Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z 27 listopada 2018 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zażądał od G. K. zwrotu nadpłaconego jednorazowego dodatku w kwocie 300 zł. Rolniczy organ emerytalny argumentował, że na podstawie ustawy z 15.01.2016 r. o jednorazowym dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenia przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe albo nauczycielskie świadczenia kompensacyjne w 2016 r. (Dz.U. z 2016 r., poz. 188) , Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z 25.03.2016 r. przyznał i wypłacił ubezpieczonej jednorazowy dodatek pieniężny w kwocie 300 zł, ponieważ w dzień 29.02.2016 r. wymieniona była uprawniona do emerytury rolniczej w kwocie brutto 988,43 zł. KRUS przywoławszy treść art. 2 ust. 4 w/w ustawy, argumentował, że następnie decyzją Prezesa KRUS z 20.04.2018 r. została wstrzymana wypłata rolniczej emerytury ubezpieczonej od 1.04.2018 r., po czym ustalono nadpłatę tego świadczenia za okres od 1.04.2015 r. do 31.03.2018 r. W efekcie, rolniczy organ emerytalny stwierdził, że skoro na dzień 29.02.2016 r. ubezpieczona nie miał prawa do rolniczego świadczenia emerytalnego w kwocie 988,43 zł, przeto nie miała ona również prawa do jednorazowego dodatku w kwocie 300 zł, a zatem wypłacona, tytułem tego dodatku, kwota podlegała zwrotowi

/ decyzja k. 79 plik 2 akt KRUS/.

Decyzją z 27 listopada 2018 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. Terenowa w Z. zażądał od G. K. zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, tj. emerytury rolniczej z powodu braku prawa do tego świadczenia, wskazując, że wznowienie wypłaty świadczenia nie nastąpi. Rolniczy organ ubezpieczeniowy argumentował, że stosownie do treści art. 29 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2017 r., poz. 2336) oraz art. 68 ust. 1 i 2 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2018 r., poz. 1270) wymienionej nie przysługiwało rolnicze świadczenie emerytalne od 20.02.2012 r. do 31.03.2018 r. ponieważ ubezpieczona nie posiadała wymaganego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, dodając, że we wskazanym okresie pobrała ona z powyższego tytułu świadczenie w kwocie 66512,38 zł. Jednocześnie rolniczy organ ubezpieczeniowy zaznaczył, że ubezpieczona była pouczona o okolicznościach powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczenia, a mimo zajścia tych okoliczności nie poinformowała KRUS PT w Z. o tym fakcie, wobec czego stosownie do art. 52 ust. 2 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i art. 138 ust. 1 i 4 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS jest zobowiązana do zwrotu kwoty 36138,59 zł za okres od 1.04.2015 r. do 31.03.2018 r., informując, że na podstawie art. 138 ust. 2, 3, 4, 6 w/w ustawy PT KRUS odstępuje od żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 30373,79 zł.

/ decyzja k. 80 akt KRUS/.

Uznając powyższe decyzje za krzywdzące, G. K., będąc reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika, w osobie radcy prawnego, złożyła od nich odwołania wnosząc o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez oddalenie żądania zapłaty należności w wysokości 66512,38 zł i jednorazowego dodatku pieniężnego w kwocie 300 zł, a nadto o zasądzenie od rolniczego organu ubezpieczeniowego na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych. Na uzasadnienie swojego odwołania podniosła, że nie miała świadomości tego, że okres zatrudnienia i podlegania ubezpieczeniu społecznemu w ZUS ma jakikolwiek wpływ na ubezpieczenie rolnicze, negując, że jej oświadczenia w KRUS w związku z ubieganiem się o wcześniejszą emeryturę rolniczą zostały złożone celowo niezgodnie ze stanem faktycznym, dodając, że za okres 21.02.1973 r. – 31.12.1983 r. opłacała składki na rolnicze ubezpieczenia społeczne i pozostawała w przekonaniu, że w latach 1973 – 1982 podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników. Podniosła, że ubezpieczony powinien zostać każdorazowo pouczony o okolicznościach powodujących ustanie prawa do świadczeń, a pouczenie powinno być zrozumiałe dla tego ubezpieczonego. Dodała, że na okres pracy w gospodarstwie rolnym jej rodziców przypadał równoczesny okres ubezpieczenia w ZUS z tytułu zatrudnienia, co wykluczało możliwość podlegania ubezpieczeniu rolniczemu, akcentując, że dowiedziała się o tym dopiero w 2018 r. oraz, że opłacała w przedmiotowym okresie składki na ubezpieczenie rolnicze. Z powyższego wywodziła, że nie można uznać, że wprowadziła KRUS w błąd czy to w 2012 r. gdy ubiegała się o prawo do wcześniejszej emerytury rolniczej, czy też w 2018 r., w ten sposób, że podała, że w latach 1973 – 1982 nie podlegała ubezpieczeniom na podstawie innych przepisów, skoro nie miała świadomości tego, że ubezpieczenie w ZUS wyklucza ubezpieczenie społeczne rolników. Zarzuciła też, że żadne z pobranych świadczeń, tj. ani emerytura rolnicza, ani jednorazowy dodatek, nie są nienależnie pobranymi świadczeniami, ponieważ nie pobierała tych świadczeń jako nienależnych w sposób świadomy i z premedytacją, a jej działaniom nie można przypisać złą wiarę, ponieważ do momentu wydania decyzji z 19.04.2018 r. była przekonana, że w latach 1973 – 1982 podlegała ubezpieczeniom społecznym rolników. Negowała też, że wprowadziła rolniczy organ emerytalny w błąd, gdyż KRUS nie wykazał, że działała w zamiarze bezpośrednim uzyskania emerytury rolniczej, albowiem – nie posiadając wykształcenia prawniczego - nie miała świadomości, że jej zatrudnienie pracownicze ma jakikolwiek wpływ na ubezpieczenie rolnicze. Konkludując stwierdziła, że swoim zachowaniem nie wypełniła dyspozycji art. 138 ustawy emerytalnej ani art. 84 ustawy systemowej, ponieważ nie była świadoma faktu, że w latach 1973 – 1982 nie podlegała rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu z uwagi na zatrudnienie i ubezpieczenie w ramach ZUS, a w konsekwencji nie wystąpiła żadna z przesłanek z art. 138 ust.2 ustawy emerytalnej oraz art. 82 ust.2 ustawy systemowej, akcentując, że w doktrynie przyjmuje się, że dla ustalenia obowiązku zwrotu wymagane są świadomość i premedytacja ubezpieczonego, co do tego, że pobrał świadczenie bezprawnie, dodając, że obowiązek zwrotu świadczenia wypłaconego i pobranego bez podstawy prawnej obciąża tylko tego ubezpieczonego, który przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się nie należy, czego w tym przypadku nie było .

/odwołania k. 3-8, k. 3-8 załączonych akt VIII U 282/19/.

W odpowiedziach na odwołania, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, wniósł odrzucenie odwołań na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. względnie oddalenie odwołań od zaskarżonych decyzji w całości, a nadto o połączenie obu spraw do łącznego rozpoznania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

/ odpowiedzi na odwołania k. 10 -11, k. 10-11 załączonych akt VIII U 282/19/.

Zarządzeniem z 18.02.2019 r. połączono sprawę VIII U 282/19 ze sprawą VIII U 281/19 / k. 13 załączonych akt VIII U 282/19/.

Na rozprawie z 22.05.2019 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku w niniejszej sprawie - pełnomocnik wnioskodawczyni zmodyfikował odwołanie poprzez żądanie oddalenia zapłaty należności w kwocie 36138,59 zł, podtrzymując tak sprecyzowane odwołania, a nadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym zastępstwa procesowego od rolniczego organu emerytalnego na rzecz odwołującej, natomiast pełnomocnik KRUS wniósł o oddalenie odwołań

/e -protokół rozprawy z dnia z 22.05.2019 r.: 00:02:09, 00:03:45, 00:04:05, 00:07:09/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16.01.2012 r. G. K., urodzona (...), złożyła do KRUS wniosek o wcześniejszą emeryturę rolniczą, do którego, będąc poinformowaną o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, załączyła m.in.

- kwestionariusz z 16.01.2012 r. dotyczący okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników oraz okresów podlegających zaliczeniu do tego ubezpieczenia, w którym należało podać kolejno okresy nauki, pracy w gospodarstwie rolnym, okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz udokumentowane okresy: służby wojskowej, podlegania ubezpieczeniu z innego tytułu, pracy przymusowej po 1.09.1939 r. itp., a w którym to kwestionariuszu ubezpieczona podała jedynie, że:

⚫

21.02.1973 r. – 31.12.1982 r. praca w gospodarstwie rolnym rodziców (oświadczenie),

⚫

1.01.1983 r. – 4.06.1990 r. praca w gospodarstwie rolnym rodziców bez opłacania składek,

⚫

4.06.1990 r. nadal praca we własnym gospodarstwie rolnym, akt notarialny,

a nadto złożyła:

- oświadczenie, w którym własnoręcznie potwierdziła wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym matki H. M. w okresie od 21.02.1973 r. do 4.06.1990 r. oraz nie podleganie obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie nowych innych przepisów, sygnując je własnoręcznym podpisem,

a także dołączyła:

- zaświadczenie z 17.01.2012 r. dotyczące podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, okresów podlegających zaliczeniu oraz wysokości opłaconych składek za okres 4.06.1990 r. – 31.12.1990 r., 1.01.1991 r. – 31.12.1999 r., 1.01.2000 r. nadal,

- akt notarialny rep. A Nr (...) nabycia gruntów rolnych w dn. 4.06.1990 r. na podstawie umowy przekazania gospodarstwa rolnego,

- zaświadczenie nr 3140.22. (...).2012 z Urzędu Gminy G. potwierdzające posiadania gruntów.

/wniosek k. 1 plik 1 akt KRUS, zaświadczenie k. 2 -6plik 1 akt KRUS, kwestionariusz k. 7 plik 1 akt KRUS , oświadczenie k. 8 plik 1 akt KRUS , akt notarialny k. 10-11 plik 1 akt KRUS/

Na podstawie zebranych dokumentów KRUS przyjął, że G. K. udowodniła 31 lat, 6 miesięcy i 26 dni, podlegania ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu (tj. 21.02.1973 r. – 31.12.1982 r. i 4.06.1990 r. -19.02.2012 r.)

/ niesporne okoliczności, a nadto raport ustalenia wysokości świadczenia k. 53 plik 2 akt KRUS/.

Decyzją z 20.01.2012 r. KRUS z uwagi na to, że wnioskodawczyni nie osiągnęła wieku 55 lat i nie zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, odmówił G. K. prawa do emerytury rolniczej.

/ decyzja k. 16 plik 1 KRUS/.

W dn. 20.02.2012 r. odwołująca złożyła ponownie wniosek o emeryturę rolniczą, dołączając do niego kwestionariusz, w którym podała przebieg zatrudnienia i ubezpieczenia jak w poprzednim wniosku o emeryturę rolniczą, a nadto dołączyła umowę dzierżawy potwierdzającą wydzierżawienie gospodarstwa rolnego na okres 10 lat, a tym samym zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej.

/wniosek k. 1plik 2 akt KRUS, kwestionariusz k. 7 plik 2 akt KRUS, umowa dzierżawy k. 8 -9 plik 2 akt KRUS /.

W konsekwencji decyzją z 24.02.2012 r. KRUS przyznał wnioskodawczyni prawo do wcześniejszej emerytury rolniczej.

/ decyzja k. 19 plik 2 akt KRUS/.

W dn. 17.01.2018 r. do KRUS wpłynął wniosek z ZUS w sprawie złożonego przez odwołującą wniosku o emeryturę.

/ wniosek ZUS k. 47 plik 2 akt KRUS/.

Rolniczy organ emerytalny udzielił ZUS odpowiedzi na powyższy wniosek pismem z 22.01.2018 r. informując, że odwołująca ma ustalone prawo do emerytury rolniczej na podstawie przepisów obowiązujących po 31.12.2008 r., a także, że przy ustalaniu prawa do w/w świadczenia nie zostały uwzględnione okresy zatrudnienia (ubezpieczenia) oraz że podlegała ubezpieczeniu rolniczemu w okresie od 4.06.1990 r. do 19.02.2012 r., a jednocześnie zwrócił się do ZUS o udzielenie informacji jakie okresy zatrudnienia i podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu zostały uwzględnione do uprawnień i wysokości emerytury pracowniczej G. K. oraz o przesłanie kserokopii dokumentów potwierdzających zatrudnienie.

/ pismo KRUS z 22.01.2018 r. k. 48 plik 2 akt KRUS/.

W odpowiedzi na to pismo ZUS pismem z 21.02.2018 r. poinformował, że decyzją z 6.02.2018 r. z uwzględnieniem wyłącznie okresów ubezpieczenia społecznego, tj. 15.09.1973 r. – 5.02.1985 r. zatrudnienia, 6.02.1985 r. – 7.02.1991 r. urlop wychowawczy, została G. K. przyznana emerytura na podstawie art. 24 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, której wypłatę podjęto od 1.01.2018 r., a nadto, że przy ustalaniu wysokości świadczenia ZUS nie uwzględnił okresu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

/ pismo ZUS k. 49 plik 2 akt KRUS/.

Decyzją z 6.02.2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury w związku z osiągnięciem 60 roku życia.

/ decyzja k. 50-51 plik 2 akt KRUS/.

Wobec powyższego KRUS wszczęła z urzędu postępowanie wyjaśniające i po ponownym przeanalizowaniu okresów podlegania okresów ubezpieczenia społecznego i pracy w gospodarstwie rolnym oraz okresów zatrudnienia i po wyłączeniu okresu zaliczonego przez ZUS, który pokrywa się z okresami pracy w gospodarstwie rolnym, Kasa ustaliła, że odwołująca legitymuje się okresem ubezpieczenia w ilości 22 lat, 1 miesiąca i 10 dni .

/ raport ustalenia wysokości świadczenia k. 52 plik 2 akt KRUS/.

Pismem z 7.03.2018 r. KRUS zawiadomiła odwołującą o wszczęciu postępowania i możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów sprawie uchylenia decyzji z 24.02.2012 r. przyznającej prawo do emerytury rolniczej od 20.02.2012 r. w związku z uzyskaniem informacji z ZUS o nabyciu przez wnioskodawczynię prawa do emerytury pracowniczej z tytułu zatrudnienia w okresie 15.09.1973 r. – 5.02.1985 r. i przebywania na urlopie wychowawczym w okresie 6.02.1985 r. - 7.02.1991 r. oraz o ponownym ustaleniu prawa do świadczenia rolniczego i niespełnieniem warunków do nabycia tego prawa przez ubezpieczoną. Jednocześnie Kasa poinformowała odwołującą o wprowadzeniu organu emerytalnego w błąd wskazując w złożonym do wniosku z 16.01.2012 r. oświadczeniu o wykonywaniu pracy w gospodarstwie rolnym matki do 21.02.1973 r. do 4.06.1990 r., że praca stanowi jej stałe źródło utrzymania oraz, że oświadczyła m.in. „nie podlegała obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie pozostałych przepisów”.Kasa wyjaśniała w tym piśmie, że okres zatrudnienia pracowniczego nie może być zaliczony do okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, wobec czego należy wyłączyć okres 15.09.1973 r. - 31.12.1982 r. a pozostawić jako uwzględniony okres pracy w gospodarstwie rodziców oraz okres wykonywania pracy we własnym gospodarstwie rolnym 21.02.1973 r. - 14.09.1973 r. oraz 4.06.1990 r. - 19.02.2012 r., co dało 22 lata, 1 miesiąc i 10 dni rolniczego ubezpieczenia społecznego.

/ pismo z 7.03.2018 r. k. 54-55 plik 2 akt KRUS/.

W dn. 14.03.2018 r. odwołująca złożyła do KRUS oświadczenie, w którym podała, że nikt jej nie pytał, czy w tych latach pracowała, natomiast pytano ją jak poświadczyła własność gospodarstwa rolnego, czy była ubezpieczona gdzie indziej na co odpowiedziała, że nie i jej źródłem dochodu jest gospodarstwo, a także, że pytano ją tylko czy pracowała od 16 roku życia w gospodarstwie rodziców. Dodała, że nie została wówczas poinformowana, że te lata nie będą zaliczone, zaznaczając, że nikogo w błąd nie wprowadziła i powiedziała to co ją pytano / oświadczenie k. 56 plik 2 akt KRUS/.

W efekcie przeprowadzenia w/w postępowania wyjaśniającego decyzją z 19.04.2018 r. KRUS uchyliła dotychczasową decyzję z 24.02.2012 r., którą przyznano wnioskodawczyni prawo do wcześniejszej emerytury rolniczej.

/decyzja k. 58-59 plik 2 akt KRUS/.

Decyzją z 19.04.2018 r. KRUS odmówiła odwołującej prawa do emerytury rolniczej, albowiem wnioskodawczyni nie spełniła ustawowych przesłanek do przyznania wcześniejszej emerytury rolniczej, gdyż nie legitymuje się co najmniej 30-letnim okresem pracy i ubezpieczenia w rolnictwie, jak również nie spełniła ustawowych przesłanek do emerytury w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego, gdyż nie legitymuje się co najmniej 25-letnim okresem pracy i ubezpieczenia w rolnictwie .

/ decyzja k. 60-61 plik 2 akt KRUS/.

Wnioskodawczyni nie zaskarżyła żadnej decyzji z 19.04.2018 r., wobec czego stały się one prawomocne.

/okoliczności niesporne/.

W konsekwencji decyzją z 20.04.2018 r. KRUS wstrzymał wypłatę rolniczej emerytury wnioskodawczyni od 1.04.2018 r. z uwagi na brak prawa do w/w świadczenia / decyzja k. 62 plik 2 akt KRUS/.

G. K. wniosła do Sądu Okręgowego w Łodzi odwołanie od w/w decyzji / odwołanie k. 3 załączonych akt VIII U 1340/18/.

Sąd Okręgowy w Łodzi prawomocnym od 3.10.2018 r. wyrokiem z 11.09.2018 r. w sprawie VIII U 1340/18 oddalił wnioskodawczyni od decyzji z 20.04.2018 r.

/ wyrok k. 16 załączonych akt VIII U 1340/18/.

W konsekwencji wydania przez KRUS obu w/w prawomocnych decyzji z 19.04.2018 r. oraz prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z 11.09.2018 r. w sprawie VIII U 1340/18, KRUS wydał obie zaskarżone w niniejszym postępowaniu decyzje z 27.11.2018 r. w przedmiocie rozliczenia jednorazowego dodatku pieniężnego, zobowiązującą G. K. do zwrotu kwoty 300 zł oraz o wstrzymaniu wypłaty i żądaniu zwrotu nienależnie pobranych świadczeń emerytalnych za okres od 1.04.2015 r. do 31.03.2018 r. w kwocie 36138,59 zł i jednocześnie odstąpieniu od żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia za okres od 20.02.2012 r. do 31.03.2015 r. w kwocie 30373,79 zł.

/ decyzje z 27.11.2018 r. k. 79 i 80 plik 2 akt KRUS/.

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny i został odtworzony na podstawie powołanych dokumentów, których wartości dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł jakichkolwiek powodów by czynić to z urzędu. Spór ma charakter wyłącznie oceny prawnej ustalonych faktów, co będzie przedmiotem rozważań dalszej części uzasadnienia. Podkreślenia wymaga, że wnioskodawczyni – będąc reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika – nie kwestionowała wysokości nienależnie pobranych świadczeń, o których mowa w zaskarżonych decyzjach, a jedynie prawidłowość tych decyzji co do prawidłowości nałożonego na nią obowiązku zwrotu tychże świadczeń w podanych kwotach.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania od obu zaskarżonych decyzji są niezasadne.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 stycznia 2016 r. o jednorazowym dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenia przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe albo nauczycielskie świadczenia kompensacyjne w 2016 r.(t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 2011 ze zm.) jednorazowy dodatek pieniężny, zwany dalej „dodatkiem”, przysługuje osobom, które w dniu 29 lutego 2016 r. mają prawo do świadczeń z ubezpieczenia emerytalno-rentowego, o których mowa w art. 18 pkt 1-4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2016 r. poz. 277).

W ust. 4 art. 2 w/w ustawy postanowiono, że prawo do jednorazowego dodatku lub jego wysokość podlega ponownemu ustaleniu, jeżeli na dzień 29 lutego 2016 r. uległa zmianie wysokość świadczenia lub okaże się, że prawo do świadczenia podlegało zawieszeniu, albo że przysługiwała wypłata świadczenia.

Zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników(t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 299 ze zm. - dalej u.s.r.) emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną; 2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat; 3) zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

W art. 20 cyt. Ustawy - u.s.r. ustawodawca postanowił w ustępie 1. do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy: 1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990; 2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16. roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.; 3) od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

W ustępie 2. art. 20 cyt. Ustawy - u.s.r. postanowiono, że okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

Zgodnie zaś z ustępem 3. art. 20 u.s.r. przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.

Wskazania wymaga, że zgodnie z treścią art . 52 ust. 2 u.s.r. zasady zwrotu nienależnie pobranych świadczeń oraz ustalania odsetek za opóźnienia w wypłacie świadczeń określają przepisy emerytalne oraz przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa.

Definicja pojęcia " nienależnie pobrane świadczenia" znajduje się w art. 138 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.) i w oparciu o regulację ust. 1 za nienależnie pobrane świadczenia uważa się:

1.  świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2.  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Osoba, która świadomie wprowadza w błąd organ rentowy (np. składając nieprawdziwe oświadczenia) zobowiązana będzie do zwrotu świadczenia przyznanego lub wypłaconego w związku z tym błędem. Jeśli świadczenie w ogóle nie zostałoby przyznane, gdyby organ rentowy lub odwoławczy nie został wprowadzony w błąd, będzie podlegać zwrotowi w całości.

W orzecznictwie w przedmiocie nienależnie pobranych świadczeń wskazano, że przedłożenie w organie rentowym dokumentu mającego istotne znaczenie dla uzyskania świadczenia, zawierającego nieprawdziwe informacje, oznacza, że przyznane na jego podstawie świadczenie jest nienależne (wyrok SN z dnia 5 kwietnia 2001 r., II UKN 309/00, OSNPUSiSP 2003, Nr 2, poz. 44).

W toku niniejszego postępowania, w oparciu o zgromadzoną w sprawie dokumentację, w tym w szczególności zgromadzoną w aktach sprawy tutejszego Sądu Okręgowego o sygn. VIII U 1340/18, a nadto w załączonych aktach KRUS-owskich, Sąd Okręgowy ustalił, że wnosząc o przyznanie prawa do emerytury rolniczej odwołująca nie ujawniła faktu w kwestionariuszach załączonych do wniosków z 16.01.2012 r. i z 20.02.2012 r., że w rzeczywistości w okresie 15.09.1973 r.- 5.02.1985 r. pozostawała w zatrudnieniu pracowniczym oraz w okresie 6.02.1985 r.- 7.02.1991 r. przebywała na urlopie wychowawczym, i co niezwykle istotne, ponadto w złożonym w KRUS-ie oświadczeniu własnoręcznie przez nią podpisanym a załączonym do wniosku o rolniczą emeryturę z 16.01.2012 r. podała „nie podlegałam obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów” /k. 8 plik 1 akt KRUS/, mimo iż w tymże oświadczeniu, jak i w kwestionariuszach potwierdziła świadomość odpowiedzialności karnej z art. 233 k.k. za składanie fałszywych zeznań, i tym samym świadomie wprowadziła rolniczy organ emerytalno - rentowy w błąd.

Ubezpieczona podnosiła, że nie została należycie pouczona o warunkach skuteczności domagania się przez organ rentowy zwrotu świadczenia na podstawie art. 138 ust. 2 ustawy emerytalnej.

W ocenie Sądu, powyższy zarzut nie zasługuje na uwzględnienie. W decyzjach dotyczących prawa ubezpieczonej do wcześniejszej rolniczej emerytury organ rentowy każdorazowo zamieszczał pouczenie, w którym wymieniał okoliczności, których zaistnienie w okresie po przyznaniu prawa do świadczenia powoduje ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części. Istotne jest jednak to, że kwestia prawidłowości, odpowiedniej indywidualizacji bądź adekwatności pouczenie nie miała jednak znaczenia w niniejszej sprawie, ponieważ, ze względu na podanie nieprawdziwych informacji przez ubezpieczoną co do nie pozostawania przez nią w innym ubezpieczeniu niż w ubezpieczeniu rolniczym, pomimo tego, że przecież pozostawała w zatrudnieniu pracowniczym w okresie 15.09.1973 r. - 5.02.1985 r. i przebywała na urlopie wychowawczym w okresie 6.02.1985 r. - 7.02.1991 r. nastąpiło już w chwili złożenia przez nią wniosków z 16.01.2012 r. i z 20.02.2012 r. o wcześniejszą emeryturę rolniczą do KRUS. Tym samym rolnicze świadczenie emerytalne było nienależne od początku, gdy tylko zostało przyznane, gdyż po wyłączeniu okresu zatrudnienia pracowniczego, który pokrywał się z okresem pracy w gospodarstwie rolnym rodziców ubezpieczona legitymuje się okresem ubezpieczenia rolniczego w ilości 22 lat, 1 miesiąca i 10 dni, a zatem nie spełnia warunków do nabycia świadczenia z art. 19 ust. 1 i 2 u.s.r.

Zdaniem Sądu, przede wszystkim, zauważyć w tym miejscu należy, że treść podawanych przez ubezpieczoną w jej oświadczeniu załączonym do wniosku z 16.01.2012 r. informacji o nie pozostawaniu przez nią w ubezpieczeniu społecznym z innego tytułu była nieprawdziwa. W rzeczywistości ubezpieczona pozostawał wszak w zatrudnieniu pracowniczym w okresie 15.09.1973r. - 5.02.1985r. i przebywała na urlopie wychowawczym w okresie 6.02.1985r. - 7.02.1991r., co podała ubiegając się o emeryturę z ZUS w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego, o której to okoliczności KRUS powziął informację dopiero z pism ZUS z 17.01.2018 r. /k. 47 plik 2 akt KRUS/ i z 21.02.2018 r. /k . 49 plik 2 akt KRUS/. Nie sposób przyjąć, że wnioskodawczyni składając wniosek z 16.01.2012 r. i z 20.02.2012 r. w KRUS o tym fakcie nie wiedziała. Nie chodzi bowiem – wbrew argumentacji pełnomocnika skarżącej - o świadomość prawną odwołującej czy wiedziała jakie skutki dla ubezpieczenia rolniczego ma fakt pozostawania równocześnie w ubezpieczeniu społecznym w ZUS, ale o to, że wnioskodawczyni podała nieprawdziwą informację, że nie pozostawała w obowiązkowym ubezpieczeniu społecznym z innego tytułu niż ubezpieczenie rolnicze a jedynie podała, że pozostawała w ubezpieczeniu rolniczym we wskazanych okresach: 21.02.1973 r. -31.12.1982 r. praca w gospodarstwie rolnym rodziców, 1.01.1983r. - 4.06.1990 r. praca w gospodarstwie rolnym rodziców bez opłacania składek, od 4.06.1990 r. praca we własnym gospodarstwie rolnym. Gdyby zaś odwołująca podała prawdę, że podlegała w okresie 15.09.1973 – 5.02.1985 r. ubezpieczeniu w ZUS z tytułu pracowniczego zatrudnienia i przebywała na urlopie wychowawczym w okresie 6.02.1985 r. – 7.02.1991 r., to KRUS należycie oceniłby te okoliczności pod względem prawnym. Nikt takiego obowiązku oceny prawnej na skarżącą nie nakładał, w szczególności ustawodawca, a jedynie podanie wszystkich okresów ubezpieczenia rolniczego i z innego tytułu.

Reasumując - powyższe okoliczności wskazują, iż nawet gdyby ubezpieczona nieświadomie wskazała okresy ubezpieczenia rolniczego, które podlegały wyłączeniu z uwagi na równoczesne obowiązkowe ubezpieczenie pracownicze, to i tak nie sposób przyjąć, że nie wiedziała, że pozostawała w ubezpieczeniu pracowniczym z tytułu zatrudnienia pracowniczego równolegle w okresie 15.09.1973 r. - 5.02.1985 r. i przebywania na urlopie wychowawczym w okresie 6.02.1985 r. - 7.02.1991 r. - takiej informacji nie tylko podała KRUS, ale wręcz oświadczyła, że nie podlegała obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów /k. 8 plik 1 akt KRUS/.

Dodać należy, że KRUS o powyższych faktach dowiedziała się dopiero z wniosku ZUS z 17.01.2018 r. i z pisma ZUS z 22.01.2018 r. wobec czego KRUS zasadnie wszczął postępowanie wyjaśniające, a zatem zgodnie z art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zw. z art. 44 u.s.r., o którym wnioskodawczyni została zawiadomiona pismem z 7.03.2018 r., którym ją poinformowała Kasa m.in. o tym, aby wypowiedziała się w kwestii wprowadzenia w błąd KRUS poprzez wskazanie w złożonym razem z wnioskiem z 16.01.2012 r. oświadczeniu o wykonywaniu pracy w gospodarstwie rolnym matki do 21.02.1973 r. do 4.06.1990 r., że praca stanowi jej stałe źródło utrzymania oraz, że oświadczyła m.in. „nie podlegała obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie pozostałych przepisów”. Wnioskodawczyni co prawda złożyła pismo z 14.03.2018 r. w którym odniosła się do powyższego, argumentując, że odpowiadała tylko na pytania KRUS.

Zdaniem Sądu nie wyjaśniła ona dlaczego zataiła przed KRUS okresy ubezpieczenia pracowniczego – a kwestia ta ma tym bardziej znaczenie, że przecież nie chodzi tylko o brak wskazania tych okresów w w/w oświadczeniu do wniosku z 16.01.2012 r. i w kwestionariuszu do niego oraz w kwestionariuszu do wniosku z 20.02.2012 r. nie podała okresów zatrudnienia, ale o to, że w rzeczonym oświadczeniu z 16.01.2012 r. oświadczyła m.in. „nie podlegałam obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie pozostałych przepisów”.

Wobec powyższego postępowanie wyjaśniające KRUS zakończyło się dwiema prawomocnymi decyzjami KRUS z 19.04.2018 r. o uchyleniu decyzji z 24.02.2012 r. i odmowie uprawnień do emerytury rolniczej, których wnioskodawczyni w ogóle nie skarżyła, a w konsekwencji wydaniem decyzji z 20.04.2018 r. o wstrzymaniu wypłaty świadczenia emerytalnego z KRUS od 1.04.2018 r., od której odwołanie ubezpieczonej zostało prawomocnie oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie VIII U 1340/18 z 11.09.2018 r.

W związku z tym, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że ubezpieczona wprowadził organ rentowy w błąd świadomie i tym samym, nie stosuje się wobec niej zasady ochrony praw nabytych (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 20 maja 1997 r., II UKN 128/97).

W tym stanie rzeczy KRUS wydała prawidłowo obie zaskarżone w niniejszej sprawie decyzje z 27.11.2018 r.

Po pierwsze, prawidłowo KRUS stwierdziła, że skoro prawomocnymi decyzjami z 19.04.2018 r. uchylono decyzję z 24.02.2012 r. o przyznaniu wcześniejszej emerytury rolniczej z uwagi na brak spełnienia ustawowych przesłanek do jej nabycia i jednocześnie ustalono brak uprawnień odwołującej do emerytury rolniczej, a po drugie decyzją z 20.04.2018 r. została wstrzymana wypłata emerytury rolniczej od 1.04.2018 r. z powodu braku uprawnień ubezpieczonej do tej emerytury, przeto bezbłędnie Kasa uznała, że na dzień 29.02.2016 r. wnioskodawczyni nie była uprawniona do emerytury rolniczej w kwocie brutto 988,43 zł, a zatem nie była również uprawniona do świadczenia w postaci jednorazowego dodatku w wysokości 300 zł.

Tym samym, skarżona decyzja z 27.11.2018 r. , dotycząca zwrotu nadpłaconego jednorazowego dodatku w kwocie 300 zł., znajduje, w świetle, ustalonych w sprawie faktów, oparcie w cytowanym wyżej art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 15 stycznia 2016 r. o jednorazowym dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenia przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe albo nauczycielskie świadczenia kompensacyjne w 2016 r.(t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 2011 ze zm.).

Tak samo – zdaniem Sądu Okręgowego - należy uznać jako prawidłową, drugą skarżoną decyzję z 27.11.2018 r., albowiem, skoro z podanych wyżej powodów, których nie ma obecnie potrzeby powielać, wnioskodawczyni , nie była uprawniona do wcześniejszej emerytury rolniczej, a przyznano i wypłacono jej to świadczenie, na skutek wprowadzenia KRUS w błąd przez odwołującą, zatem słusznie ustalono nadpłatę tego świadczenia w okresie 20.02.2012 r. – 31.03.2018 r. w kwocie 66512,38 zł

Jednocześnie KRUS prawidłowo zastosował w/w art. 138 ust. 1 i 4 ustawy emerytalnej w zw. z art. 52 ust. 2 u.s.r. i stwierdził, że ubezpieczona jest zobowiązana do zwrotu tylko kwoty 36138,59 zł za okres 1.04.2015 r. – 31.03.2018 r., w którym pobierała nienależne jej rolnicze świadczenie emerytalne.

Wypada bowiem wskazać, że zgodnie z art. 138 ust. 1 ustawy emerytalnej, osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

Natomiast zgodnie z ustępem 4 art. 138 cyt. ustawy, nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata, z zastrzeżeniem ust. 5.

Ponadto KRUS prawidłowo zastosował art. 138 ust. 2, 4 i 6 ustawy emerytalnej odstępując od żądania zwrotu nienależnie pobranego rolniczego świadczenia emerytalnego w kwocie 30373,79 zł za wcześniejszy okres.

W ustępie 2 art. 138 w/w ustawy postanowiono bowiem, że za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

W przepisie ustępu 6 art. 138 w/w ustawy postanowiono zaś, że organ rentowy może odstąpić od żądania zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, zmniejszyć wysokość potrąceń, ustaloną zgodnie z art. 140 ust. 4 pkt 1, lub zawiesić dokonywanie tych potrąceń na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania, zdaniem Sądu Okręgowego, nawet w ostatecznie zmodyfikowanej na rozprawie w dniu 22.05.2019 r. ,postaci żądanie strony odwołującej nie mogło zostać uwzględnione.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy działając na podstawie art . 47714 § 1 k.p.c. oddalił odwołania wnioskodawczyni od obu zaskarżonych decyzji z 27.11.2018 r., jako niezasadne.

A.P.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni [ k. 9]