Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2.01.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku A. K. z dnia 11.12.2023 r. odmówił mu prawa do emerytury pomostowej.

ZUS wskazał, że zgodnie z art. 16 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do emerytury ustaje z dniem: poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, która jest ustalona decyzja organu rentowego lub innego organu emerytalno – rentowego, określonego w odrębnych przepisach.

ZUS odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury, ponieważ w dniu 1.12.2023 r. nabył prawo do emerytury powszechnej.

(decyzja – k. nienumerowane strony plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Od powyższej decyzji złożył odwołanie A. K., żądając jej zmiany poprzez przyznanie prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu swego stanowiska odwołujący podniósł kwestie dotyczące prawomocnie zakończonego postępowania sądowego o sygn. akt VIII U 2/22 (sygn. akt III AUa 1317/22). Wnioskodawca wskazał, że postępowanie sądowe zainicjowane złożeniem przez niego odwołania od decyzji ZUS z dnia 8 grudnia 2021 roku, obarczone było jego zdaniem licznymi nieprawidłowościami proceduralnymi, w tym błędami w ocenie dowodów, co doprowadziło ostatecznie do wydania niekorzystnego dla niego wyroku. Jak podawał, Sąd Okręgowy błędnie przyjął (zapatrywanie to podzielił także Sąd Apelacyjny), że nie spełnił warunku określonego w art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy i tym samym nie udowodnił co najmniej 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Tymczasem, co niewątpliwie jak podkreślał, od dnia 1 kwietnia 1980 roku do dnia 26 lipca 2010 roku zatrudniony był w (...) S.A. C. (...) w Ł. kolejno stanowiskach: rzemieślnika, rzemieślnika specjalisty, ślusarza oraz specjalisty rzemieślnika w pełnym wymiarze czasu pracy, zaś okres ten winien zostać mu zaliczony do okresu pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca twierdził, że mimo zaskarżenia przez niego apelacją wydanego w dniu 12.09.2022 r. przez Sąd Okręgowy w Łodzi wyroku (sygn. akt VIII U 2/22), Sąd Apelacyjny Łodzi nie odniósł się w sposób należyty do zgłoszonych przez niego pod adresem tego wyroku zarzutów naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 233 k.p.c. Ponadto niezrozumiałym dla ubezpieczonego było to czemu Sąd Okręgowy przyznał walor wiarygodności pismu Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 31 maja 2012 roku, z którego wynikało że jako pracownik zatrudniony w (...) S.A., według oświadczenia pracodawcy, od 2006 roku nie wykonywał pracy przy azbeście, choć okoliczność tę potwierdzili powołani przez niego świadkowie: S. T. i K. B.. Wnioskodawca zarzucał, że orzekający w jego sprawie sąd (sygn. akt VIII U 2/22 (sygn. akt III AUa 1317/22)) był stronniczy i nie rozpoznał należycie istoty sprawy. Błędnym było sformułowanie w jego opinii przez sąd wniosku, że skoro wykonywał obok rozbiórki również inne czynności tj. m.in. naprawę lokomotyw, wymianę ich poszczególnych części, jak i przedłużenia tych lokomotyw, to fakty te wykluczały możliwość zakwalifikowania wykonywanej przez niego pracy jako pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy. W uzasadnianiu odwołania wnioskodawca wyjaśnił również, dlaczego nie zdecydował się wnieść skargi kasacyjnej do SN od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi (sygn. akt III AUa 1317/22), a spowodowane było to jak wskazywał utratą jego zaufania co do bezstronności sądu i obiektywnego działania w granicach prawa. Skala i częstotliwość podnoszonych jak wyżej przez skarżącego uchybień wywołała u niego wątpliwości co do bezstronności sądu przy orzekaniu w jego sprawie, co jednocześnie naruszało w ocenie skarżącego, jego konstytucyjne prawa podmiotowe jako obywatela.

(odwołanie – k. 3-25 verte, pismo – k. 55-69)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji i podniesioną uzasadnieniu tej decyzji argumentację. Dodatkowo organ wskazał, iż kwestia uprawnień wnioskodawcy do emerytury pomostowej była już przedmiotem postępowania sądowego. Wyrokiem z 12.09.2022 r., sygn. akt VIII U 2/22 Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie wnioskodawcy od decyzji odmawiającej mu prawa do emerytury pomostowej. Od powyższego wyroku wnioskodawca złożył apelację. Wyrokiem z 20.09.2023 r. sygn. akt III AUa 1317/22 Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację wnioskodawcy.

(odpowiedź na odwołanie – k. 40-41)

Na rozprawie w dniu 10.07.2024 r. Sąd pominął zgłoszone przez wnioskodawcę w piśmie procesowym z dnia 6.05.2024 r. wnioski dowodowe na podstawie art. art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c.

(postanowienie – rozprawa z dnia 10.07.2024 r. e-protokół (...):17:42 – 00:18:14 – płyta CD – k. 95)

Strony podtrzymały swoje stanowiska do końca procesu.

(okoliczność bezsporna)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca A. K. urodził się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 8 grudnia 2021 roku, znak: EPOM/20/05309056, Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił A. K. prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych argumentując, iż po dniu 31 grudnia 2008 roku wnioskodawca nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Ponadto, organ rentowy nie znalazł podstaw do przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ww. ustawy, ponieważ na dzień 1 stycznia 2009 roku wnioskodawca nie udowodnił co najmniej 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienionej w załączniku nr 1 lub 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy wskazywał, iż nie zaliczył okresu zatrudnienia od dnia 1 kwietnia 1980 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku, jako pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ pracodawca nie potwierdził, iż wnioskodawca wykonywał pracę wymienioną w załączniku nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy podnosił, iż na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania, Zakład przyjął za udowodniony ogólny staż pracy wynoszący 35 lat 9 miesięcy i 15 dni, w tym 32 lata 11 miesięcy i 23 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 9 miesięcy oraz 22 dni okresów nieskładkowych. Dodatkowo, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał staż pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze wynoszący 27 lat 5 miesięcy i 23 dni.

(decyzja z dnia 8 grudnia 2021 roku – k. 107-107 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Od w/w decyzji wnioskodawca złożył odwołanie domagając się przyznania prawa do emerytury pomostowej.

(odwołanie – k. 3-10 verte w aktach o sygn. VIII U 2/22 (III AUa 1317/22) załączonych do akt niniejszej sprawy)

W wyniku rozpoznania odwołania wnioskodawcy od wskazanej decyzji ZUS z dnia 8.12.2021 r. Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych prawomocnym wyrokiem z dnia 12.09.2022 r. w sprawie sygn. akt VIII U 2/22 oddalił je.

W uzasadnieniu wskazanego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy wskazał, iż zarówno w świadectwie pracy wystawionym przez pracodawcę odwołującego (...) S.A. C. (...) w Ł. w dniu 26 lipca 2010 roku oraz zaświadczeniach z dnia 25 maja 2010 roku oraz z dnia 14 lipca 2022 oku wskazano, iż A. K. w okresie od dnia 1 kwietnia 1980 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Z kolei, z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków wynika, iż w okresie zatrudnienia A. K. zajmował się zarówno naprawą lokomotyw, przedłużaniem ich przebiegu, ich rozbiórką, jak również podejmował czynności w dziale wypadkowym. Świadczenie pracy w (...) S.A. wiązało się zatem z szeregiem różnych obowiązków. Na gruncie wskazanego postępowania Sąd Okręgowy wskazał, że wnioskodawca po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych wymienione w pkt 32 załącznika nr 1 do ustawy tj. prace bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prace rozbiórkowe związane z ich usuwaniem. Rzeczywiście, Sąd Okręgowy ustalił, iż A. K. podejmował czynności związane z rozbiórką lokomotyw, które składały się z elementów zawierających azbest. Jak uściślono, były to ścianki z azbestem, sam materiał niebezpieczny znajdował się pod grzejnikiem. Powyższe nie zmieniało jednak faktu zdaniem Sądu Okręgowego, bowiem jak wskazał zebrany w toku postępowania materiał dowodowy nie wykazał, jakoby prace wskazane w punkcie 32 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych A. K. wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest codziennie i przez całą dniówkę roboczą. Świadek S. T. nie był w stanie określić, kiedy A. K. świadczył prace rozbiórkowe, z kolei K. B. podnosił, iż trwało to do 2004 roku. Z pisma Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 31 maja 2012 roku wynikało jak wskazał Sąd Okręgowy, iż pracownicy zatrudnieni w (...) S.A., według oświadczenia pracodawcy, od 2006 roku nie wykonywali pracy przy azbeście. Nie mniej jednak, Sąd Okręgowy badając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy ustalił, że wnioskodawca, wykonywał obok rozbiórki m.in. naprawę lokomotyw, wymianę ich poszczególnych części, jak i przedłużenia tych lokomotyw. Sąd Okręgowy nie mógł zatem uznać, że po dniu 31 grudnia 2008 roku wnioskodawca świadczył prace określone w punkcie 32 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, bowiem wnioskodawca w żaden sposób nie udowodnił, iż po tym dniu, zadania podejmowane w ramach istniejącego zatrudnienia w (...) S.A. miały charakter pracy w szczególnych warunkach t.j. pracy wykonywanej stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, gdyż odwołującego obowiązywał taki wymiar czasu pracy). Sąd Okręgowy dodał też, że wnioskodawca nie spełnił również warunków do przyznania emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ na dzień 1 stycznia 2009 roku nie udowodnił wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 w/w ustawy. Wnioskodawca wobec treści złożonego przez (...) S.A. świadectwa pracy z dnia 26 lipca 2010 roku oraz zaświadczeń o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych z dnia 25 maja 2010 roku oraz z dnia 14 lipca 2022 roku, także na dzień 1 stycznia 2009 r. nie legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. l i 3 niniejszej ustawy, wynoszącym co najmniej 15 lat, gdyż z w/w dokumentów wynika jedynie, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS – nie zaś w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej. Skoro więc jak wskazywał Sąd Okręgowy ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych i jednocześnie na dzień 1 stycznia 2009 roku nie legitymował się okresem co najmniej 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, to nie przysługiwało mu prawo do emerytury pomostowej.

(wyrok z uzasadnieniem w sprawie o sygn. VIII U 2/22 – k. 218, k. 220-228 w aktach o sygn. VIII U 2/22 (III AUa 1317/22) załączonych do akt niniejszej sprawy)

W dniu 7.10.2022 r. ubezpieczony wniósł apelację od powyższego rozstrzygnięcia.

(apelacja – k. 233-256 w aktach o sygn. VIII U 2/22 (III AUa 1317/22) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Wyrokiem z dnia 20.09.2023 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu sprawy wnioskodawcy przeciwko ZUS o emeryturę pomostową na skutek złożonej przez niego apelacji od wyroku SO z dnia 12.09.2022 r. oddalił ją.

W uzasadnieniu wskazanego wyroku Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd pierwszej instancji właściwie ocenił zebrany w sprawie kompletny materiał dowodowy, nie naruszając przy tym wyrażonej w art. 233 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów. Prawidłowo ustalił, iż nie można uznać, by ubezpieczony wykazał, że należy mu poczytać za okres pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych czas zatrudnienia w (...) S.A. Zakładzie (...) w Ł., a następnie w (...) S.A. C. (...) w Ł.. Sąd Apelacyjny zaznaczył, że słusznie Sąd Okręgowy poprowadził postępowanie dowodowe w kierunku ustalenia rzeczywistego zakresu powierzonych ubezpieczonemu zadań i wykonywanych przez niego u pracodawcy czynności. A. K. jak wskazał Sąd Apelacyjny w toku procesu próbował wykazać, że w czasie tego zatrudnienia wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy prace opisane w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych w jego punkcie 32 - prace bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prace rozbiórkowe związane z ich usuwaniem. Z zebranego materiału dowodowego wynika jednak jednoznacznie, że prace tego rodzaju nie były jedynymi jak podkreślał Sąd Apelacyjny obowiązkami ubezpieczonego w badanym okresie - do jego zadań należały też naprawa lokomotyw, przedłużanie ich przebiegu i czynności w dziale wypadkowym. Nie sposób zatem skutecznie twierdzić, że prace określone w punkcie 32 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych wykonywał on w pełnym wymiarze czasu pracy. Skoro zakres zadań ubezpieczonego był znacznie szerszy i nie ograniczał się do tych wskazanych w punkcie 32 załącznika nr 1, to nie można przyjąć spełnienia przez ubezpieczonego spornej przesłanki zarówno co do okresu po dniu 31 grudnia 2008 roku - co było wymagane w art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, ani w wymiarze 15 lat przed dniem 1 stycznia 2009 roku - czego wymagał art. 49 pkt 3 tej ustawy. Konkluzja Sądu Okręgowego, że praca ubezpieczonego w badanym okresie nie była w pełnym wymiarze pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o emeryturach pomostowych zdaniem Sądu Apelacyjnego była logiczna i należycie umotywowana. Skoro odwołujący się po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy odpowiadającej pracom wymienionym w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych, to nie spełnił przesłanki uprawniającej do emerytury pomostowe; z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych. Ponadto z uwagi na niespełnienie przez ubezpieczonego przesłanki z art. 49 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, również na tej podstawie nie było możliwe jak podnosił Sąd Apelacyjny przyznanie A. K. emerytury pomostowej.

(wyrok z uzasadnieniem w sprawie o sygn. III AUa 1317/22– k. 274, k. 277-284 w aktach o sygn. VIII U 2/22 (III AUa 1317/22) załączonych do akt niniejszej sprawy)

Od w/w wyroku ubezpieczony nie wywiódł skargi kasacyjnej.

(okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 15.12.2023 r. wnioskodawca nabył prawo do emerytury powszechnej na podstawie ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Prawo do świadczenia zostało przyznane od 1.12.2023 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę.

(decyzja – k. 16-18 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Zaskarżoną decyzją z dnia 2.01.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej, z uwagi na przysługujące prawo do emerytury z systemu powszechnego wskazując, że zgodnie z art. 16 ustawy o emeryturach pomostowych, nabycie prawa do emerytury powszechnej powoduje ustanie prawa do emerytury pomostowej, a tym bardziej wyklucza możliwość przyznania prawa do emerytury pomostowej w okresie późniejszym.

(decyzja – k. nienumerowane strony plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd oparł się na powołanych wyżej dokumentach zawartych w aktach organu rentowego, aktach sprawy, jak i w załączonych do niniejszej sprawy aktach sprawy o sygn. VIII U 2/22 (III AUa 1317/22). Wskazane dokumenty nie były kwestionowane przez żadną ze stron, Sąd zaś nie miał podstaw do podważania ich mocy dowodowej z urzędu. W tym miejscu należy podkreślić, że kwestia emerytury pomostowej wnioskodawcy była już rozpatrywana przez Sąd Okręgowy w Łodzi (sygn. akt VIII U 2/22), oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi (sygn. akt III AUa 1317/22), zaś w piśmie z dnia 6.05.2024 r., jak i odwołaniu od decyzji z dnia 2.01.2024 r. wnioskodawca podniósł ponownie kwestie, które stanowiły już przedmiot rozstrzygnięcia – sprawy prawomocnie zakończonej - sygn. VIII U 2/22 (III AUa 1317/22). Stąd też wnioski dowodowe zawarte w piśmie z dnia 6.05.2024 r., w tym o zwrócenie się przez tutejszy sąd do (...) S.A. Centralnego Zakładu Spółki w Ł. o udostępnienie kserokopii formularza F/H./02 do protokołu kontroli z dnia 7.12.2012 r. nr H./98/95/12 obowiązującego w tym zakładzie pracy; przesłuchanie w charakterze świadków: osoby odpowiedzialnej za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w (...) S.A., prowadzącej kontrolę w (...) S.A w dniu 7.12.2012 r. inspektor PIP Okręgowego Inspektoratu Pracy w Ł. J. O., B. K. z firmy (...). Laboratorium (...). Pomiary BHP, na okoliczność wypowiedzenia się przez niego czy przed 2012 rokiem w (...) S.A. przeprowadzane były badania w zakresie oznaczenia substancji, metalami ciężkimi podczas prac rozbiórkowych lokomotyw na terenie należącym do tej spółki; powołanie biegłego sądowego, który mając na względzie normy prawa karnego zbadałby legalność działań pracodawcy (...) S.A w kontekście odmowy przyznania mu prawa do emerytury pomostowej - sygn. VIII U 2/22 (III AUa 1317/22), tutejszy sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Postępowanie sądowe w sprawach dotyczących ubezpieczeń społecznych wszczynane jest w rezultacie odwołania wniesionego przez ubezpieczonego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ma więc ono charakter odwoławczy. Jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Jest zatem postępowaniem kontrolnym. Badanie owej legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. Mówiąc inaczej - postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNAPiUS rok 2005, Nr 3, poz. 43.). Poza sporem jest, iż skarżący wnosząc odwołanie od decyzji z dnia 2.01.2024 roku wszczął niniejsze postępowanie sądowe. Niemniej jednak nie sprawia to, iż przedmiotem analizy tutejszego Sądu może być ponowna ocena i zasadność wydanej względem jego osoby decyzji ZUS z dnia 8 grudnia 2021 roku. Odwołanie od tej zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 12.09.2022 r. - sygn. akt: VIII U 2/22, który uprawomocnił się w wyniku oddalenia apelacji wnioskodawcy (sygn. akt: III AUa 1317/21). Innymi słowy w tym postępowaniu wnioskodawca nie mógł skutecznie podnosić argumentów (odwołanie, pismo z dnia 6.05.2024 r.), powoływać wniosków dowodowych, które dotyczyły przedmiotu rozstrzygnięcia sprawy prawomocnie zakończonej, decyzji z dnia 8 grudnia 2021 roku, która nie jest jednak w sporze. Podniesione przez wnioskodawcę w odwołaniu i piśmie z dnia 6.05.2024 r. kwestie mogłyby ewentualnie stanowić przedmiot i podstawę skargi kasacyjnej, którą wnioskodawca mógł złożyć od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji z dnia 20.09.2023 r. – sygn. akt III AUa 1317/22, o fakcie wniesienia której (o sposobie i terminie) został należycie pouczony przez Sąd Apelacyjny w Łodzi podczas ogłoszenia wyroku (k.273). Ubezpieczony podjął jednak indywidualną decyzję o niewnoszeniu skargi kasacyjnej, tym samym pozbawiając się możliwości przeprowadzenia przez Sąd Najwyższy kontroli instancyjnej prawidłowości zapadłego w stosunku do niego wyroku, w tym kontroli prawidłowości postępowania przed Sądem pierwszej instancji.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Warunki nabywania prawa do emerytury pomostowej określa ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U.2023.0.164, wersja od 1 stycznia 2024 r.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku.

Podkreślić należy, że ustawa o emeryturach pomostowych zastąpiła przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS określające zasady przyznawania emerytur w niższym wieku pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze nowymi regulacjami określającymi zasady nabywania wcześniejszych emerytur z tytułu tego rodzaju pracy. Celem tej ustawy jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w których oczekiwania osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach, na wcześniejsze przejście na emeryturę powinny zostać zaspokojone.

Wskazany wyżej cel ustawy realizują w najbardziej widoczny sposób jej przepisy określające przesłanki nabycia emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 4 ustawy prawo do emerytury pomostowej, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.,

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,

3 osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn,

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn,

6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3,

Art. 3 ust. 1 tej ustawy stanowi zaś, że prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Ustęp zaś 3 art. 3 wskazuje, że prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy prace, o których mowa w ust. 1 lub w ust. 3, w pełnym wymiarze czasu pracy.

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej przez osoby niespełniające warunku z art. 4 pkt 6 przewiduje art. 49 omawianej ustawy. Według tego artykułu prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przepis ten zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony i wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

W myśl art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Związanie stron, o którym mowa w powołanym przepisie, polega na związaniu tych osób dyspozycją zawartej w sentencji wyroku skonkretyzowanej, zindywidualizowanej i trwałej normy prawnej wywiedzionej przez sąd z norm generalnych i abstrakcyjnych zawartych w przepisach prawnych. Inne sądy, organy państwowe oraz organy administracji publicznej, rozstrzygające w sprawach innych niż karne, są związane prejudycjalnie, czyli nie mogą dokonać odmiennej oceny prawnej roszczenia niż zawarta w prejudykacie, ale także nie mogą dokonać odmiennych ustaleń faktycznych. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że moc wiążąca orzeczenia odnosi się tylko do treści jego sentencji, a nie uzasadnienia (wyrok SN z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 702/04, Lex nr 402284). Nie mają zatem mocy wiążącej ani poglądy prawne wyrażone w uzasadnieniu orzeczenia (wyrok SN z dnia 13 marca 2008 r., III CSK 284/07, Lex nr 380931), ani motywy i ustalenia faktyczne zawarte w uzasadnieniu (wyrok SN z dnia 15 listopada 2007 r., II CSK 347/07, Lex nr 345525). Według Sądu Najwyższego, przedmiotem prawomocności materialnej jest bowiem ostateczny rezultat rozstrzygnięcia, a nie przesłanki, które do niego doprowadziły. Sąd przy wydaniu wyroku nie jest związany zarówno ustaleniami faktycznymi poczynionymi w innej sprawie, jak i poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu zapadłego w niej wyroku (wyrok SN z dnia 21 czerwca 2007 r., IV CSK 63/07, Lex nr 485880). Natomiast zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia mogą mieć znaczenie dla ustalenia zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia w rozumieniu art. 365 § 1 (tak wyrok SN z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/06, OSNC-ZD 2008, nr A, poz. 20). Nie zmienia to jednak faktu , że określone w art. 365 KPC związanie stron, sądów i innych podmiotów i osób treścią prawomocnego orzeczenia wyraża nakaz przyjmowania przez nie, że w objętej nim sytuacji stan prawny przedstawiał się tak, jak to wynika z sentencji wyroku (wyr. SN z 23.6.2009 r., II PK 302/08, L.; wyr. SN z 15.11.2007 r., II CSK 347/07, L.).

Na gruncie badanej sprawy odwołujący we wniosku o świadczenie stanowiącym asumpt do wydania zaskarżonej decyzji wywodził, iż spełnia przesłanki do przyznania emerytury pomostowej. W odwołaniu od zaskarżonej decyzji skarżący ponownie podnosił, iż w czasie zatrudnienia w (...) S.A. wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy prace opisane w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych w jego punkcie 32 – prace bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prace rozbiórkowe związane z ich usuwaniem.

Mając to na uwadze w kontekście wyżej przytoczonych przepisów, a także uwzględniając zakres mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia – wyroku Sądu Okręgowego VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12.09.2022 r. w sprawie sygn. akt VIII U 2/22, który uprawomocnił się w wyniku oddalenia apelacji wnioskodawcy przez Sąd Apelacyjny w Łodzi (sygn. akt: III AUa 1317/21)- wskazać należy, iż kwestia wykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej w okresie zatrudnienia w (...) S.A. Zakładzie (...) w Ł., a następnie w (...) S.A. C. (...) w Ł. jako objęta przedmiotem w/w postępowania nie może byś obecnie rozstrzygana. Sąd Okręgowy orzekając bowiem o braku prawa wnioskodawcy do emerytury pomostowej w wyroku z 12.09.2022 r. w sposób wiążący przesądził, że skoro odwołujący się po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy odpowiadającej pracom wymienionym w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych, to nie spełnił przesłanki uprawniającej do emerytury pomostowej; z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych. Ponadto odwołujący nie spełnił również przesłanki z art. 49 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, w związku z czym również na tej podstawie nie było możliwe przyznanie mu emerytury pomostowej. Co za tym idzie w chwili obecnej brak podstaw do czynienia w tym zakresie ustaleń odmiennych. Tym samym okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) S.A. w żadnym razie nie może determinować innego rozstrzygnięcia w kwestii prawa ubezpieczonego do emerytury pomostowej.

Idąc dalej, w tym miejscu należy podkreślić, że emerytury pomostowe zostały wprowadzone do systemu ubezpieczeń społecznych przez ustawę, która weszła w życie 1 stycznia 2009 r. i dotyczą ubezpieczonych zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Zastąpiły one emerytury w niższym wieku przyznawane na podstawie ustawy 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Cechą charakterystyczną emerytur pomostowych jest ich przejściowy charakter, zgodnie bowiem z art. 16 ustawy, prawo do tego świadczenia ustaje z dniem: poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, która jest ustalona decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach, bądź osiągnięcia przez uprawnionego wieku: 60 lat - w przypadku kobiet i 65 lat - w przypadku mężczyzn, jeżeli uprawniony nie ma prawa do emerytury ustalonego decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach lub też w razie śmierci uprawnionego.

Emerytura pomostowa jest zatem świadczeniem, które przysługuje jedynie w sytuacji braku uprawnień do emerytury przysługującej z systemu powszechnego.

Natomiast jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, decyzją z dnia 15.12.2023 r. wnioskodawca nabył prawo do emerytury powszechnej na podstawie ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Prawo do świadczenia zostało przyznane od 1.12.2023 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę.

Skoro zatem art. 16 ustawy o emeryturach pomostowych przewiduje, że nabycie prawa do emerytury powszechnej, które to prawo wnioskodawca nabył od 1.12.2023 r. powoduje ustanie prawa do emerytury pomostowej, to tym bardziej wyklucza możliwość przyznania prawa do emerytury pomostowej w okresie późniejszym. W tym kontekście bez znaczenia pozostawał zatem złożony przez wnioskodawcę do ZUS wniosek z dnia 11.12.2023 r. dotyczący przyznania mu prawa do emerytury pomostowej. Przyznanie prawa do emerytury na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS wyłącza możliwość rozważania kwestii dotyczących przyznania prawa do emerytury pomostowej (art. 16 wskazanej ustawy).

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c., oddalił odwołanie.