Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4.01.2024 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddziału (...) w Ł., po rozpoznaniu wniosku E. K. z dnia 26.10.2023 r., odmówił mu prawa do emerytury rolniczej na podstawie art. 19 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2023 r., poz. 208).

W uzasadnieniu KRUS wskazał, że z przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów wynika, iż pomimo osiągnięcia wieku emerytalnego 65 lat, wnioskodawca nie podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres co najmniej 25 lat - legitymuje się stażem pracy w rolnictwie w ilości 20 lat 2 miesięcy i 2 dni, w okresie od 29.07.1974 r. do 30.09.1994 r. Do prawa do emerytury rolniczej ZUS zaliczył odwołującemu następujące okresy:

- 29.07.1974 r. - 30.06.1977 r. - praca we własnym gospodarstwie rolnym;

- 01.07.1977 r. - 31.12.1982 r. - podleganie F. jako rolnik;

- 01.01.1983 r. - 31.12.1990 r. - podleganie ubezpieczeniu społecznemu indywidualnych i członków ich rodzin jako rolnik;

- 01.01.1991 r. - 30.09.1994 r. - podleganie u.s.r. jako rolnik.

Do wniosku o emeryturę ubezpieczony załączył akt własności ziemi z dnia 25.02.1974 r., na mocy którego stał się właścicielem gruntów o powierzchni 3,61 ha. Dalej organ rentowy podniósł, że ponieważ 16 lat życia ubezpieczony ukończył w dniu 29.07.1974 r., to stosownie do art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników do ustalenia prawa do emerytury nie zaliczono okresu pracy w gospodarstwie rolnym od 25.02.1969 r. do 28.07.1974 r.

Organ rentowy nie zaliczył również okresów zatrudnienia, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi (art. 20 ust. 1 pkt. 3 i ust. 3), ponieważ ubezpieczony urodził się po dniu 31.12.1948 r.

(decyzja – k. 126-126 verte załączonych do sprawy akt KRUS)

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą ubezpieczony złożył od niej odwołanie, wnosząc o zmianę decyzji poprzez przyznanie prawa do emerytury rolniczej. W uzasadnieniu skarżący argumentował, wbrew twierdzeniom KRUS, że okres od 25.02.1969 r. – czyli dotyczący jego pracy w gospodarstwie rolnym przed ukończeniu 16 roku życia, winien zostać uwzględniony do rolniczego stażu ubezpieczeniowego. Wnioskodawca wskazał, że w tym okresie pracował we własnym gospodarstwie rolnym oraz gospodarstwie rolnym rodziców - pasł krowy, jeździł jako furman na kosiarce konnej, pracował przy obrządku zwierząt oraz przy wykopkach ziemniaków.

(odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasowe stanowisko w całości, dodając, że odwołujący w odwołaniu nie przedstawił żadnych okoliczności, które mogłyby podważyć zasadność zaskarżonej decyzji. Ubezpieczony, pomimo osiągniętego wieku emerytalnego, nie udokumentował 25 lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu, co jest warunkiem koniecznym do uzyskania prawa do emerytury rolniczej.

(odpowiedź na odwołanie - k. 9-10)

Postanowieniem z dnia 21.02.2024 r. sąd ustanowił dla wnioskodawcy pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego.

(postanowienie – k. 12)

W piśmie procesowym z dnia 23.04.2024 r. ustanowiony z urzędu pełnomocnik odwołującego podtrzymał stanowisko zaprezentowane przez wnioskodawcę w odwołaniu oraz wniósł o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu przy uwzględnianiu treści wyroków Trybunału Konstytucyjnego tj. z dnia 23.04.2020 r., sygn. SK 66/19 oraz z dnia 20.04.2023 r., SK 53/22 oraz zestawienia kosztów pełnomocnika, oświadczając przy tym, że koszty te nie zostały opłacone w żadnej części.

(pismo – k. 28)

W piśmie procesowym z dnia 17.07.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że wnosi o uwzględnienie do rolniczego stażu ubezpieczeniowego skarżącego także następujących okresów: od 1.10.1994 r. do 31.12.1998 r.; od 26.04.2004 r. do 31.03.2010 r. od 05.09.2014 r. do 01.12.2017 r.

(pismo – k. 61-62)

Na rozprawie w dniu 8.10.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, składając zestawienie kosztów. Z kolei pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

( zestawienie – k. 51, k. 71, końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 8.10.2024 r. e-protokół (...):00:53-00:08:25 – płyta CD – k. 75 )

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. K. urodził się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

W dniu 26.10.2023 r. wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę rolniczą.

(wniosek – k. 95-97 załączonych do sprawy akt KRUS)

Do wskazanego wniosku ubezpieczony dołączył:

- nakazy podatkowe z 2023 r.

- umowę o pracę zawartą w dniu 1.08.1994 r.

- decyzję Prezesa KRUS z 21.09.1994 r. o ustaniu u.s.r., z której wynikało, że w związku z zatrudnieniem w Urzędzie Gminy D. od 1.08.1994 r. podlega ubezpieczeniu w ZUS.

(nakazy – k. 99-100, umowa o pracę - k. 101, decyzja Prezesa KRUS z 21.09.1994 r. o ustaniu u.s.r. - k. 102 załączonych do sprawy akt KRUS)

Z uwagi na brakujące informacje, KRUS zwrócił się do odwołującego o przedłożenie kwestionariusza dotyczącego okresów podlegania u.s.r. oraz okresów podlegających zaliczeniu do ubezpieczenia społecznego z innych tytułów.

(zawiadomienie – k. 104 załączonych do sprawy akt KRUS)

Następnie w dniu 14.11.2023 r. organ rentowy złożył wniosek do ZUS o udostępnienie danych osobowych.

(wniosek - k. 105 załączonych do sprawy akt KRUS)

(...) Oddział w S. w dniu 28.11.2023 r. poinformował KRUS m.in. o tym, że E. K.:

1) od 01.01.1999 r. do 30.08.2023 r. podlegał ubezpieczeniom społecznym w ZUS z tytułu zatrudnienia;

2) od 01.09.2023 r. podlega ubezpieczeniom społecznym w ZUS z tytułu pracy na podstawie umowy zlecenia;

3) od 01.08.2023 r. ma przyznane prawo do emerytury w ZUS, a do ustalenia kapitału początkowego, który jest częścią emerytury powszechnej, został zaliczony okres składkowy od 01.08.1994 r. do 31.12.1998 r. (zatrudnienie w Urzędzie Gminy D.) oraz okres nieskładkowy od 07.11.1998 r. do 14.11.1998 r. (zasiłek chorobowy).

(pismo - k. 106-107 załączonych do sprawy akt KRUS)

Z zaświadczenia KRUS z dnia 22.11.2023 r. wynika, że wnioskodawca:

- prowadził działalność rolniczą przed 1977-07-01 w okresie/ach:

⚫

1977-01-01 do 1977-06-30

- podlegał przepisom o F. od 1977-07-01 do 1982-12-31 w okresie/ach:

⚫

1977-07-01 do 1982-12-31

- kontynuował ubezpieczenie przed 1991 w okresie/ach:

⚫

1983-01-01 do 1990-12-31

- podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie/ach:

⚫

1991-01-01 do 1994-09-30 z mocy ustawy w zakresie emerytalno-rentowym oraz wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim jako rolnik,

⚫

2004-04-26 do 2010-03-31 na wniosek w ograniczonym zakresie wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim jako rolnik,

⚫

2014-09-05 do 2017-02-01 na wniosek w ograniczonym zakresie wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim jako rolnik,

⚫

2017-04-07 do 2018-09-30 na wniosek w ograniczonym zakresie wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim jako domownik.

(zaświadczenie – k. 36)

E. K. w dniu 30.11.2023 r. złożył: pisemnie wyjaśnienia, kwestionariusz dotyczący okresów podlegania u.s.r. (odwołujący wskazał okresy: od 29.07.1974 r. do 31.07.1994 r., od 25.02.1969 r. do 29.07.1974 r.) oraz okresów podlegających zaliczeniu do tego ubezpieczenia, akt własności ziemi z 25.02.1974 r., z którego wynikało że jest właścicielem gruntów nr 121 i 144 obrębu K. o pow. 3,61 ha, położonych w K., zeznania świadka, oświadczenie dotyczące pracy w gospodarstwie rolnym wspólnie z rodzicami od 29.07.1974 r. do 31.07.1994 r. Ponadto w dniu 08.12.2023 r. odwołujący uzupełnił swoje wyjaśnienia.

(pisemne wyjaśnienia – k. 111, kwestionariusz – k. 112, akt własności ziemi z 25.02.1974 r. – k. 115-116, zeznania świadka – k. 117, oświadczenie – k. 118, pismo – k. 123 załączonych do sprawy akt KRUS, akt własności ziemi – k. 33-33 verte, postanowienie o sprostowaniu aktu własności ziemi – k. 34)

Zaskarżoną decyzją z dnia 4.01.2024 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddziału (...) w Ł. załatwiając wniosek E. K. z dnia 26.10.2023 r. odmówił mu prawa do emerytury rolniczej.

Do prawa do emerytury rolniczej ZUS zaliczył odwołującemu następujące okresy:

- 29.07.1974 r. - 30.06.1977 r. - praca we własnym gospodarstwie rolnym;

- 01.07.1977 r. - 31.12.1982 r. - podleganie F. jako rolnik;

- 01.01.1983 r. - 31.12.1990 r. - podleganie ubezpieczeniu społecznemu indywidualnych i członków ich rodzin jako rolnik;

- 01.01.1991 r. - 30.09.1994 r. - podleganie u.s.r. jako rolnik.

Łącznie staż 20 lat, 2 miesiące i 2 dni.

(decyzja – k. 126-126 verte załączonych do sprawy akt KRUS)

Powyższy stan faktyczny, niesporny pomiędzy stronami, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach KRUS, których wiarygodność nie budzi wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie czy wydana przez organ rentowy decyzja odmawiająca wnioskodawcy prawa do emerytury rolniczej, z uwagi na niepodleganie przez niego ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres co najmniej 25 lat, była prawidłowa.

Sąd pominął wnioski odwołującego o dopuszczenie dowodu z przesłuchania dwóch świadków na okoliczność wykonywania przez skarżącego pracy w gospodarstwie rolnym w K. w latach 60-tych i 70-tych, gdyż uwzględnienie tego wniosku prowadziłoby jedynie do przedłużenia postępowania, a zeznania świadków w tym zakresie nie mogłyby wpłynąć na rozstrzygnięcie. Organ rentowy uwzględnił bowiem wnioskodawcy okres pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, natomiast – zgodnie z obowiązującymi przepisami – nie jest możliwe uwzględnienie takiej pracy wykonywanej przed ukończeniem 16 r.ż.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.2024.0.90), emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20.

W myśl art. 20 ust. 1 i 2 cyt. ustawy, do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy:

1.  podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;

2.  prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.

3.  od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

Okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów (art. 20 ust. 2).

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku. (ust. 3 art. 20).

Z dokonanych w sprawie ustaleń wynika, że wnioskodawca urodził się w dniu (...), a zatem po dniu 31.12.1948 roku.

Organ rentowy ustalił, iż wnioskodawca, nie ma wymaganych 25 lat okresów ubezpieczeniowych – udokumentował jedynie 20 lat 2 miesiące i 2 dni w następujących okresach: od 29.07.1974 r. do 30.06.1977 r. , od 01.07.1977 r. do 31.12.1982 r., od 01.01.1983 r. do 31.12.1990 r., od 01.01.1991 r. do 30.09.1994 r.

Zdaniem Sądu, analiza materiału dowodowego pod kątem treści cytowanych wyżej przepisów prowadziła do wniosku, że odwołujący nie udowodnił okresu podlegania ubezpieczeniom rolniczym w wymiarze wymaganym przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Odnosząc się do zarzutów odwołującego, wskazać należy przede wszystkim, mając na uwadze powołane na wstępie przepisy (w szczególności art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników), że zaliczeniu z całą pewnością nie może podlegać praca wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym w okresie od 25.02.1969 r. do 28.07.1974 r., albowiem okres ten przypadał jeszcze przed ukończeniem przez wnioskodawcę 16 roku życia. Stąd też zgłoszone przez wnioskodawcę wnioski dowodowe o przeprowadzenie przez sąd dowodu z zeznań wskazywanych przez niego świadków na okoliczność jego pracy w gospodarstwie rolnym we wskazanym okresie, sąd ocenił w związku z powyższym jako bezprzedmiotowe. Prowadzenie postępowania dowodowego na tę okoliczność doprowadziłoby jedynie do nieuzasadnionej zwłoki w rozstrzygnięciu niniejszej sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego, organ rentowy prawidłowo nie zaliczył też odwołującemu okresu zatrudnienia w Urzędzie Gminy D. od 01.10.1994 r. do 31.12.1998 r. Przede wszystkim decyzją z 21.09.1994 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stwierdził, że wnioskodawcy ustało ubezpieczenie społeczne rolników w zakresie ubezpieczenia emerytalno-rentowego dla ubezpieczonego od 01.08.1994 r., z uwagi na fakt podlegania przez wnioskodawcę ubezpieczeniu społecznemu w ZUS jako pracownik. Należy wskazać, że decyzja ta została wnioskodawcy prawidłowo doręczona i nie została przez niego zaskarżona pomimo pouczenia go przez organ rentowy o sposobie i terminie wniesienia odwołania. Powyższa decyzja stała się więc ostateczna i potwierdza, że w tym spornym okresie tj. od 01.10.1994 r. do 31.12.1998 r. odwołujący był zatrudniony na podstawie umowy o pracę i podlegał ubezpieczeniu w systemie powszechnym z tytułu tego zatrudnienia.

Wskazać należy, że wcześniejsze zaliczenie okresu do stażu pracy przy ustalaniu prawa do emerytury powszechnej oznacza, że okres ten nie może już zostać zaliczony do stażu ubezpieczeniowego podlegającego uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury rolniczej, gdyż świadczenia te należą do odrębnych, konkurencyjnych systemów ubezpieczeniowych, a w prawie ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada jednego świadczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 września 2013 r., III AUa 290/13). Na brak takiej możliwości wskazuje wprost treść cytowanego wyżej art. 20 ust. 2 u.s.r., który wyraźnie wskazuje, że okresów określonych w art. 20 ust. 1 u.s.r. nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub rent na podstawie odrębnych przepisów. Potwierdzenie takiej interpretacji art. 20 ust. 2 u.s.r. wyrażono również w orzecznictwie, w którym dominuje pogląd, zgodnie z którym dokonanie przez ubezpieczonego wyboru co do zaliczenia wskazanego okresu do okresu ubezpieczenia uniemożliwia późniejsze zaliczenie tego samego okresu w innym systemie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 8 maja 2007 r., II UK 164/2006). W podobny sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 4 listopada 2009 r. (sygn. akt I UK 168/09), w którym dopuścił możliwość uwzględnienia okresów pracy rolniczej w stażu składkowym przy ustalaniu prawa do emerytury z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, lecz jedynie takich, które nie zostały zaliczone do nabycia prawa do emerytury lub renty rolniczej. Okresy już raz zaliczone przy ustaleniu świadczenia wynikające z jednego systemu ubezpieczeń (np. do emerytury pracowniczej) nie mogą zostać powtórnie zaliczone przy ustaleniu świadczenia wynikającego z innego systemu (np. do renty czy emerytury rolniczej).

Uwydatnić przy tym trzeba, iż w związku z wystąpieniem przez skarżącego z wnioskiem o emeryturę, pomiędzy ZUS a KRUS rozpoczęła się wymiana informacji. W ramach tejże korespondencji Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zwróciła się do ZUS o podanie okresów ubezpieczenia, jakie zostały uwzględnione przez ten organ przy ustalaniu świadczenia z ZUS, a konkretnie m.in. czy do ustalenia prawa wnioskodawcy do emerytury zostały zaliczone okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, a jeśli tak to jakie. Stosowna informacja ZUS w tym przedmiocie została skierowana do KRUS w piśmie z dnia 22.11.2023 r. (k. 106-107 akt KRUS). Wskazano w nim m.in., że E. K. od 01.01.1999 r. do 30.08.2023 r. podlegał ubezpieczeniom społecznym w ZUS z tytułu zatrudnienia, zaś od 01.09.2023 r. podlega ubezpieczeniom społecznym w ZUS z tytułu pracy na podstawie umowy zlecenia.

Ponadto wbrew temu co pełnomocnik wnioskodawcy próbował wykazywać w piśmie procesowym z dnia 17.07.2024 r., w okresach od 26.04.2004 r. do 31.03.2010 r. i od 05.09.2014 r. do 01.12.2017 r. ubezpieczony podlegał jedynie ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu na wniosek w KRUS, natomiast informacje zawarte w zaświadczeniu ZUS z dnia 22.11.2023 r. (k. 36), służyły jedynie ukazaniu, wyszczególnieniu przez ZUS w jakich okresach odwołujący podlegał danemu ubezpieczeniu. Zaświadczenie to nie stanowi w żadnym wypadku potwierdzenia, że w tych wymienionych okresach wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu w części emerytalno- rentowej, która to z kolei ma wpływ na jego prawo do emerytury rolniczej.

Na tle ustaleń faktycznych nie budzi wątpliwości Sądu, że wnioskodawca w spornych okresach tj. od dnia od 01.10.1994 r. do 31.12.1998 r. oraz od 26.04.2004 r. do 31.03.2010 r. od 05.09.2014 r. do 01.12.2017 r. od 01.01.1999 r. do 30.08.2023 r. i przy jednoczesnym ustaleniu, że od 01.01.1999 r. do 30.08.2023 r. podlegał ubezpieczeniom społecznym w ZUS z tytułu zatrudnienia, nie może zostać objęty ubezpieczeniem społecznym rolników w części emerytalno – rentowej, a to z kolei oznacza, że rację ma KRUS twierdząc (stosownie do treści art. 20 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników), że wymienionych wyżej okresów nie można było zaliczyć do okresów ubezpieczenia rolniczego.

Mając na uwadze powyższe jeszcze raz należy powtórzyć, że skarżącemu, jako urodzonemu po 31 grudnia 1948 r., nie zalicza się do okresów wymaganych do emerytury rolniczej okresów podlegania ubezpieczeniu w systemie powszechnym. Wynika to wprost z regulacji zawartej w art. 20 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, który w stosunku do osób urodzonych po tej dacie, wyłącza stosowanie ust. 1 pkt 3 tego artykułu, tj. możliwość zaliczenia do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 okresów, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 9 marca 2011 r., III UK 83/10 (LEX nr 1130851) wprowadzenie przez ustawodawcę od dnia 8 stycznia 2009 r., na mocy ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych, rozwiązania z art. 20 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników realizuje nie tylko odrębność ubezpieczenia społecznego rolników, ale jednocześnie porządkuje relacje między systemem powszechnym i rolniczym. W przeciwnym razie zachodziłby dysonans, gdyż ubezpieczonym urodzonym po 1948 r., tzw. osobom dwuzawodowym, przysługiwałaby emerytura w znacznej części z budżetu państwa mimo, że mogli nie "wypracować" większej emerytury w systemie powszechnym. W systemie powszechnym wysokość świadczeń jest co do zasady ekwiwalentna do ciężarów ponoszonych przez ubezpieczonych i płatników. Taka zależność nie zachodzi natomiast w systemie ubezpieczenia społecznego rolników, w którym większa część świadczenia emerytalnego (od 85 do 95% emerytury podstawowej) finansowana jest ze środków budżetowych. Sąd Najwyższy podniósł nadto, że zasada równości z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP nie stanowi podstawy do znoszenia zróżnicowania ubezpieczonych w systemie rolniczym i powszechnym, gdyż sytuacje tych ubezpieczonych nie są porównywalne.

Skoro bowiem dla skarżącego odniesienie stanowi system powszechny, to nie może pomijać, że już od 1 stycznia 1999 r. doszło do zmiany sytuacji ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., gdyż ich emerytura zależy od zgromadzonej składki (kapitału). Nie ma zatem podstaw, aby w odrębnym systemie ubezpieczenia społecznego rolników, ta sama wiekowo grupa ubezpieczonych mogła uzyskać prawo do emerytury w systemie rolniczym, w którym emerytura w znacznej części nie zależy od składki. Łącznikiem nie może być tu prowadzenie działalności rolniczej, gdyż o ubezpieczeniu społecznym rolników decyduje nierzadko posiadanie niewielkiego areału ziemi. Ponadto sama ustawa z 20 grudnia 1990 r. o usr oparta jest na odrębności ubezpieczenia w systemie powszechnym i rolniczym (art. 5a, art. 7 ust. 1, art. 16 ust. 3) i wskazanym wyżej pierwszeństwie ubezpieczenia w systemie powszechnym. Wobec wprowadzonej reformy systemu powszechnego od 1 stycznia 1999 r. i zmiany sytuacji ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., rozwiązanie z art. 20 ust. 3 ustawy o usr uwzględnia zróżnicowanie wiekowe ubezpieczonych rolników, takie jak w systemie powszechnym i wprowadza jasne kryteria zależności prawa do świadczenia od ubezpieczenia w danym systemie oraz od składki.

Należy w tym miejscu z całą mocą podkreślić również, że to na ubezpieczonym (reprezentowanym w niniejszej sprawie przez profesjonalnego pełnomocnika) spoczywał obowiązek przedłożenia w organie rentowym lub przed sądem dokumentów niezbędnych do przyznania prawa do świadczenia (por. Wyrok SN z 28.03.2001 r., II UKN 297/00, OSNP 2002, nr 23, poz. 577). Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności przygotowanie, gromadzenie i dostarczanie materiału procesowego obciąża strony procesowe, a do Sądu należy jedynie ocena tego materiału i wydanie na jego podstawie rozstrzygnięcia. Artykuł 6 k.c. stanowi, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Stosownie zaś do treści art. 232 k.p.c. strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

W sprawie wnioskodawca nie udowodnił, nie przedstawił dowodów na to, że pomimo osiągnięcia wieku emerytalnego legitymuje się łącznym okresem co najmniej 25 lat podlegania rolniczemu ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu. Takimi dowodami nie są twierdzenia pełnomocnika odwołującego podnoszone w piśmie z dnia 17.07.2024 r. Spełnienie zaś tego warunku (co najmniej 25 lat) było obligatoryjne dla uzyskania przez wnioskodawcę prawa do emerytury rolniczej.

Godzi się przy tym zauważyć, że przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, w tym przepisy regulujące problematykę emerytury rolniczej mają charakter unormowań bezwzględnie obowiązujących, co pociąga za sobą konieczność ich ścisłej, a nie rozszerzającej interpretacji, wykluczającej możliwość odwoływania się w tym zakresie do zasad współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, że na dzień wydania spornej decyzji wnioskodawca nie legitymował się stażem co najmniej 25 lat podlegania ubezpieczeniu rolniczemu (art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20.12.1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników) i dlatego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

O zwrocie kosztów pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu orzeczono na podstawie § 15 ust. 2 w zw. z § 4 ust 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. 2024 poz. 764). Sąd uwzględnił także złożone zestawienia kosztów poniesionych przez pełnomocnika odwołującego (k. 51, k. 71) i wynagrodzenie pełnomocnika odwołującego ustanowionego z urzędu.