Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 stycznia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił N. T. (1) prawa do renty socjalnej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 5 stycznia 2018 r. nie stwierdziła u N. T. (1) całkowitej niezdolności do pracy i tym samym brak jest podstaw do przyznania jej prawa do renty socjalnej.

/decyzja k.8 plik I akt ZUS/

W dniu 12 lutego 2018 r. N. T. (1) złożyła odwołanie od ww. decyzji. Wnioskodawczyni wskazała , że stan jej zdrowia , a w szczególności schorzenia natury psychiatrycznej ( anoreksja oraz bulimia) , gastrologicznej oraz kardiologicznej sprawiają , że nie może ona podjąć zatrudnienia oraz samodzielnie funkcjonować , co uzasadnia przyznanie jej prawa do renty socjalnej.

/odwołanie k.3 – 6/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu odpowiedzi pełnomocnik organu rentowego przytoczył argumentację jak w treści zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.7 – 7 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni N. T. (2) urodziła się (...) , z zawodu jest technikiem administracji , a w swojej karierze zawodowej pracowała jako pracownik biurowy.

/okoliczności bezsporne/

Wnioskodawczyni jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (orzeczonym do 30 kwietnia 2019 r. – przyczyna 02 - P).

/okoliczność bezsporna/

W dniu 20 listopada 2018 r. N. T. (2) złożyła wniosek o ustalenie prawa do renty socjalnej.

/wniosek k.1 – 4 plik I akt ZUS/

Lekarz orzecznik po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznał u wnioskodawczyni: uporczywe zaburzenia nastroju , zaburzenia odżywiania , anoreksję typu bulimicznego , mieszane zaburzenia osobowości , wirusowe zapalenie wątroby typu B. Orzeczeniem z dnia 6 grudnia 2017 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

/opinia lekarska z dnia 6 grudnia 2017 r. k.182 – 184 plik II akt ZUS , orzeczenie k. 6 – 6 odwrót plik I akt ZUS/

W związku ze zgłoszonym sprzeciwem od orzeczenia lekarza orzecznika, sprawa N. T. (2) została skierowana do komisji lekarskiej ZUS.

/okoliczność bezsporna/

Komisja lekarska ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania wnioskodawczyni oraz po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznała u N. T. (2) : zaburzenia odżywiania – anoreksję , zaburzenia osobowości , hypercholestrolemię , przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka , osteoporozę , zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa bez ograniczeń sprawności ruchowej , nawrotowe infekcje dróg moczowych. Orzeczeniem z dnia 5 stycznia 2018 roku komisja lekarska ZUS uznała, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

/opinia lekarska z dnia 5 stycznia 2018 r. k.187 - 189 plik II akt ZUS , orzeczenie k. 7 – 7 odwrót plik II akt ZUS/

Powyższe orzeczenie komisji lekarskiej legło u podstaw wydania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaskarżonej decyzji

/decyzja k.8 plik I akt ZUS/

U N. T. (2) stwierdzono: jadłowstręt psychiczny ( od 2002 r.) ze znacznym niedoborem wagi i napadową bulimią z następowymi wymiotami , zaburzenia osobowości z myślami samobójczymi , polipowatość żołądka – stan po polipektomii ( luty 2016 r.) , objawy zespołu jelita drażliwego , nawracające infekcje dróg moczowych. Wnioskodawczyni jest w pełni wydolna krążeniowo i oddechowo , a ciśnienie tętnicze krwi wykazuje wartości prawidłowe. Polipy żołądka mają charakter zmian łagodnych i wymagają okresowej kontroli gastroskopowej. Niedobór masy ciała spowodowany zaburzeniami o charakterze psychicznym występuje od 2002 r. Brak podstaw do stwierdzenia internistycznych przyczyn uzasadniających orzeczenie całkowitej niezdolności do pracy.

/opinia biegłego specjalisty chorób wewnętrznych L. P. k.14 – 16/

Na podstawie analizy akt sprawy oraz wyników badania psychologicznego u badanej N. T. (2) stwierdzono występowanie: stanów obniżonego nastroju , stanów niepokoju i lękowych , skłonności do koncentrowania się na dolegliwościach somatycznych i somatyzacji objawów , skłonności do chwiejności emocjonalnej , obniżonej sprawności dojrzałych mechanizmów obronnych osobowości. U wnioskodawczyni stwierdzono również zaznaczenie się skłonności do agrawacji trudności osobowościowych.

/opinia biegłego sądowego psychologa klinicznego G. J. k.18 – 19/

U wnioskodawczyni rozpoznano: zaburzenia odżywiania – anoreksję , mieszane zaburzenia depresyjno – lękowe oraz zaburzenia osobowości. N. T. (2) jest leczona psychiatrycznie – ambulatoryjnie z przerwami od czasu szkoły podstawowej z powodu zaburzeń odżywiania i zaburzeń lękowych. Wnioskodawczyni była jeden raz hospitalizowana psychiatrycznie w 2012 r. , po samobójczej próbie lekowej. Badana bez objawów z kręgu psychotycznego , bez istotnie chorobowo obniżonego nastroju , jest sprawna intelektualnie. U badanej występują zaburzenia odżywiania – anoreksja , zaburzenia depresyjno – lękowe i zaburzenia osobowości. Z przyczyn psychiatrycznych wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

/opinia biegłego sądowego psychiatry G. P. k.21 – 23/

U N. T. (2) rozpoznano: niewielkie zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z bardzo dobrze zachowaną jego ruchomością i z pełną , dobrą mobilnością badanej , osteoporozę wymagającą systematycznego , konsekwentnego leczenia farmakologicznego. U wnioskodawczyni rozpoznano również znaczną niedowagę w przebiegu anoreksji. Stwierdzone zmiany nie ograniczają czynności ruchu badanej w stopniu dającym podstawę do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

/opinia biegłego sądowego ortopedy E. B. k.91 – 93/

Wnioskodawczyni znajduje się w dość dobrym stanie ogólnym w zakresie wydolności krążenia i oddychania. U N. T. (2) nie stwierdzono ostrych objawów korzeniowych, zaburzeń statyki ciała , oczopląsu , cech klinicznych , zespołu cieśni nadgarstków , anemii. Wnioskodawczyni zachowuje dobrą ruchomość w zakresie stawów kręgosłupa , jak i dużych stawów kończyn oraz siłę chwytu i sprawność palców obu rąk. Dominującym u wnioskodawczyni schorzeniem jest schorzenie natury psychiatrycznej , a stan jej zdrowia jest stabilny. Zasadnicze znaczenie w ocenie zdolności wnioskodawczyni do pracy ma opinia biegłego psychiatry oraz psychologa. Przeprowadzone badania somatyczne oraz laboratoryjne nie wykazały u wnioskodawczyni zmian , które skutkowałyby u niej całkowitą niezdolnością do pracy. Wprawdzie wnioskodawczyni zgłasza fobię w stosunku do osób , które są do niej wrogo nastawione , to jednak nie wykazuje ona fobii wobec wszystkich osób i tym samym możliwym jest stworzenie wnioskodawczyni takiego stanowiska pracy , które będzie eliminowało to zagrożenie ( np. stanowisko pracy w otoczeniu osób życzliwych wnioskodawczyni , bądź samodzielnie stanowisko pracy niewymagające kontaktu z innymi osobami ).Obecny stopień naruszenia sprawności organizmu wnioskodawczyni nie daje podstaw do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

/opinia k.104 – 109 oraz ustna opinia uzupełniająca min.00:01:19 – 00:15:57 rozprawy z dnia 17 kwietnia 2019 r. , płyta CD k.125 biegłego sądowego z dziedziny medycyny pracy P. R./

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów w postaci orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS, wniosku o przyznanie renty, opinii lekarskich.

W toku postępowania wnioskodawczyni zakwestionowała ustalenia komisji lekarskiej ZUS wskazujące, że nie jest ona całkowicie niezdolna do pracy.

Celem weryfikacji stanowiska wnioskodawczyni Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: internisty , psychologa, psychiatry , ortopedy oraz medycyny pracy.

Złożone w sprawie opinie są jasne, zostały sporządzone przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi wnioskodawczyni, w oparciu analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej i jej bezpośrednie badanie. Podnieść w tym miejscu należy, że opinia biegłego sądowego psychologa ma charakter pomocniczy dla biegłego psychiatry i to na jej podstawie może on wydać pełną opinię w sprawie.

Sąd oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanych w sprawie biegłych. W ocenie Sądu złożone do sprawy opinie nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegli wydali opinie po przeprowadzeniu stosownych badań i analizie dostępnej dokumentacji lekarskiej wnioskodawczyni. Określili schorzenia występujące u wnioskodawczyni oraz ocenili ich znaczenie dla jej zdolności do pracy, odnosząc swą ocenę do kwalifikacji zawodowych. Zdaniem Sądu, opinie biegłych są rzetelne, zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, a wynikające z nich wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione.

Sąd oddalił wnioski dowodowe strony odwołującej się , gdyż w ocenie Sądu przeprowadzenie tych wniosków w niniejszej sprawie było zbędne i zmierzałoby jedynie do wydłużenia postępowania. Podkreślić także należy ,że pełnomocnik wnioskodawczyni w istocie nie zgłosił żadnych zastrzeżeń do wydanych w niniejszej sprawie opinii biegłych , a konieczność powołania innego biegłego sądowego psychologa i innego biegłego sądowego psychiatry uzasadniał faktem ,iż wskazani przez niego biegli są specjalistami zajmującymi się chorobą anoreksji , a zatem posiadają pełną wiedzę na temat przebiegu tego schorzenia. W ocenie Sądu nie sposób podzielić przedstawionej przez pełnomocnika wnioskodawczyni argumentacji , gdyż wskazani biegli nie są specjalistami zajmującymi się chorobą anoreksji , a ilość diagnozowanych przez nich przypadków nie wyróżnia ich spośród innych biegłych w tych dziedzinach. Okoliczność zaś , że stan zdrowia wnioskodawczyni ulega systematycznemu pogorszeniu nie ma istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, ponieważ biegli mieli dokonać oceny stanu zdrowia na dzień wydania decyzji. Sąd nie znalazł zatem podstaw do zakwestionowania , czy też uzupełnienia złożonych w niniejszej sprawie opinii . Zaznaczyć także należy, że w świetle art. 286 k.p.c. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku, II CR 817/73 niepubl.). Dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy konieczność dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych nie występowała. Wskazać również należy, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych, jedynie wtedy gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku II CR 817/73, nie publ.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art.4 ust.1 i 2 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2018 r. , poz. 1340) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1)przed ukończeniem 18 roku życia;

2)w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia;

3)w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej,

przy czym osobie, która spełnia powyższe warunki przysługuje renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała albo renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Stosownie do treści art.5 ww. ustawy ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik Zakładu (…), na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270).

W myśl art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1).

Stosownie do art. 14 ust. 1 i 2a ww. ustawy o emeryturach i rentach oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia m. in. daty powstania niezdolności do pracy, trwałości niezdolności do pracy, związku przyczynowego niezdolności do pracy z określonymi okolicznościami dokonuje lekarz orzecznik ZUS, od którego orzeczenia osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej Zakładu w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia.

W niniejszym postępowaniu istota sporu sprowadziła się do rozstrzygnięcia czy i kiedy u wnioskodawczyni powstała całkowita niezdolność do pracy. Komisja lekarska ZUS w wydanym orzeczeniu , będącym podstawą wydania zaskarżonej decyzji , jednoznacznie wskazała bowiem, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy i tym samym nie spełniła podstawowej przesłanki określonej w art.4 ustawy o rencie socjalnej.

Zebrany w niniejszym postępowaniu materiał dowodowy nie pozwolił jednak zakwestionować prawidłowości zaskarżonej przez wnioskodawczynię decyzji. W złożonych opiniach biegli szczegółowo odnieśli się jego do stanu zdrowia i możliwości wykonywania przez wnioskodawczynię pracy zarobkowej. Ze złożonych w niniejszej sprawie opinii wynika, że występujące u wnioskodawczyni schorzenia nie dają podstaw do orzeczenia, że nie może ona wykonywać żadnej pracy zarobkowej. Co więcej , ze złożonej przez biegłego w dziedzinie medycyny pracy opinii wynika , że w stosunku do wnioskodawczyni możliwym jest stworzenie takiego stanowiska pracy , które będzie eliminowało występującą u niej fobię w stosunku do osób , które są do niej wrogo nastawione.

Podkreślić w tym miejscu należy, że przy ocenie opinii biegłych lekarzy Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego. Odmienne ustalenie w tej mierze może być dokonane tylko na podstawie opinii innych biegłych lekarzy, jeżeli ich opinia jest bardziej przekonywująca oraz wszechstronnie przedstawia kwestię nasuwającą wątpliwości w sprawie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 roku, II URN 228/87, (...)). Jednakże opinię innego biegłego sądowego Sąd może dopuścić jedynie wtedy, gdy opinia, która została już złożona do sprawy zawiera istotne braki, względnie nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku, II CR 817/73, niepubl).

Wprawdzie wnioskodawczyni jest osobą o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z powodu schorzeń psychiatrycznych , to odnosząc się jednak do powyższego należy wskazać, że zgodnie z treścią art.2 punkt 10 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 511) niepełnosprawności - oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art.4 ust. 2 ww. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).

Pojęcie niepełnosprawności jest pojęciem szerszym niż pojęcie niezdolności do pracy w rozumieniu ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obejmuje swym zakresem niezdolność do wykonywania zatrudnienia, co znajduje wyraz w określeniu osoby niepełnosprawnej jako tej, która uzyskała orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, na podstawie odrębnych przepisów. W konsekwencji więc, każda osoba niezdolna do pracy jest osobą niepełnosprawną, choć nie każda osoba niepełnosprawna jest osobą niezdolną do pracy. Na gruncie obowiązującego prawa nie ma podstaw do utożsamiania niepełnosprawności i niezdolności do pracy i negowania istniejących między nimi różnic. Różnice występują zarówno w płaszczyźnie definicyjnej, jak i w zakresie orzekania o niepełnosprawności i niezdolności do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2003 roku, II UK 386/02, Lex 107174). W uzasadnieniu cytowanego wyroku Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż że nie w każdym przypadku niepełnosprawność w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej pokrywa się z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po pierwsze ustawa o rehabilitacji zawodowej (…) wiąże zaliczenie do stopnia niepełnosprawności ze zdolnością do wykonywania zatrudnienia, a nie z niezdolnością do pracy w rozumieniu przepisów rentowych. Po drugie niepełnosprawność oznacza nie tylko naruszenie sprawności organizmu, ale również utrudnienie, ograniczenie bądź niemożliwość wypełniania ról społecznych jako elementu uczestnictwa w życiu społecznym. Gdyby ustawodawca chciał utożsamiać niezdolność do pracy i niepełnosprawność to po pierwsze nie ustanowiłby dwóch odrębnych trybów ustalania tych kwestii, a w sytuacji istnienia dwóch trybów, wprowadziłby ewentualną zależność obu ustaleń. Tymczasem zależność taka wynika z art.5 ww. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i dotyczy wyłącznie orzeczeń lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS ustalających niezdolność do pracy.

Reasumując, wnioskodawczyni nie spełnia podstawowej przesłanki o jakiej mowa w art.4 ust.1 ww. ustawy o rencie socjalnej i tym samym na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c., Sąd oddalił odwołanie jako niezasadne.

S.B.