Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z 3.01.2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił A. P. prawa do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych, podnosząc, że do stażu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono okresu 1.09.1984 – 31.08.2003 w Zakładach (...) z uwagi na występujące rozbieżności co do wskazywanych stanowisk pracy, nadto z uwagi na zajmowanie stanowiska kierowniczego, z którym związane są dodatkowe czynności o charakterze organizacyjnym./decyzja k. 23 akt ZUS/

Ubezpieczony złożył odwołanie od ww. decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do rekompensaty./odwołanie k. 3 oraz w załączonych aktach/

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie. /odpowiedź na odwołanie k. 5/

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawca – A. P. urodził się (...) /niesporne/

W dniu 20.11.2024 r ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą.

/wniosek – k. 1 akt ZUS/

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 29 sierpnia 2003 roku ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) SA w O. w okresie 1.09.1984 – 31.08.2003, w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku konstruktor, mistrz oddziału, starszy mistrz, kierownik działu. Świadectwo pracy zawierało adnotację o pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze – 1.06.1985 – 31.08.2003 – kontrola międzyoperacyjna, dozór inżynieryjno – techniczny w dziale, w którym są wykonywane prace w warunkach szczególnych /wyk. A Dz. XIV, poz, 24/.

/świadectwo pracy – k. 12 akt ZUS/

W tym okresie zatrudnienia wnioskodawca korzystał z urlopu bezpłatnego w okresie 2.10.1989 – 31.10.1983, oraz po dniu 14.11.1991 r korzystał z zasiłków chorobowych oraz pobierał wynagrodzenie za czas choroby w wymiarze 193 dni./zaświadczenie – k. 8, 10/

Zgodnie zaświadczeniem z dnia 21 października 2024 roku ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) SA (aktualnie Zakłady (...) SA) w okresie 1.09.1984 – 31.08.2003, w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku konstruktor, mistrz oddziału, starszy mistrz, kierownik działu. Zaświadczenie zawierało adnotację o pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze – 1.06.1985 – 31.08.2003 – kontrola międzyoperacyjna, dozór inżynieryjno – techniczny w dziale, w którym są wykonywane prace w warunkach szczególnych /wyk. A Dz. XIV, poz. 24/.

/zaświadczenie – k. 10 akt ZUS/

Zgodnie ze świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 29 października 2024 roku ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) SA (aktualnie Zakłady (...)) w okresie 1.09.1984 – 31.08.2003 i wykonywał prace zaliczone do prac w szczególnych warunkach:

1.  1.06.1985 – 30.06.1987 stale i w pełnym wymiarze był zatrudniony jako mistrz oddziału i wykonywał pracę stale i bezpośrednio kontrolę międzyoperacyjną oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziale, w którym prace wykonywane są w szczególnych warunkach tj. zaliczane do wykazu prac w szczególnych warunkach, zgodnie z rozporządzeniem RM z dnia 7.02.1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze – wykaz A dział XIV, poz. 24 oraz zgodnie z zarządzeniem nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988 r w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze – wykaz A, dział XIV, poz. 24 pkt.1

2.  1.07.1987 – 31.08.2003 stale i w pełnym wymiarze był zatrudniony jako starszy mistrz i wykonywał pracę stale i bezpośrednio kontrolę międzyoperacyjną oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziale, w którym prace wykonywane są w szczególnych warunkach tj. zaliczane do wykazu prac w szczególnych warunkach, zgodnie z rozporządzeniem RM z dnia 7.02.1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze – wykaz A dział XIV, poz. 24 oraz zgodnie z zarządzeniem nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988 r w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze – wykaz A, dział XIV, poz. 24 pkt.1

/świadectwo – k. 11 akt ZUS/

Sporny zakład jest zakładem mięsnym, zajmował się ubojem i produkcją wędlin. Ubezpieczony początkowo pracował jako konstruktor, rysował części, które trzeba było wydrukować. Pracował w pomieszczeniu wydzielonym na hali produkcyjnej. Jako mistrz pracował na oddziale utrzymania ruchu. Wiązało się to z zapewnieniem sprawności maszyn i urządzeń, nadzorem nad pracownikami produkcyjnymi. Maszyny służyły do produkcji związanej z przemysłem mięsnym. Na oddziale produkcyjnym znajdowało się pomieszczenie, które należało do brygady, która wykonywała zadanie na całym zakładzie. Ubezpieczony sprawował nadzór nad brygadą. Musiał przebywać w różnych temperaturach, wykonywał pracę w temp. – 15 st. C. Przy maszynach pracowali pracownicy produkcyjni, były to mieszarki, rozdrabniarki, pakujące konserwy. Otrzymywał dodatki za pracę w warunkach szczególnych w całym okresie zatrudnienia. Nie wykonywał prac biurowych.

/zeznania wnioskodawcy e -prot. z dnia 8.04. 25 00:02:04 w zw. z e-prot. z dnia 20.05.25 r 00:01:21, karty wynagrodzeń – zał. do akt/

W kartach wynagrodzeń wskazywano stanowiska:

- w 1984 r – konstruktor (1.09.1984)

- w 1985 r - mistrz (1.06.1985)

- w 1986 r- mistrz

- w 1987 r - starszy mistrz (1.07.1987)

- w 1988 r – starszy mistrz

- w 1989 r – starszy mistrz

- w 1990 r – starszy mistrz

- w 1991 – starszy mistrz

- w 1992 r – starszy mistrz, konstruktor (1.01.1992)

- w 1993 r – starszy mistrz

- w 1994 r starszy mistrz

- w 1995 r starszy mistrz

- w 1996 r – starszy mistrz

- w 1997 r – starszy mistrz

- w 1998 r – kierownik (1.02.1998)

- w 1999 r – kierownik (1.04.1998), starszy mistrz (1.02.1999)

- w 2000 r – starszy mistrz

- w 2001 r – starszy mistrz

- w 2002 roku – starszy mistrz (od 1.02.1999)

- w 2003 roku – starszy mistrz (od 1.02.1999)

/karty wynagrodzeń załączone do akt, angaż z dnia 3.08.1987 , 11.12.1996 r akta osobowe zał. Do akt/

Zaświadczenie lekarskie z dnia 7.11.2001 r i 15.05.2003 r stwierdzało brak przeciwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku starszy mistrz gospodarki wodno – ściekowej.

/zaświadczenie – k. 14. K. 221 w aktach osobowych zał. Do akt,/

Pismem z dnia 29.07.2003 r pracodawca wypowiedział ubezpieczonemu, zatrudnionemu na stanowisku starszego mistrza działu (...) (...) warunki umowy o pracę w zakresie wynagrodzenia, zaproponowano wynagrodzenie w kwocie 1600 zł, a w to wynagrodzenie został włączony m.in. dodatek za pracę w warunkach dla zdrowia szkodliwych , uciążliwych lub niebezpiecznych.

/wypowiedzenie warunków – k. 4/

Decyzją z dnia 3.01.2025 r ZUS (...) Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonemu od dnia 18.12.2024 r emeryturę na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Decyzją z tego samego dnia odmówił prawa do rekompensaty.

/bezsporne, decyzja – k. 20,23 akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny został odtworzony na podstawie powołanych dokumentów, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł powodów by czynić to z urzędu. Nadto Sąd oparł swoje ustalenia na zeznaniach wnioskodawcy, które wraz z przedstawioną dokumentacją stanowiły spójną całość co do badanego okresu zatrudnienia. Nadto Sąd zważył, że pełnomocnik ZUS nie podważył wartości dowodowej zeznań wnioskodawcy oraz przedłożonych dokumentów. Przy czym wbrew twierdzeniom wnioskodawcy, był on przez rok zatrudniony na stanowisku kierowniczym, co wynika z treści kart wynagrodzeń, przy czym nie ma to znaczenia dla rozstrzygnięcia, bowiem w tym okresie zakres obowiązków ubezpieczonego nie zmienił się i nadal otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy z 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 1696 ze zm.), dalej jako ustawa, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. W myśl ust. 2 ww. przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1) utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31.12.2008 r. - w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948 r., a przed dniem 1.01.1969 r. - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2) niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4) nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

W zakresie interpretacji co do kręgu osób uprawnionych do rekompensaty oraz ram czasowych pracy wykonywanej w warunkach szczególnych rozstrzygnął Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z 25.11.2010 r., K 27/09 (OTK –A 2010, nr 9, poz. 109) przyjął, że rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed dniem 1.01.1999 r. i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Do oceny pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze konieczne jest odwołanie się do przepisów ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504).

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ww. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 ww. rozporządzenia wynika, iż pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z §2 ust. 2 ww. rozporządzenia, okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Z powołanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika jednak, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Bezspornym w rozpoznawanej sprawie jest to, że wnioskodawca nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Przypomnieć należy, że organ rentowy na etapie postępowania administracyjnego nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych okres zatrudnienia w Zakładach (...) SA . -1.06.1985 – 31.08.2003 (okres wykazany w świadectwie pracy w warunkach szczególnych) z uwagi na rozbieżność w dokumentach co do zajmowanych stanowisk, a nadto z uwagi na zajmowane stanowisko kierownika, które, w ocenie organu rentowego łączyło się z dodatkowymi czynnościami organizacyjnymi.

W sprawie sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w badanym okresie nie był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach emerytalnych. Spornym natomiast pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w ww. okresie zatrudnienia, tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

Wobec powyższego na wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 6 k.c., spoczywał ciężar wykazania pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w postaci przesłuchania wnioskodawcy, oraz analizy dostępnych dokumentów osobowych z badanego okresu zatrudnienia, wykazało, że w spornym okresie zatrudnienia wnioskodawca pracował na stanowiskach mistrz, starszy mistrz, oraz przejściowo jako kierownik, na których wykonywał wyłącznie i stale przez cały czas w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szkodliwych. Podkreślenia wymaga fakt, iż o szczególnych warunkach pracy nie decyduje nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj pracy rzeczywiście wykonywanej przez pracownika. Ten zaś wynika z zeznań wnioskodawcy oraz angaży.

Dodać wypada, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku ( patrz wyroki Sądu Najwyższego: z 14 września 2007 roku, III UK 27/2007 OSNP 2008/21-22 poz. 325; z 19 września 2007 roku, III UK 38/2007 OSNP 2008/21-22 poz. 329; z 6 grudnia 2007 roku, III UK 66/2007 LexPolonica nr 2375445; z 22 stycznia 2008 roku, (...) UK 210/2007 OSNP 2009/5-6 poz. 75 i z 24 marca 2009 roku, (...) PK 194/2008 OSNP 2010/23-24 poz. 281).

Niewątpliwie w załączniku do cytowanego wyżej rozporządzenia z 7.02.1983 r. w wykazie A dziale XIV punkcie 24 jako prace w szczególnych warunkach wymienione są prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Prace te wymienione są również w zarządzeniu nr 16 (...) z 31.09.1988 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – wykaz A Dział XIV, poz. 24 pkt 1.

W wyroku z dnia 6 grudnia 2007 roku Sąd Najwyższy (III UK 66/07; LEX nr 483283) wskazał, iż czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia z 1983 r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, objęte poz. 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 roku, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanej z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu. Natomiast, jeśli pracownik zatrudniony na stanowisku związanym z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym wykonuje - poza bezpośrednim nadzorem procesu produkcji - inne czynności, w tym szeroko rozumiane czynności administracyjno-zarządzające, polegające na wykonywaniu pracy umysłowej i biurowej, istotne znaczenie z punktu widzenia uprawnień do emerytury na podstawie art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ma ustalenie, jaką część obowiązującego czasu pracy zajmowały te czynności.

W uzasadnieniu wskazanego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, iż we wskazanej pozycji 24 nie wymienia się stanowiska pracy, lecz odwołuje się do czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych. Jednocześnie podniósł, że definicję ustawową "pracy w szczególnych warunkach" zawiera art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stwierdzając, iż za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki i pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Sąd Najwyższy podkreślił, iż ustawodawca tworząc instytucję przewidzianą w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, opierał się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Zdaniem Sądy Najwyższego, przy takim założeniu, czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., objęte poz. 24 działu XIV wykazu A, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

W wyroku z dnia 11 marca 2009 r. (II UK 243/08, LEX nr 550990) Sąd Najwyższy wskazał, iż czynności obejmujące sporządzenie dokumentacji związanej z dozorem stanowią integralną część sprawowanego dozoru. Nie ma zatem podstaw do ich wyłączania i traktowania odrębnie. W sytuacji, gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma żadnej potrzeby ustalania, ile czasu pracownik poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem.

Również w wyroku z dnia 24 września 2009 roku (II UK 31/09, LEX nr 559949) Sąd Najwyższy stwierdził, iż jeśli czynności ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji.

Zapoznając się szczegółowo z uzasadnieniami wskazanych wyroków, należy dojść od przekonania, iż nie pozostają one ze sobą w sprzeczności, gdyż zostały wydane w oparciu o zupełnie odmienne stany faktyczne.

Określonymi w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia czynnościami ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, są wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim dozorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji.Nie ma bowiem żadnych podstaw do wyłączania czynności administracyjno-biurowych takiego rodzaju z czynności polegających na sprawowaniu dozoru i traktowania ich odrębnie (por. także powołane wyżej wyroki z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07; z dnia 5 maja 2009 r., (...) UK 4/09 oraz wyroki z dnia 30 stycznia 2008 r., (...) UK 195/07, OSNP 2009 Nr 7-8, poz. 105 i z dnia 11 marca 2009 r., II UK 243/08, niepublikowany).

Podkreślenia wymaga także, iż sprawowanie w ramach zakresu czynności dozoru również nad pracami niewymienionymi w wykazie A nie wyłącza zakwalifikowania tego dozoru jako pracy w szczególnych warunkach. Z brzmienia pkt 24 działu XIV wykazu wynika bowiem, że warunkiem zakwalifikowania określonego w nim dozoru i kontroli jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest to, aby na oddziałach i wydziałach, na których czynności te są wykonywane, jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie A. Jeżeli zatem pracownik wykonuje bezpośrednio czynności dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to objęcie tym dozorem także innych prac wykonywanych na tych oddziałach i wydziałach, a niewymienionych w wykazie A, nie pozbawia czynności dozoru inżynieryjno-technicznego charakteru pracy w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r., (...) UK 111/07, Lex Nr 375689).

Oczywistym jest zatem, że osoba wykonująca taki dozór nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca w szczególnych warunkach, gdyż zakres obowiązków takiej osoby z natury rzeczy przewiduje także sporządzanie dokumentacji związanej z tym dozorem. Czynności te stanowią integralną część sprawowanego dozoru. Nie ma zatem podstaw do ich wyłączania i traktowania jej odrębnie.

Oceniając charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy Sąd zważył, że praca, którą ubezpieczony wykonywał na stanowisku mistrz, starszy mistrz i przejściowo kierownik, odpowiada pracy wymienionej w Wykazie A, Dziale XIV, poz. 24, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku i podlega uwzględnieniu jako praca w warunkach szczególnych na cele emerytalno – rentowe, a także w zarządzeniu nr 16 (...) z 31.09.1988 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – wykaz A Dział XIV, poz. 24 pkt 1. Sąd odtworzył zajmowane przez wnioskodawcę stanowiska na podstawie adnotacji na kartach wynagrodzeń oraz w oparciu o istniejące angaże.

Z ustaleń wynika bowiem, że sporny zakład był zakładem mięsnym. Zajmował się ubojem i produkcją wędlin. Ubezpieczony początkowo pracował jako konstruktor, rysował części, które trzeba było wydrukować. Pracował w pomieszczeniu wydzielonym na hali produkcyjnej. Okres zatrudnienia na tym stanowisku nie jest kwalifikowany jako praca w warunkach szczególnych. Jako mistrz, starszy mistrz i kierownik pracował na oddziale utrzymania ruchu. Wiązało się to z zapewnieniem sprawności maszyn i urządzeń, nadzorem nad pracownikami produkcyjnymi. Maszyny służyły do produkcji związanej z przemysłem mięsnym. Na oddziale produkcyjnym znajdowało się pomieszczenie, które należało do brygady, która wykonywała zadanie na całym zakładzie. Ubezpieczony sprawował nadzór nad brygadą. Musiał przebywać w różnych temperaturach, wykonywał pracę w temp. – 15 st. C. Przy maszynach pracowali pracownicy produkcyjni, były to mieszarki, rozdrabniarki, pakujące konserwy. Otrzymywał dodatki za pracę w warunkach szczególnych w całym okresie zatrudnienia. Nie wykonywał prac biurowych, a pracodawca potwierdza, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Na marginesie nawet odliczenie okresu zatrudnienia na stanowisku konstruktora i kierownika, nadal pozwala na ustalenie co najmniej 15 – letniego okresu pracy w warunkach szczególnych (także przy pominięciu urlopu bezpłatnego i okresów nieskładkowych).

Konkludując, zasadne jest przyjęcie, że wnioskodawca jako pracownik na stanowisku mistrz, starszy mistrz i kierownik wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w spornym okresie zatrudnienia pracę w szczególnych warunkach polegającą na kontroli międzyoperacyjnej oraz dozorze inżynieryjno technicznym na oddziale, w którym prace wykonywane są w warunkach szczególnych, co daje staż pracy wykonywanej w warunkach szczególnych przekraczającej wymagane prawem minimum 15 lat.

Zdaniem Sądu przeprowadzone postępowanie wykazało zatem w sposób jednoznaczny, że ubezpieczony spełnił wszystkie niezbędne przesłanki warunkujące przyznanie mu prawa do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Organ rentowy nie zgłosił dowodów na wykazanie okoliczności przeciwnych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty od 18.12.2024 r. ( od dnia przyznania prawa do emerytury).