

- od 1 stycznia 1979 r. do 28 lutego 1979 r. - 6.930 zł (3.465 zł miesięcznie).

- od 5 marca 1979 r. – 3.400 zł miesięcznie plus premia zgodna z regulaminem premiowania,

- od 1 października 1979 r. – 3.800 zł miesięcznie z premią zgodną z regulaminem premiowania,

- od 1 sierpnia 1980 r. – 4.100 zł miesięcznie plus premia,

- Od 1 grudnia 1980 r. ubezpieczona otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 4.400 zł miesięcznie plus premia zgodna z regulaminem premiowania.

/angaż – k. 39, k. 40, k. 41, k. 43, k. 44, legitymacja ubezpieczeniowa – k. 27, angaż – k. 59, k. 61, k. 62, angaż – k. 28 plik I akt ZUS, k. 38 plik I akt ZUS, k. 40, plik I akt ZUS, k. 66 plik I akt ZUS, k. 77 plik I akt ZUS, k. 82 plik I akt ZUS, k. 97 plik I akt ZUS, k. 105 plik I akt ZUS, umowa o pracę – k. 48 plik I akt ZUS /

W w/w zakładach pracy w okresie zatrudnienia ubezpieczonej od 1 stycznia 1975 r. obowiązywał Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników przemysłu lekkiego.

/układ zbiorowy – k. 79, k. 162 – 293, k. 346 - 386 /

Zgodnie z § 52 ust. 1 załącznik nr 1 (§62 ust. 1 załącznik nr 1) układu zbiorowego pracy: pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze ustawowego czasu pracy, tzn. będącym na pełnym etacie w przedsiębiorstwach podległych niżej wymienionym zjednoczeniom przysługiwał ryczałt opałowy za deputat węglowy w wysokości 55 zł miesięcznie.

/układ zbiorowy – k. 79, k. 162 – 293, k. 346 - 386 /

W myśl § 2 załącznika nr 10 układu zbiorowego pracy: dodatek za wieloletnią i nieprzerwaną pracę w jednostkach organizacyjnych przemysłu lekkiego wypłaca się w następującej wysokości:

- 5% wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z osobistego zaszeregowania – po przepracowaniu 5 lat,

- 10% wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z osobistego zaszeregowania – po przepracowaniu 10 lat,

- 15% wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z osobistego zaszeregowania – po przepracowaniu 15 lat.

/układ zbiorowy – k. 79, k. 162 – 293, k. 346/

Hipotetyczna wysokość kapitału początkowego i emerytury przy uwzględnieniu:

- za okres od 5 sierpnia 1974 r. do 31 grudnia 1978 i od 5 marca 1979 r. do 25 lipca 1982 r. kart wynagrodzeń złożonych przez wnioskodawczynię za te lata (z pominięciem kart zawierających skreślenia lub w których brak wskazania miesiąca lub roku),

- za okresy, za które karty zostały pominięte lub było ich brak, wynagrodzenie z umów o pracę i angaży w stawce godzinowej lub kwocie miesięcznej przy przyjęciu pełnego wymiaru czasu pracy,

- deputatu węglowego i dodatku stażowego 5% po 5 latach pracy w tych zakładach oraz

- premii za te okresy wskazanej w kartach wynagrodzeń, a w przypadku ich nieprzyjęcia do wyliczenia wynikającej z maksymalnej wysokości wskazanej w angażach,

wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalony z 10 lat: 1974 – 1983 wynosi 56,89%.Wartość kapitału początkowego wynosi 76.414,55 zł. Kwota zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na koncie wynosi 62.966,83 zł, zaś kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 243.470,36 zł. Wysokość emerytury wyniosła 1219,41 zł.

Przy wyliczaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego i wysokości emerytury uwzględniono:

- dodatek w wysokości 350,00 zł za każdy miesiąc poczynając od grudnia 1980 roku. Po analizie zapisów w kartach miesięcznych wynagrodzeń można stwierdzić, że dodatek ten był kwotą stałą wypłacaną za każdy miesiąc jak również był składnikiem płacy „brutto”. Tym samym nie ma podstaw żeby ten dodatek pominąć. Od grudnia 1980 r. wypłacano tzw. dodatki „drożyźniane", które wprowadzono na podstawie protokołów sierpniowych wynikających z podpisanych porozumień z komitetem strajkowym w sierpniu 1980 roku,

- premie od października 1976 r. były wypłacane w okresach kwartalnych (pracownicy „umysłowi”). Po sprawdzeniu kwot kwartalnych można stwierdzić, że wypłacane kwoty premii odpowiadają wysokości wynikającej z angaży,

- korektę w zakresie okresów nieskładkowych z zastosowaniem współczynnika 0,7 również za okres urlopu macierzyńskiego,

- za rok 1974 i 1982 uwzględniono liczbę przepracowanych miesięcy w roku do ustalenia średniej krajowej jako podstawy do obliczania wskaźnika.

1974

Miesiąc	Norma godzin pracy	Liczba godzin pracy	Stawka godzinowa	Płaca zasadnicza	premia	deputat	chorobowe
Styczeń
Luty
Marzec
Kwiecień
Maj
Czerwiec
Lipiec
Sierpień	200	184	8,00	1.424,00		55,00		1.527,00
Wrzesień	186	192	8,00	1.488,00		55,00		1.591,00
październik	202	192	8,00	1.488,00		55,00	102,00	1.693,00
Listopad	184	144	8,00	1.104,00		55,00	400,00	1.607,00
Grudzień	184	184	10,00	1.840,00	276,00	55,00		2.171,00
Razem				7.344,00	276,00	275,00		8.589,00

1975

Miesiąc	Norma godzin pracy	Liczba godzin pracy	Stawka godzinowa	Płaca zasadnicza	premia	deputat	Inne Wyr.	Urlop Choroba
Styczeń	200	200	10,00	2.000,00	300,00	55,00	644,00		2.999,00
Luty	178	184	10,00	1.840,00	276,00	55,00			2.171,00
Marzec	184	190	10,00	1.900,00	285,00	55,00			2.240,00
Kwiecień	194	148	10,00	1.480,00	370,00	55,00		605,00	2.510,00
Maj	176	190	10,00	1.900,00	475,00	55,00			2.430,00
Czerwiec	186	192	10,00	1.920,00	480,00	55,00			2.455,00
Lipiec	192	200	10,00	2.000,00	500,00	55,00			2.555,00
Sierpień	186	68	10,00	680,00	170,00	55,00		1.627,24	2.532,24
Wrzesień	194	200	10,00	2.000,00	500,00	55,00			2.555,00
październik	202	208	10,00	2.080,00	520,00	55,00			2.655,00
listopad	184	168	10,00	1.680,00	420,00	55,00		191,92	2.346,92
grudzień	186	170	10,00	1.700,00	425,00	55,00		246,00	2.426,00
Razem				21.180,00	4.721,00	660,00	644,00	2.670,16	29.875,16

1976

Miesiąc	Norma godzin pracy	Liczba godzin pracy	Stawka godzinowa	Płaca zasadnicza	premia	deputat	Inne wyr.	Urlop chorobowe
styczeń	192	198	10,00	1.920,00	480,00	55,00	75,00		2.530,00
luty	178	184	10,00	1.780,00	445,00	55,00	75,00		2.355,00
Marzec	202	200	10,00	1.940,00	485,00	55,00	75,00	95,83	2.650,83
kwiecień	186	152	10,00	1.460,00	365,00	55,00	75,00		1.955,00
maj	186	176	10,00	1.700,00	425,00	55,00	75,00		2.255,00
czerwiec	186	186	11,50	989,00	98,90	55,00	75,90	1.265,00	2.483,80
lipiec	192	198	11,50	2.208,00	220,80	55,00	75,90		2.559,70
sierpień	194	200	11,50	2.231,00	223,10	55,00	75,90		2.585,00
Wrzesień	194	154	11,50	1.702,00	170,20	55,00	75,90	581,10	2.584,20
październik	192	192		2.800,00		55,00			2.855,00
listopad	186	186		2.800,00		55,00			2.855,00
grudzień	196	196		2.520,00		55,00			2.575,00
Razem				24.050,00	2.913,00	660,00	678,60		30.243,53

1977

Miesiąc	Norma godzin pracy	Liczba godzin pracy	Stawka godzinowa	Płaca zasadnicza	premia	deputat	Inne Wyr.	Urlop chorobowe
styczeń	186	186		2.800,00	840,00	55,00			3.695,00
luty	178	178		2.800,00		55,00			2.855,00
Marzec	202	202		2.800,00		55,00			2.855,00
kwiecień	184	184		2.800,00	840,00	55,00			3.695,00
maj	192	192		2.520,00		55,00	210,00		2.785,00
czerwiec	186	186		1.680,00		55,00	1.390,00		3.125,00
lipiec	184	184		2.800,00	840,00	55,00			3.695,00
sierpień	202	202		2.800,00		55,00			2.855,00
Wrzesień	194	194		1.493,00	900,00	55,00			1.548,00
październik	190	190		3.100,00		55,00			4.055,00
listopad	186	186		3.100,00		55,00			3.155,00
grudzień	192	192		3.100,00		55,00			3.155,00
razem				31.793,00	3.420,00	660,00	1.600		37.473,00

1978

Miesiąc	Norma godzin pracy	Liczba godzin pracy	Stawka godzinowa	Płaca zasadnicza	premia	deputat	Zasiłek chorobowy
styczeń	194	194		3.100,00	930,00	55,00		4.085,00
luty	178	178		3.100,00		55,00		3.155,00
Marzec	194	194		2.583,00		55,00	413,00	3.051,00
kwiecień	184	184		3.100,00	930,00	55,00		4.085,00
maj	186	186		3.100,00		55,00		3.155,00
czerwiec	194	194		3.100,00		55,00		3.155,00
lipiec	186	186		3.100,00	930,00	55,00		4.085,00
sierpień	202	202		3.100,00		55,00		3.155,00
Wrzesień	192	192		1.860,00		55,00		1.915,00
październik	194	194		3.100,00	930,00	55,00		4.085,00
listopad	186	186		3.100,00		55,00		3.155,00
grudzień	176	176		3.100,00		55,00		3.155,00
razem				35.443,00	3.720,00	660,00	413,00	40.236,00

1979

Miesiąc	Norma godzin pracy	Liczba godzin pracy	Stawka godzinowa	Płaca zasadnicza	premia	deputat	Staż, inne wynagr.
styczeń	188	188		2.947,00				3.465,00
luty	178	178		3.400,00				3.465,00
Marzec	200	200		3.400,00		55,00		3.002,00
kwiecień	178	178		3.400,00	295,00	55,00	641,00	4.391,00
maj	192	192		3.400,00		55,00		3.455,00
czerwiec	184	184		3.400,00		55,00		3.455,00
lipiec	194	194		3.400,00	1.530,00	55,00		4.985,00
sierpień	202	202		3.400,00		55,00		3.455,00
Wrzesień	184	184		3.400,00		55,00		3.455,00
październik	202	202		2.493,00	997,00	55,00	170,00	3.715,00
listopad	180	180		3.800,00		55,00	190,00	4.045,00
grudzień	176	176		3.166,00		55,00	190,00	3.411,00
razem				32.806,00	2.822,00	550,00	1.191,00	44.299,00

1980

Miesiąc	Norma godzin pracy	Płaca zasadnicza	premia	deputat	Stażowe, Inne wynagr.	Dodatek
styczeń	188	3.800,00	1.105,00	55,00	190,00			5.150,00
luty	178	3.800,00		55,00	190,00			4.045,00
Marzec	200	3.800,00		55,00	190,00			4.045,00
kwiecień	178	3.800,00	1.140,00	55,00	190,00			5.185,00
maj	192	3.800,00		55,00	190,00			4.045,00
czerwiec	184	3.800,00		55,00	190,00			4.045,00
lipiec	194	3.800,00	1.140,00	55,00	190,00			5.185,00
sierpień	202	4.100,00		55,00	205,00			4.360,00
Wrzesień	184	3.826,00		55,00	205,00		219	4.305,00
październik	202	3.520,00	1.194,00	55,00	205,00		656	5.630,00
listopad	202	4.100,00		55,00	205,00			4.360,00
grudzień	176	4.400,00		55,00	220,00	350		5.025,00
razem		46.546,00	4.579,00	660,00	2.370,00			55.380,00

1981

Miesiąc	Norma godzin pracy	Płaca zasadnicza	premia	deputat	Staż inne wynagr.	dodatek
styczeń	188	4.400,00	1.890,00	55,00	220,00	350,00		6.915,00
luty	178	4.400,00		55,00	220,00	350,00		5.025,00
Marzec	200	4.400,00		55,00	220,00	350,00		5.025,00
kwiecień	178	4.400,00	1.980,00	55,00	220,00	350,00		7.005,00
maj	192	4.400,00		55,00	220,00	350,00		5.025,00
czerwiec	184	4.400,00		55,00	220,00	350,00		5.025,00
lipiec	194	4.400,00	1.980,00	55,00	220,00	350,00		7.005,00
sierpień	202	4.400,00		55,00	308,00	350,00		5.113,00
Wrzesień	184	4.400,00		55,00	308,00	350,00		5.113,00
październik	202	4.400,00	1.980,00	55,00	308,00	350,00		7.093,00
listopad	180	4.400,00		55,00	308,00	350,00		5.113,00
grudzień	176	4.400,00		55,00	308,00	350,00		5.113,00
razem		52.800,00	7.830,00	660,00	3.080,00	4.200,00		68.570,00

1982

Miesiąc	Norma godzin pracy	Płaca zasadnicza	premia	deputat	Inne wynagr.	Dodatek
styczeń	188	4.400,00	2.640,00	55,00	308,00	350,00		7.753,00
luty	178	4.400,00		55,00	308,00	350,00		5.113,00
Marzec	200	4.400,00		55,00	308,00	350,00		5.113,00
kwiecień	178	4.400,00	2.640,00	55,00	308,00	350,00		7.753,00
maj	192	4.400,00		55,00	308,00	350,00		5.113,00
czerwiec	184	4.400,00		55,00	308,00	350,00		5.113,00
lipiec	194	3.548,00	2.640	55,00	308,00	350,00		6.901,39
sierpień
Wrzesień
październik
listopad
grudzień
razem		29.948,39	7.920,00	385,00	2.156,00	2.450,00	0,00	42.859,39

Zestawienie zarobków wnioskodawczyni

Rok	Średnia krajowa	wynagrodzenie	Wskaźnik %
1974	15.925,00 zł	8.589,00 zł	37,19%
1975	46.956,00 zł	29.875,16 zl	63,62%
1976	51.372,00	30.243,53	58,87%
1977	55.152,00	37.473,00	67,94%
1978	58.644,00	40.236,00	68,61%
1979	63.924,00	44.299,00	69,30%
1980	72.480,00	55.380,00	76,41%
1981	92.268,00	68.570,00	74,32%
1982	81.417,00	42.859,39	52,64%
1983	173.700,00	-	0,00%
			56,89%

/opinia biegłego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw (...). Grafa – k. 407 – 438, ustna opinia uzupełniająca z dnia 19 lipca 2018 r. – 00:05:03 - 00:23:46, 00:27:04 – 00:39:33 – płyta CD – k. 472, pisemna opinia uzupełniająca – k. 482 – 526, 542 – 575, wyliczenie wariantu B1 k 555-561; angaże i karty wynagrodzeń – k. 9 – 105 plik I akt ZUS/

Hipotetyczna wysokość kapitału początkowego i emerytury przy uwzględnieniu:

- za okres od 5 sierpnia 1974 r. do 31 grudnia 1978 i od 5 marca 1979 r. do 25 lipca 1982 r. kart wynagrodzeń złożonych przez wnioskodawczynię za te lata (z pominięciem kart zawierających skreślenia lub w których brak wskazania miesiąca lub roku),

- za okresy, za które karty zostały pominięte lub było ich brak, wynagrodzenie z umów o pracę i angaży w stawce godzinowej lub kwocie miesięcznej przy przyjęciu pełnego wymiaru czasu pracy,

- deputatu węglowego i dodatku stażowego 5% po 5 latach pracy w tych zakładach oraz

- premii tylko wyszczególnionej w kartach wynagrodzeń,

wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalony z 10 lat: 1974 – 1983 wynosi 56,78%. Wartość kapitału początkowego wynosi 76.353,60 zł. Kwota zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na koncie wynosi 62.966,83 zł, zaś kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 243.276,17 zł. Wysokość emerytury wyniosła 1218,64 zł.

Przy wyliczaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego i wysokości emerytury uwzględniono:

- dodatek drożyźniany w wysokości 350,00 zł za każdy miesiąc poczynając od grudnia 1980 roku, jak wyżej

- premie od października 1976 r. w okresach kwartalnych wskazane w kartach wynagrodzeń

- korektę w zakresie okresów nieskładkowych z zastosowaniem współczynnika 0,7 również za okres urlopu macierzyńskiego,

- za rok 1974 i 1982 uwzględniono liczbę przepracowanych miesięcy w roku do ustalenia średniej krajowej jako podstawy do obliczania wskaźnika.

/opinia biegłego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw (...). Grafa – k. 407 – 438, ustna opinia uzupełniająca z dnia 19 lipca 2018 r. – 00:05:03 - 00:23:46, 00:27:04 – 00:39:33 – płyta CD – k. 472, pisemna opinia uzupełniająca – k. 482 – 526, 542 – 575, wyliczenie wariantu B2 k 548-554; angaże i karty wynagrodzeń – k. 9 – 105 plik I akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w postaci m.in. dokumentacji znajdującej się w aktach rentowych, akt osobowych ze spornych okresów zatrudnienia, kart wynagrodzeń, angaży, legitymacji ubezpieczeniowej, Układu Zbiorowego Pracy, opinii biegłego z zakresu rachunkowości, a także w oparciu o osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań wnioskodawczyni.

Jeśli chodzi o zeznania wnioskodawczyni to Sąd dał im wiarę albowiem są one zgodne z dokumentami zgromadzonymi w sprawie co do tego jakie składniki wynagrodzenia w spornym okresie otrzymywała wnioskodawczyni oraz z Układem Zbiorowym Pracy, z którego jednoznacznie wynika, że ubezpieczona otrzymywała dodatek stażowy oraz deputat węglowy w stałej kwocie 55 zł. Poza tym są one zgodne z kartami wynagrodzeń i angażami, z których wynika kwota wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatków np. premii. Ubezpieczona zeznała, że zawsze otrzymywała premię w maksymalnej wysokości tj. 15%, gdy np. określono ją do 15% i potwierdzają to karty wynagrodzeń.

Jeśli chodzi o karty wynagrodzeń, pomimo braku pieczątki zakładu pracy, w ocenie Sądu nie budzą one wątpliwości co do ich wiarygodności albowiem ich wygląd oraz wskazane w nich daty świadczą, że zostały sporządzone w spornych okresach i dotyczą wnioskodawczyni. Nadto pokrywają się one z angażami, na których znajdują się pieczątki zakładów pracy i podpisy osób uprawnionych do pospisywania dokumentów w imieniu zakładu pracy.

Natomiast jeśli chodzi o opinię biegłego z zakresu rachunkowości to brak podstaw by kwestionować jej wiarygodność. Po złożeniu ostatniej opinii uzupełniającej strony już nie kwestionowały zawartych tam wyliczeń.

Biegły sądowy z zakresu rachunkowości, dokonał zleconych wyliczeń wskaźnika wysokości podstawy wymiaru i emerytury wnioskodawczyni w czterech wariantach. Sąd na potrzeby niniejszego postępowania przyjął wariant B1.

W ocenie Sądu brak jest podstaw by kwestionować opinię biegłego, gdyż jest ona rzetelna, a wynikające z niej wnioski logiczne i prawidłowo uzasadnione. Opinia nie zawiera braków i wyjaśnia wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Opinia jest jasna, a wnioski końcowe wynikają w sposób logiczny z jej treści. Ponadto wszelkie niejasności jakie mogłyby powstać w ocenie Sądu zostały wyjaśnione przez biegłego w sposób nie budzący wątpliwości interpretacyjnych.

Organ rentowy kwestionował opinię biegłego w zakresie wyliczenia wynagrodzeń ubezpieczonej za lata 1974 - 1982 w oparciu o zebrane w aktach sprawy dokumenty w postaci kart wynagrodzeń.

Biegły w opiniach uzupełniających szczegółowo odniósł się do wszystkich zarzutów dotyczących wyliczenia wynagrodzeń w spornych latach.

Biegły wskazał, że uwzględnił za okres od 5 sierpnia 1974 r. do 31 grudnia 1978 i od 5 marca 1979 r. do 25 lipca 1982 r. karty wynagrodzeń złożone przez wnioskodawczynię, natomiast pominął karty zawierające skreślenia lub takie, w których brak wskazania miesiąca lub roku. Z kolei za okresy, za które karty zostały pominięte lub ich nie było przyjął wynagrodzenie z umów o pracę i angaży w stawce godzinowej lub kwocie miesięcznej przy przyjęciu pełnego wymiaru czasu pracy, deputatu węglowego i dodatku stażowego 5% po 5 latach pracy w tych zakładach od sierpnia 1979 roku oraz premie za te okresy wynikające z angaży w maksymalnej wysokości wskazanej w angażach.

Biegły wskazał, że przy wyliczaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego i wysokości emerytury uwzględnił również dodatek w wysokości 350,00 zł za każdy miesiąc poczynając od grudnia 1980 roku. Po analizie zapisów w kartach miesięcznych wynagrodzeń można stwierdzić, że dodatek ten był kwotą stałą wypłacaną za każdy miesiąc, jak również był składnikiem płacy „brutto”. Tym samym nie ma podstaw, żeby go pominąć. Biegły wyjaśnił, że od grudnia 1980 r. wypłacano tzw. dodatki „drożyźniane", które wprowadzono na podstawie protokołów sierpniowych wynikających z podpisanych porozumień z komitetem strajkowym w sierpniu 1980 roku. Nadto biegły uwzględnił także premie, które od października 1976 r. były wypłacane w okresach kwartalnych (pracownicy „umysłowi”). Po szczegółowej analizie kwot kwartalnych można stwierdzić, że wypłacane kwoty premii odpowiadają wysokości wynikającej z angaży tzn. zostały one wyliczone zgodnie z angażami w najwyższych stawkach, a następnie zliczone za trzy miesiące i wypłacone jednorazowo kwartalnie. Biegły uwzględnił również w swoim wyliczeniu korektę w zakresie okresów nieskładkowych z zastosowaniem współczynnika 0,7 również za okres urlopu macierzyńskiego. Z kolei za rok 1974 i 1982 uwzględnił liczbę przepracowanych miesięcy w roku do ustalenia średniej krajowej jako podstawy do obliczania wskaźnika.

Zdaniem Sądu dokonane przez biegłego wyliczenia co do kapitału początkowego i wysokości emerytury są poprawne i zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.

W oparciu o tak wszechstronną opinię biegłego z zakresu rachunkowości stwierdzić należy, że zarzuty organu rentowego wobec przywołanej opinii nie są zasadne i stanowią li tylko polemikę z wnioskami biegłego, nie zawierają natomiast merytorycznych podstaw do jej zakwestionowania. Opinia ta jest wyczerpująca, sporządzona zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym jej przedmiot.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie wnioskodawczyni zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270), kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok,
w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

Zgodnie z art. 16 cytowanej ustawy przy ustalaniu kolejnych dziesięciu lat kalendarzowych – przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie pozostawał w ubezpieczeniu.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

W myśl art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 według art. 25. ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wieko­wi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę (art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Zgodnie zaś z art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych emerytura wynosi:

1)  24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2)  po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3)  po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

Stosownie do art. 116 ust. 5 powyższej ustawy do wniosku o emeryturę lub rentę powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo i wysokości tego świadczenia, co oznacza, ze ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2001 roku II UK 297/00).

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Zgodnie z § 21 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i (Dz. U. Nr 237 poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana tu regulacja, wyrażona także w poprzednio obowiązującym Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10 poz. 49 ze zm.) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak, aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak m. in. SN w wyroku z 25.07.1997 r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324 a także SA w Warszawie wyrok z dnia 4.03.1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7 SA w Rzeszowie z dnia 27.06.1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy SA w Białymstoku III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Należy podkreślić, iż Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe.

Dlatego, w niniejszej sprawie Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dokumentacji związanej ze spornymi okresami pracy wnioskodawczyni, zeznania wnioskodawczyni oraz przeprowadził dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości na okoliczność wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez odwołującą w okresie zatrudnienia w latach 1974 – 1982.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni zażądała ostatecznie uwzględnienia do ustalenia wysokości podstawy kapitału początkowego oraz do przeliczenia jej emerytury wynagrodzeń w w/w latach na podstawie kart wynagrodzeń i angaży w wariancie B1 wyliczonym przez biegłego.

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, oprócz niespornych kwot wynagrodzenia wnioskodawczyni należy uwzględnić, w odniesieniu do niebudzącego żadnych wątpliwości zatrudnienia wnioskodawczyni na cały etat w spornych okresach kwoty wynagrodzenia ustalone w oparciu o opinię biegłego z zakresu rachunkowości, który dokonał stosownych wyliczeń uposażenia wnioskodawczyni w oparciu o karty wynagrodzeń za okres od 5 sierpnia 1974 r. do 31 grudnia 1978 i od 5 marca 1979 r. do 25 lipca 1982 r. (z pominięciem kart zawierających skreślenia lub w których brak wskazania miesiąca lub roku), angaże w stawce godzinowej lub kwocie za okresy, za które karty zostały pominięte lub ich nie było, umowy o pracę.

Jak wskazano już w ocenie materiału dowodowego brak jest podstaw do odmówienia wiary złożonym kartom wynagrodzeń. Należy zgodzić się z organem rentowym, że brak jest w tych kartach stempli zakładu pracy i czytelnych podpisów osób uprawnionych, jednakże zawierają one wskazanie konkretnej daty, imienia i nazwiska skarżącej, jej stanowiska pracy oraz szczegółowe wskazanie wyliczenia wysokości wynagrodzenia. Każda karta zawiera również podpis osoby, która dokonała tego wyliczenia aczkolwiek jest on nieczytelny. Sąd szczegółowo prześledził karty wynagrodzeń z odpowiadającymi danemu okresowi angażami znajdującymi się w dokumentacji i nie ma wątpliwości, że pod każdym względem są one zgodne z angażami zarówno w zakresie wysokości wynagrodzenia, premii, jak i stanowiska. Nadto sam wygląd kart wynagrodzeń, w porównaniu do angaży nie może budzić żadnych wątpliwości co do ich wiarygodności. Poza tym wskazane tam dodatkowe elementy wynagrodzenia, jak deputat węglowy w wysokości 55 zł czy dodatek stażowy w wysokości 5 % po 5 latach pracy, wynikają wprost z obowiązujących wówczas przepisów. Tym samym Sąd uznał, że stanowią one wartościowe źródło dowodowe do ustalenia rzeczywiście otrzymywanych przez odwołującą się wynagrodzeń w spornych latach.

W okresach, za które brak jest kart wynagrodzeń, bądź za które nie przyjęto kart wynagrodzeń z uwagi na ich nieczytelność czy skreślenia, biegły obliczył wynagrodzenie odwołującej się na podstawie angaży zawierających bądź stałą kwotę wynagrodzenia (co nie budzi żadnych wątpliwości) bądź stawkę godzinową. W przypadku stawki godzinowej wynagrodzenie wnioskodawczyni wyliczone zostało przy przyjęciu normatywnego czasu pracy przy niebudzącym wątpliwości i zastrzeżeń zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy. Z uwagi na fakt niemożności udowodnienia przez skarżącą wysokości rzeczywistych zarobków w tych miesiącach, należało przyjąć kwoty wynagrodzeń wyliczone w oparciu o stawki godzinowe wskazane w angażach, jako kwoty minimalnych wynagrodzeń, które skarżąca niewątpliwie otrzymywała w Zakładzie.

W zakresie dodatku stażowego Sąd zważył :

Bezspornym jest między stronami, iż skarżąca rozpoczęła zatrudnienie w przemyśle lekkim w Zakładach (...) w Ł. od 3 sierpnia 1974 r., a następnie H. P. była zatrudniona w Zakładach (...) w Ł..

W myśl § 2 załącznika nr 10 układu zbiorowego pracy, który wszedł w życie od 1 stycznia 1975 r., dodatek za wieloletnią i nieprzerwaną pracę w jednostkach organizacyjnych przemysłu lekkiego wypłaca się w następującej wysokości:

- 5% wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z osobistego zaszeregowania – po przepracowaniu 5 lat,

- 10% wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z osobistego zaszeregowania – po przepracowaniu 10 lat,

- 15% wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z osobistego zaszeregowania – po przepracowaniu 15 lat.

Poza tym wprowadzono Protokół dodatkowy nr 5 z dnia 27 maja 1976 roku do UZP dla (...) Lekkiego z dnia 30 grudnia 1974 roku, który wszedł w życie, stosownie do treści § 2 , z dniem 1 lipca 1976 roku.

Zgodnie z dyspozycją § 2 Załącznika nr 11 do UZP (wprowadzonego wskazanym Protokołem nr (...) ) dodatek za wieloletnią pracę wypłaca się w wysokości 5 % wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z osobistego zaszeregowania po przepracowaniu 5 lat i w wysokości 10 % , odpowiednio po przepracowaniu 10 lat.

Mając na uwadze powyższe należało przyjąć, iż skarżącej, w oparciu o obowiązujące przepisy i dokumenty znajdujące się w aktach osobowych, przysługiwał dodatek z tytułu wysługi lat w wysokości 5 % od dnia sierpnia 1979 roku. Powyższe wynika również z kart wynagrodzeń.

W zakresie deputatu węglowego Sąd zważył:

Wypłaty deputatu węglowego w kwocie 55 zł wynikają wprost z kart wynagrodzeń skarżącej od początku jej zatrudnienia tj. od sierpnia 1974 roku. Nadto zasady i normy przyznawania deputatu węglowego, ekwiwalentu za ten deputat i ryczałtów opałowych, potwierdziły również przepisy Układu Zbiorowego Pracy dla (...) Lekkiego z dnia 30 grudnia 1974 r. (który wszedł w życie 1 stycznia 1975 r.). W § 62 wskazano, że pracownicy zatrudnieni w przedsiębiorstwach przemysłu lekkiego, uprawnieni są do otrzymywania miesięcznych ryczałtów opałowych, względnie ekwiwalentu pieniężnego za przysługujący im deputat węglowy lub branżowe. Pracownicy zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy w przedsiębiorstwach podległych między innymi Zjednoczeniu (...) przysługuje ryczałt opałowy za deputat węglowy w wysokości 55 zł miesięcznie.

A zatem skarżącej niewątpliwie przysługiwał wskazany ryczałt, co wynika nie tylko z kart wynagrodzeń, ale również z odnalezionych przepisów.

Reasumując wysokość deputatu węglowego oraz dodatku stażowego należnego ubezpieczonej jednoznacznie wynika z kart wynagrodzeń, ale również z Układu Zbiorowego Pracy.

W zakresie premii Sąd zważył:

Do wyliczenia biegły przyjął premie wynikające z kart wynagrodzeń, które jak wskazano powyżej są dokumentami w pełni wiarygodnymi. W okresach, za które karty wynagrodzeń były nieczytelne, posiadały skreślenia albo nie było ich, Sąd przyjął premię wskazaną w angażach, w pełnej wysokości. W angażach skarżącej premie zostały określone „do” określonego procenta (np. do 15%). Wnioskodawczyni w swoich zeznaniach wskazywała, że pomimo takiego określenia premia była zawsze przyznawana w maksymalnej stawce wynikającej z umowy, czyli np. w wysokości 15 %, przy określeniu jej w angażu „do 15%”. Samo takie twierdzenie niewątpliwie nie byłoby wystarczające dla Sądu w celu ustalenia wysokości realnie otrzymywanej premii. Jednakże powyższe ma potwierdzenie w kartach wynagrodzeń. Za znakomitą większość spornego okresu karty te istnieją i po szczegółowej ich analizie należy zauważyć, iż rzeczywiście w każdym miesiącu premia była przyznawana w wysokości maksymalnej wynikającej z angaży, co w całości potwierdza złożone zeznania. Z kart wynagrodzeń wynika jednoznacznie, że ubezpieczona zawsze uzyskiwała premię w najwyższej wysokości tj. gdy w angażu przewidziano premię do 15% to ubezpieczona premię w takiej wysokości otrzymywała. Tym samym brak było podstaw do nieuwzględniania premii w maksymalnych stawkach wynikających z angaży. Oczywiście za okresy, w których premia nie była wskazana procentowo w angażach nie została przyjęta do wyliczenia ( z wyjątkiem okresów udowodnionych kartami wynagrodzeń, z których wynikała konkretna jej wysokość).

Jednocześnie od października 1976 r. premie były wypłacane w okresach kwartalnych (pracownicy „umysłowi”), co wynika wprost z kart wynagrodzeń. Po sprawdzeniu kwot kwartalnych można stwierdzić, że wypłacane kwoty premii odpowiadają wysokości wynikającej z angaży. Są one wyliczane z sumy trzymiesięcznych wynagrodzeń, a jedynie ich wypłata następowała co kwartał, a nie co miesiąc jak dotychczas.

W zakresie dodatku drożyźnianego Sąd zważył:

Biegły przy wyliczaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego i wysokości emerytury uwzględnił także dodatek w wysokości 350,00 zł za każdy miesiąc poczynając od grudnia 1980 roku. Po analizie zapisów w kartach miesięcznych wynagrodzeń można stwierdzić, że dodatek ten był kwotą stałą wypłacaną za każdy miesiąc, jak również był składnikiem płacy „brutto”. Jak wskazał biegły od grudnia 1980 r. wypłacano tzw. dodatki „drożyźniane", które wprowadzono na podstawie protokołów sierpniowych wynikających z podpisanych porozumień z komitetem strajkowym w sierpniu 1980 roku. Tym samym nie ma podstaw, żeby ten dodatek pominąć.

W swoich opiniach biegły uwzględnił nadto korektę w zakresie okresów nieskładkowych z zastosowaniem współczynnika 0,7 również za okres urlopu macierzyńskiego, a za lata 1974 i 1982 uwzględnił liczbę przepracowanych miesięcy w roku do ustalenia średniej krajowej jako podstawy do obliczania wskaźnika.

Przy powyższych założeniach to jest przy przyjęciu:

- wynagrodzeń wynikających z kart wynagrodzeń,

- za okresy, za które brak tych kart, są nieczytelne lub pokreślone przyjęciu wynagrodzeń wynikających z angaży,

- dodatkowo premii wskazanych w kartach wynagrodzeń,

- za okresy za które brak tych kart, są nieczytelne lub pokreślone przyjęciu premii w najwyższej wysokości wynikającej z angaży,

- deputatu węglowego w kwocie 55 zł,

- dodatku stażowego po 5 latach pracy w wysokości 5 %,

- dodatku drożyźnianego wynikającego z kart wynagrodzeń

wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalony przez biegłego z 10 lat: 1974 – 1983 wynosi 56,89% i jest wyższy od ustalonego przez organ rentowy. Wartość kapitału początkowego wynosi 76.414,55 zł. Kwota zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na koncie wynosi 62.966,83 zł, zaś kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 243.470,36 zł. Wysokość emerytury wyniosła 1219,41 zł i jest wyższa od obliczonej przez ZUS.

W ocenie Sądu takie wyliczenia pozwoliły ustalić przynajmniej taką wysokość wynagrodzenia, jaką ubezpieczona niewątpliwie otrzymywała. Formułując takie stanowisko należy mieć na względzie powszechnie znane trudności w dokumentowaniu zarówno wysokości wynagrodzenia, ale też niejednokrotnie samego zatrudnienia w latach odległych od daty wniosku, związane z brakiem dokumentów (te podlegały bowiem niszczeniu po upływie określonego czasu), czy wręcz z likwidacją zakładów pracy.

Stosownie do treści art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W postępowaniu sądowym ubezpieczony może korzystać z wszelkich środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty, w szczególności z dowodów z dokumentów oraz z przesłuchania świadków (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, OSNP 11/1998, poz. 342).

Nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Wskazać należy, iż nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku w sprawie o sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku z dnia 7 października 1998 roku w sprawie o sygn. akt II UKN 244/98
( OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662), Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od dnia 1 lipca 1996 roku nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Podobny pogląd zaprezentował Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 marca 2006 roku, zapadłego w sprawie o sygnaturze akt III AUa 1096/05, wskazując, iż ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny obciążać wyłącznie ubezpieczonych, jednakże nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić wyłącznie na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawowym wymogiem jest bowiem wykazanie przez ubezpieczonego konkretnych kwot otrzymanych przez niego zarobków, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub ubezpieczenie społeczne, przy czym nie może istnieć tu żaden stan niepewności co do wysokości.

W ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawczyni powyższe elementy wynagrodzenia za sporny okres udowodniła w toku postępowania nie tylko swoimi zeznaniami, ale przede wszystkim dokumentami ze spornego okresu zatrudnienia oraz ogólnie obowiązującymi wówczas przepisami Układów Zbiorowych Pracy.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

Sygn. akt VIII U 726/15

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z pouczeniem o sposobie i terminie zaskarżenia wraz z aktami rentowymi wnioskodawczyni.

K.K.-W.