Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 grudnia 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - (...) Oddział w Ł. stwierdził, że każdy z likwidatorów Stowarzyszenia Zespołu Szkół (...) – (...) w osobach: W. P., B. S. (1), A. D., P. P. i R. B. ponosi solidarną odpowiedzialność całym swoim majątkiem wraz z pozostałymi likwidatorami za zobowiązania wskazanego Stowarzyszenia z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 16 576,54 zł, w tym na:

1)  FUS za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r.:

należność główna – 8 161,15 zł,

odsetki za zwłokę liczone na dzień 21.12.2022 r. – 3 746,00 zł,

koszty egzekucyjne -92,89 zł,

ogółem 12 000,04 zł,

2)  FUZ za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r.:

należność główna – 3025,38 zł,

odsetki za zwłokę liczone na dzień 21.12.2022 r. - 1395,00 zł,

ogółem 4.420,38 zł,

3)  Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r.:

należność główna - 123,12 zł,

odsetki za zwłokę liczone na dzień 21.12.2022 r. - 1395,00 zł,

ogółem 156,12 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że Zespół Szkół (...) – (...) jest stowarzyszeniem, które było zobowiązane do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP, z czego nie wywiązało się prawidłowo i w związku z tym powstało na koncie płatnika zadłużenie w łącznej wysokości 16 567,54 zł.

Zakład podał, że w stosunku do Stowarzyszenia prowadzone było postępowanie egzekucyjne przez Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., które okazało się nieskuteczne - na podstawie tytułów wykonawczych dokonano zajęcia rachunku bankowego w (...) SA oraz nadpłaty w podatku dochodowym w (...) Ł..

Zdaniem organu rentowego zgromadzona w sprawie dokumentacja wskazuje, że zostały wykorzystane wszystkie możliwości mające na celu zaspokojenie należności objętych tytułami wykonawczymi, w dniu 22 kwietnia 2022 r. Dyrektor Oddziału wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, zaś z akt rejestrowych KRS wynika, że w dniu 12 października 2017 r. został złożony wniosek o otwarcie likwidacji, likwidatorami zostali wyznaczeni: W. P., B. S. (1), A. D., P. P. i R. B.; wykreślenie Stowarzyszenia z KRS nastąpiło w dniu 31 maja 2019 r. (postanowienie prawomocne od 12 lipca 2019 r.) po przeprowadzonym postępowaniu likwidacyjnym.

Zakład argumentował, że odpowiedzialność likwidatora obejmuje zaległości z tytułu zobowiązań, których termin płatności upłynął w czasie pełnienia przez niego obowiązków członka zarządu; w sprawie zaistniały przesłanki uzasadniające przeniesienie odpowiedzialności na wskazanych w decyzji likwidatorów za zobowiązania składkowe stowarzyszenia jako płatnika składek, gdyż:

1) egzekucja wobec tego stowarzyszenia okazała się bezskuteczna,

2) w okresie, kiedy powstało wymienione w sentencji zadłużenie wymienione osoby pełniły funkcje likwidatorów,

3) nie składano wniosku o ogłoszenie upadłości,

4) nie wskazano mienia, z którego możliwe byłoby zaspokojenie zobowiązań w znacznej części.

Zakład podał także, że w dniach 20 października 2022 r. i 3 listopada 2022 r. wpłynęły do ZUS pisma byłych likwidatorów - R. B. i P. P., informujące, że Zespół Szkół (...) – (...) nie posiadał majątku oraz, że likwidatorzy biorący udział w likwidacji stowarzyszenia nie pobierali z tego tytułu wynagrodzenia. Zdaniem ZUS wskazane w tych pismach okoliczności nie zwalniają ww. likwidatorów Stowarzyszenia z odpowiedzialności za zobowiązania Stowarzyszenia.

/decyzja w aktach ZUS k. 29-32/

R. B. złożył odwołanie od powyższej decyzji (prawidłowo uzupełnione w zakresie braków formalnych poprzez jego podpisanie w dniu 17 marca 2023 r.), w którym przyznał, że nie jest sporne, iż stowarzyszenie uległo likwidacji i jednocześnie wskazał, że nie zgadza się z ustaleniami organu rentowego, ponieważ na skutek umorzenia postępowania przez sąd z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej, stowarzyszenie nadal ma roszczenie wobec (...) Ł. o zwrot dotacji i z tego majątku można byłoby doprowadzić do zaspokojenia ZUS. Skarżący w konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu. /odwołanie - k. 3 – 5, pismo procesowe pozwanego - k. 30, odwołanie uzupełnione co do braków formalnych - k. 32-34, zarządzenie z 3.04.2024 r. - k. 19, zarządzenie z dnia 9.05.2024 r. – k. 41/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie z uwagi na brak formalny w postaci barku podpisu odwołującego się pod złożonym odwołaniem, ewentualnie po uzupełnieniu tego braku wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od skarżącego na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych w kwocie 3600 zł.

W uzasadnieniu podał, że zaskarżona decyzja została wydana w stanie faktycznym, w którym (...) uległo likwidacji i zostało wykreślone z KRS, co jest równoznaczne z udowodnieniem przesłanki bezskuteczności egzekucji, natomiast wskazanie mienia, z którego możliwa byłaby egzekucja dotyczy mienia istniejącego aktualnie, co powoduje, że przesłanka ta nie jest możliwa do spełnienia.

/odpowiedź na odwołanie k.14 – 15/

Na rozprawie w dniu 12 grudnia 2023 r. wnioskodawca poparł odwołanie, pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie, zainteresowani W. P., P. P. i A. D. przyłączyli się do stanowiska wnioskodawcy, oświadczyli, że nie odwołali się od spornej decyzji oraz, że rozumieją, iż w przypadku zwolnienia wnioskodawcy z odpowiedzialności ich odpowiedzialność może się zwiększyć . Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania, wskazując, że wobec zainteresowanych decyzją – wobec jej niezaskarżenia - jest prawomocna.

/stanowiska stron e-prot. z 12.12.2023 r.: 00:02:22-00:15:24/

Na rozprawie w dniu 15 lutego 2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o nieobciążanie wnioskodawcy ani zainteresowanych, których reprezentuje, tj. W. P. i A. D. kosztami zastępstwa procesowego. Zainteresowany P. P. podtrzymał dotychczasowe stanowisko. Zainteresowana B. S. (1) nie stawiła się, przy czym zainteresowana W. P. wyjaśniła, że B. S. (1) jest partnerką jej syna i wiedziała o terminie rozprawy. Pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie odwołania, sygnalizując konflikt interesów pomiędzy zainteresowanymi a wnioskodawcą. / stanowiska stron e-prot. z 15.02.2024 r.: 00:00:25-00:10:34/

W piśmie procesowym z dnia 20 lutego 2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy oraz zainteresowanych: W. P., P. P., A. D. i B. S., w imieniu wnioskodawcy poparł odwołanie, wskazując, że zaskarża sporną decyzję w całości i wniósł zmianę tej decyzji poprzez zwolnienie wszystkich likwidatorów z ponoszenia odpowiedzialności za należności składkowe objęte sporną decyzją, ewentualnie zaś wniósł o uchylenie tej decyzji.

Pełnomocnik wnioskodawcy i zainteresowanych zarzucił organowi rentowemu:

1.  naruszenie art. 116 § 1 w zw. z art. 116 a i art. 116 b Ordynacji podatkowej poprzez obciążenie likwidatora odpowiedzialnością, pomimo że zachodzi przesłanka wyłączająca odpowiedzialność – skarżący nie mieli obowiązku złożenia wniosku o upadłość Stowarzyszenia ze względu na prowadzenie jedynie działalności edukacyjnej statutowej, z wyłączeniem działalności gospodarczej, wskazując, że w sytuacji złej sytuacji finansowej w grę wchodzi tylko likwidacja Stowarzyszenia,

2.  rażące naruszenie prawa proceduralnego w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej poprzez zaniechanie wyjaśnienia korzystnych dla odwołującego się okoliczności oraz art. 122 i art. 187 ww. ustawy poprzez zaniechanie dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy.

Dodatkowo pełnomocnik skarżącego podniósł zarzut przedawnienia wydania decyzji o odpowiedzialności likwidatorów za zaległości składkowe. Argumentował, że skarżona decyzja została wydana 21 grudnia 2022 r., natomiast doręczona została na początku 2023 r, a zatem z przekroczeniem terminu z art. 118 par. 1 Ordynacji podatkowej. Wskazał, że również po myśli art.25 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zarzut przedawnienia jest zasadny, gdyż należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne.

Ponadto pełnomocnik skarżącego argumentował, że po stronie stowarzyszenia brak był zdolności upadłościowej, ponieważ prowadziło ono jedynie działalność edukacyjną, a nie działalność gospodarczą. Powołał się na to, że ustanowieni przez sąd likwidatorzy spółek - art. 276 par. 3 k.s.h., nie ponoszą odpowiedzialności na podstawie tego przepisu. Argumentował, że likwidatorzy nie otrzymywali z tego tytułu żadnego wynagrodzenia, a także, że przepis wprowadzający odpowiedzialność likwidatorów wszedł w życie 1 stycznia 2016 r. i likwidatorzy byli przekonani, że w ich przypadku nie było potrzeby zgłaszania wniosku o upadłość lub restrukturyzację, bo jedynie prowadzili działalność statutową edukacyjną. Podkreślił, że likwidatorzy uważali, że skoro zgłosili wniosek do KRS o likwidację i wykreślenie z KRS to nad tym postępowaniem nadzór sprawował Sąd Rejestrowy, co ich zdaniem zastępuje i jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o upadłość i upadłością. Wywodził, że skutkiem tego powinno być uznanie, że likwidatorzy złożyli we właściwym czasie wniosek o postępowanie likwidacyjne, a wierzyciel składkowy i tak nie został zaspokojony, to nie powinni oni ponosić odpowiedzialności za zaległości składkowe. Podkreślił też, że dopiero gdy egzekucja wobec podatnika okaże się w całości lub w części bezskuteczna można wydać decyzję o odpowiedzialności członka zarządu, a bez stwierdzenia bezskuteczności egzekucji nie jest możliwe wydanie takiej decyzji. Podniósł, że likwidator musi wykazać przesłankę egzoneracyjną, akcentując, że to na organie administracyjnym spoczywa ciężar dowodowy wykazania tych okoliczności, zwłaszcza gdy członek zarządu przedstawia niepełny materiał dowodowy. W konkluzji stwierdził, że niedopuszczalne jest przerzucanie całego ciężaru dowodowego na członka zarządu w zakresie wykazania przesłanek egzoneracyjnych.

/ pismo k. 210-213/

Na rozprawie w dniu 19 marca 2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy i zainteresowanych poparł odwołanie w imieniu wnioskodawcy i przyłączył się do odwołania w imieniu zainteresowanych, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego zarówno od wnioskodawcy, jak i zainteresowanych. /stanowiska stron – e-prot. z 19.03.2024 r.: 00:08:55-00:12:22/

Na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy i wszystkich zainteresowanych podtrzymał stanowisko w sprawie, a nadto złożył pismo procesowe, w którym dodatkowo podniósł zarzut nieudowodnienia żądanej kwoty 16 576,54 zł, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zobowiązał się do złożenia rozliczenia konta płatnika, z którego będzie wynikała sporna należność. /stanowiska stron e-prot. z 25.04.2024 r. 00:02:00-00:12:06, pismo k. 256-257/

Na ostatnim terminie rozprawy w dniu 27 sierpnia 2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy i zainteresowanych poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie solidarnie kosztów zastępstwa procesowego od wszystkich uczestników w kwocie 600 zł wraz z ustawowymi odsetkami . /stanowiska stron e-prot. z 27.08.2024 r.: 00:04:32, 00:22:47, 01:15:11/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) w Ł. (dalej także Stowarzyszenie) został wpisany do rejestru KRS stowarzyszeń pod numerem (...).

Przedmiotem działalności Stowarzyszenia była wyłącznie działalność edukacyjna polegająca na prowadzeniu szkół medycznych. Stowarzyszenie nie prowadziło działalności gospodarczej.

Od 27 listopada 2002 r. w skład zarządu wchodzili: W. P. jako prezes i K. G. jako wiceprezes. Od 31 sierpnia 2007 r. K. G. złożyła rezygnację z funkcji wiceprezesa zarządu, a na jej miejsce od tej daty na wieceprezesa został powołany P. P.. W dniu 12 października 2017 r. Walne Zebranie Stowarzyszenia podjęło uchwałę o rozwiązaniu Stowarzyszenia, otwarciu likwidacji i wyznaczeniu likwidatorów w osobach zainteresowanych, tj. W. P., P. P., A. D., B. S. (1) oraz odwołującego się – R. B..

W dniu 30 czerwca 2018 r. likwidatorzy zatwierdzili sprawozdanie finansowe Stowarzyszenia za 2017 r., który został zamknięty stratą w kwocie 147.429,02 zł.

W dniu 31 marca 2019 r. przyjęli sprawozdanie finansowe sporządzone na dzień zakończenia likwidacji tj. 12 października 2018 r., z którego wynika, że wynik finansowy Stowarzyszenia za 2018 r. zamknął się stratą w kwocie 9.678,42 zł.

W dniu 31 maja 2019 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi XX Wydział Gospodarczy wykreślił Stowarzyszenie z KRS.

/okoliczności niesporne – wynikające z KRS, a nadto protokół z Walnego Zebrania k. 216, przyjęte sprawozdanie finansowe Stowarzyszenia za 2017 r. k. 217, informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego za 2018 r. k. 218-221, bilans sporządzony na dzień 12.10.2018 r. k. 222-223, rachunek zysków i strat za okres od 1.01.2018 r. do 12.10.2018 r. k. 224, jednostronny rachunek zysków i strat z uwzględnieniem bufora k. 225, obroty kont aktywnych za okres XII 2018 r. z uwzględnieniem bufora z bilansem otwarcia k. 226, zeznania świadka K. Z. e-prot. z 19.03.2024 r.: 00:25:30-00:32:12, przesłuchanie wnioskodawcy e-prot. z 19.03.2024 r.: 00:51:01-01:05:39 w zw. z e-prot. z 27.08.2024 r.: 00:23:44, 01:12:53, zeznania zainteresowanej W. P. e-prot. z 19.03.2024 r.: 01:08:55-01:17:28, 01:30:25, e-prot. z 27.08.2024 r.: 00:33:37, zeznania zainteresowanej A. D. e-prot. z 19.03.2024 r.: 01:19:41-01:21:07, e-prot. z 27.08.2024 r.: 00:50:35, zeznania zainteresowanego P. P. e-prot. z 19.03.2024 r.: 01:22:42/

R. B. nie był członkiem Zarządu Stowarzyszenia. / przesłuchanie wnioskodawcy e-prot. z 19.03.2024 r.: 00:51:01-01:05:39 w zw. z e-prot. z 27.08.2024 r.: 00:23:44, 01:12:53,/

W okresie objętym zaskarżoną decyzją likwidatorami Stowarzyszenia byli zainteresowani: W. P., P. P., A. D., B. S. (1) oraz odwołujący się – R. B., który pełnił funkcję Przewodniczącego Komisji Likwidacyjnej. Likwidatorzy za tę pracę nie otrzymywali żadnego wynagrodzenia. /zeznania świadka K. Z. e-prot. z 19.03.2024 r.: 00:25:30-00:32:12, przesłuchanie wnioskodawcy e-prot. z 19.03.2024 r.: 00:51:01-01:05:39 w zw. z e-prot. z 27.08.2024 r.: 00:23:44, 01:12:53, zeznania zainteresowanej W. P. e-prot. z 19.03.2024 r.: 01:08:55-01:17:28, 01:30:25, e-prot. z 27.08.2024 r.: 00:33:37, zeznania zainteresowanej A. D. e-prot. z 19.03.2024 r.: 01:19:41-01:21:07, e-prot. z 27.08.2024 r.: 00:50:35, zeznania zainteresowanego P. P. e-prot. z 19.03.2024 r.: 01:22:42/

Stowarzyszenie zatrudniało pracowników i zleceniobiorców i w związku z tym jako płatnik składek było zobowiązane do opłacenia należnych składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, (...). /okoliczność niesporna/

Sytuacja finansowa Stowarzyszenia była zła już w 2015 r. i w 2016 r. Stowarzyszenie prowadziło działalność edukacyjną w około pięciu szkołach medycznych. Źródłem finansowania Stowarzyszenia były dotacje oświatowe, których przeznaczeniem może być jedynie finansowanie działalności edukacyjnej oraz czesne opłacane przez uczniów. Kondycja finansowa stowarzyszenia pogarszała się od 2016 roku, a wpływ na taką sytuację miała przede wszystkim utrata wpływów z dotacji oświatowych ze strony (...) Ł., które zostały zmniejszone z 400 zł na jednego ucznia do 70 zł. We wcześniejszych latach 2008-2009 Stowarzyszenie także miało problem z dotacjami z (...) Ł.. W 2016 r. Stowarzyszenie wniosło sprawę do WSA w Łodzi o nienależne obniżenie dotacji przez Urząd Miasta Ł. w 2016 r., którą wygrało i zasądzono na rzecz Stowarzyszenia kwotę 79 000 zł. Okazało się jednak, że postępowanie było prowadzone przed niewłaściwym wydziałem sądu i ostatecznie Stowarzyszenie nie otrzymało tej kwoty. Stowarzyszenie nie odwołało się od tej decyzji sądu.

Członkowie zarządu wiedzieli o złej kondycji finansowej Stowarzyszenia, które zadłużało się, aby pozyskać środki na zaległości ZUS-owskie. Wysłało do ZUS pisma informujące o niewypłacalności. Zgłosiło także do ZUS wniosek o umorzenie zaległych składek, ale wniosek ten został przez ZUS rozpoznany odmownie.

Wnioskodawca jako Przewodniczący komisji likwidacyjnej zasugerował pozostałym likwidatorom, że najlepszym rozwiązaniem będzie likwidacja Stowarzyszenia.

Likwidatorzy uznali, że nie Stowarzyszenie nie może przeprowadzić upadłości, ponieważ nie prowadzi działalności gospodarczej, a jedynie działalność edukacyjną.

W czasie likwidacji Stowarzyszenia nie była prowadzona działalność edukacyjna.

Sporne zadłużenie składkowe Stowarzyszenia za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r. wzięło się stąd, że zewnętrzne biuro rachunkowe, z którego usług korzystał płatnik nie wyrejestrowało pracowników Stowarzyszenia, którzy nadal pozostawali w zatrudnieniu i były na ich rzecz wypłacane zaległe wynagrodzenia w okresie likwidacji.

Od września 2017 r. w szkołach Stowarzyszenia nie uczyli się już uczniowie, natomiast nauczyciele zatrudnieni w Stowarzyszeniu nadal przychodzili do pracy, ponieważ musieli sprawdzić i ewentualnie uzupełnić dokumentację za poprzednie lata. Stowarzyszenie musiało bowiem przygotować dokumenty uczniów ze wszystkich szkół, aby zdać je do (...) (...).

W okresie od września 2017 r. do stycznia 2018 r. ww. biuro rachunkowe złożyło do ZUS deklaracje rozliczeniowe wskazując podstawy wymiaru składek za 7 pracowników oraz za 10 zleceniobiorców. Stowarzyszenie nigdy nie prostowało tych deklaracji rozliczeniowych.

Dyrektor Stowarzyszenia (...) była zatrudniona do końca lutego 2018 r., ale nie było jej wypłacane wynagrodzenie ponieważ nie było pieniędzy.

Zainteresowany P. P. był w okresie likwidacji Stowarzyszenia nadal zatrudniony na umowę o pracę jako zastępca dyrektora, ale przebywał w okresie od września 2017 r. do stycznia 2018 r. na zwolnieniu lekarskim.

Na wypłatę zaległych wynagrodzeń dla pracowników Stowarzyszenia zainteresowana W. P. zaciągnęła kredyt.

Stowarzyszenie rozliczało się podatkowo w (...) (...) Ł..

Informacje do biura rachunkowego przekazywała zainteresowana B. S. (2) albo J. B.. PIT-y dla pracowników Stowarzyszenia wystawiało biuro rachunkowe.

/postanowienie z 24.04.2017 r. referendarza WSA w Łodzi wraz z uzasadnieniem k. 239-241, zeznania świadka K. Z. e-prot. z 19.03.2024 r.: 00:25:30-00:32:12, przesłuchanie wnioskodawcy e-prot. z 19.03.2024 r.: 00:51:01-01:05:39 w zw. z e-prot. z 27.08.2024 r.: 00:23:44, 01:12:53, zeznania zainteresowanej W. P. e-prot. z 19.03.2024 r.: 01:08:55-01:17:28, 01:30:25, e-prot. z 27.08.2024 r.: 00:33:37, zeznania zainteresowanej A. D. e-prot. z 19.03.2024 r.: 01:19:41-01:21:07, e-prot. z 27.08.2024 r.: 00:50:35, zeznania zainteresowanego P. P. e-prot. z 19.03.2024 r.: 01:22:42, wykaz osób, za które Stowarzyszenie złożyło deklaracje wraz z podstawami wymiaru składek w okresie od września 2017 r. do stycznia 2018 r. k. 249-251, oświadczenie pełnomocnika ZUS –e-prot. z 25.04.2024 r.: 00:12:06, załączone do akt deklaracje rozliczeniowe/

W stosunku do Stowarzyszenia było prowadzone przez Dyrektora ZUS (...) Oddział w Ł. postępowanie egzekucyjne dotyczące zaległości składkowych za okres począwszy od maja 2014 r., a w tym także za sporny okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r.

Na podstawie wystawionych przez ZUS tytułów wykonawczych dokonano zajęcia rachunku bankowego Stowarzyszenia w (...) Banku (...) SA oraz zajęcia nadpłaty w podatku dochodowym w (...) Ł..

Postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2022 r. Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w Ł. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone w stosunku do Stowarzyszenia z uwagi na wykreślenie Stowarzyszenia z rejestru stowarzyszeń w KRS z dniem 31.05.2019 r. po przeprowadzonym postępowaniu likwidacyjnym, a tym samym brakiem podmiotu, wobec którego dalsza egzekucja mogłaby być prowadzona.

/okoliczności niesporne, a nadto postanowienie k. 3 akt ZUS, dokumentacja dotycząca prowadzonego postępowania egzekucyjnego w aktach ZUS: tytuły wykonawcze wraz z zawiadomieniami o zajęciu rachunku bankowego/

Następnie ZUS wszczął z urzędu postępowanie w sprawie przeniesienia odpowiedzialności na likwidatorów Stowarzyszenia za zobowiązania obejmujące należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r., o czym powiadomił wnioskodawcę oraz zainteresowanych pismami z dni 2 września 2022 r., które zostały skutecznie doręczone wszystkim likwidatorom Stowarzyszenia. / pisma ZUS z 2.09.2022 r. ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru oraz w przypadku zainteresowanej B. S. prawidłowym doręczeniem w trybie awizo k. 5- 8 akt ZUS/

W toku tego postępowania wnioskodawca złożył do ZUS pismo z dnia 18 października 2022 r., w którym wyjaśnił, że Stowarzyszenie nie posiadało żadnego majątku, który można byłoby spieniężyć celem spłaty jakichkolwiek zobowiązań, zaznaczając, że o powyższym fakcie Stowarzyszenie powiadomiło w złożonych dokumentach w KRS. Ponadto podkreślił, że likwidatorzy Stowarzyszenia nie pobierali z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. /pismo wnioskodawcy z 18.10.2022 r. k. 25 akt ZUS/

Pismami z dnia 10 października 2022 r. ZUS powiadomił wnioskodawcę i zainteresowanych o zakończeniu postępowania wyjaśniającego w sprawie przeniesienia odpowiedzialności za zobowiązania składkowe Stowarzyszenia na likwidatorów Stowarzyszenia, informując, że mają oni prawo przed wydaniem decyzji kończącej postępowanie wypowiedzieć się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszenia żądań. Pisma te zostały skutecznie doręczone wszystkim likwidatorom Stowarzyszenia. / okoliczności niesporne, a nadto pismo ZUS z 10.10.2022 r. k. 26 akt ZUS/

Pismem z dnia 2 listopada 2022 r. zainteresowany P. P. powiadomił ZUS, że Stowarzyszenie nie posiadało żadnego majątku, który można byłoby spieniężyć celem spłaty jakichkolwiek zobowiązań, zaznaczając, że o powyższym fakcie Stowarzyszenia powiadomiło w złożonych dokumentach w KRS. Ponadto podkreślił, że likwidatorzy Stowarzyszenia nie pobierali z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. /pismo z 2.11.2022 r. k. 27 akt ZUS/

Na datę wydania kwestionowanej decyzji z dnia 21 grudnia 2022 r. na koncie Stowarzyszenie jako płatnika składek istniało zadłużenie z tytułu nieopłaconych zaległości składkowych za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r. w łącznej kwocie 16 576,54 zł, w tym na:

1)FUS za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r.:

należność główna – 8 161,15 zł,

odsetki za zwłokę liczone na dzień 21.12.2022 r. – 3 746,00 zł,

koszty egzekucyjne -92,89 zł,

ogółem 12 000,04 zł,

2)FUZ za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r.:

należność główna – 3025,38 zł,

odsetki za zwłokę liczone na dzień 21.12.2022 r. - 1395,00 zł,

ogółem 4.420,38 zł,

3)Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r.:

należność główna - 123,12 zł,

odsetki za zwłokę liczone na dzień 21.12.2022 r. - 1395,00 zł,

ogółem 156,12 zł.

/ wydruk stanu należności -k. 264-266, szczegółowe rozliczenie konta płatnika -k. 267-270, informację o dokonanych wpłatach przez Stowarzyszenie, z których wynika, że ostatnie wpłaty zostały dokonane w dniu 17.08.2017 r. -k. 271-273, załączone do akt deklaracje rozliczeniowe za osoby zatrudnione w Stowarzyszeniu w okresie od września 2017 r. do stycznia 2018 r./

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony na podstawie powołanych dokumentów, których wartość dowodowa nie budzi zastrzeżeń, a także na podstawie zeznań odwołującego się i zainteresowanych oraz świadka. Zdaniem Sądu ww. dowody pozwoliły na ustalenie w sposób wyczerpujący wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności.

Na rozprawie z dnia 19 marca 2024 r. Sąd na postawie art. 235 ² §1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominął wniosek pełnomocnika wnioskodawcy i zainteresowanych o udzielenie terminu na ustalenie sygnatury sprawy w WSA w Łodzi dotyczącej dotacji dla Stowarzyszenia, albowiem okoliczność ta nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia n/n sprawy i zmierzała jedynie do zbędnego wydłużenia postępowania grożąc jego przewlekłością. Sąd zważył bowiem, że w sprawie nie jest sporne, że z powodu problemów z dotacjami ze strony (...) Ł. dla Stowarzyszenia od 2016 r. - Stowarzyszenie miało problemy z płynnością finansową, a w tym z wypłatą wynagrodzeń dla pracowników oraz regulowaniem należności składkowych do ZUS, ani też nie było sporne, że toczyła się sprawa przed WSA o zwrot dotacji oświatowych dla płatnika składek, a przede wszystkim, że ostatecznie postępowanie sądowo – administracyjne zakończyło się stwierdzeniem jego nieważności, czego Stowarzyszenie nie zaskarżyło, ani nie dochodziło później ww. roszczeń od (...) do czasu jego wykreślenia z KRS.

Sąd na rozprawie w dniu 19 marca 2024 r. uchylił także pytanie pełnomocnika wnioskodawcy czy w okresie prowadzenia egzekucji przez ZUS przed likwidacją Stowarzyszenia czyli jego wykreśleniem z KRS były jakieś składniki majątku, z których ZUS mógłby się zaspokoić, albowiem jak zeznał sam wnioskodawca w toku tego postępowania ZUS był informowany o niewypłacalności płatnika składek przez likwidatorów, zaś z akt ZUS-owskich wynika, że ani członkowie zarządu, ani likwidatorzy w toku egzekucji administracyjnej nie wskazywali żadnych składników majątku Stowarzyszenia, z którego możliwe byłoby zaspokojenie organu rentowego z tytułu należności składkowych, natomiast Zakład wykazał, że prowadzona przez niego egzekucja wobec Stowarzyszenia okazała się bezskuteczna.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Przedmiotem sporu była kwestia odpowiedzialności odwołującego R. B. jako likwidatora (...) Towarzystwa (...) w Ł. za zobowiązania składkowe tego Stowarzyszenia jako płatnika składek w okresie od września 2017 r. do stycznia 2018 r.

Zgodnie z treścią art. 31 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 497 ze zm.) do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio art. 107 § 1, 1a, § 2 pkt 2 i 4 i § 3, art.116, art.116a, art.117, art.118§1 i 2 oraz art.119 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.

Do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne (art.32 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż sprawa dotyczy odpowiedzialności likwidatora stowarzyszenia i zastosowanie znajduje tu także część przepisów o odpowiedzialności członka zarządu spółek handlowych, jak również orzeczeń odnoszących się do odpowiedzialności członków zarządu spółek handlowych.

Zgodnie z art. 116 b § 2 ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.) likwidatorzy innych osób prawnych niż wymienione w art. 116 odpowiadają za zaległości podatkowe tych osób powstałe w czasie likwidacji.

W § 3 art. 116 b Ordynacji podatkowej postanowiono, że do odpowiedzialności likwidatorów przepisy art. 116 i art. 116a stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z art. 116 a § 1 Ordynacji podatkowej, za zaległości podatkowe innych osób prawnych niż wymienione w art. 116 odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie organów zarządzających tymi osobami. Przepis art. 116 stosuje się odpowiednio.

W myśl § 2 tego przepisu za zaległości podatkowe stowarzyszenia powstałe przed jego wpisem do właściwego rejestru odpowiadają solidarnie osoby działające na rzecz stowarzyszenia do chwili wpisu.

Członek zarządu stowarzyszenia zwykłego odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze stowarzyszeniem i pozostałymi członkami zarządu za zaległości podatkowe stowarzyszenia; w przypadku gdy stowarzyszenie zwykłe nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe stowarzyszenia odpowiada całym swoim majątkiem członek stowarzyszenia solidarnie ze stowarzyszeniem i pozostałymi członkami; o odpowiedzialności podatkowej, o której mowa w § 3 i 4, stosuje się odpowiednio przepisy art. 115 § 2 i 4. (art.116b § 2 - § 5)

Natomiast na mocy art.116 § 1 Ordynacji podatkowej - w brzmieniu obowiązującym w okresie, w którym powstała zaległość składkowa objęta zaskarżoną decyzją z dnia 21 grudnia 2022 r. - za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1)  nie wykazał, że:

a)  we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2016 r. poz. 1574, 1579, 1948 i 2260) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, albo

b)  niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Zatem do orzeczenia o odpowiedzialności likwidatora stowarzyszenia za zobowiązania składkowe stowarzyszenia organ rentowy jest obowiązany wykazać jedynie okoliczność pełnienia obowiązków likwidatora stowarzyszenia w czasie powstania zobowiązania składkowego, które przerodziło się w zaległość składkową oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko stowarzyszeniu, bowiem ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej odpowiedzialność, spoczywa na likwidatorze stowarzyszenia. Stanowisko takie znajduje oparcie w orzecznictwie, odmienna teza nie znajduje natomiast zwolenników wśród praktyków prawa (por. wyrok NSA w B. z 6 marca 2003r. SA (...)/03 POP (...)/).

Do przyjęcia odpowiedzialności likwidatora stowarzyszenia za zobowiązania z tytułu nieopłacenia składek przez Stowarzyszenie jako płatnika składek konieczne jest ustalenie, że

1) zobowiązania te powstały w czasie pełnienia przez niego obowiązków likwidatora Stowarzyszenia,

2) zobowiązania przerodziły się w zaległości Stowarzyszenia, których egzekucja okazała się bezskuteczna,

a ponadto

3) nie zachodzi żadna z okoliczności egzoneracyjnych wskazanych w art.116§1 pkt 1 i 2 Ordynacji podatkowej.

Odpowiedzialność likwidatorów stowarzyszenia obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków likwidatora stowarzyszenia, oraz zaległości wymienione w art. 52 powstałe w czasie pełnienia obowiązków likwidatora stowarzyszenia (art.116 § 2 Ordynacji podatkowej). Przepisy dotyczące odpowiedzialności stosuje się również do byłego likwidatora stowarzyszenia (art.116 § 4 Ordynacji podatkowej).

Sąd Okręgowy badając odwołanie oraz argumenty przytoczone przez pełnomocnika wnioskodawcy i zainteresowanych miał na uwadze, że w przypadku stowarzyszeń i innych osób prawnych nieprowadzących działalności gospodarczej powstaje problem stosowania w odniesieniu do nich zasady odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych, gdyż podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej nie mają zdolności upadłościowej, układowej i naprawczej, co oznacza brak możliwości zgłoszenia wniosku o upadłość.

Tytułem wyjaśnienia należy wskazać, że zgodnie z art. 34 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1393) co do zasady stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.

Przepis art. 2 ust. 1 cytowanej ustawy wskazuje, że stowarzyszenie jest „zrzeszeniem o celach niezarobkowych”, co wyraża się także formułą: „not for profit", która wyklucza cele komercyjne działalności. Zdolność upadłościowa stowarzyszenia została zaakceptowana w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1996 r. (III CZP 66/96, OSNC rok 1996, nr 10, poz. 133).

Upadłość ma zastosowanie do osób będących przedsiębiorcami, czyli - osób fizycznych, prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które we własnym imieniu prowadzą działalność gospodarczą lub zawodową (art. 5 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze; Dz.U. z 2003 r. Nr 60, poz. 535 ze zm.). Nie ma więc przeszkód prawnych, aby stowarzyszenia prowadziły działalność gospodarczą, konsekwencją czego jest również zdolność upadłościowa.

Jednakże w przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy ustalił, że stowarzyszenie nie prowadziło działalności gospodarczej, tylko działalność statutową - prowadząc placówki edukacyjne w postaci kilku szkół medycznych.

Zgodnie zaś z art. 83a ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tj. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) prowadzenie szkoły nie jest działalnością gospodarczą (por. wyrok SN z 9.01.2001 r., (...) PKN 167/00).

W aktualnym stanie prawnym art. 83a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty przesądza przede wszystkim o wyłączeniu szkół i placówek z zakresu działalności gospodarczej. Do nowelizacji, która nastąpiła z dniem 21 sierpnia 2004 r. przepis ten przewidywał jedynie niestosowanie do prowadzenia szkół „przepisów o działalności gospodarczej”, co można było interpretować tylko jako wyłączenie stosowania określonych przepisów prawa, jednak nie dawało to podstaw do twierdzenia, że prowadzenie szkoły niepublicznej co do zasady nie było działalnością gospodarczą. Skoro zatem działalność prowadzona w formie szkoły, placówki, zespołu szkół lub placówek niepublicznych oraz innej formy wychowania przedszkolnego nie jest obecnie działalnością gospodarczą, to tym samym zasad określonych w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie stosuje się do szkół i placówek niepublicznych - np. wpisu osób fizycznych, prowadzących szkołę do ewidencji działalności gospodarczej.

Wobec Stowarzyszenia nieprowadzącego działalności gospodarczej - tak jak w przypadku płatnika składek w przedmiotowej sprawie - na podstawie art. 116a in fine Ordynacji podatkowej - przepis art. 116 tej ustawy stosuje się więc nie wprost, ale odpowiednio.

W tym kontekście Sąd Okręgowy w całości podzielił pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z 22 listopada 2012 r. ((...) UK 220/12), w którym SN wskazał, że kluczowym dla orzeczenia o odpowiedzialności za zaległości składkowe jest możliwość wykazania, że niezgłoszenie wniosku o upadłość spółki lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości nastąpiło bez winy osób członków zarządu. Powyższy wyrok wiąże przesłankę egzoneracyjną z art. 116 § 1 pkt 1 lit. b. z postępowaniem likwidacyjnym stowarzyszenia nieprowadzącego działalności gospodarczej. Odpowiednie stosowanie przepisów prawa, o którym mowa w art. 116a, oznacza więc stosowanie przepisu art. 116 Ordynacji podatkowej w kontekście uwolnienia się od odpowiedzialności za zaległości składkowe członków zarządu takiego stowarzyszenia, w sytuacji podjęcia przez te osoby działań w kierunku likwidacji stowarzyszenia. Celem postępowania likwidacyjnego jest bowiem zaspokojenie wierzycieli stowarzyszenia. Odpowiednie stosowanie normy art. 116 Ordynacji podatkowej do członków zarządów stowarzyszeń w zakresie odpowiedzialności za zaległości składkowe powinno zatem polegać na takiej modyfikacji przesłanki egzoneracyjnej z art. 116 § 1 pkt 1 lit. a), która pozwala na wykazanie, że wniosek o likwidację Stowarzyszenia został złożony we właściwym czasie, a także na takiej modyfikacji przesłanki z art. 116 § 1 pkt 1 lit. b), która pozwala na wykazanie braku winy w niewszczęciu postępowania likwidacyjnego stowarzyszenia nieprowadzącego działalności gospodarczej.

W kontekście powyższych rozważań można zatem przyjąć, że członek zarządu/ likwidator stowarzyszenia nieprowadzącego działalności gospodarczej powinien zostać uwolniony od odpowiedzialności za zobowiązania składkowe, jeżeli wykaże, że:

- we właściwym czasie wszczęto postępowanie likwidacyjne stowarzyszenia, lub

- niezgłoszenie wniosku o likwidację stowarzyszenia nastąpiło bez winy członka zarządu, lub

- wskaże mienie stowarzyszenia, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych stowarzyszenia w znacznej części (art. 116 § 1 pkt 2).

Wprawdzie nie ulega wątpliwości, że likwidatorzy stowarzyszenia w dniu 12 października 2017 r. złożyli wniosek o likwidację stowarzyszenia, to jednak w sprawie ustalono, że w okresie likwidacji stowarzyszenia brak było majątku, który pozwalałby na zaspokojenie zaległości składkowych ZUS.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołujący i zainteresowani likwidatorzy z całą pewnością wiedzieli o złej sytuacji finansowej stowarzyszenia przed wszczęciem postępowania likwidacyjnego, a co więcej, stan taki trwał co najmniej od 2016 r. kiedy na skutek zmniejszenia dotacji oświatowych z (...) Ł. Stowarzyszenie utraciło płynność finansową i w kolejnych latach wykazywało straty – tj. zarówno w 2017 r., jak i w 2018 r., przy czym z zalegających w aktach ZUS dokumentów wynika także, że ZUS prowadził już egzekucję wobec zaległości składkowych Stowarzyszenia powstałych od maja 2014 r. (zob. załączone tytuły egzekucyjne wraz z zawiadomieniami o zajęciu rachunku bankowego przez ZUS, a także decyzję z dnia 28.03.2019 r. ustalająca zadłużenie Stowarzyszenia za okres od maja 2014 r. do listopada 2016 r. – k. 140 plik ZUS z tytułami wykonawczymi), co świadczy o tym, że Stowarzyszenie trwale zaprzestało płacić składki do ZUS, co najmniej od maja 2014 r.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności ze złożonych sprawozdań finansowych stowarzyszenia wynika także, iż co najmniej od 2017 r. ( za wcześniejsze okresy nie było danych w aktach sprawy) w stowarzyszeniu występowały ujemne kapitały własne, co oznacza, że wartość ewidencyjna aktywów była niższa niż poziom jej zadłużenia. W ocenie Sądu odwołujący i zainteresowani likwidatorzy stowarzyszenia mieli pełną tego świadomość.

Co również istotne, stowarzyszenie nie posiadało majątku trwałego i na etapie postępowania likwidacyjnego, co wnioskodawca przyznał w czasie przesłuchania - skoro zeznał, że informował ZUS o niewypłacalności Stowarzyszenia. Pomimo bardzo złej, stale pogarszającej sytuacji finansowej stowarzyszenia co najmniej od 2016 r., odwołujący i zainteresowani złożyli wniosek o likwidację Stowarzyszenia dopiero w dniu 12 października 2017 r.

W tej sytuacji zwolnienie likwidatora stowarzyszenia od odpowiedzialności za zobowiązania stowarzyszenia zależy od wykazania, że zgłoszenie wniosku o likwidację nastąpiło we właściwym czasie lub że niezgłoszenie we właściwym czasie wniosku o likwidację nastąpiło bez winy wnioskodawcy.

Oceniając zatem czy wniosek o likwidację został złożony we właściwym czasie Sąd Okręgowy uwzględnił, że prawdą jest, iż w rozpoznawanej sprawie skuteczny wniosek o likwidację Stowarzyszenia zgłoszono 12 października 2017 r., lecz jednocześnie z poczynionych ustaleń wynika, że Stowarzyszenie nie dokonało stosownych wyrejestrowań pracowników z ubezpieczeń społecznych w okresie objętym sporną decyzją i przez cały ten czas były składane deklaracje rozliczeniowe do ZUS za pracowników i zleceniobiorców Stowarzyszenia.

W konsekwencji nie można przyjąć, że we właściwym czasie doszło do likwidacji Stowarzyszenia. Wnioskodawca nie wykazał też, że niezłożenie wniosku o likwidację we właściwym czasie nastąpiło bez jego winy. Powoduje to brak przesłanki egzoneracyjnej, która powodowałaby uwolnienie się wnioskodawcy jako likwidatora Stowarzyszenia z odpowiedzialności wynikającej z zaskarżonej decyzji.

Organ rentowy w toku postępowania wykazał bezskuteczność egzekucji, którą prowadził z zajęcia rachunku bankowego Stowarzyszenia oraz z zajęcia nadpłaty w podatku dochodowym Stowarzyszenia w (...) Ł.. Postępowanie egzekucyjne zostało bowiem umorzone postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2022 r. wobec wykreślenia stowarzyszenia z KRS z dniem 31 maja 2019 r., gdyż oznaczało to brak podmiotu, przeciwko któremu dalsza egzekucja mogłaby by być prowadzona w dalszym ciągu.

W tym miejscu wskazać należy, że bezskuteczność egzekucji jest wykazana, gdy egzekucja z majątku spółki/stowarzyszenia w całości lub w części jest bezskuteczna. Przesłankę bezskuteczności egzekucji można wykazać również na podstawie każdego dowodu wykazującego, że spółka (stowarzyszenie) nie ma majątku, który pozwalałby na zaspokojenie jej wierzyciela, który dochodzi swojej należności od członka zarządu Spółki ( stowarzyszenia). W ocenie Sądu Okręgowego nie można zmuszać organu rentowego do działań pozbawionych racjonalności, aby wszczął i prowadził wszelkiego rodzaju postępowanie egzekucyjne przeciwko stowarzyszeniu, skoro wykazał on takie okoliczności, z których można wnioskować, że egzekucja z majątku stowarzyszenia byłaby całkowicie bezskuteczna, a jej dalsze prowadzenie po wykreśleniu Stowarzyszenia z KRS na skutek zakończenia postępowania likwidacyjnego nie było już możliwe wobec braku podmiotu wobec którego egzekucja była prowadzona (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2003 VCKN 416/2001 OSNC 2004/7-8/poz.l28 ,orzeczenie Sądu Najwyższego z 9 czerwca 1937r. IC 1927/36 Zbiór Urzędowy 1938 nr 4 poz.184, Uchwała Sądu Najwyższego z 15 czerwca 1999r. III CZP 10/99 -Monitor Prawniczy 1999/11 str. 42, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 października 1994r (...) ACr 470/94 Prawo Gospodarcze 1995 nr 6 strona 28 ; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 18 stycznia 1994r ACr 1024/93 - Przegląd Orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku 1994/2 strona 28; A. Szajkowski- Kodeks handlowy tom I s. 298 - komentarz- Wydawnictwo C.H.Beck/PWN Warszawa 1994; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 28 czerwca 2005r. VI ACa 231/2005).

Wnioskodawca i zainteresowani nie przedstawili żadnych dowodów, które podważyłyby zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a ich twierdzenia stanowiły jedynie próbę polemiki z prawidłowym stanowiskiem organu rentowego.

Co się tyczy:

1)  podnoszonej przez odwołującego samodzielnie w odwołaniu od zaskarżonej decyzji okoliczności, iż istnieje majątek, z którego możliwe byłoby aktualnie zaspokojenie ZUS, gdyż Stowarzyszenie nadal ma wierzytelność wobec (...) o zwrot dotacji oświatowej za 2016 r., a także

2)  uchylonego przez sąd pytania pełnomocnika wnioskodawcy czy w okresie likwidacji stowarzyszenia przed jego wykreśleniem z KRS istniał majątek pozwalający na zaspokojenie należności ZUS-owskich,

to Sąd Okręgowy zważył, że z ustaleń faktycznych wynika, że w 2016 r. Stowarzyszenie wniosło sprawę do WSA w Łodzi o nienależne obniżenie dotacji przez Urząd Miasta Ł. w 2016 r., którą wygrało i zasądzono na rzecz Stowarzyszenia kwotę 79 000 zł. Okazało się jednak, że postępowanie było prowadzone przed niewłaściwym wydziałem sądu i ostatecznie Stowarzyszenie nie otrzymało tej kwoty, jednak nie odwołało się od tej decyzji sądu. Obecnie natomiast Stowarzyszenie już nie istnieje - ponieważ zostało zlikwidowane poprzez wykreślenie z KRS w dniu 31 maja 2019 r., zatem nie istnieje aktualnie podmiot, który mógłby od (...) w Ł. dochodzić ww. wierzytelności.

Podnieść także należy, że instytucja przeniesienia zobowiązań składkowych wobec funduszu ubezpieczeń społecznych na osoby trzecie, nie została ustanowiona w celu ochrony dłużników, lecz w celu zabezpieczenia należności organu ubezpieczeń społecznych, który w zamiarze odzyskania należności wskazuje na bezskuteczność egzekucji skierowanej do znanych lub ujawnionych mu w postępowaniu egzekucyjnym składników majątku dłużnej spółki. Dlatego też, ocena działań wierzyciela musi być dokonywana z punktu widzenia celu instytucji ustanowionej do ochrony należności składkowych. Skutkiem czego, likwidator Stowarzyszenia (członek zarządu spółki) wiedząc, że organ rentowy wszczął postępowanie egzekucyjne winien wykazać się aktywnością w regulowaniu należności, tym bardziej, jeżeli twierdzi, iż w tym okresie była możliwość zaspokojenia zadłużenia ze składników majątku i wierzytelności. Trudno, oceniając spełnienie przesłanki bezskuteczności, oczekiwać od organu rentowego by w tym zakresie czynił więcej, niż mogłaby uczynić samo Stowarzyszenie (sama spółka), czy też likwidator Stowarzyszenia (członek zarządu) (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 7.09.2018 r., III AUa 1293/17 LEX nr 2612058).

Jak wskazano - organ rentowy bezskutecznie usiłował wyegzekwować zaległe należności składkowe o czym wobec wszczętej egzekucji członkowie zarządu i likwidatorzy Stowarzyszenia winni wiedzieć. Tym samym argument o posiadaniu określonych roszczeń finansowych od (...) przed wykreśleniem stowarzyszenia z KRS, których ostatecznie po stwierdzeniu nieważności postępowania przed WSA Stowarzyszenie nie dochodziło, nie zwalnia wnioskodawcy z odpowiedzialności.

Podnieść także należy, że mienie Stowarzyszenia (spółki) wykazywane przez likwidatora Stowarzyszenia (członka zarządu) zwalnia go od odpowiedzialności tylko wtedy, gdy jest to mienie konkretne, rzeczywiście istniejące, nadające się do efektywnej egzekucji. Mienie to musi charakteryzować się odpowiednimi właściwościami, aby egzekucja z niego była realna do przeprowadzenia i skutkująca zaspokojeniem wierzyciela. Tylko realnie istniejące mienie, dokładnie zidentyfikowane i istniejące w momencie, w którym toczy się postępowanie dotyczące przeniesienia odpowiedzialności, wypełnia przesłankę zwalniającą członka zarządu od odpowiedzialności z art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej (wyrok NSA (N) z 27.10.2021 r., (...) 195/21).

Wskazanie mienia Stowarzyszenia (spółki), o którym mowa w art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej powinno nastąpić poprzez wskazanie konkretnego składnika majątkowego, miejsca, w którym się znajduje, oraz tytułu własności przysługującego spółce ( wyrok NSA (N) z 22.09.2021 r., I (...) 219/21).

Mienie Stowarzyszenia (spółki), aby skutecznie ochronić od odpowiedzialności likwidatora Stowarzyszenia (członka zarządu) musi istnieć i być wskazane w momencie, w którym toczy się postępowanie w kwestii przedmiotowej odpowiedzialności, a perspektywa czasowa uzyskania zaspokojenia z tego mienia zaległości podatkowych nie może być odległa, ale w chwili pozostającej w bliskości z ujawnieniem wcześniej nieznanego majątku (wyrok NSA (N) z 1.06.2021 r., (...)).

W ustawowo określonej przesłance dotyczącej mienia chodzi o takie jego składniki które są niesporne, a nie mienie jedynie potencjalne (zob. wyrok NSA (N) z 27.04.2021 r., (...), L.).

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę powołanie się przez wnioskodawcę na fakt posiadania przez Stowarzyszenie w 2016 r. roszczeń finansowych wobec (...) pozwalających na zaspokojenie zaległości ZUS-owskich powyższych wymogów nie spełnia. Podnoszona przez stronę skarżącą okoliczność, że było możliwe zaspokojenie roszczeń przez organ rentowy jest zatem fikcją.

Wnioskodawca nie wskazał mienia, z którego możliwe jest zaspokojenie wierzycieli. Zgodnie z tezą wyroku WSA z 30 czerwca 2005 r., jaki zapadł w sprawie (...) SA/Wa 629/04 (LEX nr 181425) organ podatkowy jest w zasadzie zobowiązany wskazać jedynie okoliczności pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, gdyż ciężar wykazania jakiejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu.

Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 24 sierpnia 2004 r. ((...) SA/Wr 3285/02, LEX nr 258585) wskazując, że z brzmienia art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) wynika, iż obowiązek wykazania zaistnienia przesłanek zwalniających z odpowiedzialności za cudze zobowiązania podatkowe członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (likwidatora Stowarzyszenia) ciąży na tym członku (likwidatorze). Zatem to ten członek (likwidator) winien okoliczność tę udowodnić, gdyż z tego faktu zamierza wywieść korzystne dla siebie następstwa.

W konsekwencji Sąd uznał, że wobec wykazania przez organ rentowy wszystkich przesłanek odpowiedzialności wnioskodawcy jako likwidatora Stowarzyszenia i jednocześnie niewykazania przez powoda okoliczności egzoneracyjnych, odwołanie jest nieskuteczne.

Reasumując dotychczasowe rozważania - bez wątpienia wystąpiła przesłanka odpowiedzialności wnioskodawcy i zainteresowanych jako likwidatorów stowarzyszenia w postaci bezskuteczności egzekucji przeciwko stowarzyszeniu, bo tę wykazał w sposób prawidłowy ZUS.

Ponadto należy stwierdzić, że odwołujący nie wykazał, że zgłoszenie wniosku o likwidację Stowarzyszenia nastąpiło we właściwym czasie, ani też nie wykazał, że niezgłoszenie wniosku o likwidację we właściwym czasie nastąpiło bez jego winy, jak również nie wskazał mienia Stowarzyszenia, z którego możliwe byłoby aktualnie zaspokojenie organu rentowego, skoro Stowarzyszenie zostało zlikwidowane po zakończeniu postępowania likwidacyjnego w dniu 31 maja 2019 r. i aktualnie nie ma już podmiotu, który mógłby dochodzić od (...) roszczeń o zwrot dotacji za 2016 r., ani też nie ma podmiotu, przeciwko któremu ZUS mógłby prowadzić postępowanie egzekucyjne. W ocenie Sądu, brak jest zatem jakichkolwiek okoliczności, które zwalniałyby od odpowiedzialności skarżącego jako likwidatora stowarzyszenia za zobowiązania powstałe w spornym okresie.

Kwestią wymagającą oceny jurydycznej było także rozstrzygnięcie o tym czy:

1)  stan konta zlikwidowanego Stowarzyszenia jako płatnika składek został prawidłowo ustalony przez pozwanego w zaskarżonej decyzji za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r.

2)  nastąpiło przedawnienie w zakresie możliwości wydania decyzji o odpowiedzialności likwidatorów stowarzyszenia za zaległe należności składkowe Stowarzyszenia, a także

3)  skutecznie został podniesiony przez odwołującego się zarzut przedawnienia składek za ww. okres, który został objęty zaskarżoną decyzja z dnia 21 grudnia 2022 r.

Co do prawidłowości ustalonego stanu zadłużenia składkowego Stowarzyszenia za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r. Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że ZUS jest jednostką wykonującą zadania administracji publicznej, toteż obowiązany jest działać na podstawie i w granicach prawa. Wymaga też zaznaczenia, że w toczącym się procesie ciężar dowodu spoczywał na odwołującym, który miał obowiązek wykazania zasadności podnoszonych przez siebie argumentów (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 8 września 2015 r., III AUa 472/15, L.; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 13 marca 2012 r., III AUa 789/11, L.).

Badając zarzut strony odwołującej dotyczący prawidłowości ustalonego w zaskarżonej decyzji stanu zadłużenia na koncie Stowarzyszenia jako płatnika składek, w pierwszej kolejności wskazać należy, że stosownie do treści art. 34 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, informacje zawarte na koncie ubezpieczonego i koncie płatnika składek prowadzonych w formie elektronicznej, które przekazane zostały w postaci dokumentu pisemnego albo elektronicznego, są środkiem dowodowym w postępowaniu administracyjnym i sądowym z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Wnioskodawca kwestionował działania organu rentowego polegające na ustaleniu stanu zadłużenia konta zlikwidowanego Stowarzyszenia jako płatnika składek z tytułu należności składkowych za okresy objęte skarżoną decyzją od września 2017 r. do stycznia 2018 r. w sposób ogólnikowy i bez podania jakichkolwiek dowodów na poparcie wysuwanych przez niego zarzutów. Analiza dokumentacji złożonej przez organ rentowy wykazała, że suma zobowiązań wynikających ze złożonych przez Stowarzyszenie deklaracji podatkowych jest wyliczona prawidłowo.

Wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Wnioskodawca nie udowodnił, że jego wątpliwości co do poprawności ustalonego stanu zadłużenia Stowarzyszenia są uzasadnione. W trakcie procesu poza podniesieniem przez pełnomocnika odwołującego się samego gołosłownego zarzutu co do prawidłowości stanu zadłużenia nie wskazano żadnych dowodów, na poparcie swoich twierdzeń, które mogłyby podważać ustalenia poczynione przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zarzuty dotyczące nieprawidłowego ustalenia stanu zadłużenia miały jedynie ogólny nieprecyzyjny charakter. Skarżący nie tylko nie przedłożył dowodów, na podstawie których można by stwierdzić tego rodzaju uchybienia, ale również nie wskazał konkretnych błędów w działaniach rachunkowych poczynionych przez organ rentowy. Nie wyjaśnił również dlaczego ustalone w decyzji kwoty miałyby być w jego ocenie nieprawidłowe i w jakim zakresie nastąpiły ewentualne błędy organu. Natomiast pozwany złożył do akt: wydruk stanu należności (k. 264-266), szczegółowe rozliczenie konta płatnika (k. 267-270), informację o dokonanych wpłatach przez Stowarzyszenie, z których wynika, że ostatnie wpłaty zostały dokonane w dniu 17 sierpnia 2017 r. (k. 271-273), a więc przed spornym okresem. W tym stanie rzeczy odnośnie powyższych rozważań Sąd uznał, że z uwagi na ogólnikowość zarzutów w omawianym zakresie oraz brak materiału dowodowego, który uzasadniałby podważenie prawidłowości ustalenia w zaskarżonej decyzji stanu zadłużenia składkowego Stowarzyszenia w spornym okresie, nie było najmniejszych przesłanek do kwestionowania ustaleń poczynionych przez ZUS w zakresie wysokości należności składkowych, tym bardziej, że stan zadłużenia stwierdzony w badanej decyzji wynika ze znajdujących się w aktach rentowych wydruków przeglądu danych – stanów należności, które zgodnie z powołanym wyżej art. 34 ustawy systemowej ma moc środka dowodowego w postępowaniu administracyjnym i sądowym z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Dodać należy, że każdy z likwidatorów Stowarzyszenia mógł na etapie postępowania przedsądowego prowadzonego przez ZUS zapoznać się z materiałem dowodowym, wziąć w nim czynny udział i przedłożyć ewentualne dowody w zakresie przeniesienia odpowiedzialności oraz ustalonego stanu zadłużenia składkowego za sporny okres. Pozwany bowiem zawiadomił wszystkich zainteresowanych likwidatorów oraz skarżącego zarówno o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji w zakresie przeniesienia odpowiedzialności za należności z tytułu nieopłaconych składek przez zlikwidowane Stowarzyszenia jako płatnika składek, pouczył ich, że mogą wziąć czynny udział w każdym stadium postępowania przed organem rentowy, jak i powiadomił o zakończeniu postępowania oraz możliwości zapoznania się z aktami sprawy. Żaden z zainteresowanych likwidatorów nie przedłożył materiałów dowodowych w zakresie ustalonego stanu zadłużenia składkowego Stowarzyszenia w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym, ani też nie uczynił tego na etapie postępowania sądowego w niniejszej sprawie, poprzestając na ogólnikowym i gołosłownym kontestowaniu ustalonego przez ZUS stanu zadłużenia.

Odnosząc się do zarzut przedawnienia wydania decyzji o odpowiedzialności likwidatorów Stowarzyszenia za zaległości składkowe to Sąd Okręgowy również nie znalazł podstaw do jego uwzględnienia.

Zgodnie z art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa/składkowa, upłynęło 5 lat.

W prawie ubezpieczeń społecznych, przepis ten stosuje się odpowiednio na podstawie art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Organ rentowy nie może więc wydać decyzji o odpowiedzialności subsydiarnej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek zapłaty składek, upłynęło 5 lat. Przyjmuje się, że zaległość składkowa powstaje w dniu wymagalności składki.

Należy podkreślić, że decyzja o odpowiedzialności osoby trzeciej wydana na podstawie art.118 § 1 Ordynacji podatkowej nie ma charakteru konstytutywnego. Zasada, że orzeczenie o odpowiedzialności osoby trzeciej musi być poprzedzone wydaniem i doręczeniem decyzji podatkowej podmiotom odpowiadającym za zobowiązania podatkowe przed osobą trzecią, nie ma zastosowania do należności z tytułu składek. Należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne wynikają ze zobowiązania powstającego z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą powstanie takiego zobowiązania. Obowiązek samoobliczenia i opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne powstaje z mocy prawa za każdy okres ubezpieczenia (miesiąc kalendarzowy), a ewentualna decyzja organu ubezpieczeń społecznych ustalająca wysokość zobowiązania składkowego lub zaległości z tytułu nieopłaconych w terminie zobowiązań składkowych ma charakter wyłącznie deklaratoryjny. Oznacza to w szczególności, że zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne powstają każdorazowo w datach zaktualizowania się obowiązku samoobliczenia i opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne w terminach określonych w przepisach prawa ubezpieczeń społecznych. Inaczej rzecz ujmując, nieopłacona w ustawowo określonym terminie składka na ubezpieczenie społeczne powoduje powstanie od tej daty zaległości składkowej z mocy samego prawa. (tak samo Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 23.09.2020 r., III AUa 616/19, Legalis nr 2524647).

W ocenie Sądu Okręgowego zarzut przedawnienia jest niezasadny i nie uwalnia odwołującego się od odpowiedzialności za zaległości składkowe Stowarzyszenia jako płatnika składek. Stwierdzić należy, że w momencie wydania zaskarżonej decyzji przez organ rentowy, czyli w dniu 21.12.2022 r., sporne zaległości Stowarzyszenia wobec ZUS nie przedawniły się. Zaległości te dotyczą bowiem okresu od września 2017 r. do stycznia 2018 r., a zgodnie z art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej, uległyby one przedawnieniu z końcem roku kalendarzowego 2022. Najstarsza bowiem należność z tytułu składek dotyczy września 2017 r. Początek biegu terminu, o którym mowa w przepisie art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej, powiązany jest z datą wymagalności zaległości składkowej, biegnie od końca roku kalendarzowego, w którym to zdarzenie miało miejsce i trwa nieprzerwanie aż do upływu 5 lat. Zatem w tym przypadku końcem terminu do wydania decyzji o odpowiedzialności osób trzecich będzie ostatni dzień grudnia piątego roku po roku, w którym była wymagalna zaległość podatkowa. Składka za miesiąc wrzesień 2017 r., zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, była wymagalna w terminie do 15 października 2017 r. Termin zaległości z płatnością składki za miesiąc wrzesień 2017 r. zaczął więc biec od dnia 16 października 2017 r. Wobec tego dzień 31 grudnia 2022 r. był ostatnim do wydania decyzji o odpowiedzialności osób trzecich za składki należne za najwcześniejszy miesiąc – wrzesień 2017 r. Zaskarżona decyzja została wydana 21 grudnia 2022 r., czyli przed upływem tego terminu.

Prowadzeniu przez sąd postępowania nie stoi na przeszkodzie to, że doręczono tę decyzję wnioskodawcy i zainteresowanym likwidatorom w 2023 r. i że postępowanie odwoławcze toczy się już po 2022 r., gdyż sąd odwoławczy może orzekać w zakresie objętym tą decyzją także po upływie tego terminu. Dla sprawy istotne jest to, że w dacie wydania zaskarżonej decyzji z dnia 21 grudnia 2022 r. ww. zaległości składkowe za okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r. nie były przedawnione. W kwestii możliwości wydania decyzji o odpowiedzialności likwidatorów Stowarzyszenia za zaległości składkowe Stowarzyszenia jako płatnika składek istotne znaczenie ma wyłącznie to, czy został zachowany termin ustanowiony w art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej (zob. wyrok SN z dnia 20.10.2022 r., (...) 192/21, Legalis nr 2910810).

Dokonując takiej oceny Sąd Okręgowy zważył, że w świetle utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego o odpowiedzialności członka zarządu spółki za składki na podstawie art. 116 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ustawy systemowej, ocena sądu obejmuje zachowanie terminu wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej (art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej), a nie przedawnienie zobowiązania wynikającego z tej decyzji - art. 118 § 2 Ordynacji podatkowej i art. 24 ust. 5d ustawy systemowej (por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2008 r., (...) UK 151/08, OSNP 2010 nr 11-12, poz. 146).

Przyjmuje się w związku z tym, że ocena przedawnienia zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej, o którym mowa w art. 118 § 2 Ordynacji podatkowej i art. 24 ust. 5d ustawy systemowej, wykracza poza przedmiot postępowania w sprawie wszczętej odwołaniem od decyzji ustalającej taką odpowiedzialność. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2009 r., III UK 44/09, OSNP 2011 nr 13-14, poz. 188).

Dzieje się tak z tego względu, że termin przedawnienia wskazany w art. 24 ust. 5d ustawy systemowej odnosi się wyłącznie do egzekucji zobowiązania wynikającego z decyzji organu rentowego o odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości składkowe (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 9 czerwca 2010 r., II UK 37/10, OSNP 2011 nr 23-24, poz. 302, 26 maja 2011 r., II UK 360/10, LEX nr 901610, 6 czerwca 2013 r., II UK 329/12, LEX nr 1331292, 15 lipca 2014 r., II UK 492/13, OSNP 2015 nr 11, poz. 152 oraz 5 października 2016 r., II UK 343/15, LEX nr 2155196).

Podobne poglądy zdecydowanie przeważają także w doktrynie, w której podkreśla się, że przedawnienie prawa do wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej (art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej) to instytucja odrębna względem przedawnienia zobowiązania osoby trzeciej wynikającego z decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej (R. A.: Przedawnienie prawa do wydania decyzji o odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe spółki kapitałowej, Monitor Podatkowy 2015 nr 1, s. 23).

Przedawnienie zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej nie stanowi elementu stosunku prawnego będącego przedmiotem decyzji ustalającej taką odpowiedzialność. Kwestia ta aktualizuje się dopiero na etapie postępowania egzekucyjnego, czyli w sytuacji, gdy chodzi o wykonanie zobowiązania wynikającego z prawomocnej decyzji dotyczącej obciążenia członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (likwidatora stowarzyszenia) za zaległości składkowe tej spółki (stowarzyszenia), a zatem dopiero po prawomocnym rozstrzygnięciu sporu sądowego co do prawidłowości orzeczenia odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości składkowe. Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji ustalającej odpowiedzialność członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (likwidatora stowarzyszenia) za zaległości składkowe tej spółki (stowarzyszenia) nie ma zatem nie tylko obowiązku, ale i uprawnienia, do badania kwestii przedawnienia zobowiązania wynikającego z tej decyzji, bowiem wykracza to poza ramy przedmiotu sporu podanego mu pod osąd. Ocena przedawnienia zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej, o którym mowa w art. 24 ust. 5d ustawy systemowej, wykracza poza przedmiot postępowania w sprawie wszczętej odwołaniem od decyzji ustalającej taką odpowiedzialność. Przedmiotem tego postępowania może być natomiast zachowanie terminu do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej (J. Ż.: Odpowiedzialność członków zarządu spółek kapitałowych za zaległości składkowe tych spółek w orzecznictwie, (...) 2012 nr 1, s. 19).

Sąd Okręgowy zważył też, że wbrew wywodom pełnomocnika wnioskodawcy należności określone w zaskarżonej decyzji nie uległy przedawnieniu po myśli art. 24 ust. 4 ustawy systemowej.

Odwołujący nie uwzględnił bowiem ustawowych przesłanek powodujących zawieszenie biegu przedawnienia.

Zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6.

Nadto, stosownie do treści art. 24 ust. 5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Za taką czynność Sąd uznał doręczenie dłużnikowi odpisów tytułów wykonawczych. Zgodnie, bowiem z art. 26 § 5 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 2505 ze zm.), wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.

Sąd Okręgowy zważył, że gdyby nie doszło do podjęcia żadnych działań przez ZUS, to najstarsze zaległości składkowe objęte treścią badanej decyzji z dnia 21 grudnia 2022 r. czyli za wrzesień 2017 r. uległyby przedawnieniu najwcześniej 31 grudnia 2022 r., gdyż objęte byłyby 5-letnim terminem przedawnienia. Jednak wystąpiły także dodatkowe zdarzenia, powodujące zawieszenie biegu terminu przedawnienia, bowiem ZUS wydał tytuły wykonawcze i dokonał zajęcia rachunku bankowego Stowarzyszenia w (...) Bank (...) SA w W. oraz zajęcia nadpłaty w podatku dochodowym w (...) Ł., co oznacza, że podjęto czynności zmierzające do wyegzekwowania należności z tytułu składek za sporny okres od września 2017 r. do stycznia 2018 r. Postępowanie egzekucyjne zostało zakończone postanowieniem Dyrektora ZUS (...) Oddziału w Ł. z 22 kwietnia 2022 r. o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, gdyż zgodnie z wpisem w KRS z dniem 31 maja 2019 r. Stowarzyszenie zostało wykreślone z rejestru stowarzyszeń i w związku z tym nie było podmiotu, wobec którego dalsza egzekucja mogłaby być prowadzona /k. 3 akt ZUS/. Na czas postępowania egzekucyjnego, do tego dnia, bieg terminu przedawnienia należności składkowych objętych zaskarżoną decyzją został zawieszony. Następnie ZUS wszczął z urzędu postępowanie w sprawie przeniesienia odpowiedzialności za zobowiązania składkowe na wnioskodawcę jako likwidatora Stowarzyszenia oraz na pozostałych zainteresowanych - likwidatorów Stowarzyszenia, które zakończył w dniu 21 grudnia 2022 r. wydaniem zaskarżonej decyzji.

Reasumując – także podniesione zarzuty przedawnienia zarówno z powołaniem się przez stronę odwołującą się na art. 118 Ordynacji podatkowej, jak i na art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, okazały się w całości chybione.

Mając na uwadze wszystkie poczynione powyżej rozważania, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art.98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik postępowania. Sąd zasądził solidarnie od odwołującego i zainteresowanych na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. kwotę 3600 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265). O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 §1 ¹ k.p.c.